19 Φεβ 2018

Η αποσύνδεση καπιταλισμού - φασισμού



Ο Χίτλερ με στελέχη της τότε IBM
Associated Press
Ο Χίτλερ με στελέχη της τότε IBM
Η αποσύνδεση καπιταλισμού - φασισμού ξεκινά από τον παραμερισμό της σημασίας της οικονομίας στην κατανόηση της ιστορίας. Οι λίγες αναφορές στα οικονομικά δεδομένα είναι από παραπλανητικές έως διαστρεβλωτικές:
«Υπάρχει και ένας μύθος ότι η μεγάλη επιχείρηση στη Γερμανία ήταν υπέρ του Χίτλερ. Αυτό δεν είναι αλήθεια (...) Κάποιοι πράγματι μεγάλοι γερμανικοί οίκοι επιχειρηματικοί τον στήριξαν. Δεν είναι όμως ακριβές ότι η ελεύθερη επιχειρηματικότητα ήταν υπέρ του Χίτλερ κ.λπ. Για τον Μουσολίνι τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. (...) Η πολιτική θεωρία και η πρακτική του φασιστικού καθεστώτος, είτε στη γερμανική είτε στην ιταλική εκδοχή, μιλά για διευθυνόμενη οικονομία. Μπορεί να υπάρχουν μαγαζιά, ξέρω γω ψιλικατζίδικα, αλλά η οικονομία είναι διευθυνόμενη (...) Η οικονομία των φασιστικών καθεστώτων δεν είναι ελεύθερη οικονομία»22.
Πράγματι, κάποια «ψιλικατζίδικα» όπως η «Krupp», η «Τhyssen», η «I. G. Farben», η «United Steels Works», η «Volkswagen», η «Heinkel», η «Bayer», η «Basf», η «Agfa», η «Hoerst» (σημερινή «Aventis») κ.λπ. στήριξαν τον Χίτλερ και κλιμάκωσαν τα κέρδη τους. Ηταν τόσο ελεύθερα, όσο όλα τα μονοπώλια στο σύγχρονο καπιταλισμό. Στα εργοστάσιά τους δούλευαν αμισθί κρατούμενοι στρατοπέδων εργασίας23.

Ο Χίτλερ συνήθιζε να αναφωνεί: «Με ακολουθούν εκατομμύρια». Εδώ μια αντιφασιστική φωτογελοιογραφία του 1935, που σατιρίζει το σύνθημα του Χίτλερ και αναφέρεται στις σχέσεις του ναζιστικού κόμματος με το μεγάλο κεφάλαιο
Ο Χίτλερ συνήθιζε να αναφωνεί: «Με ακολουθούν εκατομμύρια». Εδώ μια αντιφασιστική φωτογελοιογραφία του 1935, που σατιρίζει το σύνθημα του Χίτλερ και αναφέρεται στις σχέσεις του ναζιστικού κόμματος με το μεγάλο κεφάλαιο
Στην Ιταλία τα πράγματα είναι όντως διαφορετικά, αφού την άνοδο του Μουσολίνι στήριξαν οι Ιταλοί βιομήχανοι. Ισως αυτό ερμηνεύει το γιατί «το πολιτικό σύστημα παραδίνεται σε έναν κίνδυνο φανφαρόνικο, αστείο»24.
Συνολικότερα, παρακάμπτοντας το ζήτημα της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, οι συζητητές αποκρύπτουν ότι η φασιστική Ιταλία και η ναζιστική Γερμανία ήταν καπιταλιστικά κράτη, που, «αδικημένα» από τη μοιρασιά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αντιμετώπισαν το φασισμό ως το απαραίτητο πολιτικό εργαλείο συντριβής του εσωτερικού εχθρού και προετοιμασίας της πολεμικής αναμέτρησης με τον εξωτερικό εχθρό. Η τελευταία βέβαια απαιτούσε ενίσχυση της παρέμβασης του καπιταλιστικού κράτους στην οικονομία, χωρίς να θίγει την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Επίσης, η χιτλερική έννοια του ζωτικού χώρου δεν απορρέει απλά από τις συνθήκες που βίωσαν οι Γερμανοί από το βρετανικό αποκλεισμό στη διάρκεια του πολέμου25, ούτε από την πεποίθησή τους για την κατωτερότητα των σλαβικών φυλών26, αλλά είναι η προπαγανδιστική απόδοση της πρόθεσης της γερμανικής αστικής τάξης να διεκδικήσει περισσότερες αγορές και σφαίρες επιρροής.
Ταυτόχρονα, οι συζητητές, εισάγοντας τον όρο προγραμματισμένη οικονομία27 προσπαθούν να ταυτίσουν το φασισμό με τον κομμουνισμό, μπερδεύοντας τις οικονομικές λειτουργίες του αστικού κράτους προς όφελος των καπιταλιστικών κερδών, με τον κεντρικό σχεδιασμό της σοσιαλιστικής οικονομίας, ο οποίος είναι αναπόσπαστος από την κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και την εργατική εξουσία.
