ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ

ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ

Ιδεολογική κρίση - Προγραμματική ανασυγκρότηση

Το κομμουνιστικό κίνημα διανύει τη 17η δεκαετία του, αν θεωρήσουμε ως αφετηρία του την πρώτη έκδοση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου (1848).

Ωστόσο, θα ισχυριστούμε ότι ουδέποτε άλλοτε το διέτρεξε τέτοια βαθιά ιδεολογική - οργανωτική κρίση, όσο την τελευταία περίπου 25ετία, με χρονολογία αναφοράς το 1986, έτος διεξαγωγής του 27ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ, που υιοθέτησε την πολιτική της «περεστρόικα» (ανασυγκρότησης).

Περίπου από τότε τέθηκε σε κίνηση μια διαδικασία ακύρωσης όλων των βηματισμών του 20ού αιώνα στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού (ανώριμου κομμουνισμού), δηλαδή στη διαμόρφωση του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής, στην κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων, στην πάλη για την εξάλειψη σχέσεων ατομικής ιδιοκτησίας οποιασδήποτε μορφής, στη διαμόρφωση νέων (κομμουνιστικού χαρακτήρα) νομικών - πολιτικών - πολιτιστικών σχέσεων, συνείδησης και πρακτικής.

Βέβαια, ο βαθμός στον οποίο συντελέστηκαν οι παραπάνω βηματισμοί, οι ιστορικοί σταθμοί και οι καμπές ποικίλλουν σε αυτό το πρώτο ιστορικά εκτεταμένο εγχείρημα στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας, που τα φύτρα της συναντήσαμε από την πρωτοπόρα περίπτωση στη Ρωσία έως τα βάθη της Ασίας και το ανατολικό τμήμα της, από τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη έως την Καραϊβική.

Στον απολογισμό του ιστορικού κύκλου, θα λέγαμε ότι το καινούριο δεν απέκτησε με ταχύτητα την απαιτούμενη δύναμη και ωριμότητα ώστε να εξασφαλίσει την ανεπίστρεπτη νίκη του πάνω στο παλιό.

Εχουμε βαθιά συνείδηση ότι η ήττα του είναι ιστορικά πεπερασμένη, ότι η ιστορική νίκη του κομμουνισμού έναντι του καπιταλισμού είναι αναπόφευκτη για την κοινωνική πρόοδο. Αυτή τη συνείδηση είχαμε ως ΚΚΕ και στην πιο δύσκολη φάση του αντεπαναστατικού κύκλου το 1991, χρονιά κρίσης για το ΚΚΕ. Τα γεγονότα, οι εξελίξεις που ακολούθησαν δικαίωσαν τις προβλέψεις και εκτιμήσεις του ΚΚΕ, επιβεβαίωσαν τον αντιδραστικό χαρακτήρα των αλλαγών από την ΕΣΣΔ έως την Κίνα, των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων από τις ΗΠΑ έως την Ελλάδα.

Τα ιστορικά όρια του καπιταλισμού, ο βαθύς αντιδραστικός και ανασχετικός χαρακτήρας του στην κοινωνική ανέλιξη, στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, φαίνονται από το γεγονός ότι για πρώτη φορά γενικευμένα η εργατική δύναμη, δηλαδή η μισθωμένη απ' το κεφάλαιο εργασία, χάνει απόλυτα σε σχέση με την άνοδο της παραγωγικότητας και του όγκου του παραγόμενου υπερπροϊόντος. Οι εξαγωγές κεφαλαίου για άμεσες επενδύσεις, η μαζική εξαγωγή εργατικής δύναμης (μετανάστευση) στη διεθνή καπιταλιστική αγορά οδηγεί σε απαξίωση της εργατικής δύναμης, τροφοδοτεί τάση εξομοίωσης των ικανοποιούμενων κοινωνικών αναγκών προς τα κάτω και με μεγαλύτερη απόκλιση σε σχέση με τις επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις. Με αυτή την έννοια το βιοτικό επίπεδο εξισώνεται προς τα κάτω.

ΚΟΥΚΟΣ

Στην ανάλυση αυτής της κατάστασης έχουμε εκτενώς αναφερθεί με συλλογικές κομματικές εργασίες, με αρθρογραφία στην ΚΟΜΕΠ, με βιβλία του εκδοτικού «Σύγχρονη Εποχή».

