Το μεγαλείο του ΕΑΜ ανήκει στο λαό και τα λάθη στο… ΚΚΕ!
Με αφορμή την Συμφωνία της Βάρκιζας (12/02/1945)
Αξίζει να παρακολουθήσουμε σύντομα τα γεγονότα εκείνης της περιόδου που άρχισε με την οργάνωση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ με στόχο την απελευθέρωση και την λαοκρατία. Εξ΄ορισμού οποιοδήποτε κίνημα βάζει τέτοιους στόχους, είναι ταξικό.
Αναπόφευκτα τέτοια κινήματα έχουν καθοδηγητικές δυνάμεις (το ΚΚΕ στην
περιπτωσή μας) που μοιραία κουβαλούν μέσα τους από τη μια το
επαναστατικό στοιχείο της ανατροπής και της κατάκτησης της εξουσίας και
το οπορτουνιστικό στοιχείο του συμβιβασμού με την αστική εξουσία από την
άλλη.
Το ΕΑΜ τον Μάη του ’44 ήταν εκείνο που υπέγραψε την συμφωνία του Λιβάνου δηλαδή την συμμετοχή των υπουργών της ΕΑΜικής αντίστασης στην κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» Παπανδρέου.
Δεν είχε γίνει ακόμα η συνάντηση Στάλιν – Τσώρτσιλ στην Μόσχα (με την περίφημη χαρτοπετσέτα του Τσώρτσιλ), ούτε η διάσκεψη της Γιάλτας.
Ακόμα κι αν πιστέψουμε τη αστική ιστοριογραφία
το ΕΑΜικό κίνημα είχε ήδη «συμβιβαστεί» με την αστική τάξη της πολύ
πριν ο… «κακός» Στάλιν το «προδώσει» μοιράζοντας τον κόσμο σαν ένας
κοινός ιμπεριαλιστής.
Στις 26 Σεπτέμβρη του 1944 το ΕΑΜ υπέγραψε την συμφωνία της Καζέρτας, δηλαδή την υπαγωγή όλων των ανταρτικών δυνάμεων στις διαταγές του Σκόμπυ, με την ρητή υποχρέωση:
«Ουδεμία ενέργεια θα αναληφθεί εκτός υπό τας αμέσους διαταγάς του στρατηγού Σκόμπυ».
Ο Τσώρτσιλ, τον Οχτώβρη του 1944, πηγαίνοντας στην Διάσκεψη της Μόσχας (9-19 Οχτώβρη) είχε ήδη στις βαλίτσες του:
- Τη συμφωνία του Λιβάνου,
- τη συμφωνία της Καζέρτας
- και τα βρετανικά στρατεύματα ήδη σε ελληνικό έδαφος αφού η απόβασή τους είχε ξεκινήσει από τις αρχές Οκτωβρίου στις ακτές της Πελοποννήσου.
Δηλαδή το ελληνικό κίνημα δεμένο χειροπόδαρα.
Στην ουσία τα λάθη κι οι υποχωρήσεις του
ΕΑΜικού κινήματος στέρησαν από την ΕΣΣΔ τις δυνατότητες να
διαπραγματευτεί, πιθανόν σε άλλη βάση το ελληνικό ζήτημα.
Το Νοέμβρη του 1944 ο Άρης σε
σύσκεψη καπετάνιων του ΕΛΑΣ πρότεινε να ετοιμαστεί ο ΕΛΑΣ για την
αναμενόμενη σύγκρουση με τους Άγγλους:
«Αν ζήσει κανένας σας να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά, εγώ στα χέρια τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια τους. Αυτό θέλω να το θυμάστε αν κανένας σας ζήσει.»
Στις 29 Νοέμβρη του 1944 ο
Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός της Αλβανίας καθοδηγούμενος από το
Κομμουνιστικό Κόμμα, απελευθέρωσε την χώρα, χωρίς την επέμβαση του Κόκκινου Στρατού.
Παρόμοιες συνθήκες υπήρχαν και στην Ελλάδα όπου ο ΕΛΑΣ τσάκιζε τα γερμανοφασιστικά στρατεύματα κι απελευθέρωνε την χώρα απο τους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους.
