Η φροντίδα για την κατοικία και τη θέρμανση των εργαζομένων της ΕΣΣΔ

Κατιούσα

Ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Κώστα Τάτση “Ο σοσιαλισμός που γνώρισα” που περιγράφει αναλυτικά τις παροχές του σοσιαλιστικού συστήματος και τη φροντίδα που δείχνει για την κατοικία και τη θέρμανση των εργαζομένων στην ΕΣΣΔ. Το απόσπασμα αναφέρεται στην Τασκένδη, την πρωτεύουσα της ΣΔ του Ουζμπεκιστάν, όπου είχαν καταφύγει οι περισσότεροι πολιτικοί πρόσφυγες, που πολέμησαν με το ΔΣΕ. Και οι συγκρίσεις με τη σημερινή καπιταλιστική Ελλάδα -όπου επαναπατρίστηκε ο Κ. Τάτσης και άλλοι πολιτικοί πρόσφυγες- είναι καταλυτικές, μολονότι είμαστε μισό και πλέον αιώνα μετά, και σε μια χώρα που δεν αντιμετωπίζει αντίστοιχα δριμύ ψύχος, παρόλα αυτά δεν εξασφαλίζει ούτε το επίδομα θέρμανσης στις φτωχές, λαϊκές οικογένειες.

Η θέρμανση στην κατοικία που ζει ο άνθρωπος είναι ένα από τα  πιο σημαντικά και απαραίτητα αγαθά που πρέπει να παρέχεται με χαμηλό κόστος. Η αξία της οικιακής θέρμανσης είναι πιο δαπανηρή όσο η κατοικία βρίσκεται πιο βόρεια και σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Στην ΕΣΣΔ η πρώτη φροντίδα του κράτους είχε να κάνει με την προετοιμασία κάθε χρόνο των σπιτιών για τη χειμερινή περίοδο. Οι κατοικίες ήταν κρατικές και δίνονταν στους εργαζόμενους για να ζήσουν οι ίδιοι με τις οικογένειές τους. Στην άκρη κάθε πόλης στηνόταν εργοστάσιο παραγωγής θερμικής ενέργειας με ισχύ που να καλύπτει τις ανάγκες των κατοικιών όλης της πόλης ή τουλάχιστον του μεγαλύτερου μέρους της. Για να δοθεί η ενέργεια στις πολυκατοικίες κατασκευάζαν δίκτυο αγωγών, που μετέφερε τη θερμική ενέργεια σε κοντινό σημείο του κατοικημένου τετραγώνου της πόλης και από κει διανεμόταν στις πολυκατοικίες μέσω των σωληνώσεων, που προβλέπονταν με την κατασκευή του κτηρίου για όλα τα διαμερίσματα. Έτσι η θερμότητα έφτανε στα σώματα θέρμανσης που ήταν στα δωμάτια, στο μπάνιο, στην κουζίνα. Στο τέλος της χειμερινής σεζόν συνεχιζόταν στις κατοικίες η παροχή θερμού νερού για την κουζίνα και το μπάνιο. Πρέπει να τονίσουμε ότι οι κατοικίες, όπως και το δίκτυο αγωγών μεταφοράς θερμότητας στις πολυκατοικίες, ήταν του κράτους, ενώ οι σωληνώσεις, τα σώματα και οι συσκευές συντηρούνταν από τον οργανισμό συντήρησης των πολυκατοικιών. Η πληρωμή των κοινοχρήστων γινόταν είτε στις επιχειρήσεις των εργαζόμενων είτε στις επιχειρήσεις συντήρησης των πολυκατοικιών και των άλλων κτηρίων κοινωνικής χρήσης. Το ποσό που πλήρωναν οι κάτοικοι για θέρμανση και παροχή ζεστού νερού ήταν πολύ μικρό. Τα εργοστάσια παραγωγής θερμότητας στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν θερμοηλεκτρικά, που πέρα από την ηλεκτρική ενέργεια που έδιναν, εξασφάλιζαν και τη θερμότητα που είχε ανάγκη το δίκτυο θέρμανσης. Το συγκεκριμένο σύστημα θέρμανσης είχε και ένα ακόμα μεγάλο πλεονέκτημα. Η ρύπανση του εργοστασίου ήταν μόνο από μια μεγάλη καμινάδα, που είχε τα απαιτούμενα φίλτρα και εκτόξευε τους ρύπους των πολλών οικιακών εργοστασίων που λειτουργούσαν διάσπαρτα. Επίσης, η συντήρηση των οικιακών μηχανημάτων παραγωγής θερμότητας δεν ήταν η καλύτερη και κόστισε ακριβά για τους κατοίκους.
Στις μονοκατοικίες που βρίσκονταν εκτός δικτύου αγωγών και δεν μπορούσαν να συνδεθούν με το παραπάνω σύστημα, γινόταν χρήση φυσικού αερίου με σόμπες που ήταν κατασκευασμένες για να εξασφαλίσουν θέρμανση σε ένα ή περισσότερα δωμάτια. Το φυσικό αέριο ήταν πολύ φτηνό.
Εκτός από τις πολυκατοικίες των εργαζόμενων, οι αγωγοί έδιναν θέρμανση σε εργοστάσια, σχολεία και σε όλα τα κρατικά ιδρύματα. Με ιδιαίτερη φροντίδα η θέρμανση δινόταν στους παιδικούς σταθμούς, στα νοσοκομεία, στα σχολεία, στα ΤΕΙ και ΑΕΙ. Την ευθύνη για την παραγωγή της θερμότητας την είχαν τα ενεργειακά εργοστάσια και για τη μεταφορά της με τους αγωγούς μέχρι τις πολυκατοικίες ήταν χρεωμένο το Υπουργείο Ενέργειας της ΕΣΣΔ και τα αντίστοιχα υπουργεία των Ενωσιακών Δημοκρατιών.