Η παρούσα αναφορά επικεντρώνεται σε μια ιστορική ιδιαιτερότητα της ταξικής πάλης κατά την τελευταία 25ετία. Στο γεγονός ότι ο αντεπαναστατικός κύκλος της καπιταλιστικής οπισθοδρόμησης πραγματοποιήθηκε και πραγματοποιείται υπό την ηγεσία κομμάτων τιτλοφορούμενων ως κομμουνιστικών (π.χ. του ΚΚ στην Κίνα). Σε αυτό άλλωστε συνίσταται το πρωτόγνωρο βάθος της ιδεολογικής - πολιτικής - οργανωτικής κρίσης του κομμουνιστικού κινήματος.

Αλλη όψη του ίδιου νομίσματος είναι το γεγονός ότι ΚΚ που δρουν σε καπιταλιστικές χώρες «δε βλέπουν ότι κατ' όνομα ΚΚ ηγούνται της καπιταλιστικοποίησης». Πολύ περισσότερο, ιδεολογικά και πολιτικά, με την αιτιολογία του «εθνικού δρόμου προς το σοσιαλισμό», του «ευρωπαϊκού» (παλιότερα «ευρωκομμουνισμού»), «λατινοαμερικάνικου», «ασιατικού», σοσιαλισμού - και ακόμα πιο εξειδικευμένα π.χ. «κινεζικού», «γαλλικού», «βραζιλιάνικου», «μεξικανικού», «βενεζουελάνικου», «βιετναμέζικου» - ΚΚ γίνονται στηρίγματα της μιας ή άλλης αστικής διακυβέρνησης, π.χ. του Ομπάμα ή προηγουμένως του Κλίντον έναντι των αντιπάλων τους στις ΗΠΑ, του Σουλεϊμάν έναντι του Μουμπάρακ στην Αίγυπτο. Αλλού με το πρόσχημα της «δημοκρατίας», αλλού της «εθνικής ανεξαρτησίας» κι αλλού της «ευρωπαϊκής συνοχής», ΚΚ απεμπολούν την πεμπτουσία της κομμουνιστικής ταυτότητας: Την ταξική πάλη για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Εχει ξαναβρεθεί το κομμουνιστικό κίνημα σε τέτοια κατάσταση, δηλαδή στο όνομα του σοσιαλισμού να τον αρνείται;

Τηρουμένων των αναλογιών έχει ξαναβρεθεί, όταν τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα (τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα - πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα) πρόδωσαν τις επαναστατημένες μάζες στη Γερμανία, στην Τσεχία, στην Ουγγαρία, συνθηκολόγησαν και υπηρέτησαν την αστική εξουσία. Ωστόσο, αυτή η προδοσία δεν πήρε καθολικό χαρακτήρα, λόγω της στάσης του Λένιν, του μπολσεβίκικου κόμματος, της νικηφόρας επανάστασης στη Ρωσία.

Σε αυτό το μεταίχμιο ανασυγκροτήθηκε ιδεολογικά - πολιτικά - οργανωτικά το επαναστατικό κίνημα, διαμορφώθηκε ως κομμουνιστικό κίνημα.

Παρ' όλα αυτά η ιστορία αποδεικνύει ότι δε συγκρούστηκε σε έκταση και βάθος με το μετουσιωμένο σε «σοσιαλδημοκρατία» οπορτουνισμό, ώστε να αντιμετωπίσει με επαναστατική ετοιμότητα και ωριμότητα τις μεγάλες οικονομικές κρίσεις της δεκαετίας του 1930, τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και την έξοδο απ' αυτούς, διεκδικώντας την επαναστατική εργατική εξουσία. Αντίθετα, πολλά ΚΚ υποτάχθηκαν χωρίς επαναστατική στρατηγική και ευελιξία τακτικής στα αντιφασιστικά μέτωπα, στήριξαν μέσω λαϊκών μετώπων και συμμετοχής σε κυβερνήσεις συνεργασίας την καπιταλιστική μεταπολεμική ανασυγκρότηση.

Αλλά και στην άλλη όχθη, της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, τα ΚΚ λύγισαν υπό το βάρος των θυσιών της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης, του πυρηνικού εξοπλισμού, θεωρητικών λαθών και οπορτουνιστικών πολιτικών επιλογών, παράγοντες που σταδιακά οδήγησαν σε ωρίμανση νέου τύπου προδοσίας. Προδοσία που ονομάστηκε «σοσιαλιστική ανανέωση» ή «μετάβαση προς το σοσιαλισμό» ή «σοσιαλισμός με αγορά» ή «αγορά με σοσιαλιστικό προσανατολισμό» ή «νέο οικονομικό μοντέλο του σοσιαλισμού».