Οι αγγλοαμερικάνοι πραγματοποίησαν στρατιωτική εισβολή
με μοναδικό στόχο την καταστολή των δυνάμεων του λαϊκού κινήματος και
την αποκατάσταση της παλιάς αντιδραστικής τάξης πραγμάτων στην Ελλάδα,
σε συνεργασία με τους συνεργάτες των γερμανών.
Ακολούθησε η μάχη του Δεκέμβρη. Το ελληνικό ταξικό κίνημα έδωσε την μάχη του και μάλιστα ενάντια στη δήθεν «θέληση» του Στάλιν!
Στην ουσία ενώ είχαν διαμορφωθεί συνθήκες επαναστατικής κατάστασης στην Ελλάδα,
αλλά το κίνημα (και το ΚΚΕ ως καθοδηγητής του) δεν ήταν αντίστοιχα
έτοιμο για να οδηγήσει την ταξική πάλη προς την επαναστατική λύση του
προβλήματος της εξουσίας.
Έτσι κίνημα αυτοαφοπλίστηκε και μοιραία ήλθε η ήττα.
Η συμφωνία της Γιάλτας (4-11 Φλεβάρη του 1945) σε ότι αφορά την Ελλάδα δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να αποτυπώσει τον διαμορφωμένο μέχρι εκείνη την στιγμή συσχετισμό των δυνάμεων.
Κι η ήττα του Δεκέμβρη έφερε την Βάρκιζα
Σε εκείνη την στιγμή ο Αρης διαφώνισε με την συμφωνία και τάχθηκε υπέρ της συνέχισης του ένοπλου αγώνα. Είχε δίκιο αλλά πήγε κόντρα στις κομματικές αποφάσεις.
Εκείνη την στιγμή δεν ήταν ο Άρης αντίθετος στο ΚΚΕ,
αλλά μιά μάζα ατσαλωμένων επαναστατών είχε πάρει διαφορετικές αποφάσεις
από μιά εξαντλημένη, αυτοπαγιδευμένη και τρομοκρατημένη λαϊκή μάζα που
όπως έδειξαν οι εξελίξεις είχε πιστέψει στην «εθνική ενότητα» και που
εθελοτυφλούσε στα σχέδια της αντίδρασης.
Ο Άρης κι η τότε ηγεσία του ΚΚΕ (Γ. Σιάντος) ήταν απλά οι προσωποποιήσεις αυτής της κατάστασης.
Λίγο μετά (24 Μάρτη του 1945) ο Αρης στέλνει γράμμα [1] προς την ΚΕ του ΚΚΕ:«Πιστεύω, θα έχετε πειστεί κι εσείς τώρα πως οι Έλληνες αντιδραστικοί κι οι Άγγλοι κατακτητές δεν έχουν καμιά πρόθεση να εφαρμόσουν έστω κι αυτή την ετεροβαρή, επιζήμια στα συμφέροντα του λαού μας και μη δίδουσα καμιά εγγύηση – ομολογία δική σας – για το σεβασμό των ελευθεριών του λαού μας, συμφωνία της Βάρκιζας.»
Οι υποχωρήσεις και οι
συμβιβασμοί άρχισαν να δείχνουν το σκληρό τους πρόσωπο στο ίδιο το
κίνημα. Ο Άρης προειδοποίησε πως ο εμφύλιος είναι αναπόφευκτος:
«Πρόθεσή τους είναι, όχι να συμβάλουν σε προσπάθεια για ομαλή εξέλιξη της πολιτικής ζωής του τόπου, ή έστω να ανεχθούν απλώς τη δική σας προσπάθεια προς την τέτοια κατεύθυνση, αντίθετα, να οργανώσουν και να διεξαγάγουν με πλεονεκτικές γι’ αυτούς συνθήκες τον εμφύλιο πόλεμο μ’ όλα τα μέσα.»
