ΕΡΜΗΝΕΙΕΕΣ ΔΗΛΩΣΕΩΝ

Ανάμεσα στις ειδήσεις των ημερών, κάποιες στο περιθώριο των σημαντικών γεγονότων είναι ενδεικτικές για τη χαρτογράφηση του ιδεολογικού εποικοδομήματος της καπιταλιστικής Ενωμένης Ευρώπης.

  Από τη μια  είναι  η συγγνώμη που ζήτησε  ο επίτροπος Προϋπολογισμού Γκίντερ Έτινγκερ για τη δήλωσή του σε δημοσιογράφο πως οι αγορές θα μάθουν στους Ιταλούς πώς να ψηφίζουν, ενώ ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντ. Τουσκ απηύθυνε έκκληση  στους ευρωπαϊκούς θεσμούς να σέβονται τους ψηφοφόρους. Η διορθωτική δήλωση του Ντ. Τουσκ, που θωπεύει τ’ αυτιά των πολιτών, δεν αναιρεί την αλήθεια που με κυνισμό εξέφρασε ο επίτροπος για την εξάρτηση του πολιτικού από το οικονομικό. Παραδέχτηκε δηλ. ο επίτροπος αυτό που είναι πασιφανές, πως από τον   καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης της υλικής  ζωής  εξαρτάται το δημοκρατικό δυναμικό των κοινοβουλευτικών δημοκρατιών της Ενωμένης Ευρώπης.

               Από την άλλη είναι η υποδοχή στο προεδρικό μέγαρο  από τον πρόεδρο της Γαλλίας Ε. Μακρόν του Μαμαντού Γκασάμα, «παράτυπο» μετανάστη από το Μάλι, ο οποίος έσωσε τετράχρονο παιδί που κινδύνευε να πέσει από τον 4ο όροφο,  και η διαβεβαίωσή του  πως «όλα τα χαρτιά θα τακτοποιηθούν» και θα ενταχθεί στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Η εξασφάλιση της νομιμότητας του μετανάστη  ήταν  η ανταμοιβή  του  εκ μέρους του κυβερνήτη για την ηρωική του πράξη,  όπως σε εποχές φεουδαρχίας ανταμείβονταν οι πολεμιστές  για τις υπηρεσίες τους προς τους άρχοντες με παραχωρήσεις γης και προνόμια.

               Ξεκινώντας, πάνω από μισό αιώνα  ως οικονομική ένωση, η ενοποίηση της Ευρώπης, μ’ επίκληση στην  πολιτική, φιλοσοφία, οικονομία για να υποστηριχτεί η κατασκευή της, επιδιώκεται η στράτευση των λαών της στο μεγαλεπήβολο αυτό σχέδιο της ενοποιημένης οικονομίας των ευρωπαϊκών κεφαλαίων. 

               Η ελεύθερη λοιπόν οικονομία της αγοράς, επενδυμένη με επιστημονικό κύρος και πολιτική εγκυρότητα, υπήρξε η βάση της ενοποίησης της Ευρώπης. Λειτουργεί ως ύψιστη κανονιστική αρχή της πολιτικής και υποχρεώνονται όλα τα κράτη να απαλείψουν κάθε στοιχείο  που εμποδίζει την υλοποίησή της. Επομένως και όλη η διαδικασία των εκλογών λειτουργεί μ’ αυτήν την προϋπόθεση, πως δεν θα διακινδυνέψει η οικονομία της ελεύθερης αγοράς, αλλά θα διευκολυνθεί η λειτουργία της με την απόσπαση της λαϊκής συναίνεσης.  Εξάλλου την τελευταία δεκαετία της κρίσης έγινε πασιφανές αυτό που με τις  λεκτικές ή εικονικές διαφοροποιήσεις παραπλανούσε, πως οι διαφορές ανάμεσα στα  αστικά κόμματα δεν αφορούσαν ούτε μορφές εξουσίας ή οικονομίας, που θεωρούνταν δεδομένες, αλλά μόνο πρόσωπα που θα τις διαχειρίζονταν. Πάνω λοιπόν στην κατασκευή της ενιαίας αγοράς και του κοινού νομίσματος στήνεται το καινούργιο πολιτικό εποικοδόμημα,  που διακηρύττεται πως  διατηρεί τους κανόνες λειτουργίας της αστικής δημοκρατίας παρόλο που  αποφάσεις οι οποίες αφορούν ζωτικά συμφέροντα των λαών παίρνονται από όργανα που δεν εκλέγονται και δεν ελέγχονται, ακολουθώντας έστω και τυπικά δημοκρατικές διαδικασίες.

