Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (3)
Το 1985 είναι μια περίεργη χρονιά. Το ΠαΣοΚ οδεύει προς την συμπλήρωση της πρώτης τετραετίας του στην εξουσία αλλά για τον Ανδρέα και την παρέα του η κατάσταση δεν θυμίζει σε πολλά εκείνο το θριαμβευτικό 1981. Η οικονομία πάει από το κακό στο χειρότερο με τέτοια φόρα ώστε ο Ανδρέας αποφασίζει να διεξαγάγει νωρίτερα τις εκλογές. Η ιδέα είναι να εξασφαλίσει πρώτα την επανεκλογή τού ΠαΣοΚ και στην συνέχεια να εφαρμόσει τα σκληρά μέτρα που έχει κατά νου. Έτσι κι έγινε.
Στο μεταξύ, η αστυνομία (σημ.: ήδη έχουν ενωθεί ως Ελληνική Αστυνομία -ΕΛ.ΑΣ. τα δυο σώματα της Ελληνικής Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων) παραμένει σε μαύρο χάλι, με κυριώτερο πρόβλημα την έλλειψη σωστής εκπαίδευσης. Ο υπουργός δημόσιας τάξης Γιάννης Σκουλαρίκης (21/10/1981 - 9/5/1985, ο μακροβιότερος υπουργός δημόσιας τάξης) πελαγοδρομεί: από την μία αντιλαμβάνεται τα προβλήματα αλλά από την άλλη δεν θέλει να φτιάξει μια ισχυρή αστυνομία. Δεν μπορεί να ξεχάσει ούτε το "ματσούκι" που έφαγε επί χούντας ούτε τα τρισήμισυ χρόνια εξορίας του. Πρώτη δουλειά τού Σκουλαρίκη ήταν να στείλει στην Διεύθυνση Τάξης Αττικής (όπου υπάγονταν τα ΜΑΤ και τα ΜΕΑ) έναν από τους θερμότερους υποστηρικτές τού Ανδρέα Παπανδρέου, τον Νίκωνα Αρκουδέα. Με την σύσταση τής ΕΛ.ΑΣ. ο Αρκουδέας αναλαμβάνει καθήκοντα Γενικού Αστυνομικού Διευθυντού Αττικής, αποκτώντας από τον Τύπο το προσωνύμιο "αττικάρχης", το οποίο παραμένει σε χρήση μέχρι σήμερα για τον εκάστοτε κάτοχο αυτής της θέσης.
Στις αρχές τού 1985 κάτι φαίνεται να αλλάζει. Ο Ανδρέας, με την αντιλαϊκή στροφή που σχεδιάζει για μετά τις εκλογές, χρειάζεται μια ισχυρή αστυνομία για να ελέγξει την αναμενόμενη λαϊκή έκρηξη. Μετά από κάπου 40 μήνες δισταγμών, η κυβέρνηση αρχίζει να χαϊδεύει "τα παιδιά", όπως απεκάλεσε ο Σκουλαρίκης τους αστυνομικούς κατά την κοπή τής πρωτοχρονιάτικης πίτας τους.
Εκείνη την χρονιά, η πρώτη ευκαιρία για επίδειξη δύναμης δόθηκε στα ΜΑΤ γύρω στα τέλη Απριλίου. Σε μια επιχείρηση που κράτησε σχεδόν τρεις εβδομάδες και θύμιζε άσκηση σε κανονικές συνθήκες, ΜΑΤ και ΜΕΑ βάλθηκαν να "καθαρίσουν" τα Εξάρχεια από τους παραδοσιακούς θαμώνες τους, δηλαδή τους αντιεξουσιαστές, τους αναρχιστές και τους αριστεριστές. Βαφτίζοντάς τους συλλήβδην "αναρχικούς" και "ταραχοποιούς" (ο όρος "τρομοκράτες" δεν ήταν τότε σε χρήση), τα όργανα της τάξεως επιδίδονταν καθημερινά σε ξυλοδαρμούς, συλλήψεις και προσαγωγές. Όπως είναι φυσικό, οι διωκόμενοι δεν έμεναν με τα χέρια σταυρωμένα και απαντούσαν με πέτρες και μολότοφ, κάνοντας την περιοχή πεδίο μάχης.
Το απόγευμα της 9ης Μαΐου οι αντιεξουσιαστές προγραμμάτισαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Εξαρχείων, ζητώντας να σταματήσουν οι επιχειρήσεις "Αρετή" του Αρκουδέα. Αμέσως ο εισαγγελέας εξέδωσε απαγόρευση της συγκέντρωσης. Σε λίγα λεπτά, ΜΑΤ και ΜΕΑ περικύκλωσαν την πλατεία. Ο αστυνομικός διευθυντής Δημήτρης Χοχτούλας δεν δίστασε "να πουλήσει μαγκιά" με τον τηλεβόα: "Απαγορεύεται η πορεία αλλά και η συγκέντρωση στο χώρο της πλατείας. Εδώ δεν είναι Νομική να έχετε άσυλο. Εφ' όσον τολμήσετε να φωνάξετε συνθήματα όπως 'μπάτσοι-γουρούνια-δολοφόνοι', τότε θα συλληφθείτε και θα ισοπεδωθείτε".
Το μήνυμα ήταν σαφές. Μόνο που οι συγκεντρωμένοι δεν διαλύθηκαν όπως περίμενε ο Χοχτούλας αλλά κατέφυγαν στο πλησιέστερο πανεπιστημιακό άσυλο, το Χημείο. Τα ΜΑΤ απέκλεισαν το κτήριο, ενώ θα μπορούσαν να διαλυθούν και να λήξουν τα επεισόδια. Πολιορκητές και πολιορκούμενοι θα έμεναν στα μετερίζια τους επί τέσσερις ημέρες, μέχρι να εκτονωθεί η κρίση χάρη σε πολιτική παρέμβαση τής ΕΔΑ και του ΚΚΕ-Εσωτερικού. Εκείνο το βράδυ τής 9ης Μαΐου ο Σκουλαρίκης παραιτήθηκε από υπουργός.
Το σίγουρο είναι ότι εκείνη την ημέρα ο Χοχτούλας θα πρέπει να βλαστήμησε για πολλοστή φορά τον Ανδρέα και το ΠαΣοΚ, που ψήφισαν τον Ν.1268/1982, ο οποίος κατοχύρωνε το πανεπιστημιακό άσυλο. Είναι γεγονός ότι το άσυλο προστατευόταν "εθιμικά" (δηλαδή, με άγραφο νόμο) αλλά μέχρι το 1982 η εξουσία αντιστεκόταν σθεναρά σε κάθε προσπάθεια αναγνώρισης τέτοιου ασύλου. Κατά την ψήφιση του συντάγματος του 1975, ο Καραμανλής είχε αρνηθεί να συμπεριλάβει σχετική διάταξη που πρότεινε η Ένωση Κέντρου ("η ακαδημαϊκή ελευθερία και το ακαδημαϊκό άσυλο είναι απαραβίαστα"), ενώ και ο διαβόητος Ν.815/1978 αγνόησε το θέμα.
Στο σημείο αυτό, ας κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή. Τον Μάιο του 1977, το υπουργείο δημόσιας τάξης υπέβαλε ερώτημα στον Άρειο Πάγο περί ασύλου, επί του οποίου ο αρειοπαγίτης εισαγγελέας Ευστάθιος Μπλέτσας εξέδωσε την απίθανη γνωμάτευση ότι πανεπιστημιακό άσυλο δεν υφίσταται και ότι η αστυνομία έχει δικαίωμα και καθήκον να μπαίνει όποτε θέλει στα ΑΕΙ, να παρίσταται στις φοιτητικές συνελεύσεις "εάν αυταί παρεξέκλιναν του σκοπού τους και μετετράπησαν σε πολιτικές συναθροίσεις" καθώς και "να ανακαλύπτει και να προσαγάγει σε δίκη τους φυσικούς ή ηθικούς αυτουργούς" των "εγκλημάτων" της αφισοκόλλησης, της ανάρτησης πανώ και της αναγραφής συνθημάτων στους τοίχους (!!!).
Εννοείται ότι ακολούθησαν θυελλώδεις διαμαρτυρίες, κατά τις οποίες τα ΜΑΤ έρριξαν αρκετό ξύλο. Η έκρρυθμη κατάσταση ανάγκασε τον Γεώργιο Ράλλη (τότε υπουργό παιδείας) να ξεκαθαρίσει ότι "η κυβέρνηση αναγνωρίζει ουσιαστικά και στην πράξη το πανεπιστημιακό άσυλο". Έτσι, το κλίμα ηρέμησε και τα πνεύματα ησύχασαν. Έμεινε μόνο η φασιστική "Φοιτητική Εθνική Πρωτοπορία" να φωνάζει ότι η ύπαρξη πανεπιστημιακού ασύλου συνιστά...κατάργηση της ισότητας των ελλήνων πολιτών!
Αυτά έγιναν στις 9 Μαΐου 1985. Στις 2 Ιουνίου έγιναν οι εκλογές, όπου ξαναβγήκε το ΠαΣοΚ και στην θέση τού υπουργού δημόσιας τάξης πήγε ο αυταρχικός Θανάσης Τσούρας. Μέσα σε 50 μόλις ημέρες, ο Τσούρας κατάφερε να γίνει αντιπαθής τόσο στους αστυνομικούς όσο και στους πολίτες, κυρίως δε σε φοιτητές και αριστεριστές. Ο Ανδρέας τον ξήλωσε άρον-άρον και κατάργησε το υπουργείο και ενώνοντάς το με το εσωτερικών ως υπουργείο εσωτερικών και δημόσιας τάξης με επί κεφαλής τον Μένιο Κουτσόγιωργα. Ακολούθησαν κάπου 100 ημέρες ηρεμίας, ώσπου έφτασε η γιορτή τού Πολυτεχνείου. Ήταν ο ματωμένος Νοέμβρης τού 1985, για τον οποίο θα μιλήσουμε αύριο.
Υστερόγραφο: Ο Ευστάθιος Μπλέτσας είναι ανακατεμένος και στην υπόθεση Ρολφ Πόλε (1976). Είναι ο ανεκδιήγητος εισαγγελέας ο οποίος ζήτησε την πειθαρχική δίωξη σε βάρος των τριών δικαστών που πλειοψήφησαν στο Εφετείο (Κ. Αλεξόπουλος, Σ. Βάλλας, Χ. Σαρτζετάκης) ώστε να μην εκδοθεί ο Πόλε στην Γερμανία. Βέβαια, ο Άρειος Πάγος, υπακούοντας σε πολιτική εντολή (η κυβέρνηση Καραμανλή δεν ήθελε να στενοχωρήσει τους γερμανούς, οι οποίοι χαρακτήριζαν τον βαθειά ειρηνιστή Πόλε ως τρομοκράτη και ήθελαν να τον εξοντώσουν), "εξαφάνισε" την απόφαση του Εφετείου και ο αγωνιστής Πόλε παραδόθηκε στα νύχια της γερμανικής αστυνομίας αλλά ο Μπλέτσας δεν ικανοποιήθηκε. Ήθελε να τιμωρηθούν οι δικαστές που τόλμησαν να αντισταθούν στις επιθυμίες τής κυβέρνησης και γι' αυτό τους κατηγόρησε ότι κακώς χαρακτήρισαν τον Πόλε ως πολιτικό πρόσφυγα.
Το 1985 είναι μια περίεργη χρονιά. Το ΠαΣοΚ οδεύει προς την συμπλήρωση της πρώτης τετραετίας του στην εξουσία αλλά για τον Ανδρέα και την παρέα του η κατάσταση δεν θυμίζει σε πολλά εκείνο το θριαμβευτικό 1981. Η οικονομία πάει από το κακό στο χειρότερο με τέτοια φόρα ώστε ο Ανδρέας αποφασίζει να διεξαγάγει νωρίτερα τις εκλογές. Η ιδέα είναι να εξασφαλίσει πρώτα την επανεκλογή τού ΠαΣοΚ και στην συνέχεια να εφαρμόσει τα σκληρά μέτρα που έχει κατά νου. Έτσι κι έγινε.
Στο μεταξύ, η αστυνομία (σημ.: ήδη έχουν ενωθεί ως Ελληνική Αστυνομία -ΕΛ.ΑΣ. τα δυο σώματα της Ελληνικής Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων) παραμένει σε μαύρο χάλι, με κυριώτερο πρόβλημα την έλλειψη σωστής εκπαίδευσης. Ο υπουργός δημόσιας τάξης Γιάννης Σκουλαρίκης (21/10/1981 - 9/5/1985, ο μακροβιότερος υπουργός δημόσιας τάξης) πελαγοδρομεί: από την μία αντιλαμβάνεται τα προβλήματα αλλά από την άλλη δεν θέλει να φτιάξει μια ισχυρή αστυνομία. Δεν μπορεί να ξεχάσει ούτε το "ματσούκι" που έφαγε επί χούντας ούτε τα τρισήμισυ χρόνια εξορίας του. Πρώτη δουλειά τού Σκουλαρίκη ήταν να στείλει στην Διεύθυνση Τάξης Αττικής (όπου υπάγονταν τα ΜΑΤ και τα ΜΕΑ) έναν από τους θερμότερους υποστηρικτές τού Ανδρέα Παπανδρέου, τον Νίκωνα Αρκουδέα. Με την σύσταση τής ΕΛ.ΑΣ. ο Αρκουδέας αναλαμβάνει καθήκοντα Γενικού Αστυνομικού Διευθυντού Αττικής, αποκτώντας από τον Τύπο το προσωνύμιο "αττικάρχης", το οποίο παραμένει σε χρήση μέχρι σήμερα για τον εκάστοτε κάτοχο αυτής της θέσης.
Στις αρχές τού 1985 κάτι φαίνεται να αλλάζει. Ο Ανδρέας, με την αντιλαϊκή στροφή που σχεδιάζει για μετά τις εκλογές, χρειάζεται μια ισχυρή αστυνομία για να ελέγξει την αναμενόμενη λαϊκή έκρηξη. Μετά από κάπου 40 μήνες δισταγμών, η κυβέρνηση αρχίζει να χαϊδεύει "τα παιδιά", όπως απεκάλεσε ο Σκουλαρίκης τους αστυνομικούς κατά την κοπή τής πρωτοχρονιάτικης πίτας τους.
Εκείνη την χρονιά, η πρώτη ευκαιρία για επίδειξη δύναμης δόθηκε στα ΜΑΤ γύρω στα τέλη Απριλίου. Σε μια επιχείρηση που κράτησε σχεδόν τρεις εβδομάδες και θύμιζε άσκηση σε κανονικές συνθήκες, ΜΑΤ και ΜΕΑ βάλθηκαν να "καθαρίσουν" τα Εξάρχεια από τους παραδοσιακούς θαμώνες τους, δηλαδή τους αντιεξουσιαστές, τους αναρχιστές και τους αριστεριστές. Βαφτίζοντάς τους συλλήβδην "αναρχικούς" και "ταραχοποιούς" (ο όρος "τρομοκράτες" δεν ήταν τότε σε χρήση), τα όργανα της τάξεως επιδίδονταν καθημερινά σε ξυλοδαρμούς, συλλήψεις και προσαγωγές. Όπως είναι φυσικό, οι διωκόμενοι δεν έμεναν με τα χέρια σταυρωμένα και απαντούσαν με πέτρες και μολότοφ, κάνοντας την περιοχή πεδίο μάχης.
Το απόγευμα της 9ης Μαΐου οι αντιεξουσιαστές προγραμμάτισαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Εξαρχείων, ζητώντας να σταματήσουν οι επιχειρήσεις "Αρετή" του Αρκουδέα. Αμέσως ο εισαγγελέας εξέδωσε απαγόρευση της συγκέντρωσης. Σε λίγα λεπτά, ΜΑΤ και ΜΕΑ περικύκλωσαν την πλατεία. Ο αστυνομικός διευθυντής Δημήτρης Χοχτούλας δεν δίστασε "να πουλήσει μαγκιά" με τον τηλεβόα: "Απαγορεύεται η πορεία αλλά και η συγκέντρωση στο χώρο της πλατείας. Εδώ δεν είναι Νομική να έχετε άσυλο. Εφ' όσον τολμήσετε να φωνάξετε συνθήματα όπως 'μπάτσοι-γουρούνια-δολοφόνοι', τότε θα συλληφθείτε και θα ισοπεδωθείτε".
Το μήνυμα ήταν σαφές. Μόνο που οι συγκεντρωμένοι δεν διαλύθηκαν όπως περίμενε ο Χοχτούλας αλλά κατέφυγαν στο πλησιέστερο πανεπιστημιακό άσυλο, το Χημείο. Τα ΜΑΤ απέκλεισαν το κτήριο, ενώ θα μπορούσαν να διαλυθούν και να λήξουν τα επεισόδια. Πολιορκητές και πολιορκούμενοι θα έμεναν στα μετερίζια τους επί τέσσερις ημέρες, μέχρι να εκτονωθεί η κρίση χάρη σε πολιτική παρέμβαση τής ΕΔΑ και του ΚΚΕ-Εσωτερικού. Εκείνο το βράδυ τής 9ης Μαΐου ο Σκουλαρίκης παραιτήθηκε από υπουργός.
Το σίγουρο είναι ότι εκείνη την ημέρα ο Χοχτούλας θα πρέπει να βλαστήμησε για πολλοστή φορά τον Ανδρέα και το ΠαΣοΚ, που ψήφισαν τον Ν.1268/1982, ο οποίος κατοχύρωνε το πανεπιστημιακό άσυλο. Είναι γεγονός ότι το άσυλο προστατευόταν "εθιμικά" (δηλαδή, με άγραφο νόμο) αλλά μέχρι το 1982 η εξουσία αντιστεκόταν σθεναρά σε κάθε προσπάθεια αναγνώρισης τέτοιου ασύλου. Κατά την ψήφιση του συντάγματος του 1975, ο Καραμανλής είχε αρνηθεί να συμπεριλάβει σχετική διάταξη που πρότεινε η Ένωση Κέντρου ("η ακαδημαϊκή ελευθερία και το ακαδημαϊκό άσυλο είναι απαραβίαστα"), ενώ και ο διαβόητος Ν.815/1978 αγνόησε το θέμα.
Στο σημείο αυτό, ας κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή. Τον Μάιο του 1977, το υπουργείο δημόσιας τάξης υπέβαλε ερώτημα στον Άρειο Πάγο περί ασύλου, επί του οποίου ο αρειοπαγίτης εισαγγελέας Ευστάθιος Μπλέτσας εξέδωσε την απίθανη γνωμάτευση ότι πανεπιστημιακό άσυλο δεν υφίσταται και ότι η αστυνομία έχει δικαίωμα και καθήκον να μπαίνει όποτε θέλει στα ΑΕΙ, να παρίσταται στις φοιτητικές συνελεύσεις "εάν αυταί παρεξέκλιναν του σκοπού τους και μετετράπησαν σε πολιτικές συναθροίσεις" καθώς και "να ανακαλύπτει και να προσαγάγει σε δίκη τους φυσικούς ή ηθικούς αυτουργούς" των "εγκλημάτων" της αφισοκόλλησης, της ανάρτησης πανώ και της αναγραφής συνθημάτων στους τοίχους (!!!).