Ο Αρης σε εκείνο το γράμμα ανέλυσε με τρομερή ευστοχία την πολιτική της Σοβιετικής Ενωσης και του Στάλιν:
«Η διάσκεψη και συμφωνία της Γιάλτας δεν πρέπει να έχετε καμιά αυταπάτη πως είναι δυνατό να επιδράσει σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να στρέψει το τιμόνι της χώρας που αφήσατε να κρατούν γερά στα χέρια τους οι Άγγλοι.Η Σοβιετική Ένωση, όπως πρέπει να σας είναι γνωστό, δεν μπορεί να κάνει «ελληνική» πολιτική ώστε να επέμβει ενεργά στο ελληνικό δράμα. Γιατί δεν κάνει ούτε Σέρβικη, ούτε Βουλγάρικη, ούτε Ρώσικη ακόμα πολιτική.Κάνει πολιτική παγκόσμιας επανάστασης, και δεν είναι διατεθειμένη ούτε κατ’ ελάχιστο να την διακινδυνεύσει για το μικρό αυτό ποσοστό της ανθρωπότητας που λέγονται Έλληνες, που οι ίδιοι – δια των ηγετών τους – οδηγήθηκαν στη νέα σκλαβιά…»
Κι
επειδή οι στιγμές ήταν κρίσιμες προσπαθώντας έστω και στο παρά πέντε να
στρίψει το τιμόνι της ΚΕ, είπε τις σκέψεις του δίχως να μασήσει τα
λόγια του:Η Σ.Ε. θα μπορούσε να επέμβει «ενεργότερα», όπως, δεν αποκλείεται, κι αυτή η Αμερική, αν εμείς – εσείς δηλαδή – ήσασταν ικανοί να δημιουργήσετε στην Ελλάδα διαφορετική κατάσταση, ανάλογη περίπου με της Γιουγκοσλαβίας […] με μια ορθή και συνεπή πολιτική κι όχι γεμάτη «αριστερά» και δεξιά οπορτουνιστικά λάθη στα βασικότερα προβλήματα της χώρας.Οι δυνατότητες υπήρχαν όλες για μια τέτοια πολιτική και για δημιουργία μιας τέτοιας διαφορετικής κατάστασης στη χώρα μας. Κι όποιος δεν το βλέπει και δεν παραδέχεται αυτό πρέπει να είναι ή μαρξιστικά αγράμματος ή …τι να πω. […]
Μετά τη σωρεία των σοβαρών οπορτουνιστικών τακτικών λαθών από των αρχών του 1943 στη διεύθυνση του αγώνος από μέρους σας και το εγκληματικό επιστέγασμά τους, τη Μάχη των Αθηνών, έχασαν την εμπιστοσύνή τους κι αναγκάστηκαν, για να μην οδηγήσετε τη χώρα και το λαό της σε μεγαλύτερες καταστροφές, να σας «συμβουλέψουν» να υποχωρήσετε και να κλείσετε τη συμφωνία της Βάρκιζας.Τις απόψεις του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ για τις δυνατότητες συνέχισης του αγώνα είμαι σίγουρος ότι δεν τις είπατε πουθενά και συνεπώς δεν γνώριζαν οι Ρώσοι σύντροφοι αν μπορούσε και σε ποιες δυνάμεις να βασιστεί μια άλλη πολιτική.»
Κλείνοντας το γράμμα του έγραφε:«Βγάλτε από τώρα, έστω και λίγους αντάρτες, έστω από μια ομάδα σε κάθε επαρχία. Μην τη χρωματίζετε ως δική σας ή ως συνέχεια του ΕΛΑΣ. Αφήστε την καμουφλαρισμένη, αφού δεν καταλαβαίνετε ότι πρέπει να ξαναπάρει τα όπλα ο ΕΛΑΣ.Δε θέλετε εμένα επικεφαλής τους; Βρείτε έναν άλλον. Πάντως μην κάνετε το έγκλημα να αργείτε. Ενεργήστε σύντομα και δραστήρια.»
Σε εκείνη την κρίσιμη στιγμή (Η Συμφωνία της Βάρκιζας ήδη ποδοπατιόταν από Άγγλους κι ελληνική αντίδραση) το ΚΚΕ πίστεψε πως θα μπορούσε να «λιμάρει» τα δόντια της τίγρης.
