Εφευρετικότητα των μηχανικών για να πετάξει η «Εφευρετικότητα» στον Αρη

Αυτοφωτογραφία (συνένωση 62 φωτογραφιών από την κάμερα του ρομποτικού βραχίονα) του ρόβερ «Perseverance» με το ελικοπτεράκι «Ingenuity» 4 μέτρα μακριά του, ανάμεσα στα ίχνη από τις ρόδες του οχήματος, που το εναπόθεσε στην επιφάνεια του κόκκινου πλανήτη

Την Κυριακή 18 Απρίλη ελπίζει η NASA ότι θα καταφέρει να σηκώσει τελικά από το έδαφος του Αρη το ελικοπτεράκι «Ingenuity» («Εφευρετικότητα»), που μετέφερε στην «κοιλιά» του, το ρόβερ «Perseverance» της NASA. Αν το πετύχει θα είναι η πρώτη ελεγχόμενη πτήση σε άλλον πλανήτη. Η πρώτη πτήση ανθρώπινου κατασκευάσματος σε άλλον πλανήτη έγινε από τα σοβιετικά αερόστατα των αποστολών Vega 1 και Vega 2, που πέταξαν επί 46 ώρες το 1984, μέσα σε ατμόσφαιρα που περιείχε θειικό, υδροχλωρικό και υδροφθορικό οξύ, μεταδίδοντας δεδομένα από την Αφροδίτη στη Γη.

Το «Ingenuity», που έχει αποσυνδεθεί από το «Perseverance» και έχει αναπτύξει επιτυχώς τα πτερύγιά του (κατά την προσεδάφιση ήταν διπλωμένα), επρόκειτο να κάνει την πρώτη του πτήση στις 11 Απρίλη, αλλά τεχνικά προβλήματα την εμπόδισαν. Το ίδιο έγινε ξανά τις μέρες που ακολούθησαν. Η μικρή συσκευή είναι σε καλή λειτουργική κατάσταση όσον αφορά την τροφοδοσία της με ηλεκτρική ενέργεια, την τηλεπικοινωνία της με το ρόβερ και τη διατήρηση της θερμοκρασίας της σε επίπεδο κατάλληλο για να μην παγώσει. Παρ' όλ' αυτά, στη δοκιμή περιστροφής σε υψηλή ταχύτητα των ελίκων της στις 9 Απρίλη παρουσιάστηκαν προβλήματα «ακολουθίας οδηγιών», όπως τα περιέγραψε η NASA. Οι πολλαπλές λύσεις που δοκιμάστηκαν το επόμενο διήμερο δεν απέδωσαν και έτσι η ομάδα ελέγχου του ελικοπτέρου αποφάσισε ότι η καλύτερη λύση είναι η ελαφρά τροποποίηση του λογισμικού του «Ingenuity», που αφορά τον έλεγχο της πτήσης και η επανεγκατάστασή του, αφού προηγηθούν δοκιμές στη Γη και βρεθούν λύσεις για όλα τα βήματα της διαδικασίας. Η αναβάθμιση του λογισμικού θα τροποποιήσει τη διαδικασία ενεργοποίησης των δύο συστημάτων ελέγχου πτήσης του ελικοπτέρου, επιτρέποντας στο υλικό και το λογισμικό να μεταβούν με ασφάλεια σε κατάσταση πτήσης. Από αυτήν την περιγραφή του προβλήματος που δίνει η αμερικανική αεροναυτική υπηρεσία φαίνεται ότι το πρόβλημα δεν δημιουργήθηκε από κάποια ατυχία στον Αρη, ή απρόσμενες συνθήκες, αλλά από ατέλειες σχεδίασης.

Το «Ingenuity» με τα πτερύγια πλήρως ανεπτυγμένα, αναμένει την αναβάθμιση του λογισμικού του για να μπορέσει να πετάξει

Στο μεταξύ, τα όργανα μετρήσεων του «Perseverance» έχουν τεθεί σε λειτουργία και δίνουν μετρήσεις, παρότι το ρόβερ δεν μπορεί να απομακρυνθεί ακόμη από το σημείο προσεδάφισης, μέχρι να λυθεί το πρόβλημα με το «Ingenuity». Το μετεωρολογικό όργανο MEDA του ρόβερ έδειξε μέγιστη θερμοκρασία -22^o C μέσα στον κρατήρα Τζέζερο, όπου βρίσκεται το όχημα και ελάχιστη -83^o C. Μέτρησε επίσης ταχύτητες ανέμου 10 μέτρων ανά δευτερόλεπτο, ενώ η ορατότητα λόγω αιωρούμενης σκόνης είναι καλύτερη από αυτή, που επικρατεί στο σημείο του Αρη, όπου βρίσκεται το μικρό ρόβερ «Curiosity» της NASA. Ανάλογες μετεωρολογικές μετρήσεις δίνει από τρίτο σημείο το άλλο λειτουργικό αμερικανικό σκάφος επί αρειανού εδάφους, το «InSight». Οι μετρήσεις του «Perseverance» είναι χρήσιμες και για τον καθορισμό της κατάλληλης στιγμής για να γίνει η πτήση του «Ingenuity», αν αυτή τελικά επιτευχθεί.

Χάρη στα επίγεια τηλεσκόπια και στα σκάφη που έχουν τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Αρη, οι επιστήμονες μπορούν να κατανοήσουν το κλίμα του κόκκινου πλανήτη, ακόμη και να κάνουν κάποιες προβλέψεις για το μέγεθος των θυελλών σκόνης κατά τη διάρκεια του αρειανού έτους (διάρκειας δύο γήινων ετών). Ωστόσο, η πρόβλεψη της ποσότητας σκόνης και της έκτασης της διασποράς της, αλλά και η ανακάλυψη του τρόπου, που μικρές θύελλες εξελίσσονται σε μεγάλες, οι οποίες καλύπτουν ολόκληρο τον πλανήτη, θα βοηθήσουν μελλοντικές επιστημονικές και εξερευνητικές αποστολές στον πλανήτη. Τα λεπτομερή, τοπικά, μετεωρολογικά δεδομένα, που θα συλλέξουν οι τρεις διαστημοσυσκευές αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά στην κατεύθυνση αυτή.

Κυριότερη αποστολή του «Perseverance» είναι η αστροβιολογία και ειδικότερα η ανεύρεση ενδείξεων αρχαίας μικροβιακής ζωής. Για το σκοπό αυτό θα συλλέξει δείγματα εδάφους από ενδιαφέροντα σημεία και τα δοχεία με τα δείγματα θα τα στοιβάξει σε σημείο, από το οποίο θα τα περισυλλέξει μελλοντική αποστολή σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), για να τα μεταφέρει τελικά στη Γη προς εξονυχιστική μελέτη.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.nasa.gov, «Scientific American»