Νότης Περγιάλης: «Τα μονοπάτια στα βουνά υπάρχουν ακόμα. Τα τουφέκια θα βρεθούν…»

Κατιούσα

Σπουδαίος συγγραφέας και στιχουργός, ηθοποιός, σκηνοθέτης, ο Νότης Περγιάλης γεννήθηκε στις 16 του Αυγούστου 1920 στα Ανώγεια Σπάρτης και έφυγε από τη ζωή στις 9 του Νοέμβρη 2009.
Μέχρι το τέλος της ζωής του παρέμεινε πιστός στις δυο μεγάλες του αγάπες: «Έχω δύο μεγάλες αγάπες. Η μια είναι η λογοτεχνία – μαζί και το θέατρο – και η δεύτερη είναι η θάλασσα. Αγαπώ πολύ τη θάλασσα, το ψάρεμα, τους ανθρώπους της θάλασσας. Η θάλασσα με γοητεύει, είναι ένα στοιχείο με φοβερή κίνηση… Έρχομαι εδώ και συγκεντρώνομαι, γράφω – έχω γράψει πολλά ποιήματα δίπλα στη θάλασσα…» θα πει σε τηλεοπτική συνέντευξη, δίπλα στο κύμα, λίγα μέτρα από το σπίτι του στους Αγίους Θεοδώρους του νομού Κορινθίας, όπου ανέβαζε παραστάσεις με νέους ανθρώπους, με τον ερασιτεχνικό θίασο που ο ίδιος είχε δημιουργήσει.
Όσοι τον γνώρισαν μιλούν για έναν ευαίσθητο, ευγενικό, γλυκύτατο άνθρωπο. Αυτή την εικόνα αντικρίζουμε και στους κινηματογραφικούς του ρόλους.
Ο Νότης Περγιάλης σπούδασε στο Θεατρικό Σπουδαστήρι του Βασίλη Ρώτα και απ’ το 1949  εργάστηκε ως ηθοποιός και συγγραφέας στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στο ραδιόφωνο.

Νότης Περγιάλης και Ηρώ Κυριακάκη στην ταινία “Τα κόκκινα φανάρια”

Ανήσυχος και δραστήριος, συμμετείχε στους λαϊκούς αγώνες και στην πάλη για την ειρήνη, από τις γραμμές του ΚΚΕ, μένοντας συνεπής και πιστός στις αξίες και τα ιδανικά του μέχρι τέλους.
Σε εκδήλωση τιμής και μνήμης που οργάνωσε το Κόμμα του μαθαίνουμε για τη ζωή του:
«(…) από παιδί ακόμα, χρειάστηκε να παλέψει για να τα βγάλει πέρα στη δύσκολη, γεμάτη φτώχεια ζωή της οικογένειάς του στη Λακωνία. Η λαϊκή καταγωγή του, αλλά και στη συνέχεια η εκπαίδευσή του δίπλα στον μεγάλο του δάσκαλο Βασίλη Ρώτα και το Θεατρικό Σπουδαστήριο, στάθηκαν για τον ίδιο σχολείο αγώνα, που του δίδαξαν όχι μόνο θέατρο αλλά και στάση ζωής. Η μαχητικότητα, η πίστη στον αγώνα για τα δίκια του λαού και το υψηλό ήθος, που σταθερά καλλιεργούνταν σ’ αυτό το «καταφύγιο», αλλά και «φυτώριο» ανάπτυξης της ΕΠΟΝ, δεν μπορούσαν παρά να επιδράσουν καταλυτικά στην απόφασή του να ενταχθεί στο ΕΑΜ της Λακωνίας.
Έχοντας επιλέξει το δύσκολο δρόμο του αγώνα, δε συμμετείχε σ’ αυτόν μόνο με τη φυσική παρουσία του. Από νωρίς έβαλε στην υπηρεσία του και την τέχνη του. Έγραφε, σκηνοθετούσε κι έπαιζε δικά του έργα. Μεταξύ των έργων που παρουσίασε η θεατρική ομάδα του «Φιλοπρόοδου Λαϊκού Ομίλου Γαργαλιάνων» (ΦΛΟΓΑ) – στο πλαίσιο του οποίου το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ είχαν συγκροτήσει ορχήστρα, χορωδία, θεατρικές και αθλητικές ομάδες – ήταν και το μονόπρακτο του Νότη Περγιάλη «Από το θάνατο στη ζωή», το οποίο μετά την απελευθέρωση, ανέβηκε ως τρίπρακτο πια, στη Σπάρτη. Κείμενα με την υπογραφή του φιλοξενήθηκαν και στο περιοδικό της ΕΠΟΝ «Νέα Γενιά», μετά την απελευθέρωση.