Εννοείται ότι ακολούθησαν θυελλώδεις διαμαρτυρίες, κατά τις οποίες τα ΜΑΤ έρριξαν αρκετό ξύλο. Η έκρρυθμη κατάσταση ανάγκασε τον Γεώργιο Ράλλη (τότε υπουργό παιδείας) να ξεκαθαρίσει ότι "η κυβέρνηση αναγνωρίζει ουσιαστικά και στην πράξη το πανεπιστημιακό άσυλο". Έτσι, το κλίμα ηρέμησε και τα πνεύματα ησύχασαν. Έμεινε μόνο η φασιστική "Φοιτητική Εθνική Πρωτοπορία" να φωνάζει ότι η ύπαρξη πανεπιστημιακού ασύλου συνιστά...κατάργηση της ισότητας των ελλήνων πολιτών!
Αυτά έγιναν στις 9 Μαΐου 1985. Στις 2 Ιουνίου έγιναν οι εκλογές, όπου ξαναβγήκε το ΠαΣοΚ και στην θέση τού υπουργού δημόσιας τάξης πήγε ο αυταρχικός Θανάσης Τσούρας. Μέσα σε 50 μόλις ημέρες, ο Τσούρας κατάφερε να γίνει αντιπαθής τόσο στους αστυνομικούς όσο και στους πολίτες, κυρίως δε σε φοιτητές και αριστεριστές. Ο Ανδρέας τον ξήλωσε άρον-άρον και κατάργησε το υπουργείο και ενώνοντάς το με το εσωτερικών ως υπουργείο εσωτερικών και δημόσιας τάξης με επί κεφαλής τον Μένιο Κουτσόγιωργα. Ακολούθησαν κάπου 100 ημέρες ηρεμίας, ώσπου έφτασε η γιορτή τού Πολυτεχνείου. Ήταν ο ματωμένος Νοέμβρης τού 1985, για τον οποίο θα μιλήσουμε αύριο.
Υστερόγραφο: Ο Ευστάθιος Μπλέτσας είναι ανακατεμένος και στην υπόθεση Ρολφ Πόλε (1976). Είναι ο ανεκδιήγητος εισαγγελέας ο οποίος ζήτησε την πειθαρχική δίωξη σε βάρος των τριών δικαστών που πλειοψήφησαν στο Εφετείο (Κ. Αλεξόπουλος, Σ. Βάλλας, Χ. Σαρτζετάκης) ώστε να μην εκδοθεί ο Πόλε στην Γερμανία. Βέβαια, ο Άρειος Πάγος, υπακούοντας σε πολιτική εντολή (η κυβέρνηση Καραμανλή δεν ήθελε να στενοχωρήσει τους γερμανούς, οι οποίοι χαρακτήριζαν τον βαθειά ειρηνιστή Πόλε ως τρομοκράτη και ήθελαν να τον εξοντώσουν), "εξαφάνισε" την απόφαση του Εφετείου και ο αγωνιστής Πόλε παραδόθηκε στα νύχια της γερμανικής αστυνομίας αλλά ο Μπλέτσας δεν ικανοποιήθηκε. Ήθελε να τιμωρηθούν οι δικαστές που τόλμησαν να αντισταθούν στις επιθυμίες τής κυβέρνησης και γι' αυτό τους κατηγόρησε ότι κακώς χαρακτήρισαν τον Πόλε ως πολιτικό πρόσφυγα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου