Οποιο και αν είναι το τελικό σενάριο, μόνιμα στο στόχαστρο θα είναι οι λαοί

Οποιο και αν είναι το τελικό σενάριο, μόνιμα στο στόχαστρο θα είναι οι λαοί

Copyright 2017 The Associated

Η παρουσίαση της «Λευκής Βίβλου» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με ομιλία του προέδρου της, Γιούνκερ, τη βδομάδα που μας πέρασε, στο Ευρωκοινοβούλιο, συνιστά την επίσημη έναρξη μιας συζήτησης που στην ουσία έχει ανοίξει εδώ και πολύ καιρό για την πορεία και το μέλλον της διακρατικής ένωσης του κεφαλαίου, της ΕΕ.
Η «Λευκή Βίβλος» προβάλλεται ως ένα «κείμενο εργασίας» και προσδιορίζει 5 σενάρια για το μέλλον της ΕΕ, θέτοντάς τα σε συζήτηση. Αυτή θα συνοδεύεται από δημοσιεύσεις το επόμενο τρίμηνο ανάλογων κειμένων εξειδίκευσης αυτών των σεναρίων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ζητήματα όπως: «Το βάθεμα της ΟΝΕ», «η κοινωνική διάσταση της ΕΕ», «το μέλλον της Ευρωπαϊκής Αμυνας», «η τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης». Η όλη διαδικασία ντύνεται με το απαραίτητο προπαγανδιστικό περιτύλιγμα των επερχόμενων «εορτασμών» (στις 25 Μάρτη) για τα 60 χρόνια από τη Συνθήκη της Ρώμης, με την οποία ιδρύθηκε η ΕΟΚ. Στο εισαγωγικό της η «Λευκή Βίβλος» συνοδεύεται και από ανιστόρητες αντικομμουνιστικές αναφορές περί «σιδηρού παραπετάσματος», προϊδεάζοντας για το τι θα περιλαμβάνει το λεγόμενο «Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας», που ετοιμάζεται να εγκαινιάσει η ΕΕ στις Βρυξέλλες τον ερχόμενο Μάη.

Οι επιδιώξεις τους...

Εκδηλη είναι η επιδίωξη της ΕΕ να προσδώσει στην όλη διαδικασία επίφαση «δημοκρατίας», στοχεύοντας να χειραγωγηθούν εργατικές - λαϊκές δυνάμεις καλώντας τες «να πουν τη γνώμη τους για το μέλλον της ΕΕ», πριν η ΕΕ και τα όργανά της καταλήξουν σε αποφάσεις τον Οκτώβρη φέτος. Είναι προφανής ο στόχος της ΕΕ, «των 27», όπως επίμονα πλέον αυτοαποκαλείται η ΕΕ, να κερδίσει μέχρι τότε πολύτιμο χρόνο έχοντας μια πιο σαφή εικόνα για τις αναγνωριστικές κινήσεις των ανταγωνιστών της, βλ. ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, όπως και της Βρετανίας, που πριν εκκινήσει η επίσημη διαδικασία αποχώρησής της θεωρείται, τουλάχιστον πολιτικά, «ξένο σώμα». Επιδίωξη της ΕΕ είναι να ανακτήσει έδαφος εν μέσω ανακατατάξεων στην κορυφή της καπιταλιστικής πυραμίδας που βρίσκονται σε εξέλιξη. Παράλληλα, μέχρι τότε προσβλέπει ότι θα έχει τη δυνατότητα να προσαρμόσει τα αντιδραστικά σχέδιά της στο έδαφος των σφοδρών ανταγωνισμών και στο εσωτερικό της, της ανισομετρίας ανάμεσα σε κράτη - μέλη και μερίδες του κεφαλαίου.
Η ΕΕ μπρος στο ανοιχτό ενδεχόμενο ενίσχυσης των φυγόκεντρων δυνάμεων, νέων δημοψηφισμάτων και νέας αποδυνάμωσής της παίρνει τα μέτρα της και αναπροσαρμόζει την τακτική της. Αποσκοπεί στο να συμπεριλάβει στο σχεδιασμό της τα δεδομένα της έκβασης των εκλογικών αναμετρήσεων σε Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία, που διεξάγονται σε συνθήκες οξυνόμενης λαϊκής δυσαρέσκειας, η οποία εγκλωβίζεται στα γνωστά μείγματα αστικής διαχείρισης αλλά και στο ρεύμα του αστικού ευρωσκεπτικισμού.
Επίδικο, σε κάθε περίπτωση, για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια είναι να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο έχοντας προβάδισμα στην επιχείρηση ανάκαμψης της καπιταλιστικής οικονομίας. Να εξασφαλίσουν υψηλούς δείκτες κερδοφορίας σε κλάδους της οικονομίας που έχουν ιεραρχήσει (Ενέργεια, ψηφιακά, μεταφορές, αυτοματισμός κ.ά.) ή διαθέτουν στρατηγικό πλεονέκτημα σε βάρος των ανταγωνιστών τους, με στόχο μεταξύ άλλων να τους εξαναγκάσουν να επιβαρυνθούν με τη διαχείριση του τεράστιου ιδιωτικού και κρατικού χρέους, να χρεωθούν τη χασούρα της καπιταλιστικής κρίσης.

