ΑΠΟ ΤΗΝ «ΑΘΛΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ»

Κι επειδή η πρωτομαγιά  του 1886 είναι ορόσημο για τους εργατικούς αγώνες με τη μεγάλη απεργία στο Σικάγο των ΗΠΑ για διεκδίκηση  της 8ωρης εργάσιμης μέρας που βάφτηκε  με το αίμα των εργατών τις επόμενες μέρες, σε κάθε πρωτομαγιά με τις διαδηλώσεις τους οι εργαζόμενοι  εκφράζουν την απαίτησή τους να διεκδικήσουν με την οργάνωση και τον αγώνα τους την ικανοποίηση των σύγχρονων εργατικών αναγκών.

               Κι αν στις μέρες μας οι γραφειοκρατικές συνδικαλιστικές ηγεσίες, όπως της ΓΣΕΕ, ξεκομμένες από τους εργαζόμενους και τα συμφέροντά τους έχοντας καταλήξει κομμάτι του κρατικού οικονομικού σχηματισμού συνέβαλαν τα μέγιστα στον ευνουχισμό των αγωνιστικών διαθέσεων των εργαζομένων και στην απομαζικοποίηση των διαδικασιών του συνδικαλιστικού κινήματος αυτό όμως δε σημαίνει πως δεν είναι τα συνδικάτα που με ταξικό προσανατολισμό μπορούν να λειτουργήσουν ως οι μορφές οργάνωσης και συσπείρωσης  των εργαζομένων  για ένα αγωνιστικό κίνημα ενάντια στην αυθαιρεσία και τις επιθέσεις του κεφαλαίου.

Κι επειδή το συνδικαλιστικό κίνημα αντιμετωπίζει στις μέρες μας νέα προβλήματα και προκλήσεις θυμόμαστε τις αναφορές  του Μαρξ για τις  εργατικές ενώσεις και τη σημασία τους για τους αγώνες των εργατών στο τελευταίο κεφάλαιο του έργου «η αθλιότητα της φιλοσοφίας».

 «Οι οικονομολόγοι κι οι σοσιαλιστές συμφωνούνε σ’ ένα μονάχα σημείο: να καταδικάσουνε τις εργατικές ενώσεις·  μόνο που δικαιολογούν διαφορετικά την καταδικαστική τους πράξη

               Οι οικονομολόγοι, λένε στους εργάτες: μην ενώνεστε. Με τις Ενώσεις σας, εμποδίζετε την κανονική πορεία της βιομηχανίας, εμποδίζετε τους εργοστασιάρχες ν’ ανταποκρίνονται στις παραγγελίες, φέρνετε αναταραχή στο εμπόριο κι επιταχύνετε τη μεγάλη διάδοση των μηχανών που, αχρηστεύοντας την εργασία σας ως ένα βαθμό, σας αναγκάζουν να δεχτείτε ακόμα πιο μικρό μισθό. Άλλωστε του κάκου αγωνίζεστε. Ο μισθός θα προσδιορίζεται πάντα απ’ την αναλογία των χεριών που ζητούνται με τα χέρια που προσφέρονται κι είναι γελοία κι επικίνδυνη η προσπάθειά σας να επαναστατείτε ενάντια στους αιώνιους νόμους της πολιτικής οικονομίας. 
           Οι σοσιαλιστές λένε στους εργάτες: μην οργανώνεστε, γιατί στο κάτω κάτω, τι θα κερδίσετε μ’ αυτό; Μιαν αύξηση μισθών; Οι οικονομολόγοι θα σας αποδείξουνε με ντοκουμέντα πως τις λίγες πεντάρες που θα μπορούσατε να κερδίσετε, σε περίπτωση επιτυχίας, για μερικές στιγμές, θα τις ακολουθήσει μια παντοτινή μείωση (μισθού). Ικανοί λογιστές θα σας αποδείξουνε πως θα χρειάζονταν χρόνια και χρόνια για να ξαναπιάσετε με την αύξηση των μισθών τα έξοδα που χρειάστηκε να κάνετε για να οργανώσετε και διατηρήσετε τις ενώσεις σας.
            Κι εμείς θα σας πούμε με την ιδιότητά μας του σοσιαλιστή, πως ανεξάρτητα από τούτο το χρηματικό ζήτημα, δε θα μείνετε λιγότερο εργάτες, και τ’ αφεντικά θα μείνουν πάντα αφεντικά κι ύστερ’ από τις ενώσεις σας όπως και πρωτύτερα. Ετσι ούτε ενώσεις χρειάζονται, ούτε πολιτική. Γιατί, το να φτιάχνετε ενώσεις δε σημαίνει πως κάνετε πολιτική;
             Οι οικονομολόγοι θέλουν να μείνουν οι εργάτες μέσα στην κοινωνία τέτοια που διαμορφώθηκε και τέτοια που την περιγράψανε και της βάλανε τη σφραγίδα τους στα εγχειρίδιά τους.
       Οι σοσιαλιστές θέλουν ν’ αφήσουν οι εργάτες την παλιά κοινωνία, για να μπορέσουν να μπούνε καλύτερα στην καινούρια κοινωνία που τους προετοιμάσανε με τόση προνοητικότητα.

               Ωστόσο, στο πείσμα των οικονομολόγων και των σοσιαλιστών, μ’ όλα τα εγχειρίδια και τις ουτοπίες, οι εργατικές ενώσεις δεν πάψαν ούτε μια στιγμή να προχωρούν και να μεγαλώνουν με την ανάπτυξη και την επέκταση της σύγχρονης βιομηχανίας. Βρίσκονται σήμερα σε τέτοιο σημείο ώστε ο βαθμός που έφτασε η ένωση των εργατών σε μια χώρα, δείχνει ολοκάθαρα το βαθμό που κατέχει αυτή στην ιεραρχία της παγκόσμιας αγοράς. Η Αγγλία, που η βιομηχανία έφτασε στον υψηλότερο βαθμό ανάπτυξης, έχει τις μεγαλύτερες και καλύτερα οργανωμένες εργατικές ενώσεις. (…)Οι οικονομικές συνθήκες είχαν αρχικά μετατρέψει τη μάζα της χώρας σ’ εργάτες. Η κυριαρχία του κεφαλαίου δημιούργησε για τούτη τη μάζα κοινή θέση, κοινά συμφέροντα. Ετσι, η μάζα αυτή είναι πια μια τάξη αντίκρυ στο κεφάλαιο. Μα δεν έχει γίνει ακόμα τάξη για τον εαυτό της. Μέσα στην πάλη, που μονάχα μερικές της φάσεις έχουμε σημειώσει, τούτη η μάζα συνενώνεται, συγκροτείται σε τάξη για τον εαυτό της. Τα συμφέροντα που υπερασπίζει γίνονται ταξικά συμφέροντα. Μα η τάξη είναι πάλη πολιτική.(…)

Πολλές έρευνες έχουνε γίνει για να εξεταστούν οι διάφορες ιστορικές φάσεις που πέρασε η αστική τάξη από την κοινότητα ίσαμε τη συγκρότησή της σε τάξη.

Ωστόσο, όταν πρόκειται να εξεταστούν μ’ ακρίβεια οι απεργίες, οι εργατικές ενώσεις και οι άλλες μορφές, που μ’ αυτές οι προλετάριοι οργανώνονται, μπροστά στα μάτια μας σε τάξη, άλλους τους πιάνει πραγματικός φόβος, κι άλλοι δείχνουν αλαζονικά μιαν έσχατη περιφρόνηση.

Ο ζωτικός όρος για κάθε κοινωνία θεμελιωμένη πάνω στον ταξικό ανταγωνισμό, είναι μια καταπιεζόμενη τάξη. Η απελευθέρωση της καταπιεζόμενης τάξης επιβάλλει, λοιπόν, απαραίτητα τη δημιουργία μιας καινούριας κοινωνίας. Για να μπορέσει να απελευθερωθεί η καταπιεζόμενη τάξη, πρέπει να μην μπορούν πια να σταθούν πλάι – πλάι οι παραγωγικές δυνάμεις που αποχτηθήκανε πια κι οι κοινωνικές σχέσεις που υπάρχουνε τώρα να μην μπορούν να συνυπάρξουν. Απ’ όλα τα μέσα παραγωγής η μεγαλύτερη παραγωγική δύναμη είναι η ίδια η επαναστατική τάξη. Η οργάνωση των επαναστατικών στοιχείων σε τάξη υποθέτει πως υπάρχουν όλες οι παραγωγικές δυνάμεις που μπορούσαν να γεννηθούν μέσα στα σπλάχνα της παλιάς κοινωνίας.

Αυτό σημαίνει τάχα πως ύστερα από το γκρέμισμα της παλιάς κοινωνίας θα υπάρξει μια καινούρια μαζική κυριαρχία, που συνοψίζεται σε μια καινούρια πολιτική εξουσία; Όχι.

Ο όρος για την απελευθέρωση της εργαζόμενης τάξης, είναι η κατάργηση κάθε τάξης, ακριβώς όπως κι ο όρος για ν’ απελευθερωθεί η μεσαία τάξη, η αστική τάξη, στάθηκε η κατάργηση όλων των παλιότερων καθεστώτων κι όλων των τάξεων.

Μέσα στην πορεία της ανάπτυξής της, η εργατική τάξη θ’ αντικαταστήσει την παλιά αστική κοινωνία με μια κοινωνία, που θ’ αποκλείσει τις τάξεις και τον ανταγωνισμό τους και δε θα υπάρχει πια η καθαυτό λεγόμενη πολιτική εξουσία, αφού η πολιτική εξουσία είναι ίσα – ίσα η επίσημη ανακεφαλαίωση του ανταγωνισμού μέσα στην αστική κοινωνία.

Στο μεταξύ ο ανταγωνισμός ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη, είναι πάλη τάξης με τάξη, πάλη που σα φτάσει στην ανώτερη έκφρασή της, γίνεται ολοκληρωτική επανάσταση. Πρέπει, άλλωστε, να παραξενευόμαστε που μια κοινωνία, θεμελιωμένη πάνω στην αντίθεση των πραγμάτων καταλήγει σε μια βίαιη αντίφαση, σε μια σύγκρουση σώμα με σώμα σαν τελευταία λύση;

Μη λέτε πως οι κοινωνικοί αγώνες αποκλείουνε τους πολιτικούς αγώνες. Δεν υπάρχει ποτέ πολιτικός αγώνας που να μην είναι ταυτόχρονα και κοινωνικός.

Αυτό γίνεται μονάχα σε μια τάξη πραγμάτων όπου δε θα υπάρχουν πια τάξεις και ταξικοί ανταγωνισμοί, όπου οι κοινωνικές εξελίξεις θα πάψουν να ‘ναι πολιτικές επαναστάσεις. Ίσαμε τότε, στις παραμονές κάθε γενικού μετασχηματισμού της κοινωνίας, η τελευταία λέξη της κοινωνικής επιστήμης θα ‘ναι πάντα:

«Αγώνας ή θάνατος: ματοκύλισμα ή αφανισμός. Έτσι ακαταμάχητα μπαίνει το ζήτημα.

Γεωργία Σάνδη».

     ( « Η αθλιότητα της φιλοσοφίας», σελ.171-174, εκδ. Γερ. Αναγνωστίδη)