ΕΚΡΗΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΙΒΑΝΟ

Ο Λίβανος στο προσκήνιο, μετά τις φονικές εκρήξεις στο λιμάνι της Βηρυτού,  με τους δεκάδες νεκρούς και τις ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές, εντείνει τις ανησυχίες για την εδώ και δεκαετίες εκρηκτική κατάσταση της Μέσης Ανατολής.

        Εξάλλου, λίγοι θα αμφισβητούσαν ότι η ευρύτερη Μέση Ανατολή δεν είναι μια περιοχή κεντρικής γεωστρατηγικής ανησυχίας για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ένα μέρος όπου διακυβεύονται τα συμφέροντα τους. Οι εξελίξεις λοιπόν της περιοχής μακροπρόθεσμα είναι πιθανό να έχουν σημαντική επιρροή στην παγκόσμια οικονομία και  πολιτική σταθερότητα, επηρεάζοντας ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων στα οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, θα έχουν συμφέροντα.

       Ειδησεογραφία και αναλύσεις φέρνουν στο επίκεντρο τις σοβαρές συνέπειες που έχει η διαφθορά σε αυτήν τη χώρα της Μέσης Ανατολής για τον λαό της και το μέλλον της. Αναρωτιέται κανείς γιατί το εκρηκτικό υλικό αφέθηκε να αποθηκευτεί στη μέση μιας πυκνοκατοικημένης πόλης για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και σαν πιθανοί λόγοι αναφέρονται η διαφθορά και η ανικανότητα. Επισημαίνεται πως η καταστροφική έκρηξη έρχεται μετά από μια ανησυχητική επιδείνωση της οικονομίας που επιδεινώθηκε περαιτέρω από την πανδημία και τους συναφείς περιορισμούς, και αύξησε την ήδη εύθραυστη κατάσταση στο Λίβανο που κινδυνεύει να μην μπορεί να ανταποκριθεί στοιχειωδώς στις τρέχουσες συνθήκες. 

          Σ’ ένα τέτοιο  όμως ρευστό και ταραγμένο περιβάλλον, η επίσημη εκδοχή που αποδίδει την αιτία της καταστροφής σε ανάφλεξη σε αποθήκες πυρομαχικών και εύφλεκτων υλών είναι εύλογο να αφήνει περιθώρια για αμφισβητήσεις και φόβους που συνδέουν την έκρηξη με τα αντικρουόμενα συμφέροντα που κονταροχτυπιούνται  εδώ και δεκαετίες στην Μ. Ανατολή. Η έκρηξη αυτής της κλίμακας που παρατηρήθηκε στη Βηρυτό θα ήταν καταστροφική σε οποιοδήποτε πλαίσιο, αλλά στο περιβάλλον της Μ. Ανατολής είναι ένα άλλο βαθιά ανησυχητικό μήνυμα ότι ο Λίβανος βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης. Τόσο το Ισραήλ όσο και η Χεζμπολάχ  γρήγορα αρνήθηκαν να εμπλακούν σε αυτό το ζήτημα, με Ισραηλινούς υπουργούς μάλιστα να προσφέρουν ακόμη και βοήθεια σε μια χώρα που έχουν απειλήσει επανειλημμένα να βομβαρδίσουν.  

          Η καταστροφή που έχει συμβεί με την συνολική απώλεια του λιμανιού της Βηρυτού είναι η αρχή αυτού που θα ακολουθήσει. Ήδη από τον Οκτώβριο του περασμένου έτους έχουν ξεσπάσει διαμαρτυρίες σε ολόκληρη χώρα, αφού περίπου το 50% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο φτώχειας, ενώ οι Λιβανέζοι αντιμετώπιζαν εκτεταμένες ελλείψεις τροφίμων και καυσίμων, με την πολιτική τους ηγεσία να έχει σαν προτεραιότητες την διατήρηση των αντίστοιχων σφαιρών επιρροής, όπως διατυπώνονται στη συμφωνία για τον καταμερισμό της εξουσίας μετά τον εμφύλιο πόλεμο.

        Η οικονομία του Λιβάνου δοκιμάστηκε και εξαιτίας του πολιτικού αδιεξόδου, αλλά και του πολέμου στη Συρία. Δεν ήταν μόνο η φιλοξενία περισσότερων από 1,5 εκατομμυρίων προσφύγων, σχεδόν ένα εκατομμύριο ήταν Σύριοι, η οκταετής σύγκρουση στη Συρία επηρέασε και το διασυνοριακό εμπόριο αλλά και μείωσε την τουριστική βιομηχανία του Λιβάνου.

       Τον Μάιο του 2018, ο Λίβανος διεξήγαγε τις πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές του σε εννέα χρόνια, αφού είχε προηγηθεί την προηγούμενη χρονιά ο κατ’ οίκον περιορισμός από την Σαουδική Αραβία  του πρωθυπουργού Χαρίρι που είχε επισκεφτεί το βασίλειο και εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Στις εκλογές, η Χεζμπολάχ - σιιτικό πολιτικό κόμμα και μαχητική οργάνωση με την υποστήριξη του Ιράν που χαρακτηρίστηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τρομοκρατική ομάδα - αύξησε το μερίδιο των εδρών της στο 53%.  Η Χεζμπολάχ ισχυρίζεται ότι υποστηρίζει τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ από την έναρξη του Συριακού πολέμου, ενώ η ένοπλη συνιστώσα της κατηγορείται για συμμετοχή της στον πόλεμο της Συρίας και αυξάνει τις εντάσεις με το Ισραήλ κατά μήκος των κοινών και αμφισβητούμενων συνόρων τους. Στην επιδείνωση των σχέσεων με το Ισραήλ συμβάλλει και η  ανακάλυψη σηράγγων που φέρεται να σκάβονται από τη Χεζμπολάχ και υπήρξε η αφορμή για την επιχείρηση  Northern Shield  του Ισραήλ, τον Δεκέμβριο του 2018. Τελικά το αδιέξοδο για το σχηματισμό κυβέρνησης δεν ξεπεράστηκε παρά τον Ιανουάριο του 2019.

         Ο Λίβανος ήταν παραδοσιακά ένας ισχυρός εταίρος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, οι κίνδυνοι για την ασφάλεια και για  τις επιπτώσεις από μια αυξανόμενη ένταση μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ, συμπεριλαμβανομένης μιας αδύναμης διακυβέρνησης, μιας ασταθούς οικονομίας, μιας αποσταθεροποίησης από τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, έχουν προκαλέσει ανησυχία στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ, καθώς και σε ηγέτες κρατών εταίρων στην Ευρώπη και τον Περσικό Κόλπο, που σπεύδουν, όπως ο Ε. Μακρόν, να επωφεληθούν από την κατάσταση. Οι επίμονες σοβαρές γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις στην περιοχή και οι ανησυχίες σχετικά με τους ενεργειακούς πόρους κατευθύνουν προσπάθειες ανατροπής του εδαφικού και πολιτικού status quo που ενισχύονται και από τον συχνά τεχνητό χαρακτήρα των συνόρων, τα οποία δημιουργήθηκαν από τον αποικιακό ανταγωνισμό, την άνευ όρων υποστήριξη του Ισραήλ από τις ΗΠΑ.

       Ο Λίβανος μοιάζει να γονατίζει με την τελευταία καταστροφή, μετά από μια  εξελισσόμενη οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση, που επιδεινώθηκε από τη μακροχρόνια κυβερνητική διαφθορά, αμέλεια και ανικανότητα εις βάρος της ανθρώπινης ασφάλειας και ζωής. Η πτωτική πορεία της χώρας σε μια περιοχή αντιτιθέμενων ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να βυθίσει τη χώρα σε έναν άλλο εμφύλιο πόλεμο, αλλά και να αποσταθεροποιήσει την περιοχή με συνέπειες που μπορεί να επεκταθούν πολύ πέρα από αυτή. Μέχρι και  στη δική μας.