Δυσκολίες της ανάκαμψης και αντιλαϊκή επίθεση χωρίς τέλος

Δυσκολίες της ανάκαμψης και αντιλαϊκή επίθεση χωρίς τέλος

Με την ομιλία του στο κλείσιμο των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, ο πρωθυπουργός είπε ότι αυτή η τετραετία είναι η τετραετία εξόδου από την κρίση, η τετραετία της ανάπτυξης. Γιατί έχουμε υπογράψει μεν μια δύσκολη συμφωνία (σ.σ. το τρίτο μνημόνιο), αλλά εμπεριέχει δυνατότητες εξόδου από την κρίση και ανάκαμψης. Και σ' αυτό συνηγορούν, όπως είπε, τα μικρά πρωτογενή πλεονάσματα, η αναφορά για συζήτηση «απομείωσης» του χρέους και το πρόγραμμα ανάπτυξης, 35 δισ. ευρώ, του Γιούνκερ. Είπε μάλιστα ότι σύντομα η Ελλάδα θα βγει στις αγορές.

Προϋπόθεση η εφαρμογή της συμφωνίας - κόλαση

Αυτά που λέει ότι συνηγορούν για έξοδο της Ελλάδας από την κρίση και πέρασμα στην ανάκαμψη, αποτελούν ζητήματα προς εξασφάλιση, με προϋπόθεση την εφαρμογή του μνημονίου και την αξιολόγηση από τους διακρατικούς καπιταλιστικούς θεσμούς (Κομισιόν, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας - ESM, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο).
Στο τελευταίο Γιούρογκρουπ, 5/10/2015, ο πρόεδρός του, Γερούν Ντάισελμπλουμ, είπε ότι μετά την ψήφιση, έως τις 15 Οκτώβρη, των 49 προαπαιτούμενων τα οποία συμφωνήθηκαν στη συνεδρίαση και την πρώτη αξιολόγηση, έρχεται η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών το δίμηνο Νοέμβρη - Δεκέμβρη. Αλλωστε, και ο Μ. Ντράγκι, πρόεδρος της ΕΚΤ, έχει αποστείλει το ίδιο μήνυμα.
Ο Γ. Ντάισελμπλουμ ξεκαθάρισε ότι μετά την αξιολόγηση θα συζητηθεί και το χρέος. Η προσδοκία είναι για μια μορφή αναδιάρθρωσής του, «απομείωση» λένε στην κυβέρνηση, αλλά δεν θα είναι έτσι ακριβώς, ούτε «κούρεμα», όπως θέλει το ΔΝΤ, αφού φαίνεται να συζητούν χρονική επέκταση της αποπληρωμής του με μικρότερο ίσως επιτόκιο, ή, όπως είπε η Α. Μέρκελ, αποπληρωμή με δόσεις στο 15% του ΑΕΠ.
Το ζήτημα της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών επίσης έχει σχέση με τον έλεγχο από την ΕΚΤ και την κατάληξη για τα απαιτούμενα κεφάλαια, που έως τώρα έχουν προϋπολογιστεί μέχρι 25 δισ. ευρώ, αλλά και τη διευθέτηση των «κόκκινων» δανείων, που έχουν φτάσει τα 100 δισ. ευρώ, με τη μεγάλη πλειοψηφία να είναι επιχειρηματικά, ώστε να μπορούν οι τράπεζες να δανειοδοτούν καπιταλιστικές επενδύσεις.
Ολ' αυτά, όμως, είναι στον αέρα, με μοναδική ένδειξη την αναφορά του Φρ. Ολάντ στο Ευρωκοινοβούλιο την Τετάρτη 7/10/2015, για «μια συζήτηση για την εξυπηρέτηση του χρέους». Το μόνο σίγουρο είναι η εφαρμογή του μνημονίου. Βεβαίως, η οικονομία της Ελλάδας βρίσκεται ξανά σε κρίση με πτώση του ΑΕΠ στο 2,3% το 2015, και 1,3% το 2016.

