ΑΠΟΣΤΟΛΗ «PERSEVERANCE»

Με τις ρόδες στο έδαφος του κόκκινου πλανήτη

Η συσκευή καθόδου στον πλανήτη εναποθέτει ήπια το ρόβερ στην επιφάνεια, σε αυτή την καλλιτεχνική απόδοση, πυροδοτώντας τους πυραυλοκινητήρες της και χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του γερανού στα τελευταία μέτρα. Με την απελευθέρωση των συρματόσχοινων από το ρόβερ η συσκευή απομακρύνθηκε και προσεδαφίστηκε ανώμαλα αρκετά μακριά, ώστε να μη δημιουργήσει πρόβλημα στο ρόβερ

Στις 11 παρά τέταρτο ώρα Ελλάδας, το βράδυ της περασμένης Πέμπτης, η αποστολή «Perseverance» («Επιμονή») της NASA προσεδάφισε το νέο ομώνυμο και μεγαλύτερο από κάθε άλλη φορά (συγκεκριμένα σε μέγεθος αυτοκινήτου) ρόβερ, που θα συνεχίσει την εξερεύνηση της επιφάνειας του κόκκινου πλανήτη, παίρνοντας τη σκυτάλη από τους δύο μικρότερους προκατόχους του, το «Curiosity» και το «Opportunity». Η προσεδάφιση του ρόβερ έγινε μέσα στον διαμέτρου 50 χιλιομέτρων κρατήρα Τζεζέρο, που ήταν κάποτε λίμνη, στο μακρινό παρελθόν του Αρη, όταν ο πλανήτης είχε υγρό νερό στην επιφάνειά του.

Το «Perseverance» μπήκε με ταχύτητα 20.000 χιλιομέτρων την ώρα στην αραιή ατμόσφαιρα του Αρη και μείωσε το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ταχύτητας μέσω της τριβής με αυτήν, προστατευμένο πίσω από μια θερμοασπίδα. Στη συνέχεια και ενώ η διαστημοσυσκευή έτρεχε ακόμη με υπερηχητική ταχύτητα άνοιξε ένα αλεξίπτωτο, που την επιβράδυνε περαιτέρω. Τελικά ο υπολογιστής του σκάφους πυροδότησε τους πυραυλοκινητήρες ανάσχεσης και λειτουργώντας ως ουράνιος γερανός κατέβασε το ρόβερ με συρματόσχοινα στην επιφάνεια. Τεχνητοί δορυφόροι του Αρη από προηγούμενες αποστολές παρακολούθησαν όλη τη διαδικασία και επιβεβαίωσαν την προσεδάφιση, στέλνοντας το μήνυμα της επιτυχίας στο κέντρο ελέγχου της NASA στη Γη, όπου έφτασε 11 λεπτά αργότερα, τρέχοντας με την ταχύτητα του φωτός.

Πυρηνοκίνητο

Η περιοχή όπου είχε σχεδιαστεί να γίνει η προσεδάφιση ήταν πολύ μικρότερη από προηγούμενες αποστολές, χάρη στην τεχνολογική πρόοδο που μεσολάβησε και στην καλύτερη γνώση της ατμόσφαιρας του Αρη, που επέτρεψαν ακριβέστερο υπολογισμό της πορείας καθόδου της διαστημοσυσκευής

Το ρόβερ «Perseverance», που πρόκειται να κάνει εξερευνητικές διαδρομές στην επιφάνεια του Αρη για τουλάχιστον ένα έτος, είναι πυρηνοκίνητο, χρησιμοποιώντας 4,8 κιλά πλουτωνίου ως πηγή Ενέργειας, καθώς το μέγεθός του είναι τέτοιο που τα φωτοβολταϊκά κελιά δεν θα μπορούσαν να το εξυπηρετήσουν. Στον εξοπλισμό του περιλαμβάνονται ένα λέιζερ που μπορεί να αεριοποιήσει πετρώματα, ένα ραντάρ που μπορεί να δει αρκετά βαθιά μέσα στο έδαφος, υψηλής ανάλυσης πανοραμικές κάμερες και κάμερες που μπορούν να συλλάβουν στερεογράμματα και να πάρουν κοντινές λήψεις πετρωμάτων. Επίσης όργανα για την παρακολούθηση των ήχων του πλανήτη, των καιρικών φαινομένων (π.χ. ανεμοστρόβιλοι), ακόμη και μια πειραματική συσκευή για την παραγωγή οξυγόνου από το διοξείδιο του άνθρακα της αραιής αρειανής ατμόσφαιρας. Ισως πιο πρωτότυπο απ' όλα είναι το μικρό ελικοπτεράκι τύπου drone (με τέσσερις έλικες), που φέρει το ρόβερ στην κοιλιά του και το οποίο πρόκειται να είναι η πρώτη γήινη συσκευή που θα εξερευνήσει τον Αρη από αέρος και ιδιαίτερα τα απότομα και γενικά δυσπρόσιτα σημεία του, όπως στις πλαγιές του κρατήρα, εκεί που το ρόβερ δεν μπορεί να πάει.