Ετσι, σήμερα είναι περιορισμένες οι περιπτώσεις ΚΚ που δικαιώνουν τον κομμουνιστικό τίτλο τους και μάλιστα με κριτήρια όχι της περιόδου 1919 - 1989, αλλά με βάση την κατασταλλαγμένη σημερινή πραγματικότητα, την πείρα γεγονότων ολοκληρωμένων που αναπόφευκτα δίνουν ώριμα συμπεράσματα.

Η ιδεολογική και στρατηγική ανασυγκρότηση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος είναι διαλεκτικά συναρτώμενο εθνικό - διεθνιστικό καθήκον κάθε ΚΚ σε μια χώρα, κάθε ομάδας επαναστατών - κομμουνιστών που οφείλει να διαχωρισθεί από τον οπορτουνισμό στη χώρα του και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, χώρα με ΚΚ στην παρανομία ή στη νομιμότητα ή και στην εξουσία.

Ακόμα και αν η καπιταλιστικοποίηση γίνει πραγματικότητα και στο τελευταίο μετερίζι της σοσιαλιστικής οικοδόμησης του προηγούμενου αιώνα, οι υλικές συνθήκες για το πέρασμα στον κομμουνισμό θα έχουν γίνει πιο ώριμες. Πάνω σε αυτή τη νέα πραγματικότητα θα επέλθει απότομη όξυνση των καπιταλιστικών αντιθέσεων, αβάσταχτη φτώχεια και κοινωνική δυστυχία που θα κυοφορήσει γενικευμένη πολιτική κρίση, επαναστατική κατάσταση. Το κρίσιμο είναι και θα είναι η κατάσταση του υποκειμενικού παράγοντα, του ΚΚ.

Βέβαια, το κάθε ΚΚ στη χώρα του ξεκινά από διαφορετική κληρονομιά, παρά το γεγονός ότι κοινά και αδήριτα προβάλλουν δύο καθήκοντα: Η επεξεργασία προγράμματος πάλης για την επαναστατική εργατική εξουσία και το οικονομικό - πολιτικό περιεχόμενό της και οι αγωνιστικοί δεσμοί με τις μάζες, δεσμοί ζύμωσης και δράσης σε προγραμματική κατεύθυνση.

Και για τα δύο παραπάνω καθήκοντα οι βάσεις έχουν τεθεί στο Κόμμα μας τα τελευταία 15 χρόνια, ενώ σήμερα ατενίζονται στο φως νέων θετικότερων διεργασιών. Αυτές οι διεργασίες κάνουν επιβεβλημένη την ανάγκη επιτάχυνσης του προβληματισμού, των βηματισμών, για να μην πούμε των αλμάτων που απαιτούνται.

Στο παρόν άρθρο τίθενται πλευρές δύο σημαντικών ζητημάτων ως έναυσμα προβληματισμού.

α) Κοινωνική και ηλικιακή σύνθεση. Σύνδεση της ιστορικής συνέχειας με τη νεανική ορμή

Θεμέλιο του ΚΚ είναι η εργατική του σύνθεση, η οποία προβάλλει με μεγαλύτερη συνθετότητα και περιπλοκότητα απ' ό,τι πριν έναν αιώνα εξαιτίας της διεύρυνσης της εργατικής τάξης λόγω επέκτασης της κεφαλαιακής σχέσης και σε νέους κλάδους, όχι μόνο της μεταποίησης.

Επομένως, η εργατική σύνθεση του ΚΚ απαραίτητα πρέπει να αντιπροσωπεύεται από:

1) Μισθωτούς των βιομηχανικών μονάδων συγκέντρωσης εργατικού δυναμικού, τα μέσα παραγωγής των οποίων απευθείας θα μετατραπούν σε κοινωνική ιδιοκτησία και θα ενταχθούν στον κεντρικό σχεδιασμό, με την κατάκτηση της εξουσίας.

2) Μισθωτούς των επιχειρήσεων ενέργειας, τηλεπικοινωνιών, μαζικής μεταφοράς, Κεντρικής Τράπεζας και μεγάλων εμπορικών τραπεζών (από την άποψη συγκέντρωσης λαϊκών καταθέσεων, στεγαστικών - καταναλωτικών - αγροτικών δανείων κλπ.), δηλαδή κλάδων στρατηγικής σημασίας στη διαδικασία ρήξης - ανατροπής της αστικής εξουσίας.

3) Μισθωτούς Κέντρων Υγείας, νοσοκομείων, μεγάλων διαγνωστικών κέντρων, ασφαλιστικών ταμείων, παιδικών σταθμών, εκπαιδευτηρίων.

