ΗΦΑΙΣΤΟΣ : ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ «MESSENGER» ΜΕ ΣΚΟΠΙΜΗ ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΗΜΟΣΥΣΚΕΥΗΣ

10 Μαΐ 2015

ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ «MESSENGER» ΜΕ ΣΚΟΠΙΜΗ ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΗΜΟΣΥΣΚΕΥΗΣ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ «MESSENGER» ΜΕ ΣΚΟΠΙΜΗ ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΤΗΜΟΣΥΣΚΕΥΗΣ

Τι μάθαμε από τον «Αγγελιοφόρο» του Ερμή

Χρωματικά επεξεργασμένη απεικόνιση της νότιας πολικής περιοχής του Ερμή, με εμφανέστερη μόνιμα σκιασμένη περιοχή το εσωτερικό του κρατήρα Τσάο Μενγκ Φου. Μετρήσεις δείχνουν ότι σε αυτό τον κρατήρα υπάρχουν σημαντικές ποσότητες νερού σε μορφή πάγου
NASA/J.Hopkins Un.APL/Carnegie

Κλείνοντας με «ηχηρό» τρόπο την υπερδεκαετή επιτυχή αποστολή της στον Ερμή, η διαστημοσυσκευή «MESSENGER» («Αγγελιοφόρος») της αμερικανικής NASA, συνετρίβη στις 30 Απρίλη στην καυτή επιφάνεια, του κοντινότερου στον Ηλιο πλανήτη. Ο «Αγγελιοφόρος» είχε πια εξαντλήσει όλο του το καύσιμο (υδραζίνη) και τις τέσσερις τελευταίες αλλαγές στην τροχιά του τις έκανε με το εναπομείναν αέριο ήλιο, που κανονικά χρησιμοποιούσε για μικροδιορθώσεις πορείας. Τελικά, ήταν αδύνατο να αντιμετωπίσει τις μεταβολές που προκαλούσε στην κίνησή του η έντονη βαρυτική επίδραση του άστρου του ηλιακού μας συστήματος. Η NASA επιβεβαίωσε έμμεσα τη συντριβή της διαστημοσυσκευής, καθώς έπαψε να λαμβάνει σήμα από τον «Αγγελιοφόρο», που υπολογίζεται ότι προσέκρουσε με ταχύτητα 14.000 χιλιομέτρων την ώρα, δημιουργώντας στην επιφάνεια του Ερμή ένα νέο κρατήρα, διαμέτρου 17 μέτρων.
Ο κρατήρας ίσως να εντοπιστεί από τη μελλοντική αποστολή «ΜπεπιΚολόμπο» στον Ερμή, που ήδη ετοιμάζουν από κοινού ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) και η Ιαπωνική Υπηρεσία Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης. Η αποστολή «MESSENGER» έκανε πλήρη χαρτογράφηση της επιφάνειας του Ερμή. Ετσι, μια μελλοντική αποστολή στον εσώτερο πλανήτη θα έχει στη διάθεσή της την εικόνα της περιοχής πτώσης πριν και μετά τη συντριβή. Ο κρατήρας θα είναι από τους νεότερους στον Ερμή και θα έχει αποκαλύψει υλικά από το υπέδαφος, που θα έχουν εκτεθεί στην ηλιακή ακτινοβολία για μικρό χρονικό διάστημα. Ακριβώς γι' αυτό, η φασματική ανάλυση του κρατήρα του «Αγγελιοφόρου» θα προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για τη μεταβολή της όψης της επιφάνειας του πλανήτη στο πέρασμα του χρόνου.

Ο Απολλόδωρος, ένας από τους πιο εντυπωσιακούς κρατήρες του Ερμή, περικυκλωμένος από τα ακτινωτά χαντάκια των Κοιλοτήτων του Πάνθεου. Αν και ο Απολλόδωρος της Δαμασκού θεωρείται ότι είναι ο αρχιτέκτονας του Πάνθεου της αρχαίας Ρώμης, ο ομώνυμος κρατήρας δεν σχετίζεται με το σχηματισμό των Κοιλοτήτων του Πάνθεου
NASA/J.Hopkins Un.APL/Carnegie

Ο «Αγγελιοφόρος» εκτοξεύτηκε στις 3 Αυγούστου του 2004 και μπήκε σε τροχιά γύρω από τον Ερμή στις 18 Μάρτη του 2011. Το βασικό πρόγραμμα επιστημονικής εξερεύνησης το ολοκλήρωσε το Μάρτη του 2012. Επειδή τα ερωτήματα που γέννησαν οι απαντήσεις αυτής της πρώτης φάσης ήταν αρκετά και το σκάφος παρέμενε σε καλή κατάσταση, η αποστολή επεκτάθηκε χρονικά δύο φορές, επιτρέποντας πριν από ένα μήνα τη λήψη φωτογραφιών της επιφάνειας και διαφόρων μετρήσεων από ύψος μόλις 5 έως 35 χιλιομέτρων. Οι επιστημονικές παρατηρήσεις που έγιναν σε αυτή τη φάση ίσως επιτρέψουν να εξηγηθούν οι μαγνητικές ανωμαλίες που εντοπίστηκαν και η προέλευση του πάγου νερού μέσα στους μόνιμα σκοτεινούς κρατήρες των πόλων του Ερμή.

