Κανένας εφησυχασμός για τις τουρκικές κινήσεις στην ΑΟΖ

Χάρτης της ελληνικής ΑΟΖ (έντονο γκρι) με βάση τα ισχύοντα στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει ότι τα παράκτια κράτη έχουν γενικά υφαλοκρηπίδα και μπορούν να ανακηρύξουν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) έως 200 ν.μ. από την ακτογραμμή τους. Το ίδιο ισχύει και για τα νησιά, με εξαίρεση τους βράχους που δεν μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση ή δική τους οικονομική ζωή.

Αν οι ακτογραμμές δύο κρατών είναι η μία απέναντι της άλλης σε απόσταση μικρότερη των 400 ν.μ. ή συνορεύουν, όπως στη λεκάνη της Μεσογείου, οριοθετούν την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ γενικά στη μέση γραμμή. Το παράκτιο κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία στα εδάφη του, στη χωρική του θάλασσα, που μπορεί να είναι μέχρι 12 ν.μ. από τις ακτογραμμές του, καθώς και στον εναέριο χώρο που εκτείνεται πάνω από τα εδάφη του και τη χωρική του θάλασσα.
Στην υφαλοκρηπίδα (θαλάσσιο βυθό και υπέδαφός του) και στην ΑΟΖ, το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα που αποσκοπούν βασικά στην εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πόρων. Ιδίως έχει το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπει και να ρυθμίζει τις γεωτρήσεις στην υφαλοκρηπίδα για όλους τους σκοπούς.

Τις γεωγραφικές συντεταγμένες των εξωτερικών ορίων της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας ή της γραμμής οριοθέτησης τις δημοσιοποιεί και τις καταθέτει στον ΟΗΕ. Ομως, καθοριστικός παράγοντας στις διεθνείς σχέσεις είναι η ισχύς του κάθε κράτους να υπερασπιστεί ή να επιβάλει την εφαρμογή όσων ορίζει το Διεθνές Δίκαιο. Αυτό συναρτάται σήμερα με τα συμφέροντα και τις διενέξεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Ο χάρτης με τις διεκδικήσεις της Τουρκίας στην Ανατ. Μεσόγειο, που αποτυπώνει η συμφωνία με τη Λιβύη

Η χώρα μας είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, αλλά η ιδιότητά της αυτή δεν εξασφαλίζει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Η εισβολή της Τουρκίας το 1974 στην Κύπρο και η κατοχή μέχρι σήμερα του 37% του νησιού αποτελούν διαρκή παράβαση του Διεθνούς Δικαίου. ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ στηρίζουν τους εισβολείς και προωθούν διχοτομική λύση με βάση τα τετελεσμένα.
Η Ελλάδα έχει χωρική θάλασσα 6 ν.μ. και εναέριο χώρο 10 ν.μ. Η Τουρκία έχει κηρύξει «αιτία πολέμου» την επέκταση της χωρικής μας θάλασσας στο Αιγαίο έως τα 12 ν.μ., παρά την πρόβλεψη του Δικαίου της Θάλασσας, και δεν αναγνωρίζει τον εναέριο χώρο μας πέρα από τα 6 ν.μ.
Για το ΝΑΤΟ το Αιγαίο είναι ενιαίος επιχειρησιακός χώρος, στηρίζοντας την αξίωση της Τουρκίας. Με τη Συμφωνία Σημίτη - Ντεμιρέλ (Μαδρίτη 1997) η Ελλάδα αναγνώρισε στην Τουρκία «ζωτικά συμφέροντα» στο Αιγαίο, αποδεχόμενη ουσιαστικά «γκρίζες ζώνες» στην επικράτειά της. Οι ΗΠΑ, που επέβαλαν τη Συμφωνία μετά την κρίση των Ιμίων, ανέλαβαν ρόλο επιδιαιτητή στο Αιγαίο. Οι παραβιάσεις στη χωρική θάλασσα και στον εναέριο χώρο μας συνεχίζονται.

Με βάση τα παραπάνω, δεν πρέπει να μας εντυπωσιάζει ότι η Τουρκία κλιμάκωσε μια πολιτική αμφισβήτησης της ελληνικής και της κυπριακής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Οι δυναμικές κινήσεις της ξεκίνησαν με την παρεμπόδιση γεωτρήσεων στην ανακηρυγμένη κυπριακή ΑΟΖ από εταιρείες που είχε αδειοδοτήσει η Κυπριακή Δημοκρατία, και συνεχίστηκαν με τη διενέργεια δικών της γεωτρήσεων, δηλαδή με άσκηση αποκλειστικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Οι αντιδράσεις της ΕΕ υπήρξαν συγκερασμός των συμφερόντων των πολυεθνικών εταιρειών τους, ενώ οι ΗΠΑ συντάχθηκαν ουσιαστικά με την Τουρκία, αφού αναφέρθηκαν σε «αμφισβητούμενη περιοχή» της κυπριακής ΑΟΖ.
Η Τουρκία, με τις πρόσφατες κινήσεις της, δηλαδή την κατάθεση στον ΟΗΕ συντεταγμένων ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, καθώς και την υπογραφή μνημονίου με την αναγνωρισμένη από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και τον ΟΗΕ κυβέρνηση της Λιβύης για τον καθορισμό των θαλάσσιων δικαιοδοσιών, ουσιαστικά για οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας μεταξύ τους ως παράκτιων κρατών, επιχειρεί να κατοχυρώσει τις διεκδικήσεις της. Οριοθετεί τη δική της ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, αμφισβητώντας την ελληνική και κυπριακή, και ιδιαίτερα αυτή των νησιών μας.
Οι κινήσεις αυτές έγιναν μετά τη συνάντηση Τραμπ - Ερντογάν και αποδεικνύουν ότι ΗΠΑ και ΝΑΤΟ δεν αντιτίθενται στις τουρκικές επιδιώξεις. Η Τουρκία εργαλειοποιεί το Δίκαιο της Θάλασσας και προβάλλει τις κινήσεις ως συμβατές με τη σχετική νομολογία.
Επίσης, κατέδειξε τις δυνατότητές της να αξιοποιεί ουσιαστικά τις διπλωματικές κινήσεις της στην περιοχή (διείσδυση σε Λιβύη και Σουδάν, ενδυνάμωση σχέσεων με Παλαιστίνη και Λίβανο, που έχουν υφαλοκρηπίδα στη Μεσόγειο) και να ενδυναμώνει τη στρατιωτική της παρουσία (εισβολή και κατοχή στη Συρία, Πολεμικό Ναυτικό και Αεροπορία του Πακιστάν στη Μεσόγειο).
Αμεσος στόχος της, να αλλάξει τα γεωστρατηγικά δεδομένα στην περιοχή, να δημιουργήσει ρήγματα στον άξονα Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ - Αιγύπτου και να βάλει δυναμικά το ζήτημα της συμμετοχής της στο μοίρασμα του ενεργειακού πλούτου της περιοχής, που είναι και το ζητούμενο για την τουρκική αστική τάξη.

Σε όλες τις επιθετικές κινήσεις της Τουρκίας διαπιστώνουμε ότι η Ελλάδα υποχωρούσε από την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου. Ιδιαίτερα μετά την ένταξη της χώρας στην ΕΕ, οι αστικές κυβερνήσεις καλλιέργησαν τους μύθους των «ισχυρών συμμαχιών».

Η χώρα μας εμφανίζεται ως «οδηγός» στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και τα σύνορά της ως αδιαπραγμάτευτα σύνορα της ΕΕ. Η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ παρουσιάστηκε ως «κλειδί» λύσης του Κυπριακού, όπως αργότερα και η παρουσία των πολυεθνικών για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Τελευταία, βιώνουμε το μύθο του «μεντεσέ» των ΗΠΑ στην περιοχή, του «αξιόπιστου συμμάχου» του ΝΑΤΟ που κλήθηκε στο Αιγαίο, της χώρας που η δημιουργία βάσεων και η παράδοση των υποδομών στους ΑμερικανοΝΑΤΟικούς δημιουργεί συνθήκες ασφάλειας και ανάπτυξης.
Επίσης, η συμμαχία με το κράτος - δολοφόνο, το Ισραήλ, καλλιέργησε την εντύπωση ότι η χώρα μας και η Κύπρος δημιούργησαν έναν ισχυρό πολιτικό και στρατιωτικό άξονα στην Ανατολική Μεσόγειο, παραβλέποντας τις σχέσεις μας με τις αραβικές χώρες.
Παρότι οι μύθοι αυτοί διαχρονικά καταρρίπτονταν, κυβερνήσεις και αστικά κόμματα επέμειναν να τους ανατροφοδοτούν με νέα χαρακτηριστικά και να τους καλλιεργούν, παραμένοντας σταθερά στο πλαίσιο της εμπλοκής της χώρας μας με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Παράλληλα, καλλιεργούσαν τον εφησυχασμό στο λαό, με τη δικαιολογία ότι η Τουρκία κάνει «εξαγωγή της εσωτερικής της κρίσης» και ότι σε κάθε περίπτωση οι «ισχυρές συμμαχίες» της χώρας μας αποτελούν ασπίδα προστασίας της από την τουρκική επιθετικότητα.
Ποτέ δεν αποκάλυψαν ότι η τουρκική επιθετικότητα εξυπηρετούσε τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στην περιοχή. ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ αποτελούν παράγοντες που προωθούν τα δικά τους συμφέροντα στην περιοχή, τόσο στον τομέα της εκμετάλλευσης των πηγών Ενέργειας όσο και στον τομέα των δρόμων μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων.
Στοχεύουν στους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου, με τη συνδιαχείριση στις ΑΟΖ και την εξασφάλιση θαλασσίων οδών, και παράλληλα στη μείωση της γεωπολιτικής επιρροής της Ρωσίας αλλά και της Κίνας στην περιοχή. Οι σχεδιασμοί αυτοί ενθαρρύνουν και τις επιδιώξεις της Τουρκίας.

Ακόμα και τώρα, που οι κινήσεις της Τουρκίας για την ΑΟΖ καταδεικνύουν ότι η εμπλοκή της χώρα μας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για το λαό μας, η κυβέρνηση εξακολουθεί να καλλιεργεί εφησυχασμό. Δηλώσεις όπως αυτή του υπουργού Εξωτερικών, που αναφέρει ότι το μνημόνιο Τουρκίας - Λιβύης δεν έχει ισχύ διμερούς διεθνούς σύμβασης και δεν παράγει νομικό αποτέλεσμα σε βάρος της χώρας μας, παρά την αντίθετη θέση της Τουρκίας, αποπροσανατολίζουν.

Μεγαλύτερη δύναμη και από τις τυπικές διατάξεις του Δικαίου της Θάλασσας έχει ποιο κράτος μπορεί να επιβάλει τις αξιώσεις του. Εξάλλου, οι ΗΠΑ δεν χάνουν ευκαιρία να δηλώνουν ότι μια συνολική διευθέτηση, που ουσιαστικά διχοτομεί την Κύπρο, θα έχει οφέλη για όλους στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλαδή θα ικανοποιεί και τις επιδιώξεις της τουρκικής αστικής τάξης για εδάφη, «γαλάζια πατρίδα» και μερίδιο στον πλουτοπαραγωγικό πλούτο της περιοχής.
Κατά συνέπεια, η εμπλοκή της χώρας μας στους αμερικανοΝΑΤΟικούς σχεδιασμούς για την ευρύτερη περιοχή, όπου μαζί με την ΕΕ προωθούν τη συνεκμετάλλευση, είναι αυτή που οδηγεί στην κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας και συνεπακόλουθα στην αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας, εκθέτοντας το λαό μας σε μεγάλους κινδύνους. Είναι λοιπόν ανάγκη να υπάρχει διαρκής επαγρύπνηση, κανένας εφησυχασμός.

Γιώργος ΠΑΛΙΟΥΡΑΣ
Υποστράτηγος Αστυνομίας ε.α., πτυχιούχος ΝΟΠΕ και Σχολής Εθνικής Ασφάλειας