Πλουτίσαμε χάρη στις πουτάνες

 Πλουτίσαμε χάρη στις πουτάνες

Για να φτάσουμε στο ζητούμενο του σημερινού θέματος, πρέπει να πιάσουμε το νήμα από την αρχή. Γυρίστε, λοιπόν, τα ρολόγια σας κάπου είκοσι χρόνια πίσω και... κόκκινη κλωστή δεμένη...

Στο τιμόνι τής χώρας βρίσκεται ο Κώστας Σημίτης, ο οποίος παλεύει να βάλει την Ελλάδα στην ΟΝΕ και όταν λέμε ότι παλεύει, το εννοούμε. Βλέπετε, ανάμεσα στους όρους που έχει βάλει το Μάαστριχτ σε όποιο κράτος θέλει να μπει στην ΟΝΕ είναι και η διατήρηση του ετήσιου ελλείμματός του σε επίπεδα κάτω του 3% του ΑΕΠ του. Δυστυχώς για τον Σημίτη, τα πράγματα δεν είναι καθόλου εύκολα, αφού όταν έγινε πρωθυπουργός τον Ιανουάριο 1996 βρήκε το έλλειμμα στο 10,6%. Και πάλι καλά, δηλαδή, αφού ο Μητσοτάκης, όταν έπεσε το 1993, παρέδωσε έλλειμμα 13,8%.

Ο Σημίτης προσπαθεί. Κλείνει το 1996 με -7,5% και το 1997 με -4%. Το 1998 φορτσάρει τραβώντας μια υποτίμηση στην δραχμή κατά 14% και καταφέρνει να μαζέψει το έλλειμμα στο 2,5%, βάζοντας τελικά την χώρα στον προθάλαμο της ΟΝΕ. Με προϋπολογισμένο έλλειμμα 1,2% για το 2000, η Ελλάδα γίνεται δεκτή στην Ευρωζώνη μετά πολλών επαίνων. Θα χρειαζόταν να περάσουν μερικά χρόνια για να αποκαλυφθεί ότι αυτά τα ποσοστά είχαν μαγειρευτεί από μια ομάδα αρχιμαγείρων με επί κεφαλής τον Σημίτη και τον τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Λουκά Παπαδήμο. Στην πραγματικότητα, ποτέ το έλλειμμα δεν είχε πέσει κάτω από 3,5% του ΑΕΠ, άρα η χώρα δεν έπρεπε ποτέ να μπει στην ΟΝΕ.

Βρυξέλλες, 10/7/2007: Ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουκάς Παπαδήμος με τους υπουργούς οικονομικών
Κύπρου Μιχάλη Σαρρή και Ελλάδος Γιώργο Αλογοσκούφη στο περιθώριο της συνεδρίασης του EcoFin.

Κουτσά-στραβά, φτάνουμε στο 2004, όπου έρχονται τα πάνω κάτω. Στις εκλογές τής 7ης Μαρτίου το ΠαΣοΚ τού Γιώργου Παπανδρέου συντρίβεται από την Νέα Δημοκρατία τού Κώστα Καραμανλή, ο οποίος τοποθετεί στο υπουργείο οικονομίας και οικονομικών τον Γιώργο Αλογοσκούφη. Πρώτη δουλειά τού νέου υπουργού είναι να κάνει την περίφημη απογραφή. Στον προϋπολογισμό που είχε ετοιμάσει στα τέλη του 2003 ο Νίκος Χριστοδουλάκης, προβλεπόταν έλλειμμα 1,2% αλλά η απογραφή προσδιορίζει το έλλειμμα στο 2,95%. Δυστυχώς, η Eurostat έχει το προηγούμενο του Σημίτη και δεν μασάει. Κάνει τους δικούς της λογαριασμούς και βγάζει το έλλειμμα 7,5%.

Τότε ο Αλογοσκούφης πιάνει την μεγάλη ιδέα: αφού δεν μπορεί να ρίξει το ποσοστό μειώνοντας τον έναν όρο (τα ελλείμματα), θα το κάνει αυξάνοντας τον άλλο (το ΑΕΠ). Έτσι, το 2006 αποφασίζει να αναθεωρήσει τα μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας από το 2000 και μετά, υπολογίζοντας εκ νέου την ιδιωτική κατανάλωση, τις επενδύσεις, την απασχόληση, την ανεργία κλπ. Η καινοτομία συνίσταται στο ότι οι καινούργιοι υπολογισμοί λαμβάνουν υπ' όψη τους και την "μαύρη" οικονομία, όπως την πορνεία, τον παράνομο τζόγο, το λαθρεμπόριο, την αδήλωτη εργασία κλπ. Το αποτέλεσμα είναι εκκωφαντικό: οι αναπροσαρμοσμένοι πίνακες του Αλογοσκούφη παρουσιάζουν το ΑΕΠ τής χώρας αυξημένο κατά 25,7%!

Φυσικά, αρχίζουν να γελάνε και οι πέτρες ενώ η φράση "η Ελλάδα πλούτισε χάρη στις πουτάνες" γίνεται ανέκδοτο σε όλον τον κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επεμβαίνει με τρόπο που θυμίζει σύγχρονο τρολάρισμα: ενημερώνει την ελληνική κυβέρνηση ότι, με βάση το αναπροσαρμοσμένο ΑΕΠ, η χώρα εδικαιούτο 2 δισ. ευρώ λιγώτερες επιδοτήσεις από το Γ' ΚΠΣ και συνεπώς πρέπει να επιστρέψει αυτό το ποσό στα κοινοτικά ταμεία! Τελικά, η Eurostat απορρίπτει το μεγαλύτερο μέρος των αναπροσαρμογών Αλογοσκούφη και δέχεται αύξηση του ΑΕΠ 2000-2006 κατά 9,6%.


Φτάνουμε στο 2010. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καθιερώνει το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εθνικών και Περιφερειακών Λογαριασμών 2010 (ESA 2010), δηλαδή κάτι σαν ενιαίο λογιστικό σχέδιο που θα χρησιμοποιείται από όλες τις χώρες τής Ε.Ε. στην δημόσια λογιστική τους. Η ιδέα είναι απλή: όλες οι χώρες να χρησιμοποιούν το ίδιο σύστημα, έτσι ώστε και το περιεχόμενο κάθε λογαριασμού να είναι συγκεκριμένο και να διευκολύνονται οι συγκρίσεις κονδυλίων ανάμεσα σε δυο ή περισσότερες χώρες και η ενσωμάτωση των στοιχείων σε μια πανευρωπαϊκή οικονομική κατάσταση να είναι ευκολώτερη.

Και τώρα ας φτάσουμε και στο ζητούμενο της σημερινής μας ιστορίας. Το 2014, η Ε.Ε. αποφάσισε να τροποποιήσει το ESA 2010, εισάγοντας ορισμένες αλλαγές οι οποίες κρίθηκαν απαραίτητες μετά από εισηγήσεις διαφόρων κρατών-μελών. Για παράδειγμα, οι δαπάνες για έρευνα θεωρούνται πλέον ως επενδυτικές δαπάνες. Το ίδιο και οι δαπάνες για οπλικά συστήματα. Όμως, η κορυφαία αλλαγή, το κερασάκι τής ιστορίας μας, θα το αντιγράψω (μεταφρασμένο) από το σημείωμα της Κομμισσιόν "Ερωτήσεις και απαντήσεις: Ευρωπαϊκό Σύστημα Λογαριασμών 2010", το οποίο κυκλοφόρησε στις 17/10/2014. Παρακαλώ, την προσοχή σας:

- Υπάρχουν άλλες αλλαγές που γίνονται την ίδια στιγμή;
        (...) Στο πλαίσιο της διαδικασίας εναρμόνισης της μεθοδολογίας σε όλη την ΕΕ, πολλά κράτη μέλη θέσπισαν βελτιώσεις στον τρόπο με τον οποίο υπολογίζουν ορισμένες παράνομες δραστηριότητες στο ΑΕΠ.

- Γιατί οι παράνομες δραστηριότητες περιλαμβάνονται στον υπολογισμό του ΑΕΠ;
        Πρέπει να τονιστεί ότι αυτό δεν είναι κάτι νέο. Οι παράνομες δραστηριότητες που μπορούν να θεωρηθούν ως συναλλαγές στην αγορά έχει ζητηθεί να προσμετρώνται στον υπολογισμό του ΑΕΠ εδώ και δεκαετίες, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Οι αλλαγές σήμερα είναι απλώς μια βελτίωση της μεθοδολογίας για τη μέτρηση αυτών των δραστηριοτήτων. 
        ΑΕΠ σημαίνει μέτρηση κάθε οικονομικής δραστηριότητας. Δηλωμένες και αδήλωτες (οι οποίες περιλαμβάνουν τις παράνομες) δραστηριότητες πρέπει να λαμβάνονται υπ' όψιν προκειμένου να έχουμε μια πλήρη και ακριβή εικόνα της αξίας παραγωγής/κατανάλωσης σε μια δεδομένη χρονική περίοδο.
        Ωστόσο, έπρεπε να συμφωνήσουμε στα πρότυπα για το πώς να μετράμε παράνομες δραστηριότητες. Έτσι, συμφωνήθηκαν κοινές μεθοδολογικές κατευθυντήριες γραμμές ανάμεσα στην Κομμισσιόν και στα κράτη-μέλη για να διασφαλιστεί η συνοχή στον τρόπο που θα μετρούν τις δραστηριότητες αυτές για στατιστικούς σκοπούς όλα τα κράτη-μέλη. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές αφορούν την πορνεία, την παραγωγή και την διακίνηση ναρκωτικών και αλκοόλ και το λαθρεμπόριο καπνού.

[Πηγή: Tübingen's Institute for Applied Economic Research - Διάγραμμα: Cogito ergo sum]

Μη τραβάτε τα μαλλιά σας, καλέ! Τα πράγματα είναι απλά. Σου λένε οι άνθρωποι: αφού η περιβόητη ανάπτυξη δεν έρχεται με τίποτε, κάτι πρέπει να κάνουμε για να παραμυθιάσουμε τον κόσμο. Ας προσθέσουμε, λοιπόν, στο ΑΕΠ τα έσοδα (κατ' εκτίμηση πάντα!) από πορνεία, λαθρεμπόριο, όπλα, ναρκωτικά κλπ, έτσι ώστε και το ΑΕΠ να αβγατίσει (νάτη η ανάπτυξη!) και τα ποσοστά χρέους και ελλειμμάτων να μειωθούν. Η ίδια η Κομμισσιόν υπολόγισε ότι, με αυτό το τερτίπι, το δημόσιο χρέος θα εμφανιζόταν μειωμένο κατά 2,3% κατά μέσον όρο. Σημειώστε ότι η εφαρμογή του "νέου" ESA άρχισε υποχρεωτικά για όλες τις χώρες-μέλη στις 22 Σεπτεμβρίου 2014.

Α, ρε Αλογοσκούφη, πόσο μπροστά ήσουν για την εποχή σου! Έπρεπε να περάσουν 18 χρόνια για να καταλάβουν οι υπόλοιποι ευρωπαίοι ότι μπορούν κι αυτοί να πλουτίσουν από τις πουτάνες...