Η συσκευή παραγωγής οξυγόνου, εφόσον έχει θετικά αποτελέσματα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια μεγαλύτερη εκδοχή της, που θα παρήγαγε οξυγόνο για την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Αρη. Αλλά και το ελικοπτεράκι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από αστροναύτες για τη γρήγορη ανίχνευση της γύρω περιοχής, ώστε να εντοπίζονται χρήσιμα για τη διαμονή ή ενδιαφέροντα για εξερεύνηση σημεία. Η αποστολή «Perseverance» είναι ένας ρομποτικός γεωλόγος και κινητός αστροβιολόγος και θα επικεντρώσει ιδιαίτερα στην αναζήτηση και ανάλυση πετρωμάτων, που ίσως περικλείουν το αποτύπωμα της ύπαρξης ζωής στο παρελθόν του Αρη.

Αρχαία ζωή

Το σύστημα καθόδου του «Perseverance» όπως το φαντάστηκε ο καλλιτέχνης, στο πέρασμά του μέσα από την αρειανή ατμόσφαιρα με στόχο τον κρατήρα Τζέζερο

Ο Αρης είναι ο κοντινότερος από πλευράς απόστασης, αλλά έως ένα βαθμό και από πλευράς χαρακτηριστικών πλανήτης του ηλιακού συστήματος. Αν και τώρα πια είναι μια παγωμένη και αφιλόξενη έρημος, πριν από δισεκατομμύρια χρόνια ήταν πιο θερμός και υγρός και ενδεχομένως κατάλληλος για την εμφάνιση ζωής. Αν βρεθούν απολιθώματα κάποιου είδους μικροβίων, θα εδραιώσουν την αντίληψη ότι η ζωή εμφανίζεται όπου τύχει να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και αυτό μπορεί να συμβαίνει σε εκατομμύρια πλανήτες μέσα στον Γαλαξία και σε κάθε γαλαξία.

Ο κρατήρας Τζεζέρο, που είναι γεμάτος ιζήματα σαν αυτά που υπάρχουν στις λίμνες και στα δέλτα των ποταμών, έχει και μια άλλη σημαντική ιδιαιτερότητα: Βρίσκεται μέσα στο Syrtis Major, ένα ηφαιστειογενές σύμπλεγμα που σχηματίστηκε πριν από 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια και δίπλα στη λεκάνη Isidis Planitia, έναν γιγαντιαίο κρατήρα πρόσκρουσης, που σχηματίστηκε εκατό εκατομμύρια χρόνια πριν από το σύμπλεγμα. Ετσι, ο κρατήρας Τζεζέρο έχει δεχτεί τις επιδράσεις και των δύο αυτών γεωλογικών γεγονότων της αρειανής ιστορίας.

Από τα 50 σκάφη που έχουν σταλεί στον Αρη από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα, μόνο 5 της NASA (ένα από αυτά είναι το «Perseverance») έχουν διατρέξει την επιφάνεια του πλανήτη. Το τμήμα προσεδάφισης της αποστολής «Tianwen-1» της Κίνας, αν όλα πάνε καλά, τον ερχόμενο Μάη θα γίνει το έκτο ρόβερ στον Αρη. Μέρος της αποστολής του «Perseverance» είναι να συλλέξει δείγματα από ενδιαφέρουσες περιοχές, που θα τοποθετήσει σε ειδικά δοχεία, αφήνοντάς τα σε διάφορα σημεία της πορείας του, ώστε να περισυλλεγούν από επόμενη ρομποτική αποστολή, που θα πραγματοποιηθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). Στόχος είναι μέσα στους επόμενους 12 μήνες να έχουν συλλεχθεί τουλάχιστον 20 δείγματα, τα οποία όταν έρθουν στη Γη θα αποτελούν στο σύνολό τους ένα δείγμα μισού κιλού από μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της επιφάνειας του Αρη.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.nasa.gov, www.scientificamerican.com