Η αστικη τρομοκρατια μετα την Βαρκιζα

 (Β)

Το όργιο της μοναρχοφασιστικής τρομοκρατίας
Οπως καταγράφεται στο υπόμνημα του ΔΣΕ προς τον ΟΗΕ

Αναμφισβήτητα, στις συνθήκες που επικρατούσαν μετά τη Βάρκιζα – και μέχρι το 1947, που ο Εμφύλιος γενικεύεται – δεν ήταν δυνατό να καταγραφούν πλήρη στοιχεία για τη μοναρχοφασιστική τρομοκρατία και τον μονόπλευρο, αντιΕΑΜικό – αντικομμουνιστικό εμφύλιο πόλεμο, που διεξήγαγαν η ντόπια αντίδραση και οι Εγγλέζοι. Μια σημαντική πηγή καταγραφής της μοναρχοφασιστικής τρομοκρατίας αποτελεί αναμφίβολα και το υπόμνημα του ΔΣΕ προς την Εξεταστική Επιτροπή του ΟΗΕ, με ημερομηνία 14/3/1947 (Το υπόμνημα έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις ΓΛΑΡΟΣ, 1987, με τίτλο «Ετσι άρχισε ο Εμφύλιος»). Το υπόμνημα καταγράφει στοιχεία για την τρομοκρατία σε 16 νομούς της Ελλάδας και για το χρονικό διάστημα από το 1945 (μετά τη Βάρκιζα) έως και τα τέλη 1946. Τα στοιχεία που περιέχει – είναι περισσότερο ενδεικτικά, γιατί σε κείνες τις συνθήκες δε θα μπορούσαν να είναι πλήρη – είναι από κάθε άποψη ανατριχιαστικά και αποκαλυπτικά για το ποιοι οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο. Ας τα δούμε συγκεκριμένα:

Περιοχή Αρχηγείου Γράμμου του ΔΣΕ

Στο υπόμνημα, αναφέρονται περιοχές που σήμερα ανήκουν στους Νομούς Καστοριάς και Φλώρινας και όπου τότε ασκήθηκε η μοναρχοφασιστική τρομοκρατία.

Στο Νομό Καστοριάς, που τότε είχε 46.000 κατοίκους, το υπόμνημα καταγράφει:
Δολοφονίες: 43
Βασανισμοί: 1.275
Φυλακίσεις: 853
Εξορίες: 103
Εκπατρισμοί: 439
Βιασμοί: 41
Λεηλασίες: Στην πόλη της Καστοριάς και σε 78 χωριά, τα οποία αναφέρονται ονομαστικά.
Επίσης, στο νομό, με βάση το υπόμνημα, δρούσαν μοναρχοφασιστικές συμμορίες, που συνολικά αριθμούσαν 536 άτομα. Καταγράφονται ακόμη 20 περιπτώσεις αρχηγών τέτοιων συμμοριών, από τους οποίους 9 ήταν συνεργάτες των κατακτητών στα χρόνια της Κατοχής και 1 ήταν αξιωματικός του ΕΔΕΣ. Οι 15 απ’ αυτούς συνέχισαν να δρουν και μετά την κήρυξη του εμφυλίου πολέμου.

Για το Νομό Φλώρινας καταγράφονται:
Δολοφονίες: 22
Βασανισμοί: Αγνωστος αριθμός (στο υπόμνημα αναφέρονται 20 πολύ χαρακτηριστικές περιπτώσεις).
Φυλακίσεις: 2.441
Εξορίες: Περίπου 200
Εκπατρισμοί: Αγνωστος αριθμός
Βιασμοί: 19
Λεηλασίες: Στην πόλη της Φλώρινας και σε 43 χωριά, που αναφέρονται ονομαστικά.
Επίσης, καταγράφονται συμμορίες από 925 συνολικά άτομα και 14 περιπτώσεις αρχηγών συμμοριών, οι οποίοι ήταν στο σύνολό τους συνεργάτες των κατακτητών στα χρόνια της Κατοχής. Απ’ αυτούς 6 συνέχισαν τη δράση τους και μετά την έναρξη του Εμφυλίου, ενώ 2 ήταν στελέχη ακροδεξιών κομμάτων και ο 1 ήταν ο νομάρχης της Φλώρινας.