Πίστεψε πως θα μπορούσε να αποφύγει τον εμφύλιο που ήδη είχαν ανεπιστρεπτί αποφασίσει οι αντίπαλοι.
Επέμεινε στο όνομα της εθνικής
ενότητας να αποφεύγει να θέτει θέμα κατάληψης εξουσίας, τακτική που
οδήγησε στις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας.
Το ΚΚΕ πίστεψε πως με τον μαζικό πολιτικό αγώνα ο ίδιος ο λαός θα απομονώσει την αντίδραση και θα ακυρώσει τα σχεδιά της για το οριστικό ξεκαθάρισμα.
Ο λαός όπως ήταν φυσικό ακολούθησε τις αυταπάτες του συμβιβασμού με την αστική εξουσία και της εθνικής ενότητας, που έσπειρε – άθελά – της η πρωτοπορία του και βρέθηκε γρήγορα σε παθητικό ρόλο να παρακολουθεί τις εξελίξεις εναντίον του.
Σε ένα τέτοιο διαμορφωμένο σκηνικό οποιαδήποτε προσπάθεια ένοπλης λαϊκής αντίδρασης,
είχε λιγοστές ελπίδες να βρεί λαϊκή υποστήριξη κι ήταν εξ΄ορισμού
«προβοκατόρικη» σε σχέση με την πολιτική «εθνικής ενότητας» και τήρησης
της συμφωνίας της Βάρκιζας.
Σε εκείνη την συγκυρία κάθε
προσπάθεια ένοπλης δράσης στα βουνά θα προκαλούσε άγριο ξεκλήρισμα των
λαϊκών δυνάμεων στις πόλεις, με δικαιολογία την παραβίαση της συμφωνίας της Βάρκιζας.
- Είχαμε φτάσει στο σημείο που ένα ρωμαλέο ταξικό κίνημα είχε αυτοπαγιδευτεί.
- Είχαμε φτάσει στο σημείο η σωστή εκτίμηση του Αρη να είναι αντίθετη στην συλλογική κομματική απόφαση.
- Είχαμε φτάσει στο σημείο η σωστή θέση του Αρη για την συνέχιση του ένοπλου αγώνα να είναι σχεδόν αδύνατο πιά να υλοποιηθεί.
Αυτό ήταν το διαμορφωμένο κλίμα
στις 29 Μάη του 1945 όταν επέστρεψε στην Αθήνα απελευθερωμένος απο το
στρατόπεδο συγκέντρωσης ο Νίκος Ζαχαριάδης.
Ο Αρης επεδίωξε συνάντηση μαζί του και κινήθηκε για την επιστροφή του στην Αθήνα διασχίζοντας την Ηπειρο προς το νότο.
Στις 12 Ιούνη του 1945 δημοσιεύθηκε η καταγγελία της δράσης του Άρη στον Ριζοσπάστη:
«Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, αφού συζήτησε πάνω σε εκθέσεις που ήρθαν από διάφορες κομματικές οργανώσεις, αποφάσισε να καταγγείλει ανοιχτά την ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του Αρη Βελουχιώτη. Ο Βελουχιώτης και ύστερα από τη σύναψη της συμφωνίας της Βάρκιζας συνέχισε τη δράση του.Η δράση αυτή που μονάχα την αντίδραση θα μπορούσε να εξυπηρετήσει γιατί της έδινε όπλα για να κτυπά το ΚΚΕ, να παραβιάζει τη συμφωνία της Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματά της, δεν επιτρέπει καμιά καθυστέρηση για την ανοιχτή καταγγελία του Αρη Βελουχιώτη.»
Ο
Άρης στις 15 Ιούνη του 1945 παγιδεύτηκε στην Μεσούντα της Άρτας και για
να μην πιαστεί ζωντανός αυτοκτόνησε στις 16 Ιούνη, την ημέρα που
δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη η διαγραφή του από το ΚΚΕ.Συμπεράσματα
Ποιοί είναι οι ενδογενείς λόγοι που ένα λαϊκό κίνημα απεμπολεί τις βέβαιες επαναστατικές του προοπτικές και αναβάλει ή διστάζει για το τελικό και αποφασιστικό βήμα για την κατάληψη της εξουσίας;
- Η λαθεμένη εκτίμηση της κατάστασης.
- Η κόπωση των μαζών.
- Ο οπορτουνισμός κι οι τάσεις συμβιβασμού στις τάξεις κινήματος και κόμματος.
- Η αποξένωση της ηγεσίας από τις μάζες.
- Η θεωρητική ανεπάρκεια.
Η ανετοιμότητα του λαϊκού παράγοντα.- Η αδυναμία να ουδετεροποιηθούν κρίσιμες κοινωνικές μάζες για να μην πάρουν το μέρος της αντίδρασης κλπ.
Ότι και να είναι – και με
οποιονδήποτε συνδυασμό – η ευθύνη είναι πυραμιδικά κατανεμημένη από την
κορυφή ως την βάση με την μορφή ενός δυναμικού ιστού που συνδέει
με ισχυρή αλληλεπίδραση την ηγεσία ενός επαναστατικού κινήματος με όλα
τα επαναστατημένα, με όλα τα αδρανοποιημένα ακόμα και με τα εχθρικά
τμήματα της κοινωνίας.
Κάποιοι
λοιπόν βολεύονται να μην βλέπουν αυτόν τον πολύπλοκο μηχανισμό
αλληλεπίδρασης μεταξύ βάσης και κορυφής καταλήγοντας με ευκολία σε
συμπεράσματα του στύλ:
«Ο λαός προδόθηκε από την ηγεσία» ή ότι «Το κόμμα με τα λάθη του οδήγησε έναν πανέτοιμο λαό στην ήττα.»
Αυτές οι απόψεις δεν θέλουν ή δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι σε κάθε λαϊκό κίνημα πάντα δρά πάνω σε μιά αέναη «διένεξη»
ανάμεσα στην επαναστατική δράση όταν οι συνθήκες είναι ώριμες και στην
οπορτουνιστική υποχώρηση ακόμα κι όταν οι συνθήκες δεν επιβάλουν τον
συμβιβασμό.
Μιά
διένεξη που διαπερνά και χαρακτηρίζει το κάθε κίνημα απο την κορφή
μέχρι την βάση και αντίστροφα. Αυτός είναι ο λόγος που σε αυτές τις
απόψεις κυριαρχούν τα συμπεράσματα πως το μεγαλείο της αντίστασης ανήκει στον λαό … και τα λάθη στο ΚΚΕ.
Οι σημερινοί οπορτουνιστές όμως εκτός απο το ότι «πάσχουν» από θεωρητική αδυναμία ανάλυσης «υποφέρουν» κι από πολιτική υστεροβουλία κι ανεντιμότητα επειδή κρύβουν επιμελώς πως ήταν ο οπορτουνισμός μέσα στο κίνημα που έφερε την Βάρκιζα κι ιστορικά γέννησε τους ιδεολογικούς τους προγόνους.
Όσο κι αν ψάξει κανείς στις
αναλύσεις των σημερινών οπορτουνιστών δεν θα βρεί ίχνος οπορτουνισμού
στα γεγονότα εκείνης της περιόδου, όμως θα βρεί υμνολόγια για τον «διαγραμμένο από το ΚΚΕ» Άρη για να «καταδικάσουν» το σημερινό ΚΚΕ που δεν συμβιβάζεται με μια «αριστερά» αλά Σύριζα.
Κι όταν η κουβέντα πηγαίνει στην επανάσταση και στον ένοπλο αγώνα οι «υπερασπιστές» του Άρη, που αναριγούν στη φράση:
«Μα έλληνας να τουφεκάει έλληνα!;»από το «Ψυχή Βαθιά» του Βούλγαρη, βγάζουν σπυράκια και φλύκταινες.
Σημειώσεις:
[1]. Αρχείο ΚΚΕ – Εγγραφο 139162: Γράμμα του Θανάση Κλάρα (Αρη Βελουχιώτη) προς τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ 24/3/1945, σελ. 1 – 9.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου