«Προπέλες» μέσα στους δακτυλίους του Κρόνου

ΑΠΟΣΤΟΛΗ «ΚΑΣΣΙΝΙ»

«Προπέλες» μέσα στους δακτυλίους του Κρόνου

Το μεγάλο εξάγωνο στον βόρειο πόλο του Κρόνου και πάνω δεξιά μέρος των δακτυλίων, όλα τεχνητά χρωματισμένα για να φαίνονται οι λεπτομέρειες

Σε διαδικασία νέου περάσματος ανάμεσα στον Κρόνο και τους δακτυλίους του βρίσκεται αυτές τις μέρες η διαστημοσυσκευή «Κασσίνι». Στο νέο πέρασμα θα συνεχιστεί η μελέτη των δακτυλίων με ραδιοκύματα και θα πραγματοποιηθεί πείραμα, για να μελετηθεί το βαρυτικό πεδίο του αεριώδους γίγαντα πλανήτη, με ακρίβεια που δεν έχει προηγούμενο. Το πείραμα θα βοηθήσει να διευκρινιστεί η σφαιρικότητα του βαρυτικού πεδίου, αλλά και να υπολογιστεί η μάζα των υλικών των δακτυλίων. Οπως και στο προηγούμενο πέρασμα, ο Αναλυτής Κοσμικής Σκόνης, ένα ειδικό επιστημονικό όργανο του σκάφους, θα αναλύσει τα σωματίδια των δακτυλίων που θα συλλέξει κατά το πέρασμα, κεντράροντας αυτήν τη φορά σε λίγο μεγαλύτερα σωματίδια σκόνης, με στόχο να προσδιοριστεί η ηλικία των δακτυλίων του Κρόνου. Διάφοροι μικρομετεωρίτες βομβαρδίζουν τους δακτυλίους, εναποθέτοντας σ' αυτούς πυριτικά άλατα, μέταλλα και οργανικές ουσίες, από τη συγκέντρωση των οποίων οι επιστήμονες ελπίζουν να συνάγουν την ηλικία των δακτυλίων. Αλλα όργανα του «Κασσίνι» θα μελετήσουν την ατμόσφαιρα του Κρόνου, τη σύνθεσή της, τους σχηματισμούς σ' αυτήν και ιδιαίτερα τη διαστρωμάτωση και τη θερμοκρασία κάθε στρώματος.
Ενα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό που φώτισε κατά τη διάρκεια της αποστολής του το «Κασσίνι», είναι οι σχηματισμοί σαν προπέλες, που εντοπίστηκαν διάσπαρτοι μέσα στους δακτυλίους. Οι σχηματισμοί αυτοί οφείλονται σε μικροσκοπικούς δορυφόρους που σαρώνουν τη σκόνη των δακτυλίων στην τροχιά τους, η οποία συγκεντρώνεται γύρω τους με διαφορετική πυκνότητα σε κάθε σημείο, δημιουργώντας αυτό το παράξενο σχήμα, που μοιάζει με έλικα πλοιαρίου. Μεγαλύτερη είναι η έλικα «Μπλεριό», η μόνη που διακρίνεται εύκολα σε μακρινές φωτογραφίες των δακτυλίων. Ομως το «Κασσίνι» πλησίασε στους δακτυλίους περισσότερο από κάθε άλλο σκάφος και έδωσε φωτογραφίες που περιγράφουν το φαινόμενο με λεπτομέρεια, γεγονός που θα τροφοδοτήσει τα μοντέλα που προσπαθούν να το προσομοιώσουν.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του «Κασσίνι» καθώς περνά ανάμεσα στον Κρόνο και τους δακτυλίους του

Η όψη των «προπελών» είναι διαφορετική ανάλογα με το αν φωτογραφίζονται από την πλευρά που φωτίζεται από τον ήλιο ή από την άλλη μεριά, όπως συμβαίνει με ένα θολωμένο από την υγρασία τζάμι. Από τη μεριά που φωτίζονται, οι δακτύλιοι φαίνονται πιο σκοτεινοί εκεί που υπάρχει λιγότερο υλικό για να ανακλάσει το φως και οι φωτογραφίες τους δίνουν την εντύπωση ότι έχουν μεγαλύτερη αντίθεση. Από τη μη φωτιζόμενη από τον ήλιο πλευρά η αντίθεση είναι μικρότερη. Οπως και πριν, μερικές περιοχές φαίνονται πιο σκοτεινές, επειδή έχουν λιγότερο υλικό από τις γειτονικές, άλλες όμως φαίνονται σκοτεινές επειδή έχουν τόσο πολύ υλικό, που ο δακτύλιος γίνεται σχεδόν αδιαφανής.
Στη φωτογραφία της έλικας «Μπλεριό», μια σκούρα λωρίδα φαίνεται να τη διαπερνά στο μέσο κατά τον μεγάλο άξονά της. Αυτό δείχνει ότι ελκύει σημαντικά τα σωματίδια των δακτυλίων. Οπως και σε όλες τις φωτογραφίες «προπελών» που έστειλε το «Κασσίνι», ο μικροσκοπικός δορυφόρος που βρίσκεται στο κέντρο (στον «άξονα περιστροφής» της «προπέλας»), δεν φαίνεται επειδή καλύπτεται από το υλικό που έχει μαζευτεί γύρω του. Ακόμη και να φαινόταν, δεν θα μπορούσαμε να δούμε λεπτομέρειες, καθώς θα είχε διάμετρο το πολύ τριών εικονοστοιχείων (πίξελ).

Η έλικα «Μπλεριό», όπως φαίνεται από το φως που ανακλάται στη φωτιζόμενη πλευρά των δακτυλίων (πάνω) και από την άλλη πλευρά (κάτω). Οι μικροί φωτεινοί κόκκοι και γραμμές είναι τεχνουργήματα που δημιουργούνται από κοσμικές ακτίνες και υποατομικά σωματίδια, που χτυπούν την κάμερα την ώρα της φωτογράφισης

Απ' την άλλη μεριά, όμως, του Μιμά, υπάρχει ο μεγάλος κρατήρας «Χέρσελ», που σε πολλούς κάνει αυτό το φεγγάρι του Κρόνου να μοιάζει με το «Αστρο του Θανάτου» της γνωστής σειράς ταινιών επιστημονικής φαντασίας, με το χαρακτηριστικό χολιγουντιανό «καουμπόικο» στιλ

Χιλιάδες μικρότεροι και μεγαλύτεροι κρατήρες κάνουν τον μικρό δορυφόρο Μιμά του Κρόνου να μοιάζει με μπαλάκι του γκολφ. Πρόκειται για την κοντινότερη και λεπτομερέστερη φωτογραφία του, μια από τις πολλές που έστειλε στη Γη το «Κασσίνι»

Δεκάδες μικρότερες και μεγαλύτερες «προπέλες» στους δακτυλίους του Κρόνου, όπως φωτογραφήθηκαν από το «Κασσίνι» στο πρώτο πέρασμά του από το χώρο ανάμεσα στους δακτυλίους και τον Κρόνο

Η φωτογραφία του εξαγώνου, ακριβώς όπως την έστειλε το «Κασσίνι»

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.nasa.gov