ΑΠΟΣΤΟΛΗ «ΧΑΓΙΑΜΠΟΥΣΑ 2» Πετυχημένη πολλαπλή προσεδάφιση στον αστεροειδή Ριούγκου

Μεγάλος βράχος στον Ριούγκου, με φόντο το μαύρο της διαστημικής αβύσσου. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από μια από τις δύο συσκευές MINERVA της αποστολής, που προσεδαφίστηκαν στον αστεροειδή

Με τις δύο συσκευές φωτογράφισης MINERVA και τη γερμανογαλλική MASCOT ήδη προσεδαφισμένες με επιτυχία εδώ και μερικές μέρες στην επιφάνεια του αστεροειδούς Ριούγκου συνεχίζεται η αποστολή «Χαγιαμπούσα 2» της ιαπωνικής διαστημικής υπηρεσίας JAXA. Ηδη το μητρικό σκάφος έχει τηλεμεταδώσει στη Γη εκπληκτικές φωτογραφίες από αυτό το μακρινό και μέχρι πρόσφατα ελάχιστα γνωστό στους επιστήμονες ουράνιο σώμα. Ο «Εξερευνητής Αστεροειδών Χαγιαμπούσα 2» είχε εκτοξευτεί στις 3 Δεκέμβρη 2014, από το Διαστημικό Κέντρο Τανεγκασίμα και έφτασε στον προορισμό του φέτος στις 27 Ιούνη. Αποτελεί βελτιωμένη έκδοση του πρώτου «Χαγιαμπούσα», αποστολή που έφερε για πρώτη φορά δείγματα σκόνης από σώμα της ζώνης των αστεροειδών και συγκεκριμένα από τον αστεροειδή Ιτοκάβα.
Η αποστολή απαρτίζεται από το μητρικό σκάφος «Χαγιαμπούσα 2» (ονομασία είδους γερακιού στα ιαπωνικά), που αποτελεί βελτιωμένη έκδοση του πρώτου «Χαγιαμπούσα», την αυτοκινούμενη διαστημοσυσκευή ανίχνευσης MASCOT και δύο επίσης αυτοκινούμενα μικρά ρομπότ φωτογράφισης με το όνομα MINERVA. Τα ρομπότ μετακινούνται στην επιφάνεια του Ριούγκου όχι πάνω σε τροχούς, αλλά με αναπηδήσεις, αξιοποιώντας το γεγονός της ελάχιστης βαρύτητας πάνω στον αστεροειδή. Λόγω της εγγύτητας με την επιφάνεια παίρνουν φωτογραφίες του εδάφους από απόσταση εκατοστών του μέτρου!

Απεικόνιση της συσκευής MASCOT μετά την προσεδάφισή της. Η συσκευή, που φέρει επιστημονικά όργανα και κεραία μετάδοσης των πληροφοριών (στρογγυλό εξάρτημα στο πάνω μέρος), μπορεί να μετακινείται με αναπηδήσεις σαν του βατράχου

H διαστημοσυσκευή MASCOT, γερμανογαλλικής κατασκευής, διαθέτει πέρα από φωτογραφική μηχανή με ευρυγώνιο φακό, ραδιόμετρο, μαγνητόμετρο και μικροσκόπιο υπερύθρων, για την παρατήρηση και μελέτη του εδάφους. Χρησιμοποιεί τεχνολογίες της συσκευής «Φιλέ» που προσεδαφίστηκε στον κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, στο πλαίσιο της αποστολής «Ροζέτα» του ESA, αλλά και νέες τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν στο μεταξύ και δοκιμάζονται για πρώτη φορά. Η συσκευή προβλεπόταν να λειτουργήσει εντελώς αυτόνομα για 16 ώρες (δύο ημερονύκτια του αστεροειδούς) μεταδίδοντας τις πληροφορίες που συλλέγει στο μητρικό σκάφος. Τα στοιχεία από τα ρομπότ φωτογράφισης και εξερεύνησης θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να επιλέξουν το καλύτερο σημείο για τη λήψη δειγμάτων εδάφους, που θα επιστραφούν στη Γη.
Το «Χαγιαμπούσα 2» θα συνεχίσει να φωτογραφίζει και να παρατηρεί από κοντά τον αστεροειδή με τα επιστημονικά όργανα που φέρει το μητρικό σκάφος, ενώ στη συνέχεια θα ρίξει πάνω του με ορμή ένα βαρίδι, ώστε να δημιουργηθεί ρηχός κρατήρας, με την ελπίδα ότι θα αποκαλυφθούν στρώματα εδάφους που δεν έχουν αλλοιωθεί από την εποχή σχηματισμού του Ριούγκου. Στη συνέχεια, θα τον προσεγγίσει σε απόσταση ενός μέτρου και θα προσπαθήσει να συλλέξει χώμα από αυτόν τον κρατήρα, χωρίς να προσεδαφιστεί, χρησιμοποιώντας μια ειδική τηλεσκοπική συσκευή.

Απεικόνιση του «Χαγιαμπούσα - 2» με τους κινητήρες ιόντων σε πρώτο πλάνο. Από μια από τις σκουρόχρωμες θυρίδες που φαίνονται στη δεξιά πλευρά του αποκολλήθηκε η συσκευή MASCOT

Οι διαστημοσυσκευές «Χαγιαμπούσα» χρησιμοποιούν πυραυλοκινητήρες πλάσματος, που τροφοδοτούνται με ενέργεια από ηλιακές κυψέλες. Στους κινητήρες πλάσματος δεν γίνεται κάποια καύση, άρα δεν χρειάζεται το σκάφος να μεταφέρει καύσιμο και οξειδωτικό. Δημιουργούν πλάσμα (ιονίζουν την προωθητική ουσία, που στην περίπτωση των «Χαγιαμπούσα» είναι το ευγενές αέριο ξένο) και το επιταχύνουν σε ταχύτητες δεκάδων χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο.
Ο αστεροειδής Ριούγκου ανακαλύφθηκε το 1999 και έχει παρόμοια τροχιά με τον Ιτοκάβα, τέτοια που περιστασιακά τον φέρνει αρκετά κοντά στη Γη. Εχει διάμετρο 920 μέτρα και σχήμα οκταέδρου (σαν ζάρι αλλά με οκτώ πλευρές). Σε ένα σημείο του υπάρχει μια πιο φωτεινή περιοχή συγκριτικά με την πολύ χαμηλή λευκαύγεια (albedo) της υπόλοιπης επιφάνειάς του. Εχει αρκετά ομαλή περιστροφή και ο χρόνος περιστροφής του γύρω από τον άξονά του είναι 7,6 ώρες.
Ο Ριούγκου ανήκει στην ομάδα αστεροειδών «Απόλλων», που η τροχιά τους τέμνεται με εκείνη της Γης. Τέτοιος ήταν ο μικρός αστεροειδής που κάηκε εντυπωσιακά στην ατμόσφαιρα το 2013 στο Τσελιαμπίνσκ στα νότια Ουράλια, προκαλώντας ζημιές και μικροτραυματισμούς 1.000 ανθρώπων από τα θραύσματα τζαμιών που προκάλεσε το ωστικό κύμα της έκρηξής του. Ο Ριούγκου λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους του είναι δυνητικά πολύ πιο επικίνδυνος για τη Γη. Πρόκειται για αστεροειδή τύπου C, που σημαίνει ότι στη σύσταση των υλικών του υπάρχουν περισσότερες οργανικές ενώσεις και νερό σε σχέση με τους αστεροειδείς του τύπου του Ιτοκάβα (τύπου S). Η ανακάλυψη τέτοιων ουσιών θα ενισχύσει ή θα αδυνατίσει θεωρίες για προέλευση του νερού στη Γη από κομήτες και αστεροειδείς που βομβάρδισαν τη Γη στα πρώτα στάδια σχηματισμού της, όπως και για την προέλευση των αρχικών οργανικών ενώσεων που επέτρεψαν την εμφάνιση της ζωής στον πλανήτη. Το υλικό των αστεροειδών (κάτω από το επιφανειακό στρώμα που βομβαρδίζεται από ακτινοβολίες και τον ηλιακό άνεμο) έχει μείνει αναλλοίωτο από την εποχή σχηματισμού του ηλιακού συστήματος και μπορεί να δώσει πληροφορίες γι' αυτήν.

Φωτογραφία υψηλής ανάλυσης του εδάφους του Ριούγκου, που πήρε το «Χαγιαμπούσα - 2» από ύψος 64 μέτρων. Κάτω αριστερά ένας από τους εκατοντάδες μεγάλους βράχους που είναι διάσπαρτοι στην επιφάνεια του αστεροειδούς

Το «Χαγιαμπούσα 2» προβλέπεται να μείνει στον Ριούγκου για ενάμισι έτος και να επιστρέψει στη Γη το 2020, ρίχνοντας με αλεξίπτωτο το κάνιστρο με τα δείγματα εδάφους που θα έχει πάρει. Αποστολή επιστροφής δείγματος στη Γη, παρόμοια με του «Χαγιαμπούσα 2», θα επιχειρήσει να φέρει σε πέρας το σκάφος «Osiris-Rex» της NASA, που έφτασε στον αστεροειδή Μπενού τον Αύγουστο.

Σημειωμένη με κίτρινο τετράγωνο η περιοχή της επιφάνειας του κυβοειδούς Ριούγκου, τις λεπτομέρειες της οποίας αναδεικνύει η φωτογραφία υψηλής ανάλυσης. Στη φωτ. δεξιά το «Χαγιαμπούσα - 2» έχει πετύχει να φωτογραφίσει και τη σκιά του πάνω στον αστεροειδή

Απεικόνιση των συσκευών MINERVA στην επιφάνεια του Ριούγκου. Και οι δύο συσκευές μπορούν να αναπηδούν για να μετακινούνται, κάνοντας άλματα διάρκειας 15 λεπτών, λόγω της πολύ μικρής βαρύτητας του αστεροειδούς

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.hayabusa2.jaxa.jp