«ΗΛΙΑΚΟΣ ΔΟΡΥΦΟΡΟΣ»

Πιο κοντά από ποτέ στο άστρο που συντηρεί τη ζωή στη Γη

Μετά το σκάφος «Bepi - Colombo» («Μπέπι - Κολόμπο»), που εκτόξευσε το 2018 και βρίσκεται στο δρόμο προς τον εσώτερο πλανήτη του ηλιακού συστήματος, τον Ερμή, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) σχεδιάζει για το 2020 μια νέα αποστολή και πάλι με κατεύθυνση προς τον Ηλιο. Πρόκειται για την αποστολή «Solar Orbiter» («Ηλιακός Δορυφόρος»), που θα μελετήσει από κοντά το άστρο, που συντηρεί τη ζωή στη Γη (σε τελευταία ανάλυση όλους τους ζωντανούς οργανισμούς με εξαίρεση ίσως κάποια ακραιόφιλα μικρόβια που παίρνουν Ενέργεια από ανόργανες χημικές ουσίες).
Ο «Ηλιακός Δορυφόρος» θα φτάσει πιο κοντά στον Ηλιο από οποιοδήποτε άλλο σκάφος, αντιμετωπίζοντας υψηλές θερμοκρασίες και φέρνοντας τα τηλεσκόπια και τα άλλα επιστημονικά του όργανα σε απόσταση περίπου ενός τετάρτου της απόστασης Γης - Ηλιου, προσφέροντας μοναδικές εικόνες και μετρήσεις. Θα είναι η πρώτη διαστημοσυσκευή που θα στείλει στη Γη φωτογραφίες από τις πολικές περιοχές του Ηλιου, που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιμες από τα γήινα ηλιακά τηλεσκόπια. Στόχος είναι σε κάποια φάση της αποστολής του να διανύει τμήματα της τροχιάς του κινούμενος με την ίδια γωνιακή ταχύτητα, με την οποία περιστρέφεται ο Ηλιος γύρω από τον άξονά του και με αυτόν τον τρόπο να βρίσκεται συνεχώς πάνω από την ίδια περιοχή του Ηλιου. Ετσι, ο «Ηλιακός Δορυφόρος» θα μπορέσει για πρώτη φορά να καταγράψει από το ίδιο σημείο παρατήρησης τον σχηματισμό των ηλιακών καταιγίδων και την εξέλιξή τους επί αρκετές μέρες. Επιπλέον, θα στέλνει εικόνες και μετρήσεις για το τι συμβαίνει στην «πίσω» (μη ορατή από τη Γη) πλευρά του άστρου.
Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι με τον σχεδιασμό της αποστολής έτσι που να διασχίσει πολλά από τα ενδιαφέροντα σημεία της εσώτερης ηλιόσφαιρας (κατά βάση αχαρτογράφητες περιοχές του πλανητικού μας συστήματος) και με τη βοήθεια των οργάνων επιτόπιας ανάλυσης (πάνω στο σκάφος) και των οργάνων τηλεπισκόπησης που φέρει, η ευρωπαϊκή διαστημική αποστολή θα αποκαλύψει πώς ο Ηλιος δημιουργεί και ελέγχει την ηλιόσφαιρα και συγκεκριμένα τι προκαλεί τον ηλιακό άνεμο και από πού πηγάζει το μαγνητικό πεδίο του ηλιακού στέμματος, πώς οι ηλιακές εκρήξεις παράγουν ακτινοβολία σωματιδίων υψηλής Ενέργειας που γεμίζει την ηλιόσφαιρα, πώς λειτουργεί ο μηχανισμός παραγωγής μαγνητικού πεδίου, που συνδέει τον Ηλιο με την ηλιόσφαιρα και πώς διάφορα παροδικά φαινόμενα επιδρούν στην ηλιοσφαιρική μεταβλητότητα.
Ο «Ηλιακός Δορυφόρος» θα εκτεθεί σε 13 φορές εντονότερη ακτινοβολία από αυτήν που θα δεχόταν αν βρισκόταν στη Γη, ενώ παράλληλα θα βομβαρδίζεται από ριπές υποατομικών σωματιδίων προερχόμενων από τις εκρήξεις στην ηλιακή ατμόσφαιρα. Για να αντιμετωπίσει αυτό το εχθρικό περιβάλλον, θα αξιοποιήσει τεχνολογίες που χρησιμοποιήθηκαν και στο «Μπέπι - Κολόμπο», χρησιμοποιώντας ειδικά θερμοανθεκτικά φωτοβολταϊκά κύτταρα και κεραία επικοινωνίας με τη Γη. Οι φωτογραφίες που θα στέλνει θα καλύπτουν φαινόμενα σε περιοχή 180 χιλιομέτρων (ο Ηλιος έχει διάμετρο 1,4 εκατομμυρίων χιλιομέτρων).
Το ταξίδι του «Ηλιακού Δορυφόρου» από τη Γη έως τον Ηλιο αναμένεται να διαρκέσει 3 χρόνια, χρονικό διάστημα στο οποίο θα αξιοποιήσει δυο φορές τη βαρυτική έλξη της Γης και της Αφροδίτης, ώστε να αυξήσει την ταχύτητά του και να μπει τελικά σε τροχιά περιόδου 168 ημερών γύρω από τον Ηλιο, αρχίζοντας το επιστημονικό μέρος της αποστολής του. Η τροχιά αυτή θα τον φέρνει κάθε 5 μήνες σε απόσταση ίση με 0,28 αστρονομικές μονάδες (1 αστρονομική μονάδα είναι η μέση απόσταση Γης - Ηλιου). Τη βαρυτική έλξη της Αφροδίτης θα την αξιοποιήσει για να αλλάξει σταδιακά την τροχιά του, ώστε να περνά πάνω από τις πολικές περιοχές. Στην αποστολή του ESA συνεργάζεται και η αμερικανική NASA, στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας «Ζώντας Με ένα Αστρο».

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.esa.int, www.nasa.gov