«Το θάρρος και την αξιοπρέπειά τους ήθελα να αποτυπώσω... » Συζήτηση με τον Βαγγέλη Γκίνη με αφορμή τη φωτογραφική έκθεση «Τροτύλη» στο Παλαιό

Ελαιουργείο της Ελευσίνας

Αποψη της έκθεσης

Την Κυριακή 14 Οκτώβρη ολοκληρώνεται στο Παλαιό Ελαιουργείο (Κανελλοπούλου 1 Ελευσίνα), στο πλαίσιο των Αισχυλείων 2018, η φωτογραφική έκθεση «Τροτύλη», που δημιούργησε ο Βαγγέλης Γκίνης με κεντρικό θέμα το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ. Την επιμέλεια της έκθεσης καθώς και του ομώνυμου φωτογραφικού λευκώματος έχει η ιστορικός Τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη.

Ο «Ριζοσπάστης» είχε τη χαρά να συζητήσει με τον Βαγγέλη Γκίνη για τα ερεθίσματα που τον οδήγησαν να ασχοληθεί φωτογραφικά με το θέμα, για το πώς δούλεψε, για την έκθεση που πραγματικά αξίζει κανείς να επισκεφθεί!

Τι θα συναντήσει ο επισκέπτης...

Είναι μια έκθεση καθαρά φωτογραφική, μας ξεκαθαρίζει ο Β. Γκίνης.
Τριάντα τρία πορτρέτα εργαζομένων της ΠΥΡΚΑΛ και 17 εικόνες από το χώρο του εργοστασίου. Στο λεύκωμα, που είναι ουσιαστικά μια οπτική αφήγηση γύρω από το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ και τους ανθρώπους της, υπάρχουν περισσότερες εικόνες.
Ο Β. Γκίνης μάς λέει ότι φωτογραφήθηκαν σχεδόν όλοι οι εναπομείναντες εργαζόμενοι της ΠΥΡΚΑΛ, «οι 22 που έμειναν, καθώς και κάποιοι συνταξιούχοι, που είτε έπαιξαν κάποιο ιστορικό ρόλο μέσα στο εργοστάσιο είτε για προσωπικούς μου λόγους. Και θα εξηγήσω:

Για παράδειγμα, φωτογράφισα τον πρώτο γραμματέα του Σωματείου, που συστάθηκε το 1978. Φωτογράφισα όμως και τους γονείς ενός παιδικού μου φίλου, εργαζομένων στο εργοστάσιο, που ουσιαστικά αποτελούν και την πρώτη μου ανάμνηση από την ΠΥΡΚΑΛ. Φωτογράφισα επίσης μια από τις μεγαλύτερες εν ζωή εργάτριες, εργαζόταν στην ΠΥΡΚΑΛ από τα τέλη της δεκαετίας του '60 και τώρα είναι μητέρα ενός εργαζόμενου, καθώς και έναν εργάτη που είχε τραυματιστεί βαριά στο τελευταίο θανατηφόρο ατύχημα της ΠΥΡΚΑΛ το 1995».
Ο επισκέπτης της έκθεσης, πέρα από τις φωτογραφίες, θα μπορεί να δει και οπτικοακουστικό υλικό. Μαρτυρίες των εργαζομένων και ένα πιο ειδικό βίντεο. Μας εξηγεί ο Β. Γκίνης: «Μέσα στην ΠΥΡΚΑΛ βρήκα πεταμένες βιντεοκασέτες. Καθαρά από δική μου περιέργεια, τις πήρα και τις ψηφιοποίησα. Εκεί, λοιπόν, βρήκα κινητοποιήσεις από τη δεκαετία του '90 ενάντια σε 500 απολύσεις, αλλά και τα εγκαίνια της εκκλησίας που βρίσκεται στο χώρο του εργοστασίου που συμμετείχαν στο χτίσιμο και οι εργάτες. Μια ισχυρή αντίφαση... Από τη μία, η ανάγκη θρησκευτικής πίστης, προστασίας σε έναν χώρο ιδιαίτερα επικίνδυνο και, από την άλλη, οι ίδιοι αυτοί εργάτες βγαίνουν στο δρόμο, διεκδικούν όχι μόνο για τα μεροκάματά τους αλλά και για αλληλεγγύη».

Το εργοστάσιο χωρίς τους εργάτες είναι σκέτα κουφάρια

Του ζητάμε να μας περιγράψει πώς δούλεψε. «Πρωτομπήκα το Μάη του '17 στην ΠΥΡΚΑΛ. Βγήκα τον Ιούνη του 2018. 13 μήνες δούλευα αποκλειστικά αυτό το πρότζεκτ. Τους πρώτους μήνες φωτογράφιζα μόνο χώρους. Μου κινήθηκε το ενδιαφέρον όταν κατάλαβα πως αυτός ο χώρος θα εξαφανιστεί. Φαντάσου, η τελευταία παραγωγή ήταν το 2012. Οριστικά έκλεισε και αγοράστηκε από τα ΕΛΠΕ τον Απρίλη του 2017...
Γι' αυτό και αν θες προχωρήσαμε και στην έκδοση αυτού του βιβλίου, που ουσιαστικά αφηγείται οπτικά τον τελευταίο χρόνο του εργοστασίου. Γιατί αλλιώς μιλάμε τώρα για την ΠΥΡΚΑΛ που υπάρχει, αλλιώς σε 5 χρόνια... Την αποτύπωσα τώρα που "έσβηνε". Το Μάη φωτογράφισα μια τεράστια γεννήτρια ατμού και τον Ιούλη, απλά δεν υπήρχε πια».
Ξαναγυρίζουμε στη διαδικασία που ακολούθησε. «Μπήκα μη γνωρίζοντας τι θα συναντήσω. Παντού πήγαινα με συνοδεία για την προσωπική μου ασφάλεια». Ο τίτλος άλλωστε της έκθεσης σημαίνει ισχυρή εκρηκτική ύλη. «Αυτός ο χώρος ήταν και "άβατος", μιας και θεωρείται στρατιωτική περιοχή».
Και οι εργαζόμενοι πώς τον αντιμετώπισαν; «Στην αρχή δεν μου έδιναν σημασία... Είχαν το δικό τους άγχος, πού θα τους πάνε, τι θα γίνει. Οταν όμως έβλεπαν ότι επέμενα να πηγαίνω, ότι συζητούσαμε με ειλικρίνεια, αρχίσαμε να χτίζουμε μια σχέση εμπιστοσύνης.
Γύρω στον 4ο μήνα της παρουσίας μου, κατάλαβα ότι το εργοστάσιο, χωρίς τους εργάτες, είναι σκέτα κουφάρια, άδεια κτίρια, δεν έχει κανένα νόημα. Σημασία είχε η παρουσία των εργαζομένων, ή ακόμα και η απουσία τους. Η δουλειά μου θα ήταν ανύπαρκτη αν δεν φωτογράφιζα τους εργάτες».
«Στην αρχή ήταν πιο δύσκολα. Υπήρχαν η ντροπή, η αμηχανία, η υποτίμηση του ρόλου τους, "τι θέλεις τώρα εμάς". Μόλις όμως άρχισαν να φωτογραφίζονται οι πρώτοι, άρχισαν να δέχονται και οι υπόλοιποι.
Εδώ χρειάζεται να σου πω ότι κάθε πορτρέτο ήταν αρκετά δύσκολο, γιατί χρειαζόταν να χτιστεί μια σχέση εμπιστοσύνης. Προϋπόθετε συζήτηση. Για την ιστορία του καθενός στο εργοστάσιο από την αρχή κιόλας. Ηθελα να ανασύρω όσο το δυνατόν περισσότερα συναισθήματα, ώστε να αποτυπωθούν στη φωτογράφιση. Γι' αυτό και τους φωτογράφισα στο μέρος όπου αυτοί ήθελαν. Ηθελα να έχουν σύνδεση, γιατί αυτό θα διευκόλυνε την όλη διαδικασία. Γι' αυτό και κάποιοι συνταξιούχοι δεν φωτογραφίζονται στο εργοστάσιο...
Η φωτογράφιση κρατούσε λίγο. "Μπες τώρα μπροστά και απλά κοίτα το φακό".
Το θάρρος και την αξιοπρέπειά τους ήθελα να αποτυπώσω».

• Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Παρασκευή 17.00 - 21.00, Σάββατο και Κυριακή 11.00 - 13.00 και 17.00 - 21.00. Η είσοδος είναι ελεύθερη.