Οι δυσμενείς συνθήκες

Αυτές είναι οι συνθήκες που διαμορφώνουν την καπιταλιστική οικονομία της Ελλάδας και εξελίσσονται μέσα σε ένα δυσμενές περιβάλλον τόσο στην οικονομία της Ευρωζώνης, όσο και παγκόσμια. Το ΔΝΤ στην έκθεσή του για την Παγκόσμια Οικονομική Προοπτική, προβλέπει ανάπτυξη το 2015 στο 3,1%, από 3,3% που προέβλεπε τον Ιούλη και 3,8% τον Απρίλη, και στο 3,6% για το 2016 από 3,8%, ως συνέπεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Αρνητικούς παράγοντες θεωρεί την επιβράδυνση της Κίνας και άλλων αναδυόμενων οικονομιών, το πλεόνασμα εμπορευμάτων και υπηρεσιών (υπερπαραγωγή), τη μείωση των τιμών των εμπορευμάτων και της Ενέργειας, τη φυγή κεφαλαίων από αναδυόμενες οικονομίες, ενώ εκτιμά κινδύνους για την Ιαπωνία (ύφεση και πτώση βιομηχανικής παραγωγής) και την Ευρωζώνη (εκτός από τη στασιμότητα σε Γαλλία, Ιταλία και τα μεγάλα χρέη τους, η Γερμανία έχει πτώση βιομηχανικής παραγωγής και εξαγωγών) και ανάπτυξη λιγότερο επισφαλή για τις ΗΠΑ, αν και το ακριβό δολάριο μειώνει τις εξαγωγές τους.
Σ' αυτές τις συνθήκες δεν είναι τυχαίο ότι πυκνώνουν οι εκτιμήσεις σχετικά με το αν η εφαρμογή του μνημονίου μπορεί να πιάσει τους στόχους του ή θα χρειαστούν νέα μέτρα και αν μπορεί να οδηγήσει σε έξοδο από την κρίση ή θα χρειαστεί και νέο μνημόνιο.
Για παράδειγμα, ο οικονομολόγος, καθηγητής στη Σχολή Διακυβέρνησης του Χάρβαρντ, Ντάνι Ρόντρικ, σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή», 4/10/2015 είπε: «Η πρόγνωσή μου για το ισχύον πρόγραμμα είναι αρνητική. Οι μεταρρυθμίσεις που έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα δεν πρόκειται να βοηθήσουν την οικονομία να ανακάμψει άμεσα. Το πρόβλημα είναι ότι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων σε μια οικονομία σε βαθιά ύφεση, όπως της Ελλάδας, δημιουργεί δυσανάλογα βάρη και τα βραχυπρόθεσμα οφέλη είναι πολύ λίγα».
Τα παραπάνω έρχεται να επιβεβαιώσει το ΔΝΤ. Στην έκθεσή του για τα δημοσιονομικά μεγέθη (Fiscal Monitor) προβλέπει πρωτογενές έλλειμμα 0,5% του ΑΕΠ στην Ελλάδα το 2015, διπλάσιο από το στόχο του 0,25% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει έλλειμμα 450 εκατ. ευρώ. Για το 2016 προβλέπει μηδενικό ισοζύγιο εσόδων - δαπανών, ενώ ο στόχος είναι για πλεόνασμα 0,5% του ΑΕΠ, που σημαίνει έλλειμμα 900 εκατ. ευρώ. Αυτές οι προβλέψεις σημαίνουν επιπλέον μέτρα 1,35 δισ. ευρώ για το 2015 και το 2016, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του μνημονίου. Το ΔΝΤ εκτιμά επίσης έλλειμμα 400 εκατ. ευρώ για το 2017, ενώ και για το 2018 θεωρεί ότι το έλλειμμα θα είναι 1,8 δισ. ευρώ. Συνολικά, στην περίοδο του νέου μνημονίου (2015 - 2018) το ΔΝΤ θεωρεί ότι θα πρέπει να αποφασιστούν επιπλέον μέτρα 3,5 δισ. ευρώ ώστε να πιαστεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018. Την ίδια ώρα, προβλέπει ότι το χρέος, το 2016 θα φτάσει στο 206,6% του ΑΕΠ αντί στόχου στο μνημόνιο για 200,9%, ενώ το 2020 θα φθάσει στο 182,5% του ΑΕΠ αντί στόχου για 174,5%.

Πρόσθετα ζόρια

Μέσα σε όλ' αυτά η έξοδος στις αγορές, που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός, δε φαίνεται στον ορίζοντα. Σε άρθρο της ιστοσελίδας «capital.gr», 1/10/2015, αναφέρεται: «Αν μεσολαβήσει η συμφωνία για την αναδιάρθρωση του χρέους αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι αποκαθίσταται η αξιοπιστία του ελληνικού δημοσίου και θα "ανοίξουν" οι αγορές. Και αυτό γιατί η διαθεσιμότητα των αγορών να αναλάβουν τον κίνδυνο επένδυσης σε ελληνικά ομόλογα με χαμηλό - σε επίπεδα Ευρωζώνης - επιτόκιο είναι άμεση συνάρτηση του ποιος θα εγγυάται το ελληνικό χρέος. Δηλαδή, τι μορφή θα πάρει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους μετά την επικείμενη πρώτη αξιολόγηση.
Ακόμα και το σύνολο των διαθέσιμων 25 δισ. ευρώ από το δάνειο του ESM να απορροφηθούν στην κεφαλαιακή ενίσχυση των ελληνικών τραπεζών αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι οι "ελλείψεις" των ελληνικών τραπεζών δεν είναι απλά τα κεφάλαια αυτά αλλά τα περίπου 100 δισ. ευρώ των καταθέσεων που έχουν αποσυρθεί και τα δεκάδες δισ. ευρώ των κόκκινων δανείων που δεν εξυπηρετούνται. Το τωρινό πακέτο για την Ελλάδα, το τρίτο κατά σειρά, θα καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας μέχρι το 2018. Είναι οι ιδιώτες επενδυτές πρόθυμοι να δανείσουν στην Ελλάδα με ένα επιτόκιο που να μπορεί να πληρώνει η χώρα μακροπρόθεσμα;».
Το ίδιο άρθρο αναφέρει επίσης ότι το ευρωπαϊκό think tank Center for Economic Policy Research (CEPR) εκτιμά πως «το ελληνικό χρέος παραμένει μη βιώσιμο».
Τι φαίνεται από τα παραπάνω; Οτι ακόμη και με αναδιάρθρωση του χρέους, η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δε φτάνει για να έχουν κεφαλαιακή επάρκεια για επενδυτικά δάνεια, αφενός λόγω των «κόκκινων» δανείων, αφετέρου των καταθέσεων που έχουν αποσυρθεί.

Θα ενταθεί η καπιταλιστική επίθεση...

