Μια αποκαλυπτική μελέτη για την τηλεργασία

Οπως πρόσφατα στην Ελλάδα ο ΣΕΒ ζήτησε «ρηξικέλευθες πολιτικές» για την «επανεκκίνηση της οικονομίας», έτσι και σε άλλες χώρες οι Ενώσεις των μεγαλοεργοδοτών στρώνουν το έδαφος για κλιμάκωση της αντεργατικής επίθεσης το επόμενο διάστημα, ενόψει και της νέας καπιταλιστικής κρίσης. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, ο πρόεδρος της Ενωσης των μεγαλοβιομηχάνων (MEDEF) ξεκαθάρισε ότι «αργά ή γρήγορα θα χρειαστεί φυσικά να τεθεί το ερώτημα τι θα γίνει με το χρόνο εργασίας, τις μέρες των διακοπών και τις αμειβόμενες αργίες για να υποστηριχθεί η επανεκκίνηση και να διευκολυνθεί με λίγη παραπάνω δουλειά, με τη δημιουργία πρόσθετης ανάπτυξης».
Σ' αυτό ακριβώς το πλαίσιο, της «επανεκκίνησης της οικονομίας», δυναμώνει και η συζήτηση για την επέκταση της τηλεργασίας, που δοκιμάστηκε σε διευρυμένη κλίμακα την περίοδο της πανδημίας. Δουλειά πιάνουν μια σειρά από «δεξαμενές σκέψης» και «εταιρείες συμβουλευτικής επιχειρήσεων», αστικά επιτελεία που αναλύουν τα οφέλη της τηλεργασίας για το κεφάλαιο και μεθοδεύουν την προώθηση των επόμενων αντεργατικών ανατροπών, με τρόπο που θα μειώσει κατά το δυνατόν τις αντιδράσεις.

* * *

Για παράδειγμα, στις 15 Απρίλη η εταιρεία «Tissot Editions» δημοσίευσε μελέτη για το ρόλο και την «προσφορά» της τηλεργασίας. Πρόκειται για εταιρεία που ιδρύθηκε το 1972, χαράσσοντας «στρατηγικές» για το εργατικό Δίκαιο, τις Συλλογικές Συμβάσεις κ.λπ., και το 1996 εντάχθηκε στον γερμανικό όμιλο συμβουλευτικής επιχειρήσεων «Weka». Ανάμεσα σε άλλα, η μελέτη εντόπιζε μια σειρά από «προσδοκώμενα οφέλη για τις εταιρείες» που «κυρίως αφορούσαν τον τομέα της παραγωγικότητας των εργαζομένων και της μείωσης του φαινομένου των απουσιών από την εργασία, αλλά και πιθανές εξοικονομήσεις, για παράδειγμα στο θέμα των εγκαταστάσεων μιας εταιρείας».
Ουσιαστικά η μελέτη συνιστά την αξιοποίηση της τηλεργασίας ως ενός ακόμα μέσου για να μειώσουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι τα κόστη και να αυξήσουν την παραγωγικότητα των εργαζομένων, αναγκάζοντάς τους να δουλεύουν ακόμα και σε περιπτώσεις που κανονικά θα απουσίαζαν από τη δουλειά, σε περίπτωση που ασθενήσουν, που χρειάζεται να φροντίσουν ένα μέλος της οικογένειάς τους, να κάνουν χρήση γονικών αδειών κ.ο.κ.
Η ίδια η μελέτη αναγνωρίζει ότι «η τηλεργασία εμφανίζει μειονεκτήματα και κινδύνους για τους μισθωτούς», όπως «ακατάλληλες συνθήκες εργασίας για το σπίτι, έλλειψη ρύθμισης του φόρτου εργασίας και ορίων μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, άγχος που συνδέεται με τα αντικείμενα ή τους υπερβολικούς ελέγχους από τη διεύθυνση, ακόμα και διάρρηξη δεσμών με τους συναδέλφους». Ολα αυτά δηλαδή που στα χέρια της εργοδοσίας μετατρέπονται σε «πλεονεκτήματα», ξεκινώντας από την πλήρη κατάργηση των ορίων του ημερήσιου χρόνου εργασίας και φτάνοντας μέχρι τον αυστηρό εργοδοτικό έλεγχο και την υπόσκαψη κάθε συλλογικής αγωνιστικής δράσης.

