Η Μεγάλη Επίθεση των Σοβιετικών στην Πολωνία σώζει τους συμμάχους στη Δύση

Μάνος Δούκας

Στις 16/12/44, 6 μήνες μετά την απόβαση στο Νορμανδία, οι σύμμαχοι είναι ακόμα μέσα στη Γαλλία. Ξεκινά η μεγάλη αντεπίθεση του Χίτλερ στις Αρδένες, που κατάφερε να δημιουργήσει πανικό και να σπείρει την αποδιοργάνωση στα νώτα των αμερικανικών στρατευμάτων και μέχρι τις 26 Δεκεμβρίου να έχει διεισδύσει στην άμυνα των συμμαχικών στρατευμάτων σε βάθος 90 περίπου χιλιομέτρων. Οι δυτικοί σύμμαχοι αντιμετώπιζαν πολλές δυσκολίες (είχαμε γράψει γι  αυτό στις 16/12/18). Στις 3/1/45, έκαναν κι εκείνοι μια αντεπίθεση, χωρίς όμως επιτυχία. Η κατάσταση των συμμαχικών δυνάμεων στο δυτικό μέτωπο παρέμενε κρίσιμη. Η απόβαση στη Νορμανδία κινδύνευε. Μια δεύτερη «Δουνκέρκη» (εκκένωση) ήταν προ των πυλών. Σε κείνες ακριβώς τις συνθήκες, ολόκληρη η Δύση έστρεφε τα μάτια της προς την Σοβιετική Ανατολή, αναζητώντας τη διέξοδο στα στρατεύματα της Σοβιετικής Ένωσης.
Ήταν 6 Ιανουαρίου του 1945, όταν ο Στάλιν έλαβε από τον Ουίνστον Τσόρτσιλ ένα αγωνιώδες τηλεγράφημα : «Εις την Δύσιν» – έγραφε ο Βρετανός πρωθυπουργός – «διεξάγονται πολύ σκληρές μάχες και σε κάθε στιγμή είναι δυνατόν να απαιτηθούν από την Ανώτατη Διοίκηση μεγάλες αποφάσεις. Γνωρίζετε και από την προσωπική σας πείρα πόσον ανησυχητική είναι η κατάσταση, όταν αναγκάζεται κανείς να αμύνεται σε πολύ ευρύ μέτωπο, ύστερα από προσωρινή απώλεια της πρωτοβουλίας. Ο στρατηγός Αϊνζεχάουερ επιθυμεί πολύ και είναι απαραίτητο να γνωρίζει σε γενικές γραμμές τι σκοπεύετε να πράξετε, δεδομένου ότι τούτο θα έχει βεβαίως αντίκτυπο επί όλων των δικών του και των δικών μας αποφάσεων. Θα Σας είμαι υπόχρεος αν με πληροφορήσετε κατά πόσον μπορούμε να υπολογίζουμε σε μεγάλη ρωσική επίθεση στο μέτωπο του Βίσλα ή σε κάθε άλλο τόπο κατά την διάρκειαν του Ιανουαρίου ή σε κάθε άλλη στιγμή που Σεις θα δεχθείτε ενδεχομένως να ανακοινώσετε. Το ζήτημα τούτο το θεωρώ κατεπείγον».
Στις 7/1/1945 ο Στάλιν έστειλε τη δική του απάντηση στο αγωνιώδες μήνυμα του Τσόρτσιλ. «…Ετοιμαζόμαστε» – έγραφε ο Σοβιετικός ηγέτης – «για επίθεση, αλλά ο καιρός τώρα δεν ευνοεί την επίθεσή μας. Εν τούτοις το Επιτελείο της Ανώτατης Διοίκησης υπολογίζοντας την θέση των συμμάχων μας, αποφάσισε να τελειώσει με σύντονο ρυθμό τις προετοιμασίας και αδιαφορώντας για τον καιρό, θα αρχίσει ευρείας κλίμακας επιθετικές επιχειρήσεις εναντίον των Γερμανών σ’ όλο το  κεντρικό μέτωπο, το βραδύτερο εντός του δευτέρου δεκαπενθημέρου του Ιανουαρίου. Να μην αμφιβάλλετε ότι θα πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να συνδράμουμε τα ένδοξα συμμαχικά μας στρατεύματα».
Η μεγάλη σοβιετική στρατιωτική επίθεση ξεκίνησε στις 12/1/1945.
Την αρχή έκανε το Πρώτο Ουκρανικό Μέτωπο από τις θέσεις εξόρμησης δυτικά του Σαντομίρ (κεντρική Πολωνία). Στις 14/1, το Δεύτερο Λευκορωσικό Μέτωπο ξεδίπλωσε τη δική του επίθεση από την αριστερή όχθη του Βιστούλα νότια της Βαρσοβίας.

Το άγαλμα της αντιφασιστικής νίκης στη Βαρσοβία

Στις 15/1 ήταν η σειρά του Τρίτου Λευκορωσικού Μετώπου να εξαπολύσει επίθεση στην Ανατολική Πρωσία(Βόρεια Πολωνία). Ταυτόχρονα το Τέταρτο Ουκρανικό Μέτωπο εξαπέλυσε επίθεση στα Καρπάθια (Ρουμανία). Η επίθεση των σοβιετικών στρατιωτικών δυνάμεων ήταν τεραστίων διαστάσεων. Κάλυπτε ένα μέτωπο 1.200 χιλιομέτρων – από τη Βαλτική ως τα Καρπάθια – με τη συμμετοχή 150 μεραρχιών. Ολόκληρος ο κόσμος είχε μείνει άφωνος. «Είναι ίσως η πιο μεγάλη επίδειξη στρατιωτικής δύναμης που έχει δει ποτέ ο κόσμος» έγραφαν οι αγγλικές εφημερίδες και το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων υποχρεώθηκε να αναγνωρίσει ότι «ποτέ δεν έγινε στην πολεμική ιστορία μια τέτοια επίθεση».
Αντικειμενικοί στόχοι: Απελευθέρωση Πολωνίας. Κυρίως της Βαρσοβίας. Συνθηκολόγηση της Ουγγαρίας. Να προωθηθούν πιο κοντά στο Βερολίνο. Να χαλαρώσουν τα δυτικά στρατεύματα.
Τελικά, οι χιτλερικοί υποχωρώντας, αναγκάστηκαν να αλλάξουν τακτική. Μετέφεραν δεκάδες ακόμα μεραρχίες από τη δύση στην Ανατολή, όπου αντιμετώπιζαν τις κεραυνοβόλες σοβιετικές στρατιές. Ουσιαστικά οι Χιτλερικοί εγκατέλειψαν κάθε είδους άμυνα στο δυτικό μέτωπο κι είχαν “ανοιχτό μέτωπο” στη δύση (π.χ. πέρασμα γραμμής Ζήγκφριντ χωρίς αντίσταση,  ποταμού Ρήνου όπου οι Γερμανοί δεν ανατίναξαν τις γέφυρες κλπ.) απέναντι στους δυτικούς που δε συναντούσαν καμιά σχεδόν αντίσταση..
Φιλοδοξία του Χίτλερ ήταν να προχωρήσει σε χωριστές διαπραγματεύσεις και χωριστή ειρήνη με τους Δυτικούς, ώστε στη συνέχεια να συμμαχήσει μαζί τους, και να αντιμετωπίσουν μαζί τους σοβιετικούς. Οι Αγγλοαμερικάνοι το συζητούσαν. Στις αρχές Μαρτίου του 1945, το γερμανικό στρατηγείο έστειλε στην Ελβετία τον στρατηγό Βόλφ για να κάνει διαπραγματεύσεις με αντιπροσώπους των ΗΠΑ και της Αγγλίας. Η σοβιετική κυβέρνηση, επέμεινε να πάρουν μέρος στις διαπραγματεύσεις και εκπρόσωποι του σοβιετικού στρατηγείου, αλλά αυτό απορρίφθηκε από τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας. Μάλιστα τους απαντούσαν ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις δεν γίνονται. Επρόκειτο για μια σαφέστατη παραβίαση των αρχών της αντιχιτλερικής συμμαχίας.
Ο Στάλιν, σε μήνυμά του προς τον Ρούσβελτ, στις 3/4/1945, ήταν απολύτως κατηγορηματικός: «Οι διαπραγματεύσεις – έγραφε – διεξήχθησαν και τερματίστηκαν για συμφωνία με τους Γερμανούς, σύμφωνα με την οποία ο Γερμανός διοικητής στο δυτικό μέτωπο στρατάρχης Κέσσελριγκ δέχθηκε να ανοίξει το μέτωπο και να αφήσει να διέλθουν προς την ανατολή τα αγγλο- αμερικανικά στρατεύματα και οι Αγγλο-αμερικανοί υποσχέθηκαν αντ’ αυτού να ελαφρύνουν διά τους Γερμανούς τους όρους της ανακωχής».
Από τα τέλη Μαρτίου του ’45 τα γερμανικά στρατεύματα στο δυτικό μέτωπο πέρασαν ουσιαστικά στο «συμβολικό» πόλεμο. Οι λίγες δυνάμεις των Γερμανών που έμειναν εκεί παραδίδονταν χωρίς σοβαρή αντίσταση, ενώ ο κύριος στρατιωτικός όγκος μεταφέρθηκε στο ανατολικό μέτωπο, όπου ως το τέλος έδωσε σκληρότατες μάχες με το σοβιετικό στρατό. Παρ’ όλα αυτά τίποτα δεν ήταν σε θέση να φράξει το δρόμο του Κόκκινου Στρατού προς το Βερολίνο, αν και οι χιτλερικοί προσπάθησαν με κάθε δυνατό τρόπο, χωρίς βεβαίως να το καταφέρουν, να το παραδώσουν στους Δυτικούς.

ΒΙΒΛΙΑ- ΠΗΓΕΣ

1. Στρατάρχη Ζούκωφ Απομνημονεύματα. «Αναμνήσεις και στοχασμοί».
2. Υπουργείο Άμυνας ΕΣΣΔ. Β Παγκόσμιος Πόλεμος
3. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Σύγχρονη Εποχή. Τόμος δεύτερος.
4. «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η αλληλογραφία Στάλιν-Τσώρτσιλ-Ρούσβελτ». Υπ. Εξ. ΕΣΣΔ.
5. David Irving. «Ο πόλεμος του Χίτλερ».
6. B. H. Liddel Hart. Οι Γερμανοί στρατηγοί μιλάνε.
7. «Β’ παγκόσμιος πόλεμος». Ουίνστον Τσώρτσιλ.
8. «Συμμαχία. Ρούσβελτ-Στάλιν-Τσώρτσιλ». Jonathan Fendy
9. «Αγαπητέ κύριε Σταλιν. Γ. Στάλιν-Φ.Ρούσελτ : Αλληλογραφία 1941-1945».
10. «Ο πόλεμος των στρατηγών». David Irving.
11. «Μοιραίες επιλογές». Ian Kershaw

Άρθρο του Ριζοσπάστη.
Video: Από την Αμερικανοσοβιετική σειρά «Ο άγνωστος πόλεμος. Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα. Η απελευθέρωση της Πολωνίας». Διάρκεια περίπου 50 λεπτά.