Ας σημειώσουμε ότι καπιταλιστικά οικονομικά πλάνα εφαρμόστηκαν προπολεμικά στις ΗΠΑ (Νιου Ντιλ) και μεταπολεμικά στην Ιταλία και τη Γαλλία, τη δεκαετία του 1960. Εξάλλου, το μεγαλύτερο τέτοιο σχέδιο ήταν το σχέδιο Μάρσαλ, που αποσκοπούσε στην οικονομική ανασυγκρότηση της καπιταλιστικής Ευρώπης και στην αποτροπή της οικονομικής κρίσης στις ΗΠΑ, μέσω της εξαγωγής κεφαλαίων.
Σε δεύτερο επίπεδο, η αποσύνδεση φασισμού - καπιταλισμού προσπαθεί να αποκρύψει τις πολιτικές - διπλωματικές σχέσεις των καπιταλιστικών κρατών με τα φασιστικά καθεστώτα. Ο Ε. Χατζηβασιλείου ισχυρίζεται ότι «η Δύση ποτέ δε συμμάχησε με το φασισμό»28.
Ομως, ο Τσόρτσιλ έλεγε σε ομιλία του στη Ρώμη (20.01.1927):
«Αν ήμουν Ιταλός, είμαι σίγουρος ότι θα ήμουν ολόψυχα μαζί σας από την έναρξη της θριαμβευτικής σας πάλης ενάντια στις κτηνώδεις ορέξεις και πάθη του λενινισμού (...) Εξωτερικά, το κίνημά σας προσέφερε υπηρεσία σε ολόκληρο τον κόσμο (...) Η Ιταλία έδειξε πως υπάρχει τρόπος καταπολέμησης των ανατρεπτικών δυνάμεων (...) Προσέφερε το αναγκαίο αντίδοτο στο ρωσικό δηλητήριο»29.
Με άλλα λόγια, οι δυτικές αστικές δημοκρατίες δεν είχαν πρόβλημα με την καταστολή του εσωτερικού εχθρού από τα φασιστικά καθεστώτα, αλλά διαφωνούσαν με τις επεκτατικές τους αξιώσεις, που αρχικά επιχείρησαν να στρέψουν εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης. Ετσι, το γαλλικό Κοινοβούλιο δεν επικύρωσε το γαλλοσοβιετικό σύμφωνο αμοιβαίας αλληλοβοήθειας (Μάης 1935) σε περίπτωση πολέμου30, επικαλούμενο το φόβο της πρόκλησης της Γερμανίας31. Την ίδια χρονιά, η Σοβιετική Ενωση μόνη καταδίκασε την ιταλική εισβολή στην Αιθιοπία32. Το 1936 και πάλι μόνη βρέθηκε στο πλευρό της ισπανικής κυβέρνησης ενάντια στον πραξικοπηματία Φράνκο, που στηριζόταν από την Ιταλία και τη Γερμανία, ενώ η Γαλλία και η Μ. Βρετανία υποκριτικά αρνήθηκαν στήριξη προς οποιαδήποτε πλευρά, χρησιμοποιώντας το πρόσχημα της μη επέμβασης33. Το 1938, ΗΠΑ, Γαλλία και Μ. Βρετανία απλά «καταδίκασαν» την προσάρτηση της Αυστρίας στη Γερμανία, χωρίς να προβούν σε συγκεκριμένα μέτρα34. Το 1939, κατά τη διάρκεια του σοβιετοφινλανδικού πολέμου οι φιλοφασιστικές φινλανδικές δυνάμεις ενισχύθηκαν τόσο από τη Μ. Βρετανία και τη Γαλλία με στρατιωτικά αεροπλάνα, όσο και από τη φασιστική Ιταλία, με όπλα και εθελοντές35.
Ανάλογη ήταν η στάση των «δημοκρατικών εκδοχών του σοσιαλισμού», που τόσο αγαπάνε οι μετέχοντες στις εκπομπές. Οι σοσιαλδημοκράτες, ως αναπόσπαστο κομμάτι του αστικού πολιτικού συστήματος, ταυτίστηκαν με τις επιδιώξεις των αστικών τους τάξεων, με αποτέλεσμα σε μια σειρά από χώρες (Σουηδία, Φινλανδία, Βέλγιο κ.λπ.) να μην έχουν κανένα πρόβλημα να συνεργαστούν με τους «ολοκληρωτικούς» φασίστες36.
Η σύνδεση φασισμού - καπιταλισμού φανερώθηκε και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα καπιταλιστικά κράτη στρατολόγησαν πρώην φασιστικά στελέχη, στον αγώνα του «ελεύθερου» κόσμου ενάντια στον κομμουνισμό. Για παράδειγμα, ο Ράινχαρντ Φον Γκέλεν, πρώην επικεφαλής των ναζιστικών μυστικών υπηρεσιών στην Ανατολική Ευρώπη, στρατολογήθηκε από τη CIA και στη συνέχεια αποτέλεσε τον πρώτο αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών της ΟΔ Γερμανίας, BND37. Αξίζει να αναφερθεί ότι την ίδια περίοδο που ο Γκέλεν αναλάμβανε την ηγεσία της BND, στη Γερμανία απαγορευόταν η δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Φυσικά, υπάρχει και το ελληνικό ιστορικό παράδειγμα των Ταγμάτων Ασφαλείας, που το Δεκέμβρη του 1944 εξοπλίστηκαν από το βρετανικό ιμπεριαλισμό και την κυβέρνηση Παπανδρέου για να χτυπήσουν το ΕΑΜ.
Από την άλλη πλευρά, η Σοβιετική Ενωση, έπειτα από την άρνηση των συνεχών εκκλήσεών της προς τα καπιταλιστικά κράτη της Δύσης για τη σύμπηξη ενός μετώπου ενάντια στο φασισμό, υπέγραψε σύμφωνο μη επίθεσης με τη ναζιστική Γερμανία, προκειμένου να κερδίσει χρόνο προετοιμασίας για τον πόλεμο. Δεν επρόκειτο για συμμαχία, όπως αναφέρθηκε38. Επρόκειτο για μια αναγκαστική προσωρινή συμφωνία που σωστά έγινε, αφού οι δύο καπιταλιστικές πλευρές όχι μόνο είχαν προκαλέσει τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για το μοίρασμα του κόσμου, αλλά και με ικανοποίηση θα έβλεπαν τη συντριβή της εργατικής εξουσίας στη Σοβιετική Ενωση. Εξάλλου, γι' αυτό πάσχιζαν με κάθε τρόπο.
Η αιτιολόγηση του φασισμού
Αρνούμενοι τις σχέσεις φασισμού - καπιταλισμού και τις συγκρούσεις των καπιταλιστικών κρατών για τη διανομή των σφαιρών επιρροής και των αγορών, οι συμμετέχοντες αναζητούν αλλού την πηγή του «ολοκληρωτισμού». Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή, παρουσιάζουν τον «ολοκληρωτισμό» ως κεραυνό στον ανέφελο καπιταλισμό του 19ου αιώνα:
«Το 19ο αιώνα στην Ευρώπη επικρατεί ένα κλίμα συνεχούς προόδου. Η ανθρωπότητα προοδεύει, βιομηχανική επανάσταση, επιστήμες (...) Επικρατεί στο τέλος ο φιλελευθερισμός, αλλά μετά ακολουθεί μια τρομακτική κρίση του ευρωπαϊκού πολιτισμού που είναι ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος»39.
«Οπως ελέχθη σωστά, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι αυτός που απελευθερώνει [τον ολοκληρωτισμό], διότι εθίζει πολλούς, νέους κυρίως ανθρώπους, στη βία»40.
«Ο 19ος αιώνας είναι ο αιώνας των ελευθεριών του ανθρώπου, έτσι χαρακτηρίζεται και σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι (...) Αλλά δεν είναι εύκολη η ελευθερία (...) Γι' αυτό οι άνθρωποι συχνά καταλήγουν στο πλήθος, στον ηγέτη, γιατί είναι ευκολότερο»41.
Φυσικά, οι συζητητές δεν ασχολούνται καθόλου με την αποικιοκρατία, με το επαναστατικό κύμα του 1848, με το Γαλλοπρωσικό Πόλεμο, με την Παρισινή Κομμούνα και την καταστολή της. Τίποτα δεν μπορεί να ταράξει τις απόψεις τους για την belle epoque (ωραία εποχή) του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, η οποία στην πραγματικότητα εκτείνεται από την καταστολή της Κομμούνας έως και την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου ιμπεριαλιστικού Πολέμου. Τι τους νοιάζουν τα εγκλήματα στις αποικίες και η σφαγή των προλετάριων στις καπιταλιστικές μητροπόλεις, αφού στην Ευρώπη επικρατούσε ο «πολιτικός φιλελευθερισμός»;
Πολύ περισσότερο, δε θέλουν να ασχοληθούν με τις αιτίες γέννησης του πολέμου, με τα αντικρουόμενα συμφέροντα για το χωρισμό του κόσμου ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές συμμαχίες. Δεν ασχολήθηκαν με τα προεόρτια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως ο αμερικανοϊσπανικός πόλεμος (1898 - 1902), ο πόλεμος των Μπόερς (1899 - 1902), οι κρίσεις στο Μαρόκο (1904 - 1905, 1911) και στη Βοσνία (1908 - 1909) και εν τέλει, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912 - 1913). Ετσι, παρουσιάζουν μεταφυσικά τον πόλεμο ως ζιζάνιο στα ανθοφόρα λιβάδια του καπιταλισμού και ως σύγχρονοι κληρικοί καταφεύγουν στην αδύναμη φύση του ανθρώπου που αδυνατεί να ζει ελεύθερος!...
Στη συνέχεια, πατώντας στα βήματα των εισηγητών του ιδεολογήματος, προσπαθούν να ερμηνεύσουν ιδεαλιστικά το φασισμό:
«Ο (...) φασισμός βασίζεται στο ρομαντισμό του 19ου αιώνα εν μέρει και εν μέρει σε άλλα κινήματα Γκομπινό και Τσάμπερλεν που πίστευαν στις ανώτερες και τις κατώτερες φυλές»42.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

TOP READ