* * *

Τι συνιστούσε όμως η μελέτη για την ...προστασία των εργαζομένων, προφανώς για «ξεκάρφωμα» των επιχειρηματικών ομίλων; Σχεδιασμό της κατάλληλης «δοσολογίας», δηλαδή να προετοιμαστεί με τέτοιο τρόπο η μετάβαση στην εποχή της τηλεργασίας ώστε να συνδυάζει τις ανάγκες της κάθε επιχείρησης και να εισάγει «ομαλά» τον εργαζόμενο στην καινούργια πραγματικότητα, απορροφώντας κραδασμούς και αντιδράσεις. Χωρίς αμφιβολία η πανδημία αποτέλεσε μια καλή τέτοια ευκαιρία για το κεφάλαιο, αφού η τηλεργασία παρουσιάστηκε ως «αναγκαίο μέσο προστασίας» των εργαζομένων από τον κορονοϊό.
Γι' αυτό άλλωστε η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι αυτή η περίοδος πρέπει να αξιολογηθεί και να αξιοποιηθεί ως «ευκαιρία»: «Μοιραζόμαστε διάφορα μέσα και συστάσεις, αυτήν την περίοδο "έκτακτης ανάγκης", για να βοηθήσουμε τους εργαζόμενους αλλά και τους διευθυντές τους να κάνουν την τηλεργασία πιο άνετη. Διότι την τηλεργασία μπορούμε ή και πρέπει να τη μάθουμε. Και, γιατί όχι, στο τέλος αυτής της κρίσης, μαθαίνοντας από τα λάθη της, κάθε εταιρεία θα μπορεί αναμφίβολα να κάνει απολογισμό για τις προσαρμογές που έκανε στην εργασία».

* * *

Οσο όμως κι αν προσπαθούν να πείσουν τους εργαζόμενους ότι όλα αυτά γίνονται για το καλό τους και ότι η τηλεργασία προσφέρει «διευκολύνσεις» στη ζωή τους (π.χ. καλύτερος συνδυασμός επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής), η πραγματικότητα που βιώνουν οι ίδιοι είναι το ασφαλέστερο κριτήριο για τις σκοπιμότητες που κρύβει η γενίκευση μιας τέτοιας μορφής εργασίας. Χαρακτηριστική ως προς αυτό είναι η έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρεία DESKEO για την τηλεργασία, ενώ είχαν συμπληρωθεί περίπου δυο βδομάδες από την έναρξη των «ειδικών μέτρων» στη Γαλλία. Τα συμπεράσματα δημοσιοποιήθηκαν στις 30 Μάρτη και ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα εξής:

• Το 32% των Γάλλων που απασχολούνται με τηλεργασία δουλεύουν περισσότερο από ό,τι στο κανονικό τους γραφείο ή σε άλλο χώρο δουλειάς.
• Το 51% δεν κάνει καν διάλειμμα για το μεσημεριανό φαγητό.
• Το 73% δεν έχει χωριστό δωμάτιο στο σπίτι όπου εργάζεται.
• Το 76% αναπολεί την περίοδο που δούλευε στον κανονικό χώρο εργασίας του.
• Στο ερώτημα «πώς αξιοποιείτε το χρόνο που εξοικονομείται από τη διαδρομή μετάβασης προς τη δουλειά;», το 59% (62% των γυναικών και 56% των ανδρών) απάντησε «για να δουλεύω περισσότερο»...