               Επειδή η  ιστορία των δυο παγκοσμίων πολέμων με σκηνικό την Ευρώπη αποτέλεσε τον  πολιτικό μύθο πάνω στον οποίο ιδρύθηκε η Ενωμένη Ευρώπη, έγινε αποδεκτή η κατάλυση της κυριαρχίας του εθνικού κράτους, με τις εθνικές κυβερνήσεις να ισχυρίζονται πως προσπαθούν να επιβάλλουν το «εθνικό» συμφέρον μέσα από διαπραγματεύσεις και παζάρια, εξοστρακίζοντας έτσι κάθε έννοια εχθρότητας ανάμεσα στα κράτη. Και γίνεται πια σαφές πως από την ψευδαίσθηση της εξασφάλισης του κοινού καλού με  το διάλογο των πολιτών  μέσω των θεσμών της αστικής δημοκρατικής διακυβέρνησης περνάμε στην ψευδαίσθηση των συνεχών διαπραγματεύσεων για κοινό συμβιβασμό ανάμεσα στα κράτη της Ενωμένης Ευρώπης με δίκαιο αποτέλεσμα για όλους, ενώ αυτά δεν διαπραγματεύονται παρά  σαν  σύνδικοι ανώνυμων εταιρειών. Η ευρωπαϊκή δημοκρατία καταντά  στο τέλος απλώς μια διαδικαστική αρχή επικοινωνιακού τύπου που στερείται οποιασδήποτε ουσίας.

               Κι αν η Ενωμένη Ευρώπη ομνύει στη δημοκρατία, αυτή όμως δεν θέλει να γίνεται αντιληπτή παρά σαν διαδικασία πολιτικής οργάνωσης μεμονωμένων ανθρώπων, παραβλέποντας πως η Ευρώπη δεν συνενώνει –μέσω της αρχής  της εκπροσώπησης - άτομα αλλά λαούς. Έτσι όμως διευκολύνεται να γίνει διαχωρισμός των ανθρώπινων από τα πολιτικά δικαιώματα. Κι ενώ οι ξένοι, πρόσφυγες και μετανάστες, έχουν ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχουν όμως πολιτικά για να τα υπερασπιστούν. Και δίνεται η εντύπωση πως έχει η  δημοκρατία της Ενωμένης Ευρώπης ανθρωπιστικά στοιχεία,  ενώ συγχρόνως και η έννοια του ευρωπαίου που επιδιώκεται ν’ αντικαταστήσει αυτή του ανήκοντος σ’ ένα έθνος δεν διαφοροποιείται από την τελευταία. Όπως όμως οι γενικές αρχές, το σύνταγμα ισχύουν για τους πολίτες ενός εθνικού κράτους έτσι και η ενωμένη Ευρώπη λειτουργεί  για τους πολίτες που ανήκουν σ’ αυτήν και όχι για όλους τους ανθρώπους πάνω στη γη. Αυτοί λοιπόν που φιλοξενούνται  στην επικράτειά της δεν είναι πολίτες της, γιατί δεν είναι και  μέλη  των επί μέρους λαών και εθνών. Κι ενώ η Ευρώπη περηφανεύεται πως καταπολεμά κάθε μορφή εθνικισμού και η δημοκρατία της φέρνει ανθρωπιστικά στοιχεία, κλείνει όμως τα σύνορά της απέναντι στους διάφορους «εισβολείς», μετανάστες και πρόσφυγες, που προσπαθούν να  διεισδύσουν ιδιαίτερα εξ ανατολών. Η πολιτική στη διάκριση εχθρού και φίλου συνεχίζει να υπάρχει.

               Κι ενώ ο χώρος της Ευρώπης  αναδιοργανώνεται με τη μορφή της οικονομικής και νομισματικής ένωσης που γκρεμίζει τα σύνορα για την καπιταλιστική οικονομία τα στήνει όμως στο πολιτικοκοινωνικό επίπεδο. Κι έτσι στο  καπιταλιστικό σύστημα, όπου οι ανθρώπινες σχέσεις υποβιβάζονται σε συναλλαγές, οι άνθρωποι πρέπει ν’ ανταγωνίζονται για το ποιος θα διαπρέψει στην κούρσα για ατομική διάκριση που ανάλογα με την κοινωνική του τάξη εξασφαλίζει την οικονομική αναγνώριση ή την απλή επιβίωση. Η  συμπεριφορά λοιπόν του Ε. Μακρόν προς το μετανάστη συνεισφέρει στο ιδεολογικό εποικοδόμημα που στήνεται. Ωστόσο  έχει πραγματική βάση την ανταλλαγή των υπηρεσιών του υποτελή έναντι κάποιου ευεργετήματος, όπου αντανακλάται η πάγια σκοπιμότητα των καπιταλιστικών οικονομιών να επενδύουν σε δράσεις που συνδέονται με την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης με κριτήριο πάντα την κερδοφορία. Και  φυσικά και η όποια ένταξη μεταναστών στο εργατικό δυναμικό της ευρωπαϊκής ένωσης  μ’ αυτό το κριτήριο γίνεται. Είναι που άνθρωπος και εργασία  παραμένουν στον έλεγχο της καπιταλιστικής τάξης.