Μια τέτοια αντιπροσώπευση εξασφαλίζει εκ των πραγμάτων και την κυριαρχία παραγωγικών ηλικιών στη σύνθεση του Κόμματος ώστε να πλειοψηφεί το μάχιμο στοιχείο και με δυνατότητα επικοινωνίας στη βάση της εργασιακής σχέσης.

Ειδικότερα η παραπάνω σύνθεση με στήριξη στις νεότερες ηλικίες έχει ως πλεονέκτημά της την ικανότητα πρόσληψης των εξελίξεων, τη νεανική ορμή - οραματική διάθεση. Επιπλέον, το ειδικό βάρος σε γυναίκες εξασφαλίζει την αμεσότητα της επικοινωνίας του Κόμματος με τις εργαζόμενες γυναίκες, που απαιτεί πρόσθετη προσπάθεια, γιατί επιπρόσθετες είναι οι δυσκολίες τους λόγω των πολλαπλών υποχρεώσεών τους, της διαπλοκής της ταξικής εκμετάλλευσης - οικογενειακής επιβάρυνσης / ανισοτιμιών εξαιτίας του φύλου.

Στα μειονεκτήματα των νεότερων αλλά παραγωγικών ηλικιών - ακόμη ειδικότερα των γυναικών - είναι η μεγαλύτερη έκθεση στους κινδύνους απότομων αλλαγών - καμπών στην κοινωνική κίνηση (νέες αιχμές - γεγονότα αντιδραστικοποίησης) ή στην προσωπική κατάσταση (απόκτηση οικογένειας - παιδιών, ανεργία, απειλή απόλυσης κλπ.).

Επομένως, η ιδεολογική θωράκιση και η κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση - αντοχή των νέων κομμουνιστών και κομμουνιστριών είναι στόχοι προτεραιότητας για τα καθοδηγητικά όργανα, ξεπερνώντας ορισμένη στενόμυαλη και στενόκαρδη αντιμετώπιση: Πρακτικισμό, τσιγκουνιά στον απαιτούμενο χρόνο, προχειρότητα στην εξατομικευμένη καθοδήγηση.

Η καθοδηγητική σχέση στον κρίκο της προς το κομματικό μέλος πρέπει να είναι ιδεολογικά - πολιτικά πλουσιοπάροχη, εξατομικευμένη ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, την ιδιοσυγκρασία, τις ιδιαίτερες ικανότητες και δυσκολίες του καθενός και της καθεμιάς.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα μέλη σε κάθε ΚΟΒ συχνά θα καλούνται στην υλοποίηση κεντρικότερα σχεδιασμένων δράσεων, ενιαίων καθηκόντων, για την αναγκαιότητα των οποίων θα πρέπει να εμπνέονται. Ομως, η καθοδήγηση προς το κομματικό μέλος δεν μπορεί να εξαντλείται μόνο στο παραπάνω καθήκον. Στοιχείο της καθοδήγησης, στη συλλογική και στην εξατομικευμένη μορφή της, είναι να κάνει το κομματικό μέλος ικανό να δράσει ως επαναστάτης στον τόπο εργασίας του, στον παιδικό σταθμό - σχολείο των παιδιών του, στο μαζικό φορέα στη γειτονιά του, να δράσει ως διαφωτιστής και οργανωτής λαϊκών μαζών, χωρίς να απομονώνεται λόγω της κυριαρχίας αστικών ή οπορτουνιστικών αντιΚΚΕ αντιλήψεων στις μάζες ή να σύρεται άβουλα πίσω από αυτές.

Η ιδεολογική - πολιτική αλλά και μαζική ικανότητα καλλιεργείται, κατακτάται μέσα από την οργανωμένη συλλογική παρέμβαση της ΚΟΒ στο χώρο ευθύνης της, διδάσκεται, δεν αφήνεται στις περισσότερο ή λιγότερο αναπτυγμένες ατομικές προϋποθέσεις.

Στοιχείο της συλλογικής παρέμβασης είναι η ιδεολογική συζήτηση, η πολιτική ενημέρωση, η θεματική συνέλευση και σύσκεψη, η ανταλλαγή και αξιολόγηση πείρας, η συζήτηση για τη δράση άλλων πολιτικών δυνάμεων, τους στόχους διεκδίκησης με τους οποίους παρεμβαίνουν σε μαζικές οργανώσεις, τη συνειδητοποίηση και αποκάλυψη των ταξικών συμφερόντων που υποστηρίζουν, π.χ. η αντίδραση του ΙΣΑ για τις νομοθετικές αλλαγές στον τομέα της Υγείας, αντίδραση με κυριαρχούσες τις θέσεις της ΝΔ από τη σκοπιά ενός ανώτερου τμήματος αυτοαπασχολούμενων γιατρών.

Πλούσιο περιεχόμενο της ΚΟΒ, καθώς και της ΟΒ με ευθύνη της ΚΟΒ, συνιστά όλος αυτός ο προσανατολισμός. Ενίσχυση της ικανότητας των μελών Κόμματος και ΚΝΕ, ιδεολογική - πολιτική παρέμβαση στις μάζες σημαίνει πολυμορφία στην προσέγγισή τους, στην προσπάθεια οργάνωσής τους, ανάδειξη του ταξικού - πολιτικού στοιχείου σε οποιαδήποτε ανάγκη - διεκδίκηση - μορφή οργάνωσης, από το σωματείο μέχρι τον αθλητικό, πολιτιστικό σύλλογο.

Η κρίση στο κομμουνιστικό κίνημα δεν ήταν μόνο ιδεολογική κρίση, είχε και οργανωτικές αρνητικές συνέπειες, αφού συχνά οδήγησε σε απώλειες διαδοχής ηλικιών - γενιών, απώλεια στη ροή μετάδοσης πείρας στην επιστήμη της καθοδήγησης, στη δουλειά με τις μάζες.

Οι συνέπειες και οι απαιτήσεις εξόδου από την πρωτοφανή κρίση του κομμουνιστικού κινήματος οδήγησαν σε δυσκολίες διάταξης στελεχών, σε μονομέρειες, ακόμα και σε πρόωρη κόπωση δυνάμεων έτσι ώστε να δυσκολεύεται η πολύπλευρη μετάδοση γνώσης και πείρας από κρίκο σε κρίκο, σε όλη την έκταση των αχτιδικών στελεχών, των γραμματέων και γραφείων ΚΟΒ και ΟΒ.

Σήμερα, όμως, έχουμε και την κρίσιμη μάζα και την ιδεολογική - πολιτική προϋπόθεση και επιρροή για να προχωρήσουμε με ταχύτερο βηματισμό, η οργανωτική ανασυγκρότηση να γίνει εργαλείο κομμουνιστικής πρωτοπορίας για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, για την επίτευξη της λαϊκής συμμαχίας με στόχο την πολιτική εξουσία.

β) Η σχέση κομματικής βάσης - καθοδήγησης

Το ζήτημα της διαλεκτικής σχέσης κομματικής βάσης - καθοδήγησης ίσως είναι από αυτά τα ζητήματα στα οποία χρειάζεται να βαθύνουμε, γιατί μάλλον είναι περιορισμένη η πρακτική και η γενίκευση συμπερασμάτων από την ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος, του «κόμματος νέου τύπου» που καθιέρωσε ο Λένιν και η Κομμουνιστική Διεθνής.

Ο μπολσεβικισμός διαμόρφωσε ΚΚ κυρίως «επαγγελματιών επαναστατών», που δεν αντιμετώπισαν την πίεση και τις συνέπειες της μακρόχρονης αστικής νομιμότητας, ενώ εξ αντικειμένου έδρασαν κυρίως σε συνθήκες που τα παιδιά της εργατικής τάξης και των χωρικών βρέθηκαν με όπλα, σε συνθήκες που η μεν τσαρική εξουσία είχε φθαρεί η δε αστική δεν είχε διαμορφωθεί. Αλλά και η δράση των κομμουνιστών στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα είχε κυρίως να αντιμετωπίσει τη μονομέρεια του οικονομικού αγώνα απέναντι στους κεφαλαιοκράτες και όχι την πλήρη ενσωμάτωσή του στο σύστημα, την ιδεολογική - πολιτική υποταγή στη σοσιαλδημοκρατία που πλέον έχει αστικοποιηθεί.

Οι αγωνιστικές σχέσεις των κομμουνιστών με τις μάζες γίνονται πιο δύσκολες σε συνθήκες πολύ ισχυρών - έμπειρων αστικών κρατών, με μεγάλη υποχώρηση στο εργατικό κίνημα, με ενσωμάτωση του συνδικαλιστικού κινήματος, με ηλεκτρονικά μέσα πλατιάς και καθημερινής διάδοσης της αστικής πολιτικής ζύμωσης, με πολυδαίδαλο μηχανισμό εξαγοράς συνειδήσεων, με δεκάδες οπορτουνιστικών - αναρχοαυτόνομων οργανώσεων και άλλα.

