Γλυπτική και σχέδια του Θ. Παπαγιάννη

Γλυπτική και σχέδια του Θ. Παπαγιάννη

Τρία από τα γλυπτά - τερακότες της έκθεσης

«Γλυπτική και Σχέδια», τιτλοφορείται η έκθεση του Θεόδωρου Παπαγιάννη, που θα παρουσιάζει η γκαλερί «Καπλανών 5», μέχρι τις 5 Γενάρη. Στην έκθεση αυτήν παρουσιάζονται για πρώτη φορά 40 σχέδια (μολύβι σε χαρτί) και 90 γλυπτά του, από τα οποία τα 80 είναι μορφές μικρών διαστάσεων, φιλοτεχνημένες σε έγχρωμη τερακότα, ενώ τα 10 είναι ορειχάλκινα, προερχόμενα, σχεδόν, από το σύνολο της δουλειάς του. Η έκθεση αυτή συμπληρώνει σημαντικές παρουσιάσεις έργων του γλύπτη, που έγιναν το 2012, (Μουσείο Μπενάκη, Βυζαντινό - Χριστιανικό Μουσείο, Ιδρυμα Μ. & Π. Κυδωνιέως στην Ανδρο).

Τα παρουσιαζόμενα, για πρώτη φορά, σχέδιά του, ενσωματώνουν μια ξεχωριστή ιστορία το καθένα. Ο Θεόδωρος Παπαγιάννης για το «Σχέδιο», μεταξύ άλλων, λέει: «Την αγάπη για το σχέδιο που αρχίζει από τα πρώτα μου φοιτητικά χρόνια, τη χρωστώ σε μεγάλο βαθμό στο δάσκαλο μου Γιάννη Παππά, όπως και την αγάπη για τη δουλειά. Διψασμένος για μάθηση και γνώση, για περιπέτεια, άρπαξα ό,τι πήγαινε πιο πολύ στην ιδιοσυγκρασία μου. Το σχέδιο μου χαρίζει συχνά μεγάλες συγκινήσεις, είναι ο καλύτερός μου σύνδεσμος με τη φύση και μέσα από αυτό γίνεται η μετάγγιση νέου αίματος στη δουλειά μου. Σχεδιάζοντας πολλές φορές έκανα ατέλειωτα ταξίδια στα "όνειρά" μου. Επανέφερα μνήμες από το παρελθόν. Το παιχνίδισμα της γραμμής έπαιρνε τη μορφή μιας γοητευτικής περιπέτειας. Αγαπώ το σχέδιο γιατί μου δίνει τη δυνατότητα να εμβαθύνω στη ζωή και τη φύση. Σχεδιάζοντας ανθρώπους, φυτά, ζώα, κολόνες, αγάλματα, βουνά ή λόφους, δημιούργησα σιγά-σιγά το κεφάλαιο που τροφοδοτεί τη γλυπτική μου και την ανανεώνει...»

Εχοντας φιλοτεχνήσει περισσότερα από 500 σχέδια, το Μάη του 2010, εκδόθηκε ένας κατάλογος με τίτλο «Σχέδια», όπου ο γλύπτης επεσήμαινε: «"Το σχέδιο είναι η εντιμότητα της τέχνης", είχε πει ο Ingres. Τη φράση αυτή άκουσα για πρώτη φορά όταν πρωτομπήκα στο Α' Εργαστήριο Γλυπτικής της ΑΣΚΤ, από τον δάσκαλο Γιάννη Παππά, όπως και το ότι "ο καλλιτέχνης δημιουργεί με το μολύβι στο χέρι", ή ότι "το σχέδιο είναι κυρίως υπόθεση της γλυπτικής". Ολα αυτά τυπώθηκαν καλά στο μυαλό μου. Κάθε βδομάδα ο δάσκαλος μας ζητούσε σχέδια και μεις που πήγαμε στη Σχολή για ν' ακούσουμε τους δασκάλους, δεν παραλείπαμε να γεμίζουμε τα ντοσιέ μας και να του τα πηγαίνουμε. Σ' ένα από τα διαλείμματα, όταν κατέβαινε το μοντέλο, τα ξαπλώναμε στο πάτωμα του εργαστηρίου και γινόταν κριτική. Με τη συμμετοχή όλων των σπουδαστών λεγόντουσαν, ίσως, τα καλύτερα πράγματα. Σίγουρα η τακτική αυτή του δασκάλου μας μ' έκανε να ζω διαρκώς μ' ένα μολύβι στο χέρι. Κατέγραφα με ταχύτητα όλα τα συμβάντα της ζωής μου. Ο,τι με εντυπωσίαζε, ό,τι τραβούσε την προσοχή μου. Με τα χρόνια έγινε πάθος, ατελείωτη ευχαρίστηση, γι' αυτό όπου βρεθώ, προσπαθώ να αποτυπώσω γρήγορα στο χαρτί τις συγκινήσεις μου, να δω τι μ' ενδιαφέρει εικαστικά. Αυτό πραγματικά τροφοδοτεί τη γνώση και την ευαισθησία μου. Γεμίζει τη ζωή μου με εικόνες και σχήματα που ανατροφοδοτούν τη δουλειά μου. Τελικά αυτά είναι η προίκα μου».

Στον πρώτο κατάλογο σχεδίων του, περιέλαβε πορτρέτα μαθητών, οικείων, συγχωριανών, φίλων του. Στον δεύτερο τόμο - κατάλογο της έκθεσης «Γλυπτική και Σχέδια» περιλαμβάνονται και πορτρέτα καθηγητών της ΑΣΚΤ. Για τα σχέδια αυτά ο Θ. Παπαγιάννης σημειώνει:

«Με πολλά από τα πρόσωπα αυτά με συνδέουν χρόνια φιλίας, κάποιοι έχουν φύγει ήδη από τη ζωή». Τα σχέδια αυτά έγιναν πάνω στις σελίδες με τα θέματα των ημερησίων διατάξεων στις συνεδριάσεις των καθηγητών της ΑΣΚΤ. «Χρησιμοποιούσα το πίσω μέρος που ήταν λευκό, γιατί λυπόμουν τόσο χαρτί να το πετάξω. Δεν μου πήγαινε αυτή η σπατάλη κι έτσι προσπάθησα να το αξιοποιήσω. Σ' αυτά τα πρώτα σχέδια δεν υπάρχει χρώμα, δηλαδή κατακάθια του καφέ, που χρησιμοποιούσα αργότερα. Είναι σχέδια με μολύβι, προσεκτικά καμωμένα. Φυσικά κανένας απ' τους εικονιζόμενους δεν πόζαρε. Απλώς βρισκόταν στο πεδίο οράσεώς μου γύρω απ' το ίδιο τραπέζι που ήμαστε καθισμένοι. Προσπαθούσα γρήγορα να κλέψω κάτι ενδιαφέρον απ' τα χαρακτηριστικά τους, να μεταφέρω στο χαρτί κάτι απ' την προσωπικότητά τους, όποτε αυτό ήταν εφικτό. Πέραν των σχεδίων των καθηγητών, υπάρχουν και αρκετά διοικητικοί υπαλλήλων, όπως και σχέδια συγχωριανών μου, που συστηματικά τα τελευταία χρόνια γίνονται στα καφενεία του χωριού, ανάμεσα στα χωρατά και τα περιπαικτικά σχόλια...»

    

Και πάλι Χριστούγεννα

1. Οσο πιο πολλά θα είναι τα φώτα της γιορτής των Χριστουγέννων, τόσο πιο πολλές εικόνες λύπης θα προβάλλουν από παντού. Μπροστά στο θείο βρέφος στοιβάζονται άνθρωποι κουρασμένοι, με μάτια άδεια. Τυχερό φέτος το βρέφος, που σ' αυτές τις συνθήκες φτώχειας και παγωνιάς δεν ανήκει στην παράδοση των βουδιστών Ζεν. Κάποτε οι μοναχοί βουδιστές, μια νύχτα όπου το κρύο ήταν ανυπόφορο, δεν δίστασαν να κάψουν το ξύλινο ομοίωμα του Βούδα όσο προσεύχονταν γύρω του. Το θείο βρέφος θ' ακούσει πολλές προσευχές φέτος, προσευχές που δεν θα 'χει ξανακούσει, για να σωθούν από τους μεσάζοντες που πήραν τη ζωή του κόσμου και άφησαν στα χέρια του ένα αντίγραφό της.

2. Φυσικά, αυτήν την ώρα, η πολιτεία θα προσπαθήσει, χάριν της εορταστικής περιόδου, με τη βοήθεια του γνωστού θεάτρου των αυλικών της - δημοσιογράφων και καλλιτεχνών - και μέσα από μακροσκελείς λόγους και ενθουσιώδεις παραστάσεις, να χαράξει έστω για λίγο ένα γέλιο στον πολίτη, ώστε να της αναγνωριστεί ότι προσπαθεί ακόμη να δώσει μιαν ύστατη πνοή στους εξουθενωμένους πολίτες. Εξαιρώ από αυτήν τη γιορτινή καρικατούρα τις χιλιάδες συνανθρώπους μας μετανάστες, οι οποίοι θα πρέπει την Αγια Νύχτα να προσέξουν πολύ: κάθε γιορτή ανεβάζει κατακόρυφα τη λίμπιντο των χρυσαυγιτών για κάθαρση, πόσο μάλλον για την υπεράσπιση του θείου βρέφους από τους βαρβάρους.

3. Δεν είμαστε παρά προσκυνητές μιας ζωής που χάνεται, μιας καταστροφής που επήλθε από τις διαμάχες μεταξύ των τραπεζών. Μαζί με την εργασία, χάσαμε τον κοινό, αδελφό τρόπο της ζωής μας. Επανήλθε στο κέντρο μας μια φράση από το 1500: «στη Ρώμη όλα αγοράζονται», και δεν είναι λίγοι αυτοί που τρέχουν να δώσουν μια τιμή ευκαιρίας για το τομάρι τους. Ακόμη και τώρα πιστεύουν πως θ' αποφύγουν την οριστική καταδίκη που επέβαλαν οι τραπεζικοί κύκλοι.

4. Προσευχές που δεν έχουν ξανακουστεί θα κατακλύσουν αυτές τις γιορτές. Τις θεωρώ ευεργεσία, γιατί απορρέουν από την αλήθεια που σαλεύει μέσα στον καθένα μας χωριστά. Ολοι θα γράψουμε τη δική μας προσευχή. Πρόκειται γι' αυτό που ο Αγιος Αυγουστίνος αποκαλούσε «παιδαγωγική ωρίμανση».

5. Ταράχτηκα κι εγώ από το μακελειό στο σχολείο του Κονέκτικατ στις ΗΠΑ, σκεφτόμενος πως η μόνη εκδοχή που έχουμε για τον Παράδεισο σ' αυτή τη γη είναι η παρουσία των παιδιών. Οπως και τις προηγούμενες παρόμοιες δολοφονίες, έτσι κι αυτή τη χρεώνεται η εκκλησία των όπλων, που έχει εκατομμύρια πιστούς σ' όλη την Αμερική. Στα περισσότερα σπίτια στην Αμερική το εικονοστάσι έχει αντικατασταθεί με το οπλοστάσιο, στο οποίο μια μεγάλη γκάμα «αγίων» ανανεώνεται κάθε τόσο. Οσο κι αν διατείνονται ορισμένοι πως αυτή δεν είναι η αληθινή Αμερική, η ίδια η Αμερική φροντίζει να τους αποστομώσει. Κάθε Αμερικανός που σέβεται τον εαυτό του φέρει κι από ένα όπλο. Με το σύνθημα «δεν σκοτώνει το όπλο, αλλά ο άνθρωπος», αυτή η μεγάλη εκκλησία της Αμερικής φτάνει στο σημείο να μιλάει και εκ μέρους των θυμάτων της, όπως ακριβώς συνέβη στην πρόσφατη περίπτωση, όταν ένας πολίτης υπερασπίστηκε το δικαίωμα στην οπλοφορία με το επιχείρημα πως έτσι προστατευόμαστε από τους ψυχικά διαταραγμένους!

Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