Οι αγροτικοί αγώνες σε Θεσσαλία και Ηλεία το Φλεβάρη του 1975

Οι αγροτικοί αγώνες σε Θεσσαλία και Ηλεία το Φλεβάρη του 1975

Από τις πρώτες αγροτικές κινητοποιήσεις, που έγιναν μετά την επταετία στην Ελλάδα, είναι αυτές σε Θεσσαλία και Ηλεία, το Φλεβάρη του 1975. Στη Θεσσαλία, οι αγρότες αποφάσισαν 7ήμερη αποχή από τις αγορές. Στις 31 Γενάρη έγινε σύσκεψη της Επιτροπής Αγώνα των Αγροτικών Συλλόγων Θεσσαλίας (Τρικάλων, Καρδίτσας, Σοφάδων, Παλαμά, Φαρσάλων, Νίκαιας και Λάρισας) στην οποία συζητήθηκαν οργανωτικά ζητήματα της κινητοποίησης.
Σε ανακοίνωση της Επιτροπής αναφέρεται: «Υστερα από οκτώ χρόνια σιωπής ο αγροτικός κόσμος της Θεσσαλίας (...) κάνει συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας επειδή η κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν προέβη σε καμιά ενέργεια ανακούφισης του ταλαιπωρημένου αγροτικού πληθυσμού». Στην κατεύθυνση αυτή «αναγκαστήκαμε να προχωρήσουμε σε επταήμερο απεργιακό αγώνα».
Τα αιτήματα των αγροτών είναι: Διαμόρφωση των τιμών όλων των αγροτικών προϊόντων με βάση το κόστος παραγωγής και το νόμιμο κέρδος. Διαμόρφωση των τιμών των βιομηχανικών και βιοτεχνικών προϊόντων με βάση το κόστος παραγωγής και το νόμιμο κέρδος. Να καθιερωθεί τιμή ασφαλείας για το βαμβάκι 21 δραχμές το κιλό, αφού το κόστος παραγωγής φτάνει τις 17,40 δραχμές. Τιμή ασφαλείας πρόβειου γάλακτος 14 δραχμές το κιλό και του αγελαδινού 8 δραχμές.
Επίσης, τιμή ασφαλείας του καπνού σε 73 δραχμές το κιλό. Αναπροσαρμογή των αγροτικών συντάξεων βάσει του τιμαρίθμου. Πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε κλινικές και ιδρύματα. Πλήρη ασφάλιση των γεωργικών προϊόντων από το χαλάζι και τις πλημμύρες. Εγκαιρη εξαγγελία των μέτρων για το σιτάρι.

«Οι αγορές έρημες, τα μαγαζιά άδεια...»

Στις 4 Φλεβάρη, το ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» αναφέρεται στην πρώτη μέρα της αγροτικής κινητοποίησης: «Από τη μια ως την άλλη άκρη του κάμπου, η κίνηση προς τις πόλεις ήταν ανύπαρκτη, οι αγορές έρημες και τα μαγαζιά άδεια. Σε πολλά χωριά, όπως το Καβαθάρι των Τρικάλων, η επιτυχία ήταν απόλυτη (ποσοστό 100%)».

Η κινητοποίηση των αγροτών σε Θεσσαλία και Ηλεία κυριάρχησαν και στα πρωτοσέλιδα του «Ριζοσπάστη» της εποχής