Η δραματική αρνητική εμπειρία συνεδρίων, όπως τα 27ο και 28ο του ΚΚΣΕ, που σφράγισαν τη μετάλλαξη κομμουνιστικών σε αστικά κόμματα, προκαλεί την αγωνία μελών ΚΚ σε άλλες χώρες που αναρωτιούνται πώς μπορεί να ανέβει η ευθύνη τους στην εσωκομματική διαπάλη, στη διασφάλιση του επαναστατικού εργατικού χαρακτήρα του κόμματος.

Μια τέτοια έκφραση ανησυχίας ήταν, π.χ., οι πολλές ερωτήσεις - παρατηρήσεις που είχαν διατυπωθεί κατά την προσυνεδριακή συζήτηση του 17ου Συνεδρίου του ΚΚΕ και αφορούσαν την πολιτική του ΚΚ Κίνας που οδηγούσε σε ισχυροποίηση των καπιταλιστικών σχέσεων.

Και σήμερα, πολλά μέλη του Κόμματος και της ΚΝΕ διατυπώνουν ερωτήματα για τις θέσεις της ΚΕ του ΚΚ Κούβας ως προς το χαρακτήρα των προτεινόμενων οικονομικών - πολιτικών αλλαγών, το λεγόμενο «νέο οικονομικό μοντέλο του σοσιαλισμού» που δίνει δυνατότητα συσσώρευσης και κατακράτησης υπερπροϊόντος σε κάθε κρατική επιχείρηση, με διαφοροποίηση της πολιτικής μισθών, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την εμπορευματική παραγωγή, την επιβολή φόρων σε τοπικό επίπεδο.

Συχνά η αγωνία εκφράζεται με το ερώτημα «ποια η αντίδραση της κομματικής βάσης», της ίδιας της εργατικής τάξης, αν και πώς μπορεί να πάρει στα χέρια της την υπεράσπιση του σοσιαλισμού από λάθη της καθοδήγησης, από ουτοπικές επιλογές στις οποίες σπρώχνονται μέλη του καθοδηγητικού οργάνου επηρεαζόμενα από ένα στενό πυρήνα της καθοδήγησης με συνειδητές επιλογές συμβιβασμού απέναντι σε δυνάμεις του καπιταλισμού.

Αν και αυτά τα ερωτήματα εκφράζουν επαναστατική διάθεση και υγεία, ωστόσο η ύπαρξή τους είναι δυνατή όταν υπάρχουν οι ανάλογες ιδεολογικές - πολιτικές προϋποθέσεις του Κόμματος ως συνόλου, βάσης και ηγεσίας, ανάλογων αποφάσεων ανώτατων κομματικών σωμάτων (συνεδρίων, συνδιασκέψεων) που κάνουν δυνατή την ανάλογη σκέψη και θέληση κομματικών μελών. Και ακριβώς αυτές οι προϋποθέσεις είναι που εκφράζονται στην ύπαρξη συνειδητού πρωτοπόρου τμήματος της εργατικής τάξης, ικανού να εκφράσει τα γενικά συμφέροντα όλης της τάξης. Με άλλα λόγια, θα λέγαμε ότι κινδυνεύουμε να αναπαράγουμε το ερώτημα «η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;».

Χωρίς αμφιβολία υπάρχει διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην κομματική βάση και την καθοδήγηση, με προβάδισμα στη δεύτερη λόγω δυνατότητας γενίκευσης της πείρας, συνολικά θεωρητικής υποδομής. Το κόμμα ως σύνολο αποτελεί την οργανωμένη ιδεολογική - πολιτική πρωτοπορία της εργατικής τάξης, δικαιώνει ή όχι αυτή την ιδιότητά του ανεξάρτητα από τον τίτλο του, επιβεβαιώνει αυτόν τον χαρακτήρα του στις πιο διαφορετικές περιόδους της ταξικής πάλης, του συσχετισμού δυνάμεων στη χώρα του και διεθνώς, είτε είναι στην εξουσία είτε όχι, ακόμη και αν εκπροσωπώντας την εργατική εξουσία κινδυνεύει να τη χάσει λόγω απότομης αλλαγής του συσχετισμού, λόγω παραγόντων έξω από τη δική του θέληση και δράση.

Κομμουνιστικό Κόμμα που επιβεβαιώνει αυτό το χαρακτήρα του σημαίνει ότι ενεργεί ως πρωτοπόρο τμήμα της μαχόμενης εργατικής τάξης, την εμπνέει και καθοδηγεί και στους πιο σκληρούς ταξικούς αγώνες, αγώνες ζωής όπως είναι και ο κίνδυνος να χάσει την εξουσία.

