Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (4)
Στις εκλογές τού 1985 ο Ανδρέας επανεκλέχτηκε με το σύνθημα "για ακόμη καλύτερες μέρες", μόνο που αυτές οι "καλύτερες μέρες" δεν αφορούσαν τους εργαζόμενους. Με μια πρωτόγνωρη Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου η κυβέρνηση εγκατέλειψε τον "τρίτο δρόμο για τον σοσιαλισμό" και πραγματοποίησε φιλελεύθερη στροφή: χαλάρωσε την προστασία κατά των απολύσεων, αύξησε τις επιδοτήσεις προς τους μεγαλοεπιχειρηματίες και απαγόρευσε κάθε είδους αύξηση στους μισθούς των εργαζομένων (ούτε εθελουσίως δεν μπορούσαν οι εργοδότες να χορηγήσουν αύξηση στο προσωπικό τους). Μετά το αρχικό μούδιασμα, οι λαϊκές αντιδράσεις δεν άργησαν. Κι αυτό σήμαινε ότι οι δυνάμεις καταστολής έπιασαν δουλειά για τα καλά.
Κάπως έτσι έφτασε ο Νοέμβρης. Στο υπουργείο δημόσιας τάξης οι συσκέψεις έδιναν κι έπαιρναν, προκειμένου να καταρτιστεί το καλύτερο σχέδιο αντιμετώπισης των διαδηλώσεων που αναμένονταν κατά την επέτειο του Πολυτεχνείου. Κουτσόγιωργας και Αρκουδέας είχαν την "φαεινή" ιδέα να ενισχύσουν τις αστυνομικές δυνάμεις τής Αθήνας με αστυνομικούς από την επαρχία. Κανένας δεν σκέφτηκε ότι οι επαρχιώτες αστυφύλακες δεν είχαν την απαραίτητη εκπαίδευση για να σταθούν απέναντι στο μεγάλο πλήθος που μαζευόταν σε κάθε διαδήλωση της πρωτεύουσας.
Παραδόξως, εκείνο το εορταστικό τριήμερο όλα κυλούσαν ομαλά. Η μεγάλη πορεία έφτασε μέχρι την πρεσβεία των ΗΠΑ και ολοκληρώθηκε δίχως παρατράγουδα. Όμως, το κακό έγινε.
Η αστυνομία είχε διαθέσει τις δυνάμεις των ΜΑΤ και των ΜΕΑ για την επιτήρηση της πορείας. Οι αστυνομικοί της Αθήνας είχαν διατεθεί ως επί το πλείστον για την επιτήρηση των "νευραλγικών" -κατά τους υπεύθυνους- σημείων (πλατεία Συντάγματος, Ηρώδου Αττικού, πρεσβεία κλπ). Φαίνεται πως είχε γίνει η εκτίμηση ότι εκείνο το βράδυ τα Εξάρχεια δεν θα αποτελούσαν κέντρο επεισοδίων κι έτσι η τήρηση της τάξης στην περιοχή ανατέθηκε σε επαρχιώτες αστυνομικούς. Μόνο που οι αστυνομικοί φρόντισαν να ερεθίσουν τα πνεύματα, καθώς έφθασαν με κλούβα, η οποία στάθμευσε στην συμβολή των οδών Στουρνάρη και Μπόταση.
Τέτοια μέρα και τέτοια ώρα, αν είσαι αστυνομικός με κλούβα στα Εξάρχεια, δεν βγαίνεις από το αυτοκίνητο για να πας για σουβλάκια στο παραδίπλα μαγαζί. Αυτό, όμως, οι άσχετοι μα τα "ήθη και έθιμα" της πρωτεύουσας αστυνομικοί δεν το ήξεραν. Όπως δεν ήξεραν πως δεν επιτρέπεται να "πουλήσουν τσαμπουκά" σε όποιον πιτσιρικά τούς πετάξει μια βρισιά. Μαθημένοι αλλοιώς, δεν μπορούσαν να υποψιαστούν ότι οι πιτσιρικάδες τής περιοχής φτιάχνουν μολότοφ με κλειστά μάτια σε δευτερόλεπτα.
Μέσα σε λίγη ώρα, λοιπόν, η κλούβα έγινε στόχος για πέτρες και μολότοφ. Στην αρχή οι αστυνομικοί ταμπουρώθηκαν στο αυτοκίνητο αλλά κάποια στιγμή αποφάσισαν να κάνουν έξοδο πυροβολώντας. Οι πιτσιρικάδες το έβαλαν στα πόδια. Μέσα από την κλούβα, ο πατρινός αστυφύλακας Θανάσης Μελίστας τραβάει το όπλο του και ρίχνει. Η σφαίρα βρίσκει από πίσω στο κεφάλι τον 15χρονο Μιχάλη Καλτεζά και τον σωριάζει νεκρό. Ο νεαρός ρεπόρτερ Γιάννης Κανελλάκης θυμάται: "Ο νεαρός περνούσε ακριβώς δίπλα μου, έπεσε στο έδαφος και έμεινε ακίνητος. Όλοι οι άλλοι έτρεχαν προς την πλατεία. Εγώ γύρισα, αφού ήταν ακριβώς δίπλα μου κι έπεσε. Νόμισα ότι κάπου σκόνταψε και γύρισα να του προσφέρω τις πρώτες βοήθειες. Πραγματικά, τον έπιασα από το χέρι, του μιλούσα, δεν μιλούσε, δεν κινιότανε καθόλου. Τον μετέφεραν στο νοσοκομείο όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Ήταν ακαριαίος, όπως είπανε οι γιατροί."
Τα επεισόδια γενικεύτηκαν. Σύντομα, στην περιοχή κατέφθασαν και άλλες αστυνομικές δυνάμεις. Μετά από συγκρούσεις που κράτησαν πολλές ώρες, οι αντιεξουσιαστές αποτραβήχτηκαν και κλείστηκαν στο Χημείο. Την επόμενη μέρα, ο πρύτανης Μιχάλης Σταθόπουλος (κατοπινός υπουργός δικαιοσύνης τού ΠαΣοΚ) καλέι τα ΜΑΤ να επέμβουν. Το κτήριο βομβαρδίζεται με χημικά που πνίγουν όλη την περιοχή, πριν τα ΜΑΤ εισβάλουν, σακατέψουν με τα ρόπαλα τους "ταραξίες" και συλλάβουν 37 άτομα. Ο υπουργός εσωτερικών και δημόσιας τάξης Μένιος Κουτσόγιωργας υπέβαλε την παραίτησή του αλλά ο Παπανδρέου τον κάλυψε και δεν την έκανε δεκτή.
Τον Σεπτέμβριο του 1988 ο Μελίστας προσάγεται σε δίκη. Ισχυρίζεται ότι πυροβόλησε στα τυφλά φοβούμενος για την ζωή του και η σφαίρα του εξοστρακίστηκε. Δικηγόρος τής οικογένειας Καλτεζά είναι ο Φώτης Κουβέλης, ο οποίος εμμένει στο γεγονός ότι ο Καλτεζάς πυροβολήθηκε πισώπλατα. Το δικαστήριο επιβάλλει στον Μελίστα την παιδαριώδη ποινή των δυόμισυ ετών με αναστολή, παρ' ότι αποδείχτηκε ότι η βολή του έπληξε ευθέως τον Καλτεζά, δίχως να εξοστρακιστεί. Τον Ιανουάριο του 1990, το εφετείο εξαφανίζει την πρωτόδικη ποινή και αθώωνει τον Μελίστα.
Στο άκουσμα της αθωωτικής απόφασης, η κοινή γνώμη εξεγείρεται. Χιλιάδες εξοργισμένου λαού μαζεύονται στην Πατησίων, έξω από το Πολυτεχνείο. Η κατάσταση θυμίζει τον Νοέμβριο του 1973 καθώς η Πατησίων κλείνει, ανάβονται φωτιές, γράφονται συνθήματα σε τοίχους, λεωφορεία και τρόλλεϋ ενώ, με ορμητήριο το Πολυτεχνείο, εκδηλώνονται επιθέσεις κατά των αστυνομικών δυνάμεων. Τα επεισόδια συνεχίζονται μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες με τρομερή ένταση. Στην συνέχεια, καταλαμβάνεται το Πολυτεχνείο επί 18 ημέρες.
Θα κλείσουμε το σημερινό μας σημείωμα με δυο λόγια για τον Μελίστα. Μετά την αθώωσή του, η υπηρεσία τον επανένταξε στις τάξεις της, όπως ήταν υποχρεωμένη. Πλην, όμως, ο καταρρακωμένος Μελίστας, μόλις επέστρεψε στην Πάτρα, τέθηκε για μακρό χρονικό διάστημα υπό ψυχιατρική παρακολούθηση. Αδιασταύρωτες πληροφορίες λένε ότι η αστυνομική διεύθυνση Αχαΐας τον τοποθέτησε σε θέση μάγειρα, ώστε να τον προστατεύσει από κάθε επαφή με κόσμο. Λίγο αργότερα, ο "αθώος" Μελίστας παραιτήθηκε από το σώμα και εξαφανίστηκε. Οι φήμες λένε πως κατέφυγε στην Αυστραλία (όπου είχε συγγενείς), άγνωστο με ποιο όνομα.
Στις εκλογές τού 1985 ο Ανδρέας επανεκλέχτηκε με το σύνθημα "για ακόμη καλύτερες μέρες", μόνο που αυτές οι "καλύτερες μέρες" δεν αφορούσαν τους εργαζόμενους. Με μια πρωτόγνωρη Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου η κυβέρνηση εγκατέλειψε τον "τρίτο δρόμο για τον σοσιαλισμό" και πραγματοποίησε φιλελεύθερη στροφή: χαλάρωσε την προστασία κατά των απολύσεων, αύξησε τις επιδοτήσεις προς τους μεγαλοεπιχειρηματίες και απαγόρευσε κάθε είδους αύξηση στους μισθούς των εργαζομένων (ούτε εθελουσίως δεν μπορούσαν οι εργοδότες να χορηγήσουν αύξηση στο προσωπικό τους). Μετά το αρχικό μούδιασμα, οι λαϊκές αντιδράσεις δεν άργησαν. Κι αυτό σήμαινε ότι οι δυνάμεις καταστολής έπιασαν δουλειά για τα καλά.
Κάπως έτσι έφτασε ο Νοέμβρης. Στο υπουργείο δημόσιας τάξης οι συσκέψεις έδιναν κι έπαιρναν, προκειμένου να καταρτιστεί το καλύτερο σχέδιο αντιμετώπισης των διαδηλώσεων που αναμένονταν κατά την επέτειο του Πολυτεχνείου. Κουτσόγιωργας και Αρκουδέας είχαν την "φαεινή" ιδέα να ενισχύσουν τις αστυνομικές δυνάμεις τής Αθήνας με αστυνομικούς από την επαρχία. Κανένας δεν σκέφτηκε ότι οι επαρχιώτες αστυφύλακες δεν είχαν την απαραίτητη εκπαίδευση για να σταθούν απέναντι στο μεγάλο πλήθος που μαζευόταν σε κάθε διαδήλωση της πρωτεύουσας.
Παραδόξως, εκείνο το εορταστικό τριήμερο όλα κυλούσαν ομαλά. Η μεγάλη πορεία έφτασε μέχρι την πρεσβεία των ΗΠΑ και ολοκληρώθηκε δίχως παρατράγουδα. Όμως, το κακό έγινε.
Η αστυνομία είχε διαθέσει τις δυνάμεις των ΜΑΤ και των ΜΕΑ για την επιτήρηση της πορείας. Οι αστυνομικοί της Αθήνας είχαν διατεθεί ως επί το πλείστον για την επιτήρηση των "νευραλγικών" -κατά τους υπεύθυνους- σημείων (πλατεία Συντάγματος, Ηρώδου Αττικού, πρεσβεία κλπ). Φαίνεται πως είχε γίνει η εκτίμηση ότι εκείνο το βράδυ τα Εξάρχεια δεν θα αποτελούσαν κέντρο επεισοδίων κι έτσι η τήρηση της τάξης στην περιοχή ανατέθηκε σε επαρχιώτες αστυνομικούς. Μόνο που οι αστυνομικοί φρόντισαν να ερεθίσουν τα πνεύματα, καθώς έφθασαν με κλούβα, η οποία στάθμευσε στην συμβολή των οδών Στουρνάρη και Μπόταση.
Τέτοια μέρα και τέτοια ώρα, αν είσαι αστυνομικός με κλούβα στα Εξάρχεια, δεν βγαίνεις από το αυτοκίνητο για να πας για σουβλάκια στο παραδίπλα μαγαζί. Αυτό, όμως, οι άσχετοι μα τα "ήθη και έθιμα" της πρωτεύουσας αστυνομικοί δεν το ήξεραν. Όπως δεν ήξεραν πως δεν επιτρέπεται να "πουλήσουν τσαμπουκά" σε όποιον πιτσιρικά τούς πετάξει μια βρισιά. Μαθημένοι αλλοιώς, δεν μπορούσαν να υποψιαστούν ότι οι πιτσιρικάδες τής περιοχής φτιάχνουν μολότοφ με κλειστά μάτια σε δευτερόλεπτα.
Μέσα σε λίγη ώρα, λοιπόν, η κλούβα έγινε στόχος για πέτρες και μολότοφ. Στην αρχή οι αστυνομικοί ταμπουρώθηκαν στο αυτοκίνητο αλλά κάποια στιγμή αποφάσισαν να κάνουν έξοδο πυροβολώντας. Οι πιτσιρικάδες το έβαλαν στα πόδια. Μέσα από την κλούβα, ο πατρινός αστυφύλακας Θανάσης Μελίστας τραβάει το όπλο του και ρίχνει. Η σφαίρα βρίσκει από πίσω στο κεφάλι τον 15χρονο Μιχάλη Καλτεζά και τον σωριάζει νεκρό. Ο νεαρός ρεπόρτερ Γιάννης Κανελλάκης θυμάται: "Ο νεαρός περνούσε ακριβώς δίπλα μου, έπεσε στο έδαφος και έμεινε ακίνητος. Όλοι οι άλλοι έτρεχαν προς την πλατεία. Εγώ γύρισα, αφού ήταν ακριβώς δίπλα μου κι έπεσε. Νόμισα ότι κάπου σκόνταψε και γύρισα να του προσφέρω τις πρώτες βοήθειες. Πραγματικά, τον έπιασα από το χέρι, του μιλούσα, δεν μιλούσε, δεν κινιότανε καθόλου. Τον μετέφεραν στο νοσοκομείο όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Ήταν ακαριαίος, όπως είπανε οι γιατροί."
Τα επεισόδια γενικεύτηκαν. Σύντομα, στην περιοχή κατέφθασαν και άλλες αστυνομικές δυνάμεις. Μετά από συγκρούσεις που κράτησαν πολλές ώρες, οι αντιεξουσιαστές αποτραβήχτηκαν και κλείστηκαν στο Χημείο. Την επόμενη μέρα, ο πρύτανης Μιχάλης Σταθόπουλος (κατοπινός υπουργός δικαιοσύνης τού ΠαΣοΚ) καλέι τα ΜΑΤ να επέμβουν. Το κτήριο βομβαρδίζεται με χημικά που πνίγουν όλη την περιοχή, πριν τα ΜΑΤ εισβάλουν, σακατέψουν με τα ρόπαλα τους "ταραξίες" και συλλάβουν 37 άτομα. Ο υπουργός εσωτερικών και δημόσιας τάξης Μένιος Κουτσόγιωργας υπέβαλε την παραίτησή του αλλά ο Παπανδρέου τον κάλυψε και δεν την έκανε δεκτή.
Τον Σεπτέμβριο του 1988 ο Μελίστας προσάγεται σε δίκη. Ισχυρίζεται ότι πυροβόλησε στα τυφλά φοβούμενος για την ζωή του και η σφαίρα του εξοστρακίστηκε. Δικηγόρος τής οικογένειας Καλτεζά είναι ο Φώτης Κουβέλης, ο οποίος εμμένει στο γεγονός ότι ο Καλτεζάς πυροβολήθηκε πισώπλατα. Το δικαστήριο επιβάλλει στον Μελίστα την παιδαριώδη ποινή των δυόμισυ ετών με αναστολή, παρ' ότι αποδείχτηκε ότι η βολή του έπληξε ευθέως τον Καλτεζά, δίχως να εξοστρακιστεί. Τον Ιανουάριο του 1990, το εφετείο εξαφανίζει την πρωτόδικη ποινή και αθώωνει τον Μελίστα.
Στο άκουσμα της αθωωτικής απόφασης, η κοινή γνώμη εξεγείρεται. Χιλιάδες εξοργισμένου λαού μαζεύονται στην Πατησίων, έξω από το Πολυτεχνείο. Η κατάσταση θυμίζει τον Νοέμβριο του 1973 καθώς η Πατησίων κλείνει, ανάβονται φωτιές, γράφονται συνθήματα σε τοίχους, λεωφορεία και τρόλλεϋ ενώ, με ορμητήριο το Πολυτεχνείο, εκδηλώνονται επιθέσεις κατά των αστυνομικών δυνάμεων. Τα επεισόδια συνεχίζονται μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες με τρομερή ένταση. Στην συνέχεια, καταλαμβάνεται το Πολυτεχνείο επί 18 ημέρες.
Θα κλείσουμε το σημερινό μας σημείωμα με δυο λόγια για τον Μελίστα. Μετά την αθώωσή του, η υπηρεσία τον επανένταξε στις τάξεις της, όπως ήταν υποχρεωμένη. Πλην, όμως, ο καταρρακωμένος Μελίστας, μόλις επέστρεψε στην Πάτρα, τέθηκε για μακρό χρονικό διάστημα υπό ψυχιατρική παρακολούθηση. Αδιασταύρωτες πληροφορίες λένε ότι η αστυνομική διεύθυνση Αχαΐας τον τοποθέτησε σε θέση μάγειρα, ώστε να τον προστατεύσει από κάθε επαφή με κόσμο. Λίγο αργότερα, ο "αθώος" Μελίστας παραιτήθηκε από το σώμα και εξαφανίστηκε. Οι φήμες λένε πως κατέφυγε στην Αυστραλία (όπου είχε συγγενείς), άγνωστο με ποιο όνομα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου