«Πανεπιστήμιο ΑΕ»: Με τη σφραγίδα της Μπολόνια

Λίγο πριν την κατάθεση του νομοσχεδίου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, η κυβέρνηση της ΝΔ προσπαθεί να σερβίρει ως κάτι «νέο» και «καινοτόμο» τη μεταρρύθμιση που ετοιμάζει στα πανεπιστήμια και συκοφαντεί τους φοιτητές που αντιδρούν ότι με τους αγώνες τους εμποδίζουν τάχα την αναβάθμισή τους. Ομως αυτό που έχει «στα σκαριά» η ΝΔ, ούτε «νέο» είναι για τους φοιτητές, ούτε «καινοτόμο». Κι αυτό το ξέρει η ίδια, όσο και τα άλλα κόμματα, που ανεβαίνουν τάχα στα κάγκελα για να καταγγείλουν την πολιτική της, ενώ υλοποίησαν ως κυβέρνηση και σήμερα στηρίζουν το ίδιο σχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, που φέρει τη σφραγίδα της Μπολόνια και στοχεύει στη διαμόρφωση του λεγόμενου «Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης» (ΕΧΑΕ). Να ποια είναι η αλήθεια πίσω από τον ψευτοκαβγά τους: Η Διακήρυξη της Μπολόνια, που υπεγράφη τον Ιούνη του 1999 από τους υπουργούς Παιδείας 29 ευρωπαϊκών κρατών (σήμερα τη στηρίζουν 48 χώρες, μέλη και μη μέλη της ΕΕ), προέβλεπε ότι η Εκπαίδευση πανεπιστημιακού επιπέδου στην Ευρώπη θα αναπτυσσόταν στη βάση «κοινά συμφωνημένων αρχών», όπως η διάσπαση των σπουδών σε κύκλους, η αντιστοίχιση ακαδημαϊκών τίτλων και προσόντων, η εξατομίκευση της εκπαίδευσης, η καθιέρωση των πιστωτικών μονάδων, η προώθηση της κινητικότητας φοιτητών και ερευνητών, η ιδιωτικοποίηση πτυχών της λειτουργίας των πανεπιστημίων.

* * *

Με βάση τα παραπάνω, η Διακήρυξη αυτή είχε χαρακτηριστεί «το Μάαστριχ της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης» και στόχος της, όπως είχε αναδείξει από τότε το ΚΚΕ, ήταν «να προδιαγράψει ένα κοινό πλαίσιο "ευέλικτης" οργάνωσης και λειτουργίας των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης, με σκοπό τη στενότερη και αποδοτικότερη υπαγωγή τους στα μονοπωλιακά συμφέροντα», «η διεύρυνση της κατηγοριοποίησης των πανεπιστημίων (...) ανάμεσα στις διάφορες σχολές, τα τμήματα, το διδακτικό προσωπικό και τους αποφοίτους τους», «η προσαρμογή των δημόσιων πανεπιστημίων στις γενικότερες αναδιαρθρώσεις της καπιταλιστικής οικονομίας και των εργασιακών σχέσεων», με ζητούμενο τη βέλτιστη «οργανική σύνδεση των δημόσιων πανεπιστημίων με τις ανάγκες της καπιταλιστικής αναπαραγωγής». Σε αυτή τη βάση, οι διάφορες αστικές κυβερνήσεις τα τελευταία 20 χρόνια έβαλαν το δικό τους λιθαράκι, προωθώντας τις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις και συμβάλλοντας έτσι στο χτίσιμο του «Πανεπιστημίου ΑΕ».

* * *

Ενδεικτικά, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με την «ανωτατοποίηση» του 2001 βάφτισε τα πρώην ΤΕΙ πανεπιστήμια, διατηρώντας και πολλαπλασιάζοντας τα προβλήματα. Οι κυβερνήσεις της ΝΔ την περίοδο 2004 - 2009 προώθησαν πιο αποφασιστικά τον ΕΧΑΕ, με σειρά νομοθετικών πράξεων όπως ο νόμος - πλαίσιο του 2007, οι διαδικασίες αναγνώρισης πτυχίων, οι πιστωτικές μονάδες, το «Συμπλήρωμα Διπλώματος», οι δομές «διά βίου μάθησης», η υποχρέωση των πανεπιστημίων να συντάσσουν τετραετές «αναπτυξιακό πρόγραμμα» και να καταρτίζουν εσωτερικό κανονισμό με στόχο τη διεύρυνση της αυτονομίας τους κ.ά. Στην περίοδο της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, 2009 - 2011, προωθήθηκαν πιο αποφασιστικά τα ζητήματα της «αριστείας», της «κινητικότητας», της «διά βίου μάθησης», της «αυτονομίας» των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, της σύνδεσης της «αξιολόγησης» και της χρηματοδότησης. Οι κυβερνήσεις συνεργασίας ΠΑΣΟΚ - ΝΔ, που ακολούθησαν, εστίασαν στην παραπέρα υλοποίηση της διαδικασίας της Μπολόνια, κυρίως μέσω του ν. 4009/11 («νόμος Διαμαντοπούλου») και του «Σχεδίου «Αθηνά».

* * *

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που ανέλαβε τον Γενάρη του 2015, προώθησε νέα βήματα υλοποίησης της διαδικασίας της Μπολόνια: Καθιέρωσε σε νομοθετικά κείμενα τις ονομαστικές αναφορές στους τρεις κύκλους σπουδών, προχώρησε σε εκτεταμένη αναμόρφωση του ακαδημαϊκού χάρτη της χώρας με τις λεγόμενες πανεπιστημιοποιήσεις, αναβάθμισε τις διαδικασίες αξιολόγησης και πιστοποίησης προγραμμάτων σπουδών, ίδρυσε σύντομους κύκλους σπουδών με τις δομές διετούς κατάρτισης, επικύρωσε τη λειτουργία των περισσότερων μεταπτυχιακών προγραμμάτων με δίδακτρα, θεσμοθέτησε και ενίσχυσε πολλαπλούς τρόπους συνεργιών πανεπιστημιακών και ερευνητικών φορέων με επιχειρήσεις. Σήμερα η ΝΔ συνεχίζει την επίθεση στα μορφωτικά και εργασιακά δικαιώματα, με το νόμο που ετοιμάζει και ο οποίος προβλέπει τη διαγραφή των «ν+2» φοιτητών (προβλεπόμενα έτη σπουδών +2 επιπλέον), την εισαγωγή βάσης του 10, την παραπέρα ενίσχυση της ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας στο όνομα της αυτοτέλειας. Σε αυτό το έδαφος δυναμώνει την καταστολή, μέρος της οποίας είναι και η κατάργηση του ασύλου, προκειμένου ευκολότερα και χωρίς αντιδράσεις να περάσουν νέες ανατροπές, που χτυπάνε στον πυρήνα τα μορφωτικά και εργασιακά δικαιώματα των φοιτητών.

* * *

Οι εξελίξεις στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και οι συνέπειές τους όλα τα προηγούμενα χρόνια, τα κούφια λόγια περί αναβάθμισης των σπουδών και η παραπέρα υποβάθμιση των πτυχίων, τα προβλήματα που συνδέονται άμεσα με την υποχρηματοδότηση της Εκπαίδευσης από το κράτος, στο πλαίσιο της πολιτικής στήριξης των επιχειρηματικών ομίλων, τροφοδοτούν με πείρα τους φοιτητές και τους αγώνες τους που βρίσκονται σε εξέλιξη και κλιμακώνονται, απέναντι στον νέο κύκλο επίθεσης από την κυβέρνηση της ΝΔ. Αυτή η επίθεση στα μορφωτικά και εργασιακά τους δικαιώματα πάει χέρι χέρι με την καταστολή και την ένταση του αυταρχισμού, που παίρνει απάντηση από τις συλλογικές διαδικασίες στα πανεπιστήμια και τις μαζικές κινητοποιήσεις. Οι ελπιδοφόρες διεργασίες που αναπτύσσονται από την αρχή της ακαδημαϊκής χρονιάς, με μαζικές Γενικές Συνελεύσεις, συλλαλητήρια και άλλες πολύμορφες αγωνιστικές πρωτοβουλίες, έχουν μεγάλη συμβολή στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του κινήματος, στην πάλη για σύγχρονα δικαιώματα στις σπουδές και στη δουλειά, για τις σύγχρονες ανάγκες των φοιτητών και του λαού.