Ο εξωραϊσμός της 4ης Αυγούστου

Ο εξωραϊσμός της 4ης Αυγούστου

«Αλλωστε 73 χρόνια μετά το θάνατο του Μεταξά οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι ο περιλάλητος δικτάτορας έχει καταλήξει μια αμφισβητούμενη φυσιογνωμία ώστε να χρειάζεται η αναψηλάφησή της, όπως απεφάνθη πρόσφατα ένας προοδευτικός άνθρωπος του θεάτρου». Το παραπάνω απόσπασμα υπάρχει σε άρθρο που φιλοξενείται στην εφημερίδα «Τα Νέα» του Σαββατοκύριακου, προφανώς με αφορμή τα 78 χρόνια από την 4η Αυγούστου 1936. Ως αντικείμενο του άρθρου εμφανίζεται η προσπάθεια να απαντηθεί το ερώτημα πώς ο «κομμουνιστής Αιμίλιος Βεάκης ήταν υμνητής του Μεταξά». Η πρώτη ανάγνωση του τίτλου πήγε κατευθείαν στο μυαλό τη φιλολογία περί των δύο άκρων (φασισμού και κομμουνισμού) που δήθεν συναντιούνται και να ένα ακόμα παράδειγμα! Ομως δεν πρόκειται γι' αυτό. Αλλο είναι το «κουκούτσι» του συγκεκριμένου άρθρου, αλλού πάει το πράγμα. Ο αρθρογράφος, «θέλοντας» να απαντήσει στο ερώτημα που έθεσε, βρίσκει την ευκαιρία να υμνήσει ο ίδιος αρετές του ...Μεταξά. Ετσι διαβάζουμε ότι ο Μεταξάς ήταν: ...«ο άνθρωπος που τρεις μήνες πριν από το θάνατό του αντέταξε το όχι στους Ιταλούς;»... ...«που δεν αρνήθηκε ποτέ τίποτα οτιδήποτε του ζητήθηκε για την προστασία και την παραγωγή της ελληνικής τέχνης; Που ήταν στα ζητήματα της τέχνης εντελώς ανεξίθρησκος»... «ο αποφασιστικός δημοτικιστής»... Αναφέρεται επίσης σε ανθρώπους του Πολιτισμού, που είτε είδαν θετικά είτε με συμπάθεια το έργο του, καταλήγοντας το κείμενό του με τη βασική ιδέα που περιγράφεται στο απόσπασμα που θέσαμε πρώτο: «Η ανάγκη αναψηλάφησης του Μεταξά και της περιόδου του»...

***

Από τη δική μας πλευρά δεν θα ασχοληθούμε με το ερώτημα (δεν είναι ούτε του αντικειμένου μας ούτε στόχος του άρθρου - σχολίου) που έθεσε ο συντάκτης, δηλαδή το αν, το πώς και το γιατί ο μεγάλος ηθοποιός, αγωνιστής του ΕΑΜ, διωκόμενος από το αστικό κράτος για τις ιδέες και τη δράση του, Αιμίλιος Βεάκης έγραψε ένα ποίημα για τον Ι. Μεταξά τις ημέρες του θανάτου του δεύτερου. Θα ασχοληθούμε λοιπόν με το «κουκούτσι» της υπόθεσης, που δεν είναι άλλο από την ανάγκη της αστικής τάξης να εξωραΐσει την περίοδο 1936-1941, την περίοδο της δικτατορίας του Ι. Μεταξά, που στηρίχτηκε από το Παλάτι, αλλά και τη Μ. Βρετανία. Να εξωραΐσει τον ηγέτη αυτής της δικτατορίας, γνωστό για τις φασιστικές του απόψεις, Ι. Μεταξά. Κάτι που άλλωστε δεν περιορίζεται στο συγκεκριμένο άρθρο και συντάκτη που αναφερθήκαμε, αλλά και σε αρθρογραφία άλλων αστικών εφημερίδων (βλέπε π.χ. τελευταία σελίδα εφημερίδας «Δημοκρατία», 4/8/2014). Καμιά εντύπωση δε μας προκαλεί αυτή η προσπάθεια. Αλλωστε έχει ανάγκη η αστική τάξη να κλείνει λογαριασμούς από την Ιστορία της, να κλείνει τις πληγές της, αντιφάσεις της ιστορικής της πορείας. Και μια τέτοια περίπτωση είναι αυτή της περιόδου Μεταξά, όπως άλλωστε ήταν η για πολλά χρόνια διαμάχη βενιζελικών και βασιλοφρόνων (ή ορθότερα «κωνσταντινικών»), όπως είναι η λεγόμενη αποστασία του 1965, καθώς και η στρατιωτική δικτατορία του 1967-1974 κ.ά.

***

Γιατί η αλήθεια είναι ότι από πλευράς των ταξικών της συμφερόντων η αστική τάξη οφείλει πολλά στον Ι. Μεταξά. Αλλωστε, θυμίζουμε ότι ο Ι. Μεταξάς ανέλαβε την πρωθυπουργία της χώρας παρότι ήταν ηγέτης ενός κόμματος του 3-4%, με τη στήριξη όλων των αστικών κομμάτων, ενώ καταψήφισαν την κυβέρνησή του μόνο η κοινοβουλευτική ομάδα του Παλλαϊκου Μετώπου (συμμετείχε το ΚΚΕ και συνεργαζόμενες ομάδες) και λίγοι μεμονωμένοι αστοί πολιτικοί. Αναφέρουμε ορισμένα για την «προσφορά» του Ι. Μεταξά στην ελληνική αστική τάξη: Η δικτατορία του Ι. Μεταξά ήρθε να λύσει τα προβλήματα των αντιθέσεων που υπήρχαν στο εσωτερικό της αστικής τάξης, κυρίως ανάμεσα σε βενιζελικούς και αντι-βενιζελικούς, που είχαν ως αποτέλεσμα κινήματα, πραξικοπήματα, ένοπλες αντιπαραθέσεις, ασταθείς κυβερνήσεις κλπ. Η δικτατορία του Ι. Μεταξά αντιμετώπισε με μεγάλη σκληρότητα το αναπτυσσόμενο εργατικό - λαϊκό κίνημα, τα εργατικά συνδικάτα και πρώτα απ' όλα το ίδιο το ΚΚΕ. Θυμίζουμε ότι ο Ι. Μεταξάς ως πρωθυπουργός και όχι ως δικτάτορας έπνιξε στο αίμα τις μεγάλες απεργίες του Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη. Εκτός από την άγρια καταστολή η δικτατορία της 4ης Αυγούστου οργάνωσε συγκεκριμένη προβοκατόρικη δράση, αξιοποιώντας στελέχη του Κόμματος που «έσπασαν», συμβιβάστηκαν, πουλήθηκαν στον αντίπαλο, έστησε ψεύτικο καθοδηγητικό κομματικό μηχανισμό υπό τον έλεγχό της. Τα πλήγματα που δέχτηκε το Κόμμα εκείνη την περίοδο ήταν μεγάλα και χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να ανασυγκροτηθεί το Κόμμα στις συνθήκες της κατοχής. Η δικτατορία του Ι. Μεταξά προετοίμασε την Ελλάδα για τη συμμετοχή της στον Β' Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων της. Ο Μεταξάς, παρότι φιλο-Γερμανός ο ίδιος, δεν ταλαντεύτηκε σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και διεθνών συμμαχιών, κρατώντας σταθερά το τιμόνι της συμμαχίας με τη Μ. Βρετανία και τη Γαλλία και, ακολουθώντας αυτήν την πολιτική, απάντησε αρνητικά στο ιταλικό αίτημα στις 28 Οκτωβρίου 1940. Μάλιστα, δε δίστασε να αντιμετωπίσει στο εσωτερικό της κυβέρνησής του και με διώξεις όσους αμφισβητούσαν αυτόν τον προσανατολισμό και «έβλεπαν» συμμαχία με τον Αξονα, αλλά και αστούς πολιτικούς παράγοντες αυτής της κατεύθυνσης (π.χ. Μερκούρης κ.ά.).

***

Για όλα αυτά και άλλα ακόμα η αστική τάξη επιδιώκει να τον εξωραΐσει, να του βγάλει το στίγμα της φασιστικής δικτατορίας και σε αυτή την κατεύθυνση χρησιμοποιεί και φιλολογικά τεχνάσματα... Κατά τα άλλα αναρωτιούνται - υποκριτικά - γιατί ενισχύονται φασιστικές ιδέες στην Ελλάδα. Σημειώνουμε ότι η Χρυσή Αυγή προβάλλει ως πρότυπο τον Ι. Μεταξά και τις πολιτικές του ιδέες. Για την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα δεν ήταν, και δεν πρέπει να θεωρείται διαφορετικά, παρά ένας τύραννος, εκφραστής της ανοιχτής δικτατορίας της αστικής τάξης και πρέπει να απομονώσουν τόσο τους ιδεολογικούς και πολιτικούς απόγονους του όσο και τους «αθώους υμνητές» του...