Σενάρια με προδιαγεγραμμένο αντιλαϊκό αποτέλεσμα

Τα 5 σενάρια, που όπως ξεκαθαρίζεται στη «Λευκή Βίβλο» μπορεί να προκύψει τελικά και κάποιος συνδυασμός ορισμένων από αυτά, είναι συνοπτικά τα εξής:
Σενάριο 1: «Η κατάσταση στην ΕΕ παραμένει ως έχει», με προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στο βαθμό που είναι αυτό δυνατό με δεδομένες τις αντιθέσεις αλλά και την επιδίωξη συμβιβασμών.
Σενάριο 2: «Επικέντρωση μόνο στην ενιαία αγορά», από τη στιγμή που οι αντιθέσεις τους σε όλο και περισσότερους τομείς πολιτικής είναι αγεφύρωτες. Προκρίνεται η προώθηση των συμφερόντων τους μέσα από τη διμερή συνεργασία ανάμεσα στα κράτη - μέλη.
Σενάριο 3: «Οσοι θέλουν περισσότερα, κάνουν περισσότερα». Πρόκειται για την ενισχυμένη συνεργασία ομάδας «προθύμων» κρατών - μελών σε συγκεκριμένους τομείς, π.χ. Ασφάλεια, Αμυνα, φορολογία κ.λπ. Στο σενάριο αυτό η διαχείριση των σχέσεων με τρίτες χώρες παραμένει σε επίπεδο ΕΕ.
Σενάριο 4: «Λιγότερα με πιο αποδοτικό τρόπο». Η ΕΕ επικεντρώνει σε τομείς πολιτικής που έχει ιεραρχήσει και μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία, π.χ. Αμυνα, Ασφάλεια και εγκαταλείπει άλλους, ανάλογα με τις αντιθέσεις και το επίπεδο συμβιβασμών στο εσωτερικό της, ώστε «να ενεργεί πιο γρήγορα και αποφασιστικά στους τομείς προτεραιοτήτων της».
Σενάριο 5: «Εμβάθυνση της ΕΕ». Με ενισχυμένη και αναβαθμισμένη συνεργασία σε όλους τους τομείς, επιταχύνει την υλοποίηση κοινώς συμφωνημένων αποφάσεων με έκφραση διεθνώς «ως ένα». Με προτεραιότητα σε Αμυνα και Ασφάλεια, με δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου και εμβάθυνση της ΟΝΕ στη γραμμή του «κειμένου των 5 προέδρων της ΕΕ».
Το σενάριο, ή ο συνδυασμός σεναρίων που τελικά θα επιλεγεί όπως φαίνεται, θα κριθεί από την έκβαση των ανταγωνισμών ανάμεσα στις καπιταλιστικές δυνάμεις και σε μερίδες του κεφαλαίου, στο έδαφος της ανισομετρίας μεταξύ τους, με βάση την οικονομική τους δύναμη, το αν η οικονομία τους βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, κρίσης ή στασιμότητας, τους ρυθμούς ανάπτυξης κ.ά. Αυτοί οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί αποκτούν νέα διάσταση στο περιβάλλον της νέας διακυβέρνησης Τραμπ στις ΗΠΑ, της ισχυροποίησης της Κίνας, του ειδικού βάρους της Ρωσίας, ιδιαίτερα σε στρατιωτικό επίπεδο. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ως κόκκινη κλωστή διαπερνά τα 5 σενάρια της «Λευκής Βίβλου» η ανησυχία όχι μόνο να μην υπάρξει πισωγύρισμα στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς της ΕΕ και των κρατών - μελών της αλλά αυτοί να ενισχυθούν αποφασιστικά και να αναβαθμιστεί η στρατιωτική συνεργασία μέσω της «Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ενωσης». Αν συνυπολογίσουμε στα σχέδια αυτά της ΕΕ το ράλι εξαγγελιών Τραμπ για 10% άμεση αύξηση των εξοπλισμών των ΗΠΑ, με ανάλογο μακρόπνοο σχεδιασμόⁱ, την ανάλογη στρατιωτική θωράκιση της Κίναςⁱⁱ, τις σχετικές ΝΑΤΟικές δεσμεύσεις, τεκμηριώνεται και με στοιχεία ο αυξημένος κίνδυνος για γενικευμένο ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Ολα τα παραπάνω δίνουν νέα τροφή σε διαχρονικούς προβληματισμούς που έχει το ευρωενωσιακό κεφάλαιο.

Τάσεις και τροχιοδεικτικές τοποθετήσεις

Της δημοσιοποίησης της «Λευκής Βίβλου» είχε προηγηθεί η συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο για τρεις τροχιοδεικτικές εκθέσεις που εξέταζαν σενάρια για το μέλλον της ΕΕ, η μια με προώθηση αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων χωρίς αλλαγές συνθηκών, η δεύτερη με αλλαγή τους και η τρίτη για τη δημοσιονομική ικανότητα της Ευρωζώνης.
Οσον αφορά τις «ταχύτητες» και τους «ομόκεντρους κύκλους» στην ΕΕ, που διαπνέουν ορισμένα από τα σενάρια που προτείνονται δεν αποτελούν ασφαλώς καινούρια συζήτηση. Αλλωστε, ομαδοποιήσεις στο εσωτερικό της υπάρχουν και σήμερα ενώ η λεγόμενη «ενισχυμένη συνεργασία τουλάχιστον 9 κρατών - μελών, σε έναν ή περισσότερους τομείς», έχει θεσμοθετηθεί με συγκεκριμένη λεπτομερή διαδικασία εδώ και 17 χρόνια (βλ. Συνθήκη του Αμστερνταμ - 2000). Μάλιστα, στη Συνθήκη της Λισαβόνας το 2005ⁱⁱⁱ, προστέθηκε και η δυνατότητα ενισχυμένης συνεργασίας σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής Ασφάλειας και Αμυνας.
Οι μέχρι σήμερα τοποθετήσεις της Γερμανίας κινούνται ανάμεσα στη διατήρηση του διακυβερνητικού χαρακτήρα των αποφάσεων στην ΕΕ και στις ταχύτητες. Οι πρόσφατες δηλώσεις Μέρκελ και Ολάντ προκρίνουν «πολλές ταχύτητες», τονίζοντας τη θέληση «κάποιων (κρατών - μελών) να προχωρήσουν περισσότερο». Ο δε επικεφαλής της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ιταλός Τζ. Πιτέλα, δήλωσε πως προτιμά το 5ο σενάριο, ενώ ο επικεφαλής των φιλελεύθερων, Γκι Φέρχοφσταντ, προτείνει ομόκεντρους κύκλους. Οι συγκεκριμένες τοποθετήσεις αποτυπώνουν τάσεις, χωρίς όμως να κλείνουν τη συζήτηση, που έχει πολύ δρόμο μπροστά της.
Ολα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν τη σημασία όσων ζητημάτων αναδεικνύουν οι Θέσεις της ΚΕ για το 20ό Συνέδριο σημειώνοντας: «Οι εξελίξεις μετά την εκδήλωση της διεθνούς κρίσης το 2008 - 2009 επιβεβαιώνουν ότι η ΕΕ και η Ευρωζώνη δεν αποτελούν ένα συνεκτικό, σταθερό, μόνιμο σχηματισμό».

Προανάκρουσμα κλιμάκωσης της αντεργατικής επίθεσης

Η διαπάλη των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και των τμημάτων του κεφαλαίου ωστόσο δεν πρέπει να αποσπάσει από την προσοχή των εργατών, του λαού, τη στρατηγική συμφωνία τους για την κλιμάκωση της αντιλαϊκής επίθεσης. Περιγράφοντας το ...«ευρωπαϊκό κεκτημένο», ο Γιούνκερ ανέφερε προκλητικά στην ομιλία του: «Να σταματήσουμε να κάνουμε τους πολίτες να πιστεύουν ότι μπορούμε να τους δώσουμε τον ήλιο και το φεγγάρι, όταν το μόνο που είμαστε ικανοί να προσφέρουμε είναι ένα τηλεσκόπιο». Η αλήθεια ωστόσο είναι ότι τον ουρανό με τ' άστρα απολαμβάνουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι και οι εργάτες δεν βλέπουν ούτε με κιάλια δικαιώματα ενώ στερούνται τον πλούτο που με τον ιδρώτα τους οι ίδιοι παράγουν.
Η «Λευκή Βίβλος» όμως πάει ακόμα παραπέρα, στοχεύοντας να ενισχύσει το βαθμό της ταξικής εκμετάλλευσης σε επίπεδο ΕΕ. Στις σελίδες της περιγράφονται οι δυσκολίες που συναντά το ευρωενωσιακό κεφάλαιο στο διεθνή ανταγωνισμό. Ενδεικτικά σημειώνουμε τη συρρίκνωση του μεριδίου της ΕΕ στο παγκόσμιο ΑΕΠ την τελευταία δεκαετία, την υποχώρηση του ευρώ στο μερίδιο των παγκόσμιων συναλλαγών την τελευταία διετία, τη γήρανση και μείωση του εργατικού δυναμικού σε επίπεδο ΕΕ. Από αυτήν την υποχώρηση επωφελούνται οι ανταγωνιστές της, προεξάρχουσας της Κίνας.
Στη βάση των παραπάνω στοιχείων, το κείμενο αφού διαπιστώνει ότι πλέον ο μέσος εργαζόμενος από τη μια δουλειά για όλο τον εργασιακό του βίο έχει περάσει ήδη στη φάση που «αλλάζει 10 φορές δουλειά στη ζωή του» ...προαναγγέλλει περαιτέρω ένταση της επίθεσης στα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα. Ενδεικτικά, εξαγγέλλει νέο τσεκούρι στα κοινωνικο-ασφαλιστικά δικαιώματα, στο δικαίωμα στην Υγεία, στην Πρόνοια, στο όνομα του «εκσυγχρονισμού των συστημάτων κοινωνικής προστασίας που για να είναι προσιτά θα συμβαδίζουν με τις νέες δημογραφικές και πραγματικότητες της εργασίας». Σε αυτήν την κατεύθυνση άλλωστε κινείται με συνέπεια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ...

Υπάρχει άλλος δρόμος

Τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι όποια εκδοχή και να επικρατήσει τελικά, όποιος αντιλαϊκός συνδυασμός σεναρίων κι αν προκύψει, θα είναι ξένος και ενάντια στα εργατικά - λαϊκά συμφέροντα.
Κοινός παρονομαστής όλων των εκδοχών είναι η ΕΕ να γίνει πιο αποτελεσματική και ικανή, με πλειάδα αντεργατικών - αντιδραστικών μηχανισμών στην υπηρεσία της, για να εντείνει την ταξική επίθεση του κεφαλαίου με στόχο τη μέγιστη δυνατή κερδοφορία των κεφαλαιοκρατών. Η ΕΕ δεν μπορεί να γίνει φιλολαϊκή, να βελτιωθεί, όπως ισχυρίζονται ξεπλένοντάς τη ο ΣΥΡΙΖΑ, η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία, η ΝΔ και οι άλλες αστικές δυνάμεις που όλοι τους διαχρονικά τη στηρίζουν. Χωρίς εργατική εξουσία και τον πλούτο στην ιδιοκτησία του λαού, η αποδέσμευση από την ΕΕ, ή η έξοδος από την Ευρωζώνη με άλλο νόμισμα, θα σημάνει αλλαγή φρουράς ανάμεσα στα μονοπώλια που θα έχουν το πάνω χέρι, με το λαό και πάλι να πληρώνει το μάρμαρο, όπως κάνει μέχρι σήμερα εντός της ΕΕ.
Οι Θέσεις της ΚΕ επισημαίνουν ότι «περιπλέκονται τα διλήμματα της αστικής πολιτικής στη Γερμανία και στα υπόλοιπα κράτη - μέλη της ΕΕ». Και συνεπώς σε κανένα τέτοιο ή ανάλογο δίλημμα δεν πρέπει να εγκλωβιστούν η εργατική τάξη, οι λαϊκές δυνάμεις, δηλαδή για το με ποια μορφή οργάνωσης θα αντεπιτεθούν σε βάρος τους το κεφάλαιο, οι ενώσεις του και οι κυβερνήσεις που το στηρίζουν. Μόνη διέξοδος είναι, με το ΚΚΕ ισχυροποιημένο πρωτεργάτη, να ριζώσει και να αναπτυχθεί η οργάνωση της πάλης στους μεγάλους τόπους δουλειάς. Για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, τη συγκρότηση μιας ισχυρής κοινωνικής συμμαχίας για να κοινωνικοποιηθούν τα μονοπώλια, με την εργατική εξουσία, και το λαό ιδιοκτήτη του πλούτου που παράγει, με αποδέσμευση από την ΕΕ και κάθε άλλη διακρατική ένωση του κεφαλαίου. Για να υπηρετηθούν τα δικά του συμφέροντα και να ικανοποιηθούν όλες οι σύγχρονες ανάγκες του.
Παραπομπές
i Οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί των ΗΠΑ από τα 682 δισ. δολάρια το 2012 θα διπλασιαστούν στα 1.335 δισ. δολάρια το 2045. Πηγή: Stockholm International Peace Research Institute
ii Οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί της Κίνας από τα 251 δισ. δολάρια το 2012 θα εκτοξευτούν στα 1.270 δισ. δολάρια το 2045. Πηγή: Stockholm International Peace Research Institute
iii Συνθήκη Λειτουργίας της ΕΕ, άρθρα 326 - 334.

Του
Κώστα ΠΑΠΑΔΑΚΗ*
* Ο Κώστας Παπαδάκης είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ευρωβουλευτής του Κόμματος