Πλούσιες επιστημονικές παρατηρήσεις

Η επιστημονική επεξεργασία των παρατηρήσεων που έκανε ο «Αγγελιοφόρος» στα 4 χρόνια που βρισκόταν σε τροχιά γύρω από τον Ερμή θα συνεχιστεί για πολύ καιρό μετά τη συντριβή της διαστημοσυσκευής. Ομως, ήδη έχουμε μια πολύ πιο πλήρη και πλούσια εικόνα γι' αυτόν τον πετρώδη πλανήτη. Η κατανόηση του Ερμή και των φυσικών δυνάμεων που τον οδήγησαν στη σημερινή του κατάσταση, θα βοηθήσει και στην κατανόηση του σχηματισμού και της εξέλιξης και των άλλων 3 πετρωδών πλανητών του ηλιακού συστήματος (Γη, Αφροδίτη και Αρης).

Οι εικόνες αυτές της επιφάνειας του Ερμή απεικονίζουν χρωματικά την κατανομή διάφορων ορυκτών στην επιφάνειά του και αποκαλύπτουν πυροκλαστικές ροές, γεωλογικά πρόσφατους κρατήρες και άλλα χαρακτηριστικά. Δημιουργήθηκαν με σύνθεση των καταγραφών από το φασματόμετρο υπερύθρου του «Αγγελιοφόρου» και των ασπρόμαυρων φωτογραφιών του πλανήτη από την κάμερα MDIS της διαστημοσυσκευής
NASA/J.Hopkins Un.APL/Carnegie

Για περισσότερα από 30 χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούσαν να ανακαλύψουν την αιτία για την ύπαρξη εκτεταμένων ομαλών πεδιάδων στον Ερμή, αλλά και την προέλευση του μαγνητικού του πεδίου. Η ανάλυση των δεδομένων που έστειλε η διαστημοσυσκευή «MESSENGER» έδειξε ότι ο σχηματισμός των πεδιάδων σχετίζεται με έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα και την έκλυση μεγάλων ποσοτήτων λάβας, ενώ το μαγνητικό πεδίο παράγεται στον πυρήνα του, που δεν είναι παγωμένος και «νεκρός», όπως θεωρούνταν έως τώρα.
Ο φλοιός, όπως αποδεικνύεται από τα συντρίμμια των προσκρούσεων αστεροειδών, περιέχει ελάχιστο σίδηρο, με το μεγαλύτερο μέρος του σιδήρου να βρίσκεται στον πυρήνα. Το «MESSENGER» κατέγραψε τα όρια της μαγνητόσφαιρας του Ερμή, που αποδείχτηκε πιο ευαίσθητη σε διαπλανητικές μαγνητικές διακυμάνσεις απ' ό,τι οι μαγνητόσφαιρες άλλων πλανητών.
Ταυτόχρονα, οι επιστήμονες έμαθαν για πρώτη φορά λεπτομέρειες σχετικά με τη χημική σύσταση της επιφάνειας του Ερμή, τη σύνθεση της εξαιρετικά αραιής ατμόσφαιρας του πλανήτη (εξώσφαιρας), τα ιονισμένα σωματίδια στη γύρω περιοχή, αλλά και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της επιφάνειας, της ατμόσφαιρας και της ζώνης των ιόντων (μαγνητόσφαιρας).
Μια από τις σημαντικότερες επιστημονικές παρατηρήσεις του «Αγγελιοφόρου» είναι η επιβεβαίωση της ύπαρξης νερού με μορφή πάγου στους πόλους του, για το οποίο υπήρχαν ενδείξεις από παρατηρήσεις με επίγεια τηλεσκόπια. Η επιφάνεια του Ερμή, λόγω της εγγύτητας στον Ηλιο, είναι πολύ θερμή. Ωστόσο, σε ορισμένους κρατήρες, που δε φωτίζονται ποτέ, η θερμοκρασία είναι αρκετά χαμηλή ώστε να υπάρχει πάγος νερού. Μάλιστα, διαπιστώθηκε ότι πάνω από τον πάγο υπάρχει ένα λεπτό στρώμα πλούσιο σε απλές οργανικές ενώσεις (χημικές ενώσεις του άνθρακα). Αυτή η επιβεβαίωση της ύπαρξης νερού και η αποτύπωση της διάταξης των υλικών μέσα στους σκοτεινούς κρατήρες δε θα μπορούσαν να γίνουν παρά μόνο από σκάφος σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη.