Ιστορία του ΔΣΕ, μέρος 55: Η υπόθεση του Μάρκου Βαφειάδη
Το θέμα του Μάρκου Βαφειάδη
Τη φωτογραφία την έστειλε ο Παρίσης Αγγελίδης από την Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης. Εχει “τραβηχθεί” το καλοκαίρι του 1948, λίγο έξω από το χωριό Πύλη, κάπου ανάμεσα στη μεγάλη Πρέσπα και τα αλβανικά σύνορα, όπου τότε έδρευε το Γενικό Αρχηγείο (ΓΑ) του ΔΣΕ. Στη μέση, ο ηλικιωμένος με τα γυαλιά είναι ο χειρούργος, καθηγητής των πανεπιστημίων της Αθήνας και του Βερολίνου, Πέτρος Κόκκαλης, τότε υπουργός Υγείας και Πρόνοιας στην ΠΔΚ. Δεξιά του, είναι ο ανθυπολοχαγός του ΔΣΕ, Τάκης Μαμάτσης. Αριστερά του, ο υπολοχαγός Γαβρήλος Παπαδόπουλος και μπροστά από τον Π. Κόκκαλη, η ανθυπολοχαγός Μαρίτσα Αγγελίδου. Οι άλλες τρεις αντάρτισσες, που δεν μπορέσαμε δυστυχώς να εξακριβώσουμε τα ονόματά τους, ανήκαν στο Λόχο Ασφάλειας του Τμήματος Διαφώτισης του Γενικού Αρχηγείου
Το δεύτερο θέμα στην ημερήσια διάταξη των εργασιών της 5ης Ολομέλειας αφορούσε τον Μ. Βαφειάδη. Οπως προαναφέραμε, η Ολομέλεια πήρε απόφαση να τον καθαιρέσει από το ΠΓ, από την ΚΕ και να τον διαγράψει από μέλος του Κόμματος. Η απόφαση αυτή δόθηκε στη δημοσιότητα το 1950, με τη σύγκληση της 3ης Συνδιάσκεψης του Κόμματος. Τότε, το 1949, για τον Βαφειάδη ανακοινώθηκε ότι απαλλάχτηκε από τα καθήκοντά του, επειδή ήταν βαριά άρρωστος (Βλέπε: “Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ”, τόμος 6ος, σελ. 323 και Περιοδικό “Δημοκρατικός Στρατός”, έκδοση “Ριζοσπάστη” 1996, τόμος Β`, τεύχος 2, Φλεβάρης 1949).
Το θέμα με τον Μ. Βαφειάδη έχει, σε συντομία, ως εξής:
Μετά τη μάχη του Γράμμου, ο Βαφειάδης απαλλάχτηκε από τα καθήκοντα του αρχηγού του ΔΣΕ και στάλθηκε στη Μόσχα για θεραπεία και ανάπαυση. Στη Μόσχα, ο Βαφειάδης παρέδωσε στο ΚΚΣΕ σημείωμα με τις απόψεις του για την κατάσταση στο ΚΚΕ και στο ΔΣΕ, καθώς και για την πορεία του ένοπλου αγώνα. Το Νοέμβρη του 1948, επέστρεψε στο βουνό και στη συνεδρίαση του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος, στις 15/11/1948, παρέδωσε αυτό το σημείωμα στο καθοδηγητικό όργανο του Κόμματος, όπου και έγινε συζήτηση και λήφθηκε σχετική απόφαση. Παρενθετικά οφείλουμε να εκφράσουμε επιφύλαξη για το αν αυτό το σημείωμα που ο Βαφειάδης παρέδωσε στο ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ είναι το ίδιο μ’ αυτό που έδωσε στο ΚΚΣΕ.
Στο σημείωμα, πάντως, που έδωσε στο ΚΚΕ κατηγορούσε το κόμμα ότι από παράδοση δεν είχε εσωκομματική δημοκρατία. Επέκρινε ως λαθεμένη τη στάση του Κόμματος για αποχή από τις εκλογές του 1946 και, ταυτόχρονα, ασκούσε κριτική γιατί δεν έγινε, τότε, αποφασιστικό τράβηγμα των κομματικών δυνάμεων και του λαϊκού κινήματος στον ένοπλο αγώνα. Αναφερόμενος στις αποφάσεις της 3ης Ολομέλειας, τις χαρακτήριζε ανεδαφικές, ενώ για τις αποφάσεις της 4ης Ολομέλειας υπογράμμιζε ότι δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα κι ότι έγινε προσπάθεια συγκάλυψης των λαθών της κομματικής καθοδήγησης. Ακόμη ο Βαφειάδης χαρακτήριζε πρόωρη τη δημιουργία της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης και αναφερόμενος στην κατάσταση που είχε δημιουργηθεί το ’48 έκανε λόγο για σχετική πολιτικοστρατιωτική σταθεροποίηση του μοναρχοφασισμού και αντίστοιχη σταθεροποίηση του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος. Στο τι μέλλει γενέσθαι, τόνιζε ότι ο ΔΣΕ δε δύναται να νικήσει τον αντίπαλό του χωρίς εξωτερική στρατιωτική βοήθεια από τις Λαϊκές Δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ και πρότεινε τη συνέχιση του ένοπλου αγώνα με εντατική παρτιζάνικη δράση, αφού δεν ήταν δυνατή η αποδοχή από τον αντίπαλο μιας ειρηνικής λύσης του ελληνικού προβλήματος. Τέλος, ο Μ. Βαφειάδης υπογράμμιζε: “Η διατήρηση των σχηματισμών του τακτικού στρατού που δημιουργήσαμε με σκοπό να ανατρέψουμε το μοναρχοφασισμό, όπως καθόρισαν οι αποφάσεις μας, θα μας κρατήσουν, είτε το θέλουμε είτε όχι, στο πνεύμα της άμυνας και κόλλημα σε ορισμένες εχθρικές θέσεις που θα εμποδίσουν την έντονη παρτιζάνικη δράση με όλες τις συνέπειες”(Βλέπε ολόκληρο το κείμενο της πλατφόρμας του Μ. Βαφειάδη: “Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ”, τόμος 6ος, σελ. 482 – 489).
Το ΠΓ, με απόφασή του στις 15/11/1948, αποδοκίμασε την πλατφόρμα του Μ. Βαφειάδη, τη χαρακτήρισε οπορτουνιστική και κατέληξε ότι το ζήτημα έπρεπε να συζητηθεί στην προσεχή συνεδρίαση της ΚΕ, όπως και έγινε στην 5η Ολομέλεια (Βλέπε ολόκληρη την Απόφαση, της 15/11/1948, του ΠΓ: “Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ”, τόμος 6ος, σελ. 299 – 316). Η Ολομέλεια ενέκρινε στο σύνολό της αυτή την απόφαση του ΠΓ, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα το 1950, στο τεύχος 8 του περιοδικού “Νέος Κόσμος”.
Ορισμένες παρατηρήσεις για το θέμα
Για το θέμα της πλατφόρμας του Μ. Βαφειάδη, θα θέλαμε να παρατηρήσουμε πως προκαλούν εντύπωση τα παρακάτω:
Απ’ όσα στοιχεία έχουμε υπόψη μας, ο Μ. Βαφειάδης ποτέ δεν είχε προηγούμενα καταθέσει στα όργανα του ΚΚΕ, κάποια από τις απόψεις που περιλαμβάνονται στην πλατφόρμα του, ενώ για πολλά που ασκεί κριτική, ο ίδιος είχε την πρώτη ευθύνη. Είναι δε, ιδιαίτερα χαρακτηριστικό στην πλατφόρμα του Βαφειάδη η απουσία οποιασδήποτε αυτοκριτικής διάθεσης. Κάτι, που δε θα έπρεπε να λείπει, αφού ο ίδιος διατέλεσε αρχηγός του ΔΣΕ από την ίδρυσή του. Αυτός είναι, που εισηγήθηκε τα στρατιωτικά ζητήματα στην 3η Ολομέλεια τον Σεπτέμβρη του 1947 και φυσικά αυτός είχε την πρώτη ευθύνη να δίνει διαβεβαιώσεις, για το τι μπορούσε και τι δεν μπορούσε να κάνει ο Δημοκρατικός Στρατός. Αν, π.χ., ο Βαφειάδης διαφωνούσε στην 3η Ολομέλεια και υποστήριζε ότι είναι αδύνατη η πραγματοποίηση του σχεδίου “ΛΙΜΝΕΣ”, αν μαζί μ’ αυτόν διαφωνούσαν και τα υπόλοιπα στελέχη του ΚΚΕ που βρίσκονταν στο βουνό και που πήραν μέρος στις εργασίες της, θα ήταν πολύ δύσκολο, να ληφθούν οι αποφάσεις που λήφθηκαν. Συνεπώς την πρώτη ευθύνη γι’ αυτές τις αποφάσεις την είχαν τα στελέχη του ΚΚΕ και μέλη της ΚΕ που ήταν στο Δημοκρατικό Στρατό και πρώτος απ’ όλους ο αρχηγός του.
Στην πλατφόρμα του Βαφειάδη, γίνονται βέβαια και σωστές κρίσεις, αλλά οι σοβαρότερες απ’ αυτές, όπως φαίνεται, πατάνε σε δύο βάρκες. Είναι δηλαδή άκρως αντιφατικές. Π.χ., γίνεται κριτική στο ΚΚΕ γιατί δεν τράβηξε αποφασιστικά στον ένοπλο αγώνα το 1946. Από την άλλη όμως, γίνεται εξίσου έντονη κριτική, γιατί δεν πήρε μέρος στις εκλογές που έγιναν την ίδια χρονιά. Και οι δύο κριτικές μαζί δεν μπορούν να υπάρξουν.
Σε ό,τι αφορά το θέμα “αντάρτικος ή τακτικός στρατός;”, που θέτει ο Μ. Βαφειάδης, οφείλουμε να πούμε πως επρόκειτο για ψευτοδίλημμα. Ο ίδιος, σε όλη τη διάρκεια του Εμφυλίου που ήταν αρχηγός του ΔΣΕ, ουδέποτε αντιτάχθηκε στο ζήτημα της εξέλιξης του Δημοκρατικού Στρατού σε τακτικό στρατό. Επίσης ο ΔΣΕ, αν και έδωσε τακτικές μάχες, ποτέ δεν εγκατέλειψε την αντάρτικη τακτική, αλλά επιδίωκε να συνδυάζει όπου μπορούσε – ανεξαρτήτως αν το έκανε πετυχημένα – και τις δύο μορφές διεξαγωγής πολέμου. Και πρέπει να σημειωθεί ότι ένας στρατός που ενδιαφέρεται να απελευθερώσει και να κρατήσει μια περιοχή είναι αδύνατο να το καταφέρει κάνοντας μόνο ανταρτοπόλεμο. Ο ανταρτοπόλεμος φθείρει τον αντίπαλο, τον εξουθενώνει, αλλά η κατάληψη και διατήρηση εδάφους μόνο με τακτικό στρατό γίνεται. Την αντάρτικη – και μόνο αντάρτικη – τακτική μπορεί να ακολουθεί ένας στρατός που το μόνο που επιδιώκει είναι να λειτουργήσει ως μέσο πίεσης και φθοράς του αντιπάλου του και τίποτα περισσότερο. Τέτοιους στόχους ο ΔΣΕ δεν είχε. Ο ΔΣΕ – ανεξαρτήτως του τι αποδείχτηκε στην πορεία ότι μπορούσε να κάνει – επιδίωκε την ανατροπή της ντόπιας και ξένης αντίδρασης στην Ελλάδα και την εγκαθίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας. Η πίεση που ασκούσε στον αντίπαλο υποτασσόταν σ’ αυτήν τη στρατηγική και ποτέ δεν αποτέλεσε το άπαν της δράσης του.
Η κριτική στην περίοδο 1940 -`44
Με αφορμή τις απόψεις που διατύπωσε ο Μ. Βαφειάδης στην ιδεολογικοπολιτική του πλατφόρμα, ότι “δεν μπορεί ο ΔΣΕ να ανατρέψει ένοπλα το μοναρχοφασισμό με δικές του δυνάμεις στο άμεσο μέλλον, αλλά με άμεση στρατιωτική βοήθεια, που θα προέλθει απ’ την αναγνώριση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης (ΠΔΚ) απ’ τις φιλικές χώρες”, η 5η Ολομέλεια προχώρησε και σε μια κριτική εκτίμηση του αγώνα του ΕΑΜικού κινήματος της περιόδου 1940 – ’45. Να σημειωθεί, ότι αυτή η κριτική είναι η πρώτη που έγινε γύρω από αυτό το ζήτημα, ύστερα από την 11η Ολομέλεια της ΚΕ του Κόμματος(Απρίλης 1945).
Στην πολιτική απόφαση της 5ης Ολομέλειας η παραπάνω άποψη του Μ. Βαφειάδη χαρακτηρίζεται οπορτουνιστική και γίνεται η εκτίμηση ότι πρόκειται για μια θεωρία που εδραιώθηκε στο ΚΚΕ στο διάστημα της χιτλεροφασιστικής κατοχής. Η Ολομέλεια εκτίμησε, ότι στις συνθήκες που δημιούργησε ο Β` Παγκόσμιος Πόλεμος, η νίκη της ΕΣΣΔ κατά του φασισμού και η εδραίωση λαϊκοδημοκρατικών καθεστώτων στις γειτονικές με τις Ελλάδα χώρες, η λαϊκοδημοκρατική απελευθέρωση της χώρας από την ντόπια αντίδραση και τον ιμπεριαλισμό ήταν δυνατή χωρίς καμία εξωτερική βοήθεια. Επιπρόσθετα, η Ολομέλεια εκτίμησε ότι το Δεκέμβρη του ’44 το κίνημα μπορούσε να νικήσει, κι αν έχασε, έχασε από λάθη της ηγεσίας του και λόγω της λαθεμένης πολιτικής που ακολούθησε (Βλέπε: στο ίδιο, σελ. 332 – 333).
Περιεχόμενα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου