Αιματοχυσία ενταγμένη στο «κουβάρι» των ανταγωνισμών

Αιματοχυσία ενταγμένη στο «κουβάρι» των ανταγωνισμών

Καθώς εξελίσσεται και πάλι μια νέα αιματοχυσία στην Ανατολική Ουκρανία με τους καθημερινούς βομβαρδισμούς της αντιδραστικής κυβέρνησης Ποροσένκο - που θυμίζουμε ότι προέκυψε μέσω πραξικοπηματικών ενεργειών με τη στήριξη ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ και φασιστικών δυνάμεων - έρχονται και πάλι στο προσκήνιο οι βαθύτερες αιτίες αυτής της σύγκρουσης. Η εσωτερική ενδοαστική διαπάλη για την επιλογή ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου (με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ή με την καπιταλιστική Ρωσία) έδωσε το έναυσμα για την ανατροπή της προηγούμενης αστικής κυβέρνησης του Β. Γιανουκόβιτς πριν από τρία χρόνια, όταν αυτή παζάρευε και με την ΕΕ και με τη Ρωσία. Η Ουκρανία γίνεται πεδίο μιας ευρύτερης διαπάλης ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα, που αφορά τον έλεγχο των διαδρόμων μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων, παίρνοντας υπόψη βεβαίως και τη γεωστρατηγική θέση της χώρας.
Η διεθνής διάσταση της σύγκρουσης αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία με την όξυνση του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, τις ανακατατάξεις που συμβαίνουν στην καπιταλιστική οικονομία, τη διαπάλη ανάμεσα σε καπιταλιστικά κράτη, αλλά και στο εσωτερικό των αστικών τάξεων, τις εξελίξεις που δημιουργεί η αλλαγή αμερικανικής κυβέρνησης υπό τον Ντ. Τραμπ, η διαδικασία αποχώρησης από την ΕΕ της Βρετανίας και τα προβλήματα συνοχής του ίδιου του οικοδομήματος του ευρωενωσιακού κεφαλαίου.

***

Μόνο κάτω από αυτό το πρίσμα μπορεί να ιδωθεί και η τελευταία αναζωπύρωση του πολέμου στην Ανατολική Ουκρανία, που δεν είναι βεβαίως άσχετη και με την εξέλιξη των άλλων πεδίων που συγκρούονται ή επιχειρούν προσωρινά να συμβιβαστούν τα καπιταλιστικά κράτη στη Μέση Ανατολή, στην Ανατολική Μεσόγειο (και το Κυπριακό εντάσσεται σε αυτό), στη Βόρεια Αφρική, στην Ασία κ.λπ. Το γιατί κλιμακώνεται η σύγκρουση στην Ουκρανία, επομένως, μπορεί να εξηγηθεί τουλάχιστον με τα στοιχεία που βγαίνουν, έως τώρα, από τη μια ως μια προσπάθεια της αντιδραστικής κυβέρνησης της Ουκρανίας να «τεστάρει» τη νέα αμερικανική ηγεσία, δηλαδή αν θα την στηρίξει όπως η προηγούμενη διοίκηση υπό τον Ομπάμα, και από την άλλη να επιχειρήσει να κλείσει όποια πιθανότητα προσέγγισης ΗΠΑ - Ρωσίας, όπως άφηνε να διαφανεί ο Τραμπ. Αυτό το σκεπτικό αναπτύσσει η ρωσική πλευρά, προσθέτοντας ότι η κακή οικονομική κατάσταση της Ουκρανίας και η επιδίωξη για νέα οικονομική ενίσχυση από τη Δύση οδηγούν την κυβέρνηση Ποροσένκο να εμφανίζει τη χώρα του ως «θύμα της ρωσικής επιθετικότητας». Η πρώτη συζήτηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και η επικοινωνία Τραμπ - Ποροσένκο έδειξε ότι οι ΗΠΑ κατά βάση δεν αλλάζουν τη θέση στήριξη της Ουκρανίας, επιδιώκοντας ταυτόχρονα διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσία.