Ολα τα παραπάνω προοιωνίζονται όχι μόνο την απαρέγκλιτη εφαρμογή όλων των αντεργατικών, αντιλαϊκών αναδιαρθρώσεων του μνημονίου, αλλά και την επεξεργασία και εφαρμογή πρόσθετων, δηλαδή πολλαπλάσια επιθετική αντεργατική - αντιλαϊκή πολιτική προκειμένου να διατηρηθεί για το κεφάλαιο η προσδοκία ανάκαμψης σε όφελός του, η προσδοκία της μη χρεοκοπίας.
Το μνημόνιο, που προβλέπει πέρα από τα συμφωνηθέντα μέτρα και πρόσθετα αν το απαιτούν οι ανάγκες καπιταλιστικής διαχείρισης, είναι στρατηγική συνυφασμένη με την έξοδο από την κρίση σε όφελος του κεφαλαίου. Το περιεχόμενό του αποτελεί το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ που εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη - μέλη της, με ή χωρίς μνημόνια. Από την πρώτη στιγμή, το 2010, που άρχισε η συζήτηση για να μπει η ελληνική καπιταλιστική οικονομία σε πρόγραμμα διάσωσης - έτσι ήρθε το πρώτο μνημόνιο - όλοι οι αστικοί θεσμοί, τα αστικά επιτελεία και οι κυβερνήσεις, στην Ελλάδα και διεθνώς, εστίασαν σε έναν όρο: Υποτίμηση, απαξίωση κεφαλαίου και εργατικής δύναμης. Είναι η «φυσική» προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης στο καπιταλιστικό πλαίσιο. Τα μνημόνια, λοιπόν, ωθούν στην υποτίμηση της εργατικής δύναμης, αυτό είναι το θεμελιακό τους γνώρισμα, ως μέσο αύξησης του ποσοστού κέρδους των επιχειρηματικών ομίλων, αλλά ωθούν και στην καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων κυρίως από τα μεσαία στρώματα (η κρίση καταστρέφει και ένα μέρος του κεφαλαίου), προκειμένου να δοθεί χώρος στους μονοπωλιακούς ομίλους να αναπτυχθούν ακόμη περισσότερο. Λόγω του μεγάλου κρατικού χρέους και των δημοσίων ελλειμμάτων, αδυνατεί το κράτος να δανειστεί κεφάλαια από τις αγορές και δανείζεται από τα κράτη της Ευρωζώνης, τους μηχανισμούς της, όπως ο ESM, την ΕΚΤ, το ΔΝΤ. Ενα μέρος αυτών των κεφαλαίων δίνεται στην αποπληρωμή των δανείων και το άλλο προσδοκούν η κυβέρνηση και το κεφάλαιο να αποτελέσει την κρατική συνδρομή στις καπιταλιστικές επενδύσεις ώστε να ανακάμψει η οικονομία από την κρίση, άλλωστε χωρίς κρατικά κεφάλαια δε γίνονται καπιταλιστικές επενδύσεις, είτε κρατικές, κυρίως σε υποδομές, είτε επιδοτήσεις για ιδιωτικές. Προϋπόθεση είναι η αναδιάρθρωση του χρέους.
Μόνο που οι ίδιες αξεπέραστες αντιφάσεις του καπιταλισμού οδηγούν ώστε τα διαχειριστικά εργαλεία για το ξεπέρασμα της κρίσης να δυσκολεύουν την προσπάθεια ανάκαμψης! Γι' αυτό και η συζήτηση για το μείγμα και τη δοσολογία περιοριστικής πολιτικής. Το μεγάλο κρατικό χρέος επίσης δυσκολεύει την εξοικονόμηση κρατικών κεφαλαίων για επενδύσεις. Δυσκολία που γίνεται ακόμη μεγαλύτερη λόγω δυσκολιών δανειοδότησης από τις τράπεζες. Αυτός ο φαύλος κύκλος βρίσκεται στη φύση του συστήματος. Μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη, μπορεί να γίνουν επενδύσεις, αλλά ανεξάρτητα από το πόσο ισχυρή θα είναι ή δε θα είναι, αυτή θα γίνει πάνω στα αποκαΐδια των εργασιακών δικαιωμάτων και αναγκών και θα προετοιμάζει την επόμενη κρίση.

...να ενταθεί και η λαϊκή αντεπίθεση

Για την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα ένας δρόμος υπάρχει: Να μη δείξουν καμιά ανοχή στην κυβέρνηση και στα αστικά κόμματα που δήθεν την αντιπολιτεύονται ενώ συμπλέουν στρατηγικά. Οργανωμένα να διεκδικήσουν το δίκιο τους, κάλυψη των απωλειών τους, κατάργηση των αντεργατικών νόμων, ικανοποίηση των αναγκών τους. Η ανάπτυξη με κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος αντιστρατεύεται τη λαϊκή ευημερία. Οσο βαδίζουμε σ' αυτόν το δρόμο, ο λαός θα έχει νέες απώλειες για λογαριασμό των επιχειρηματικών ομίλων και στη φάση της νέας κρίσης και στη φάση της όποιας ανάκαμψης. Υπάρχει δρόμος ανάπτυξης που μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες της εργατικής, λαϊκής οικογένειας. Το ΚΚΕ αποτελεί σήμερα τη μοναδική εγγύηση εργατικής - λαϊκής αντιπολίτευσης με γραμμή σύγκρουσης με τον πραγματικό αντίπαλο των εργαζομένων, το κεφάλαιο, την ΕΕ και την εξουσία τους. Το ΚΚΕ μπαίνει μπροστά και καλεί το λαό να οργανώσει την πάλη του, να προετοιμάσει την αντεπίθεσή του, για ρήξη με την εκμετάλλευση και την καπιταλιστική εξουσία.