«Ο λεβέντης» – Στίχοι: Νότης Περγιάλης / Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

Μέσα σε δύσκολα χρόνια και καιρούς, με το τέλος του εμφυλίου, ο Νότης Περγιάλης γράφει θεατρικά κείμενα και ποιήματα που απαντούν στη δίψα του φτωχού κόσμου για μια καλύτερη ζωή, συνεργαζόμενος με διάφορους θιάσους ΕΑΜιτών επίσης θιασαρχών. (…)»
Ο Νότης Περγιάλης έλεγε για τη λογοτεχνία: «Η λογοτεχνία είναι κάτι ζωντανό, ολοζώντανο… Ο λογοτέχνης πρέπει να έρχεται σε επαφή με όλους τους ανθρώπους, ιδιαίτερα με απλούς και ειλικρινείς ανθρώπους…». Ήταν πολυγραφότατος. Έγραψε (ενδεικτικά) θεατρικά έργα: «Το κορίτσι με το κορδελάκι», «Χρυσό χάπι» και «Η Αντιγόνη της Κατοχής», «Νυφιάτικο τραγούδι»,  «Αυτό το δέντρο δεν το λέγανε υπομονή» κ.ά., μυθιστορήματα: «Όταν σηκώθηκαν τα δέντρα», «Η καπετάνισσα», «Τα παλληκάρια», διηγήματα: «Το κόκκινο πουλί», ποιήματα: «Ποιητική Συλλογή Νότη Περγιάλη», σενάρια (όπως για την εξαιρετική σειρά «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» – έγραψε το σενάριο μαζί με τον Γεράσιμου Σταύρου –  που αποτελεί την τηλεοπτική διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη).
Έχει γράψει τους στίχους του διάσημου τραγουδιού «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι», σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι, όπως και για άλλα γνωστά και αγαπημένα τραγούδια: «Ο λεβέντης», «Τι να την κάνω τη χαρά», «Το μπλόκο της Καισαριανής» που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης, του τραγουδιού «Γκρεμισμένα σπίτια» με μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου, «Νυφιάτικο τραγούδι» κ.ά.
Έχει παίξει σε περίπου τριάντα ταινίες: «Το κορίτσι με τα μαύρα», «Ηλέκτρα» (σκην. Μ. Κακογιάννης), «Ελευθέριος Βενιζέλος» (Π. Βούλγαρης), «Ο αστερισμός της Παρθένου» (Γ. Τζαβέλλας), «Τα κόκκινα φανάρια», «Το αίμα βάφτηκε κόκκινο» (Β. Γεωργιάδης) κ.ά. και σε έργα για το ραδιόφωνο.

Ο Νότης Περγιάλης διαβάζει Νίκο Καββαδία

Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Νότη Περγιάλη στον Ριζοσπάστη, τον Γενάρη του 2006,  για την εναντίωσή του απέναντι στο αντικομμουνιστικό μνημόνιο που προωθούνταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση:
«Τα μονοπάτια στα βουνά υπάρχουν ακόμα. Τα τουφέκια θα βρεθούν. Οι κονδυλοφόροι και οι πένες θα δουλέψουν. Εμείς, σα λαός, δε σκύψαμε το κεφάλι και ούτε πρόκειται να το σκύψουμε. Είμαστε λαός που θυμώνει και δεν ξεχνάει. Είναι ακατανόητο τι κατεργάζονται για τους λαούς. Καινούρια αίματα; Καινούριες περιπέτειες και διώξεις; Δε θα περάσουν αυτά.
Υπάρχει τεράστια πείρα στους λαούς. Οι λαοί ξέρουν να αμυνθούν. Υπάρχει ο λόγος που δε σβήστηκε ακόμα ούτε από τα δέντρα, ούτε από τις πολιτείες, ούτε από τα χωριά. Αν έρθει άλλος ένας τρόπος για να καταπιέσουν τους λαούς, δε θα περάσει. Γιατί οι λαοί ξέρουν. Και αν ο σημερινός φόρεσε τα καλά του, δε μας ξεγελάει».