***

Βεβαίως, για να δούμε τη μεγαλύτερη εικόνα, χρειάζεται να πάρουμε υπόψιν τις διεργασίες που γίνονται στην ίδια την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, που επιβεβαιώνουν ότι το «κουβάρι» των συμφερόντων είναι πολύ μπλεγμένο. Για παράδειγμα, στην ΕΕ υπάρχουν δυνάμεις που εκφράζονται με αστικές κυβερνήσεις ή και τμήματα αστικών τάξεων, που αντιτάχθηκαν με την επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία λόγω της εμπλοκής της στην Ουκρανία μετά το 2014 και την ενσωμάτωση της Κριμαίας, γιατί βλέπουν να χάνουν αφού υπάρχει μεγάλη διασύνδεση με τα ρωσικά μονοπώλια, τόσο στην Ενέργεια όσο και σε άλλους σημαντικούς τομείς. Τέτοιες δυνάμεις υπάρχουν σε πολλές χώρες, στην ίδια τη Γερμανία (ο πρώην καγκελάριος Γκ. Σρέντερ σοσιαλδημοκράτης εργάζεται στον ενεργειακό τομέα στη Ρωσία), την Ουγγαρία, την Τσεχία, τη Σλοβακία, ενώ η ηγέτης της ακροδεξιάς της Γαλλίας, Λεπέν, και το σημαντικό τμήμα του κεφαλαίου που εκφράζει, έχει ταχθεί υπέρ της στενής συνεργασίας με τη Ρωσία. Πολλές από αυτές τις δυνάμεις εκφράζουν το ρεύμα του αστικού ευρωσκεπτικισμού, δηλαδή την τάση μερίδων του κεφαλαίου που βλέπουν μεγαλύτερες δυνατότητες αύξησης της κερδοφορίας τους μέσω μεγαλύτερης αυτονομίας των αστικών κρατών, μεγαλύτερης ευελιξίας στις συμφωνίες στην ΕΕ ή και αποχώρηση από αυτήν, μέτρα προστατευτισμού ή και δυνατότητες νέων συμμαχιών και συμφωνιών. Σε γενικές γραμμές, τέτοιες δυνάμεις υποστηρίζουν τον νέο Αμερικανό Πρόεδρο και την «πιο ρεαλιστική πολιτική» που θέλει να εφαρμόσει.
Το ζήτημα της ΕΕ «πολλαπλών ταχυτήτων» που άνοιξε η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ, είναι στο τραπέζι και συναντά τις πρώτες θετικές αντιδράσεις. Την ίδια ώρα που για παράδειγμα κράτη και αστικές τάξεις χωρών όπως Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία (η λεγόμενη ομάδα του Βίσεγκραντ) από κοινού προβάλλουν το ζήτημα της μεγαλύτερης αυτονομίας, η Πολωνία μαζί με τις Βαλτικές Χώρες πρωτοστατούν στην επιθετικότητα κατά της Ρωσίας. Φυσικά, όλοι συμβάλλουν στην όλο και μεγαλύτερη ανάπτυξη ΝΑΤΟικών δυνάμεων και στρατιωτικών μέσων στα σύνορα με τη Ρωσία, θεωρώντας το ΝΑΤΟ συστατικό της ασφάλειάς τους, δηλαδή των συμφερόντων των αστικών τάξεων. Πάντως, σε σχέση με τις ΗΠΑ είναι χαρακτηριστικό ότι η Πολωνή πρωθυπουργός Μπ. Ζίντλο διαμαρτυρήθηκε έντονα στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και συμπατριώτη της, Ντ. Τουσκ, όταν αυτός χαρακτήρισε τον Τραμπ «υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη μαζί με τις επικίνδυνες προκλήσεις που συνιστούν οι ηγεσίες της Ρωσίας, Κίνας, το ακραίο Ισλάμ...».

***

Στο δεδομένο αυτό «κουβάρι» των ανταγωνισμών έγινε και η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα στην Ουκρανία και οι συναντήσεις με την αντιδραστική ηγεσία της, μεταφέροντας διάφορα «μηνύματα», τόσο για τα συμφέροντα του ελληνικού κεφαλαίου όσο και για την προώθηση των ευρωΝΑΤΟικών σχεδίων στην ευρύτερη περιοχή. Οι μπίζνες των καπιταλιστών περνάνε και μέσα από προσωρινούς συμβιβασμούς, όπως η θνησιγενής συμφωνία εκεχειρίας του Μινσκ αλλά και όταν το απαιτούν τα συμφέροντά τους με νέες αιματοχυσίες. Ο Τσίπρας μπορεί να έκανε στην Ουκρανία την «Μαρία Τερέζα» για τη «διευθέτηση της κρίσης», όπως είπε, «με διπλωματικούς οδούς», ή να το έπαιξε ευαίσθητος για την εκεί ομογένεια, αλλά η βασική επιδίωξή του ήταν η αναβάθμιση του ελληνικού κεφαλαίου στις «μοιρασιές» στην ευρύτερη περιοχή. Και αυτές οι «μοιρασιές» και τα αλισβερίσια των καπιταλιστών για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και των εργαζόμενων λαών μόνο νέους κινδύνους εγκυμονούν. Γι' αυτό οι λαοί πρέπει να είναι σε ετοιμότητα και εγρήγορση, ώστε να μην μπουν κάτω από καμία αστική σημαία, οργανώνοντας την αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή πάλη τους.