Περιοχές Αρχηγείων Βεντζίων Κοζάνης, Βο`ϊου, Βερμίου και Χασίων του ΔΣΕ

Οι περιοχές που αναγράφονται σ’ αυτό το κεφάλαιο του υπομνήματος βρίσκονται σήμερα στους Νομούς Κοζάνης, Γρεβενών, Ημαθίας και Πέλλης.

Τα στοιχεία τρομοκρατίας που καταγράφει το υπόμνημα σ’ αυτές τις περιοχές έχουν ως εξής:
Δολοφονίες: 58
Βασανισμοί: 2.056
Φυλακίσεις: 591
Εξορίες: 124
Εκπατρισμοί: Αγνωστος αριθμός
Βιασμοί: 4
Λεηλασίες: Στις πόλεις Γρεβενά και Νάουσα και σε 139 χωριά, που αναφέρονται ονομαστικά.
Το υπόμνημα δε δίνει συγκεκριμένα στοιχεία για τις μοναρχοφασιστικές συμμορίες.
Περιοχές Αρχηγείων Πιερίων Ολύμπου, Νοτίου Ολύμπου, Κισσάβου, Μαυροβουνίου του ΔΣΕ
Οι περιοχές που καταγράφει το υπόμνημα ανήκουν σήμερα στους Νομούς Λαρίσης και Πιερίας.
Τα στοιχεία για την τρομοκρατία που καταγράφει το υπόμνημα σ’ αυτές τις περιοχές έχουν ως εξής:
Δολοφονίες: 355
Βασανισμοί: 1.941
Φυλακίσεις: 1.184
Εξορίες: 441
Εκπατρισμοί: Αγνωστος αριθμός
Βιασμοί: 80
Λεηλασίες: Στις πόλεις Αγιά, Ελασσόνα, Κατερίνη, Λάρισα, Τύρναβο και σε 112 χωριά, που αναφέρονται ονομαστικά.
Επίσης, το υπόμνημα αναφέρεται σε δράση μοναρχοφασιστικών συμμοριών, με συνολική δύναμη 1.360 ατόμων.

Περιοχή Αρχηγείου Ιωαννίνων του ΔΣΕ

Οι περιοχές που καταγράφονται στο υπόμνημα ανήκουν σήμερα στους Νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας.
Τα στοιχεία για την τρομοκρατία είναι τα εξής:
Δολοφονίες: 196
Βασανισμοί: 3.482
Φυλακίσεις: 4.107
Εξορίες: 305
Εκπατρισμοί: Αγνωστος αριθμός
Βιασμοί: 40
Λεηλασίες: Στις πόλεις Γιάννενα, Κόνιτσα, Παραμυθιά, Φιλιάτες και σε 146 χωριά, τα οποία αναφέρονται ονομαστικά.
Στο υπόμνημα δεν αναγράφονται συγκεκριμένα στοιχεία για δράση μοναρχοφασιστικών συμμοριών.
Περιοχές Αρχηγείων Τζουμέρκων και Κόζιακα
Οι περιοχές που καταγράφονται στο υπόμνημα ανήκουν σήμερα στους Νομούς Τρικάλων, Καρδίτσας και Αρτας.
Τα στοιχεία για την τρομοκρατία είναι τα εξής:
Δολοφονίες: 28
Βασανισμοί: 657
Φυλακίσεις: 371
Εξορίες: 53
Εκπατρισμοί: 35
Βιασμοί: 27
Λεηλασίες: Καταγράφονται επιδρομές σε 61 χωριά, τα οποία αναφέρονται ονομαστικά. Δεν καταγράφονται συγκεκριμένα στοιχεία για μοναρχοφασιστικές συμμορίες.
Περιοχή Αρχηγείου Ρούμελης του ΔΣΕ
Οι περιοχές που καταγράφονται στο υπόμνημα ανήκουν σήμερα στους Νομούς Φθιώτιδας, Φωκίδας και Ευβοίας.
Τα στοιχεία της τρομοκρατίας έχουν ως εξής:
Δολοφονίες: Περίπου 350
Βασανισμοί: Περίπου 398
Φυλακίσεις: Περίπου 850
Εξορίες: Περίπου 1.200
Εκπατρισμοί: Δεν καταγράφονται συγκεκριμένα.
Βιασμοί: Δεν καταγράφονται συγκεκριμένα.
Λεηλασίες: Στις πόλεις Αμφισσα, Λαμία, Λιβαδειά και σε 45 χωριά, που αναφέρονται ονομαστικά.
Δεν αναφέρονται συγκεκριμένα στοιχεία για μοναρχοφασιστικές συμμορίες.

Ο συνολικός απολογισμός

Τα συνολικά στοιχεία της μοναρχοφασιστικής τρομοκρατίας που αναγράφονται στο υπόμνημα του ΔΣΕ προς την Επιτροπή του ΟΗΕ έχουν ως εξής:

Μοναρχοφασιστικές συμμορίες
Περιοχή Αρχηγείου Πηλίου: 4 συμμορίες
Περιοχή Αρχηγείου Ολύμπου – Κισσάβου: 9 συμμορίες
Περιοχή Αρχηγείου Χασίων – Κόζιακα: 8 συμμορίες
Περιοχή Αρχηγείου Αγράφων: 11 συμμορίες
Τρομοκρατικό όργιο
– Επιδρομές – λεηλασίες: Σε 16 πόλεις και 624 χωριά
– Δολοφονίες: 1.059
– Απόπειρες δολοφονίας: 69
– Βασανισμοί: 9.809
– Φυλακίσεις: 10.397
– Εξορίες: 2.426
– Εκπατρισμοί: 474
– Βιασμοί: 211

Να σημειώσουμε, τέλος, ότι στο υπόμνημα δεν καταγράφεται – ήταν άλλωστε αδύνατο κάτι τέτοιο – το μέγεθος των υλικών καταστροφών.

Σημείωση: Τα στατιστικά στοιχεία που αναγράφονται εδώ κατά το Αρχηγείο του ΔΣΕ, καθώς και τα συνολικά στατιστικά στοιχεία του υπομνήματος του ΔΣΕ είναι παρμένα από το Βιβλίο «Ετσι άρχισε ο Εμφύλιος», σελ. 385 – 395.

Ομολογίες των αντιπάλων

Τον μονόπλευρο εμφύλιο πόλεμο κρατικών και παρακρατικών οργανώσεων, κατά του ΕΑΜικού κινήματος και του ΚΚΕ, αναγκάστηκαν να παραδεχτούν στα γραπτά τους και αδιάλλακτοι αντικομμουνιστές, που θέλησαν να ιστορίσουν την εποχή εκείνη. Οι παραδοχές αυτές έχουν ιδιαίτερη αξία, όχι μόνο γιατί προέρχονται από τον αντίπαλο, αλλά κυρίως γιατί πρόκειται για ομολογίες που δημοσιοποιήθηκαν στη μετεμφυλιακή περίοδο, σε συνθήκες δηλαδή που το αντικομμουνιστικό μένος και ψεύδος κυριαρχούσε. Πρέπει βέβαια να ληφθεί υπόψη, ότι αυτές οι παραδοχές – αν και έχουν τη δική τους ξεχωριστή αξία – δεν περιέχουν ολόκληρη την αλήθεια και – πράγμα φυσικό για τη μετεμφυλιακή περίοδο – προσδίδουν στην αντικομμουνιστική – αντιΕΑΜική τρομοκρατία το χαρακτήρα της εθνικής προσφοράς. Ας παρακολουθήσουμε όμως ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτών των ομολογιών.

Οι ομολογίες ενός στρατηγού

Δ. Ζαφειρόπουλος, υποστράτηγος (από το βιβλίο του «Αντισυμμοριακός Αγών 1945 – 1949», Αθήνα 1956, σελ. 153 – 155):
«Αι κυριώτεροι ένοπλοι ομάδες εθνικοφρόνων οργανώθηκαν:
α) Εις την Πελοπόννησον
Εις Λακωνίαν: Μαγγανάς. Εις Καλάμας: Κατσαρέας και μετά τον θάνατόν του Γερακάρης και Καμαρινέας.
β) Εις την Στερεάν Ελλάδα και Θεσσαλίαν
Εις την Α. Θεσσαλίαν: Σούρλας. Εις την Δ. Θεσσαλίαν: Καλαμπαλίκης, Βελέντζας, Ταμπούρος, Τσαντούλας. Εις περιοχάς Καλαμπάκας, Τρικάλων, Κόζιακα: Κουκουμτζής, Μαϊμάνης, Μπίζης. Εις περιοχήν Φθιώτιδος: (Λαμία) Βουρλάκης.
γ) Εις την Ηπειρον
Εις Λάκα Σούλι: Καλιοδημήτρης. Εις Θεσπρωτίαν: Μπαλούμπας, Κάτσιος, Πανταλέων.
δ) Εις την Μακεδονίαν: Εις την περιοχήν Δράμας: Αντών Τσαούσης (Φωστηρίδης). Εις την περιοχήν Χρυσουπόλεως – Καβάλλας: Κάπας και Βαγγέλης.
Αι παρακρατικαί αύται οργανώσεις ήταν πρόσκαιροι στρατιωτικαί μονάδες ασύντακτοι, χωρίς πειθαρχίαν και συνοχήν. Απέφευγον τον αγώνα κατά των συμμοριακών μονάδων (σ.σ. εννοεί τις ένοπλες ομάδες καταδιωκόμενων πρώην ΕΛΑΣιτών και προοδευτικών πολιτών) και κυρίως η δράσις των εστράφη κατά των οπαδών του ΕΑΜ. Ο απολογισμός του έργου των, κατά πλειονότητα, είναι αυθαιρεσίαι εις βάρος της τάξεως και αντιποίησις της εξουσίας των οργάνων της τάξεως.
Κατά τους συμμορίτας (σ.σ. εννοεί το ΚΚΕ και τον ΔΣΕ) αι ομάδες αυταί μεγάλως συνέβαλον εις την ανάπτυξιν του συμμοριτισμού: «Με τη σαδιστικήν των συμπεριφοράν είναι οι κύριοι στρατολόγοι του σημερινού Δημοκρατικού Στρατού».
Κατά την έκθεσιν της Κοινοβουλευτικής Αγγλικής Αποστολής Κωξ αι παρακρατικαί αύται οργανώσεις προσεπάθουν να παρεμποδίσουν την εξάπλωσιν του Κομμουνισμού. Εν τούτοις «είναι γεγονός ότι αύται ουδέποτε ήλθον εις μάχην με τους κομμουνιστάς, αλλ’ ασχολούνται με την τρομοκρατίαν των χωρικών και τον εκβιασμόν οιουδήποτε πλουσίου, ο οποίος θα είχε αρκετά να πληρώση».

Αλλες ομολογίες

Τα τμήματα της Χωροφυλακής έναντι των μη νόμιμων τούτων ενόπλων οργανώσεων ετήρουν στάσιν ανοχής ή συνεργάζοντο, ως αποδεικνύεται εκ των εκθέσεων:

α. Του Συν/ρχου Πεζικού Παπαδόπουλου Ν. διά τας παρανόμους ενεργείας του Μαγγανά εις Καλάμας τον Ιανουάριον του 1946: «Πρέπει να αντικατασταθούν αι δυνάμεις της Χωροφυλακής, διότι τα μέλη των εθνικών οργανώσεων προβαίνουν εις εκνόμους ενεργείας ελαφράς μορφής εναντίον ΕΑΜικών, αφ’ ενός διά λόγους αντεκδικήσεως, αφ’ ετέρου λόγω ανεκτικότητας των κατωτέρων οργάνων της Χωροφυλακής και τούτο διότι ταύτα έχουν συνδεθή με μέλη εθνικών οργανώσεων».

β. Του Αρχηγού Χωροφυλακής Συν/ρχου Μαλιράκη: «Η Χωροφυλακή, ενώ αμείλικτα και ακατάπαυστα εξετέλεσε το καθήκον της εναντίον των εγκληματιών της Αριστεράς, δεν εύρεν ακόμη την ψυχικήν διάθεσιν και δύναμιν να εκτελέση μετά του αυτού σθένους και της αυτής σταθερότητος το καθήκον της εναντίον των εγκληματιών της Δεξιάς».

γ. Του Στρατηγού Στανώτα: «Δυστυχώς η Πελοπόννησος και δη η Λακωνία, είχε το ατύχημα να διατηρή μίαν σοβαροτάτην τοιαύτην παρακρατικήν οργάνωσιν, η οποία ενώ μέχρι σήμερον ουδέν απολύτως συνεισέφερεν εις τον αγώνα, τουναντίον παρενέβαλε πλείστα όσα εμπόδια και απέβη κυριολεκτικώς μάστιξ της Λακωνίας διά των λεηλασιών, βιαιοπραγιών, του αναίτιου φόνου γερόντων και γυναικών και του εύκολου πλουτισμού των αρχηγών της»».

Ο Δ. Ζαφειρόπουλος στο ίδιο βιβλίο του, σελ. 84, αναφέρει επίσης για τη στάση της Χωροφυλακής απέναντι στις μοναρχοφασιστικές συμμορίες: «Στάσις έναντι Παρακρατικών οργανώσεων: Τα κατώτερα στελέχη της Χωροφυλακής δεν ετήρησαν την αρμόζουσαν στάσιν έναντι των παρακρατικών τούτων οργανώσεων και διά της ανοχής των συνέτειναν εις την επιδείνωσιν της καταστάσεως και υπήρξαν υπαίτιοι φόνων αθώων πολιτών και ληστειών, διαπραχθησών υπό των παρακρατικών τούτων οργανώσεων».

«Μάχαιρα εις το κομμουνιστικόν υπογάστριον»

Γ. Καραγιάννης, αντιστράτηγος (από το βιβλίο του «1940 – 1952. Το δράμα της Ελλάδος», Αθήνα 1964, σελ. 225):
«Ετέρα ενέργεια διά την παρεμπόδισιν της κομμουνιστικής προπαρασκευής, ήτο και η ενίσχυσις υπό των μικρών Αξ/κών συγκεκαλυμμένως, των διαφόρων αντικομμουνιστικών ομάδων, ηθικώς διά οπλισμού, πυρομαχικών και ελευθερίας ενεργείας, αίτινες έδρων αποτελεσματικώτερον των στρατιωτικών αποσπασμάτων, ως γνώσται του εδάφους, των τοπικών συνθηκών, των προσώπων και πραγμάτων. Η λύσις αύτη πολλάς παρουσίαζεν αδυναμίας και ιδία την έλλειψιν πειθαρχίας και την εκτροπήν εις τινάς περιπτώσεις εις αντεκδικήσεις, πλην όμως υπήρξεν αύτη μία μάχαιρα εις το κομμουνιστικόν υπογάστριον. Αι αντικομμουνιστικαί αύται ομάδες προσέφεραν μεγάλας εις την πατρίδαν υπηρεσίας και υπήρξαν οι πρόδρομοι των κατά την διάρκειαν του συμμοριτοπολέμου δημιουργηθέντων εθελοντικών Λόχων και Ταγμάτων εξ ενόπλων πολιτών, εξελιχθέντων τελικώς εις Τάγματα Εθνοφυλακής Αμύνης (Τ.Ε.Α) τα οποία τόσον αποτελεσματικά συμβάλωσιν μέχρι σήμερον εις την Εθνικήν Ασφάλειαν».

Η Εθνοφυλακή στο πλευρό των δοσιλόγων

Θ. Πετζόπουλος (από το Βιβλίο του «1941 – 1950. Τραγική πορεία», Αθήνα 1953, σελ. 55 όπου διηγείται την είσοδο της 8ης ταξιαρχίας της Εθνοφυλακής – που διοικούσε ο ίδιος – στην Τρίπολη, στις 2/3/1945): «Κατευθύνθην αμέσως εις τας φυλακάς, όπου εκρατούντο τότε εκατό περίπου αξιωματικοί και πλήθος εθνικοφρόνων πολιτών. Ανοιξα άνευ χρονοτριβής τας πύλας και τους απέλυσα. Εις τον Εισαγγελέα Εφετών Ναυπλίου, όστις διεμαρτυρήθη, διότι κατά την γνώμην του έπρεπε η αποφυλάκισις να γίνη μόνον κατόπιν εκδόσεως αποφυλακιστηρίων από τας δικαστικάς αρχάς, απάντησα: «Ολοι οι αποφυλακισθέντες εκρατούντο παρανόμως υπό του ΕΑΜ και ότι κράτος του ΕΑΜ δεν υπήρξεν ποτέ διά να το σεβασθή κανείς». Η ενέργεια αυτή έδωσε θάρρος εις τους δοκιμασμένους κατοίκους της περιοχής και ενεφύσησεν άνεμος αισιοδοξίας εις τους λιπόψυχους».

Πηγή: Ειδικό αφιέρωμα Ριζοσπάστη