Αγώνα ζωής, για παράδειγμα, έδωσε το ΚΚΕ στην Ελλάδα όταν με το ΔΣΕ (1946 - 1949) συγκρούσθηκε με την αστική τάξη και τους ξένους συμμάχους της. Ηταν μάχη ζωής σε μια περίοδο που η αστική τάξη έδινε τη μάχη της για να ανατραπεί ο διαμορφωμένος συσχετισμός δυνάμεων το 1944, συσχετισμός που δε σταθεροποιήθηκε και δεν οδήγησε στην εργατική εξουσία πρώτ' απ' όλα λόγω στρατηγικών λαθών του ίδιου του ΚΚΕ (συμφωνίες Λιβάνου και Καζέρτας και στη συνέχεια της Βάρκιζας).

Η Ιστορία επιβεβαιώνει ότι ιδιαίτερα σε φάσεις μεγάλων αποφάσεων, σε καμπές, καθοριστικός είναι ο ρόλος του κόμματος, που προσδιορίζεται από τις αποφάσεις του καθοδηγητικού οργάνου.

Οι οπορτουνιστικές εκφορές της αστικής ιδεολογίας αρέσκονται να παραμυθιάζουν για τον αποφασιστικό ρόλο της κομματικής βάσης. Η πραγματικότητα είναι ότι ο συγκεντρωτισμός στη λήψη αποφάσεων σε κρίσιμες στιγμές είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλισθεί η ενότητα θέλησης και δράσης, η αποτελεσματικότητα του πιο σκληρού ταξικού αγώνα. Συγκεντρωτισμός και πειθαρχία σε αυτόν σημαίνει οργανωτική μετουσίωση της ιδεολογικής - πολιτικής πρωτοπορίας.

Βέβαια, η πραγμάτωση της ιδεολογικής - πολιτικής πρωτοπορίας διαμορφώνεται σε προγενέστερη περίοδο, προϋποθέτει ουσιαστικές εσωκομματικές διαδικασίες, ώστε οι επιλογές να επισφραγίζονται από τη συνειδητή κάθε κομματικού μέλους συμμετοχή στην επεξεργασία, στην εξειδίκευση. Με αυτήν την έννοια προηγείται η προγραμματική ετοιμότητα κάθε ΚΚ, η ιδεολογική θωράκιση μελών και στελεχών, η κομμουνιστική άσκηση αντοχής σε νέες δοκιμασίες, διαφορετικών συνθηκών κλπ.

Χωρίς υπερβολή, θα λέγαμε ότι η επιτυχημένη ή όχι δράση του ΚΚ σε μια περίοδο, ο ρόλος της καθοδήγησής του σε αυτήν, κρίνεται σε προηγούμενη περίοδο και με αυτή την έννοια αφορά όλη την κομματική βάση.

Φυσικά, από χώρα σε χώρα, διαφέρει η κατάσταση μέσα σ' ένα ΚΚ, η ιστορία, οι παρακαταθήκες του, η φάση συγκρότησης, ανασυγκρότησης ή ανάπτυξής του, καθώς και ο συσχετισμός δυνάμεων στη χώρα.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, προβάλλει αναγκαία η εξασφάλιση της ιστορικής συνέχειας του ΚΚ με ανανέωση των δυνάμεών του, με διαμόρφωση ισχυρής κομμουνιστικής συνείδησης και αντοχής όλων των δυνάμεών του, ιδιαίτερα των νεότερων ηλικιών.

Είναι σίγουρο ότι αυτές οι ηλικίες θα ανταποκριθούν αν κατευθυνθούν προς αυτό. Με άλλα λόγια, είναι καθοδηγητική ευθύνη η αγωνιστική διάθεση νέων κομμουνιστών να γίνει ατσάλινη συνείδηση, με γνώση της ιδεολογίας, της ιστορίας του Κόμματος και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, με συμμετοχή στη διαδικασία επεξεργασίας πολιτικών θέσεων του Κόμματος, με συμβολή στην πάλη με τον οπορτουνισμό, με ανάλογα κριτήρια αξιολόγησης - ελέγχου - ανάδειξης των καθοδηγητικών οργάνων. Ετσι, η καθοδήγηση θα θερίσει ό,τι καλλιεργήσει, αλλά και η κομματική βάση θα δώσει τα νέα βλαστάρια της καθοδήγησης.

Πριν από δύο μήνες, σε Ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 90 χρόνια από την πρώτη έκδοση της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» ξανατέθηκε το σύνθημα: «Κανείς κομμουνιστής, κανένα μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας χωρίς την ΚΟΜΕΠ».

Το ερώτημα είναι: Πόσα καθοδηγητικά όργανα, με στόχο πόσες ΚΟΒ και ΟΒ, ώθησαν σε ανάλογη συζήτηση - στάση;

Το ίδιο θα λέγαμε για τις εκδόσεις ιδεολογικού - πολιτικού - ιστορικού βιβλίου.

Με αφορμή τα 190 χρόνια από τη γέννηση του Ενγκελς κυκλοφόρησε από τη «Σύγχρονη Εποχή» έκδοση με έργα του, πολλά από τα οποία για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα. Πρόκειται για έργα που στην κυριολεξία μιλάνε για το σήμερα, για το διεθνές εμπόριο, για την καπιταλιστική οικονομική κρίση κλπ.

Τα κομματικά μέλη οφείλουν να κρίνουν τους καθοδηγητές τους για το αν και πώς καλλιέργησαν κλίμα διάδοσης της ΚΟΜΕΠ, του «Ριζοσπάστη», του βιβλίου, αν και πώς συνέδεσαν αυτό το καθήκον με το καθήκον της πρωτοπόρας δουλειάς για την οργάνωση των αγώνων, της ιδεολογικής - πολιτικής παρέμβασης μέσα στους αγώνες, κλαδικούς, τοπικούς, κατά επιχείρηση, γενικευμένους όπως της απεργίας στις 23 Φλεβάρη.

Από το επίπεδο της καθοδήγησης εξαρτάται το επίπεδο κρίσης της κομματικής βάσης, αλλά και από το επίπεδο κρίσης των κομματικών μελών εξαρτάται το επίπεδο της καθοδήγησης, που τελικά ως σύνολο διαμορφώνουν ένα ενιαίο επίπεδο κομμουνιστικών χαρακτηριστικών στο Κόμμα.

Κόμμα - Κομμουνιστική Νεολαία

Από το επίπεδο του Κόμματος εξαρτάται το επίπεδο της ιδιαίτερης κομμουνιστικής οργάνωσης νεολαίας, στη χώρα μας της ΚΝΕ.

Και αυτή η σχέση είναι αδήριτη. Σε κάθε περίοδο η κατάσταση στην ΚΝΕ αντικατοπτρίζει προγενέστερα αλλά και μελλοντικά προβλήματα ή αντίθετα κατακτήσεις του Κόμματος.

Είναι καθήκον της κομματικής καθοδήγησης, της ΚΟΒ, η εύστοχη σε προγραμματισμό, η πλούσια σε περιεχόμενο, η ευέλικτη σε μορφές επικοινωνία της ΚΝΕ με τους μαθητές και τις μαθήτριες, ιδιαίτερα στις εργατικές - λαϊκές γειτονιές, στα ΕΠΑΛ και στις επαγγελματικές σχολές.

Είναι επίσης κομματικό καθήκον η ανάπτυξη της ικανότητας των νέων κομμουνιστών, που περνούν από τα θρανία στην εργασία και την πιο πολύμορφη κοινωνική δράση, να ασκηθούν στη δουλειά με λαϊκές δυνάμεις με ανερχόμενες διαθέσεις αντίδρασης αλλά ισχυρές αστικές και οπορτουνιστικές επιρροές.

Είναι κομμουνιστικό καθήκον να διδαχθούν αυτή τη σχέση, σήμερα μάλιστα που η εργασιακή εμπειρία των νέων δε βοηθά ιδιαίτερα στη συλλογικότητα, γιατί συχνά δουλεύουν αποκομμένοι ως διακινητές εμπορευμάτων, σε φασονατζίδικη δουλειά ηλεκτρονικών υπηρεσιών, σε τεχνικές - λογιστικές - νομικές και άλλες υπηρεσίες που διατηρούν την απομόνωση από τους συναδέλφους, την ψευδαίσθηση της αυτοαπασχόλησης, του «ανώτερου στρώματος» λόγω του ότι διαθέτουν πανεπιστημιακό πτυχίο, κλπ.

Για όλους αυτούς τους λόγους η δουλειά με τους νέους και τις νέες, τους έφηβους, ακόμα και με τα παιδιά είναι δουλειά υποδομής, είναι δουλειά στην εργατική τάξη, τη σημερινή και τη μελλοντική, δουλειά που πραγματώνεται από κομματικά μέλη και καθοδήγηση ενιαία, σχεδιασμένα, μελετημένα, υπεύθυνα.