Ακολουθούν περιγραφές για την εξέλιξη του αγώνα στις θεσσαλικές πόλεις. Η αγορά των Τρικάλων δεν πραγματοποιήθηκε «αφού εκτός από φρούτα και ορισμένα λαχανικά, που και αυτά πουλιούνται κυρίως από οπωροπώλες και μεταπράτες, κανένα άλλο αγροτικό και κτηνοτροφικό προϊόν δεν προσκομίσθηκε προς πώληση». Στην Καρδίτσα «δεν παρατηρήθηκε καμιά κίνηση αγροτών σήμερα πρώτη ημέρα».
Στο Νέο Μοναστήρι «ούτε ένας αγρότης δεν ανέβηκε στο λεωφορείο να κινηθεί προς τις γειτονικές πόλεις, αλλά ούτε και στα μαγαζιά του χωριού να ψωνίσει. Οι έμποροι μπαμπακιού που πήγαν στο χωριό να φορτώσουν έφυγαν από κει άπρακτοι. Οι κτηνοτρόφοι δεν παραδίδουν το γάλα τους στους τυρέμπορους και οι εκδορείς του χωριού έπαψαν να σφάζουν σφάγια των ζωεμπόρων συμπαριστάμενοι στους απεργούς αγρότες». Στο Βελεστίνο «ούτε ένα γραμμάριο γάλα, ούτε ένας κόκκος μπαμπάκι δεν έφυγε σήμερα για τα εργοστάσια και τους εμπόρους».
Στις 5 Φλεβάρη, ο «Ριζοσπάστης» περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την κατάσταση που επικρατεί στο θεσσαλικό κάμπο: «Αν οι προκηρύξεις της Επιτροπής Αγώνα δεν στροβιλίζονταν στον άνεμο, αν έλειπαν οι ζωηρές ομιλίες στα καφενεία και δεν υπήρχαν άδεια φορτηγά, τα οποία μάταια ψάχνουν οι έμποροι με κάτι να φορτώσουν, θα έλεγες ότι αυτοί οι τόποι είναι έρημοι».
Σε ανακοίνωσή της η ΝΕ Καρδίτσας του ΚΚΕ «καλεί όλο τα στελέχη, μέλη και οπαδούς του, όλο τον αγροτικό πληθυσμό, να πάρουν ενεργά μέρος στον απεργιακό αγώνα, όλοι ενωμένοι ενάντια στα ξένα και ντόπια μονοπώλια που καταληστεύουν τον τίμιο ιδρώτα των αγροτών μας. Καλεί επίσης τους αγρότες να επαγρυπνούν και ξεσκεπάζουν κάθε διασπαστική ενέργεια».
Στο ίδιο δημοσίευμα υπάρχουν και νέες αναφορές για το τι συμβαίνει στις πόλεις, καθώς γενικεύεται το κλίμα αλληλεγγύης: Ο Δομοκός παρουσιάζει «όψη νεκρής πόλης (...) Τα αστικά λεωφορεία ήρθαν και έφυγαν σχεδόν άδεια. Τα περισσότερα μαγαζιά είναι κλειστά, ενώ έκλεισαν ακόμα καφενεία και περίπτερα. Στα δημόσια καταστήματα δεν πήγε κανείς».

Στον Παλαμά και τους Σοφάδες «η κίνηση είναι ανύπαρκτη, καμιά εμπορική είσπραξη δεν έγινε ενώ οι αγρότες δεν πλησίασαν την ΑΤΕ για συναλλαγές αν και άρχισε η καταβολή της επιδότησης για το βαμβάκι».
Στα Φάρσαλα «κανένας αγρότης δεν κατέβηκε στο βδομαδιάτικο παζάρι που γίνεται κάθε Τρίτη. Εχουν συσταθεί 5μελείς επιτροπές αγώνα σε κάθε χωριό για τη διασφάλιση της επιτυχίας και τις υπόλοιπες μέρες, ενώ σε όλα τα χωριά διανέμεται άφθονο έντυπο υλικό για τη διαφώτιση του αγροτικού κόσμου. Στα χωριά Λόφος και Ευύδριον οι παραγωγοί έκαψαν συμβολικά ποσότητες μπαμπακιού. Σαν μέτρο αντίδρασης της κυβέρνησης χαρακτηρίζεται η αποστολή 39 εκ. Δρχ. για την επιδότηση των βαμβακοπαραγωγών στο υποκατάστημα ΑΤΕ Φαρσάλων. Οι βαμβακοπαραγωγοί όμως πήραν απόφαση να μην κατέβει κανείς στα Φάρσαλα για να πληρωθεί».

Στον αγώνα μπαίνουν οι τοματοπαραγωγοί

Στο μεταξύ, οι περίπου 3.000 τοματοπαραγωγοί της Γαστούνης και των περιχώρων της Ηλείας, ετοιμάζονταν για κινητοποίηση, απαιτώντας να αναθεωρηθεί η τιμή ασφαλείας της ντομάτας, διαφορετικά «μέχρι την Πέμπτη 6 Φλεβάρη θα κάνουν πορεία διαμαρτυρίας με 2.000 αγροτικά μηχανήματα προς Αθήνα».
Σε σχετικό υπόμνημα σημείωναν: «...διαμαρτυρόμαστε έντονα για την τιμή ασφαλείας της ντομάτας που αποφασίστηκε σε 1,40 δραχμές το κιλό, όταν τα έξοδα καλλιέργειας περνούν στο κιλό τις 1,79 δραχμές. Οι αποφάσεις αυτές αποτελούν πρόκληση όταν τα έσοδα των εργοστασίων κατά στρέμμα ξεπερνούν με τις νέες αυξήσεις του τοματοπολτού τις 30.000 δραχμές και αποτελούν καθαρή πρόκληση γιατί μονομερώς ικανοποιούνται τα συμφέροντα των εργοστασίων ενώ την ίδια στιγμή καταληστεύονται τόσες χιλιάδες παραγωγοί και εργάτες γης (...) είναι φανερό ότι παρά τις διακηρύξεις του το κράτος εξακολουθεί, όπως φαίνεται, να υποστηρίζει τα συμφέροντα μιας φούχτας εργοστασιαρχών».
Στις 5 Φλεβάρη πραγματοποιούν μεγάλη συγκέντρωση στο στάδιο της Γαστούνης. Ενα τεράστιο πανό, πάνω από 10 μέτρα, έγραφε: «Νεκροταφείο των ελπίδων μας τα εξαγγελθέντα μέτρα της κυβέρνησης για τη ντομάτα και τα αγροτικά προϊόντα. Τιμή στην ντομάτα 2.20 για να ξεχρεωθούμε», «Αγρότη ξύπνα», «Θέλουμε να ζήσουμε σαν άνθρωποι», «Οχι για πάντα δούλοι οι αγρότες».
Επιδίδουν τα αιτήματά τους στον νομάρχη, ο οποίος, όπως αναφέρει δημοσίευμα του «Ριζοσπάστη», ζήτησε «αναβολή λήψης κάθε απόφασης, όμως οι συγκεντρωμένοι αγρότες αρνήθηκαν (...) Η συντονιστική επιτροπή του αγώνα δήλωσε ότι "αν στις 10.01 η απάντηση του προέδρου της κυβέρνησης είναι αρνητική στα αιτήματα, ώρα 10.02 αναχωρούμε για Αθήνα"». Οπως καταγγέλλεται μέσα από το «Ριζοσπάστη», ο τότε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Σκουλαρίκης προσπάθησε «να δημιουργήσει κλίμα ηττοπάθειας και φοβίας».
Ο αγώνας των αγροτών στη Θεσσαλία και στην Ηλεία βρίσκει συμπαραστάτες από άλλους κλάδους και όχι μόνο. Οι Οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ δηλώνουν τη στήριξή τους με ανακοινώσεις και σταθερή παρουσία στις κινητοποιήσεις.
Παρόλο που η κυβέρνηση κάνει πως αγνοεί τον αγώνα τους, κινήσεις της χωροφυλακής δημιούργησαν εντάσεις. Στις 6 Φλεβάρη, ο «Ριζοσπάστης» γράφει για τη Θεσσαλία: «Και ενώ μέχρι στιγμής η κυβέρνηση προσποιείται ότι αγνοεί το γεγονός, σπασμωδικές κινήσεις της χωροφυλακής και τηλεφωνικές απειλές από "αγνώστους" προς παράγοντες των αγροτικών συλλόγων, "φόρτισαν" σήμερα την ατμόσφαιρα.
(...) Ο δρόμος Τρικάλων - Καρδίτσας αστυνομοκρατείται. Οπως καταγγέλλουν μέλη του αγροτικού συλλόγου Τρικάλων, στην πόλη έκαναν την εμφάνισή τους για πρώτη φορά από την έναρξη της απεργίας, προβοκάτορες που φορούσαν "περιβραχιόνιο περιφρούρησης" δίνοντας οδηγίες για διάσπαση του απεργιακού αγώνα». Ακόμα, «νέο κρούσμα εκφοβισμού σημειώθηκε χθες στο σταθμό των Παλαιοφαρσάλων, όταν χωροφύλακας οδήγησε στο τμήμα αγρότη που κρατούσε πανό».

Φάλαγγα τρακτέρ μήκους 15 χιλιομέτρων!

Στις 6 Φλεβάρη, ξεκινά η πορεία των τοματοπαραγωγών της Γαστούνης με κατεύθυνση την Αθήνα. Στο πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» στις 7 Φλεβάρη δεσπόζει ο τίτλος: «ΦΑΛΑΓΓΑ ΤΡΑΚΤΕΡ ΜΗΚΟΥΣ 15 ΧΛΜ. ΟΔΕΥΕΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ - Ερπυστριοφόρο και γκρέιντερ (σ.σ. εννοεί της χωροφυλακής) έφραξαν το δρόμο στον Ψαθόπυργο».
Στην Πάτρα τους επιφύλαξαν μεγάλη υποδοχή οι κάτοικοι. Το ρεπορτάζ ανέφερε: «Η φάλαγγα έχει μήκος 15 περίπου χιλιομέτρων, η απόσταση των τρακτέρ είναι περίπου 15 μέτρα και η ταχύτητά τους 10 χιλιόμετρα την ώρα (....) Τελευταίες πληροφορίες ανέφεραν ότι ισχυρές δυνάμεις χωροφυλακής με ερπυστριοφόρα οχήματα και μηχανήματα γκρέιντερ έχουν κλείσει το δρόμο στη θέση Ψαθόπυργος της παλιάς εθνικής οδού Αιγίου - Πάτρας.
Περιπολικά και χωροφύλακες με κράνη έχουν δημιουργήσει συμπαγή ζώνη για τη φάλαγγα των τρακτέρ. Ετσι, στην ειρηνική πορεία των αγροτών που διεκδικούν τα δίκαια αιτήματά τους, η κυβέρνηση απαντάει με κινητοποίηση των ερπυστριοφόρων της». Στο μεταξύ, συνεχίζεται με επιτυχία η κινητοποίηση και στη Θεσσαλία.
Στις 7 Φλεβάρη έγινε σύσκεψη τοματοπαραγωγών και υπουργών Συντονισμού και Γεωργίας, η οποία κατέληξε σε αδιέξοδο. Η κυβέρνηση απέρριψε το αίτημα να αναγνωρίσει το δικό τους κοστολόγιο παραγωγής τομάτας, που έφθανε στις 1,85 δραχμές το κιλό.
Τα τρακτέρ των τοματοπαραγωγών είχαν σταματήσει περίπου 20 χιλιόμετρα έξω από την Πάτρα, στον παλιό δρόμο προς το Αίγιο, στη θέση Ψαθόπυργος. Επίσης, αστυνομικές δυνάμεις είχαν αποκόψει και το δρόμο από Ηλεία προς Πάτρα, ώστε να μην έρθουν κι άλλα τρακτέρ.
Στις 8 Φλεβάρη, ο «Ριζοσπάστης» καταγράφει καταγγελίες των ίδιων των τοματοπαραγωγών ενάντια στους βιομηχάνους: «Τα εργοστάσια πέρσι πούλησαν 17 δραχμές το κιλό τον τοματοπολτό με 1,55 δραχμές το κιλό συνολική τιμή ντομάτας (...) Φέτος ο τοματοπολτός πουλιέται 28 δραχμές το κιλό, ενώ η τομάτα είχε καθηλωθεί στις 1,40 δραχμές το κιλό (...) Τα δάνεια εξ άλλου που έδινε η ΑΤΕ με 2% θα τα εξοφλήσουν με τόκους ύψους 4%, 6% και 9% για δάνεια 50.000 δρχ., 100.000 δρχ. και πάνω από 100.000 δρχ.»
Μαζί με τον αγώνα, κλιμακώνεται και η αλληλεγγύη: «Οι αγωνιζόμενοι αγρότες έχουν συγκινηθεί από την ολόψυχη συμπαράσταση του λαού της Πάτρας. Φοιτητές του Πανεπιστημίου Πάτρας έφεραν μεγάλες ποσότητες τροφίμων, τσιγάρων και προσφέρουν οικονομική βοήθεια στους αγρότες».
Στις 9 Φλεβάρη, ο «Ριζοσπάστης» αναφέρει ότι οι τοματοπαραγωγοί έχουν έρθει σε διένεξη με τις δυνάμεις εκείνες της Συντονιστικής τους Επιτροπής, που θέλουν να σταματήσει την κινητοποίηση. Την ίδια μέρα βρίσκεται νεκρός ο 48χρονος αγρότης Κύριλλος Σπ. Νάος στο βάθος πηγαδιού - οχετού νερών βροχής, στο χώρο που τα τεθωρακισμένα της Χωροφυλακής έχουν εγκλωβίσει τα τρακτέρ.
Κάτω από το βάρος των εξελίξεων, στις 11 Φλεβάρη οι τοματοπαραγωγοί αποχώρησαν τελικά από την Πάτρα, ενώ στη Θεσσαλία είχε ήδη λήξει η επταήμερη κινητοποίηση. Το πρώτο αγωνιστικό σκίρτημα της αγροτιά στη λεγόμενη «Μεταπολίτευση», άφησε πολύτιμη παρακαταθήκη για τους αγώνες που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια.