ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΔΙΔΥΜΩΝ ΣΚΑΦΩΝ GRAIL ΣΤΗ ΣΕΛΗΝΗ

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΔΙΔΥΜΩΝ ΣΚΑΦΩΝ GRAIL ΣΤΗ ΣΕΛΗΝΗ

Επιτυχής ... συντριβή

Καλλιτεχνική απεικόνιση των δίδυμων διαστημοσυσκευών GRAIL πάνω από τη Σελήνη

Δύο όμοιες διαστημοσυσκευές της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας (NASA), που βρίσκονταν σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη από το Σεπτέμβρη του 2011, συνετρίβησαν σκοπίμως τη περασμένη Δευτέρα σε πλαγιά βουνού, κοντά στο Βόρειο Πόλο του φεγγαριού (στην αθέατη από τη Γη πλευρά). Πρόκειται για τα σκάφη της αποστολής που ονομάστηκε GRAIL, από τα αρχικά στα αγγλικά της ονομασίας Μέτρηση Βαρύτητας και Εργαστήριο Εσωτερικού (σ.σ. της Σελήνης). Τα σκάφη είχαν ήδη επιτελέσει το έργο για το οποίο εκτοξεύτηκαν, δηλαδή την ακριβέστερη από κάθε προηγούμενη καταγραφή των μικροδιαφορών βαρύτητας. Οι διαφορές αυτές αποκαλύπτουν τη γεωλογική προϊστορία του δορυφόρου της Γης και τα συμπεράσματα που θα βγάλουν οι επιστήμονες από την ανάλυσή τους θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση της εξέλιξης και άλλων πετρωδών ουράνιων σωμάτων του ηλιακού συστήματος. Επιπλέον, ο χάρτης βαρύτητας θα μπορέσει να αξιοποιηθεί ως βοήθημα για την πλοήγηση επόμενων αποστολών στη Σελήνη.

Πενήντα λεπτά πριν την πρόσκρουση οι δύο διαστημοσυσκευές, μεγέθους πλυντηρίου ρούχων, πυροδότησαν τους κινητήρες τους, έτσι που να καεί όλο το εναπομένον καύσιμο. Οι επιστήμονες της NASA θα συγκρίνουν τα μοντέλα τους για την κατανάλωση καυσίμων, με την ποσότητα που πραγματικά είχε απομείνει, όπως αυτή εκτιμήθηκε με βάση το χρόνο που διάρκεσε η καύση. Η συντριβή των διαστημοσυσκευών επιλέχθηκε ως κατάληξη της αποστολής, αφού δεν είχαν πια αρκετά καύσιμα για να ανακτήσουν ύψος και να συνεχίσουν παραπέρα επιστημονικές μετρήσεις.

Απεικόνιση των διακυμάνσεων στο βαρυτικό πεδίο της Σελήνης, όπως καταγράφηκαν από την αποστολή GRAIL. Οι μετρήσεις είναι 1.000-100.000 φορές πιο ακριβείς από οποιεσδήποτε προηγούμενες. Με κόκκινο εμφανίζονται οι περιοχές αυξημένης βαρύτητας και με μπλε οι περιοχές μειωμένης βαρύτητας

Για να μετρήσουν τις μικροδιαφορές στη βαρύτητα τα σκάφη GRAIL κινούνταν σε συγκεκριμένη απόσταση μεταξύ τους (200 χλμ.), την οποία μετρούσαν με ακρίβεια, με βάση το χρόνο που κάνουν τα ραδιοκύματα που εξέπεμπαν, για να πάνε από το ένα στο άλλο. Οταν το προπορευόμενο σκάφος βρισκόταν πάνω από περιοχή σχετικά αυξημένης βαρύτητας, αυτό είχε ως αποτέλεσμα να επιταχυνθεί λίγο και να αυξηθεί μερικά εκατομμυριοστά του μέτρου η απόστασή του από το σκάφος που ακολουθούσε. Οταν βρισκόταν πάνω από περιοχή σχετικά μειωμένης βαρύτητας, επιβραδυνόταν και μειωνόταν ανάλογα η απόστασή του από το δεύτερο σκάφος. Οι μεταβολές στην απόσταση των δύο σκαφών μαζί με άλλα τηλεμετρικά δεδομένα, που προσδιόριζαν τη θέση τους κάθε στιγμή πάνω από την επιφάνεια της Σελήνης, μεταδίδονταν στη Γη και με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών σχηματίστηκε το ανάγλυφο του σεληνιακού βαρυτικού πεδίου.

Η NASA ονόμασε την περιοχή όπου συνετρίβησαν οι δίδυμες διαστημοσυσκευές ως περιοχή πρόσκρουσης Σάλι Ράιντ, από το όνομα της πρώτης Αμερικανίδας γυναίκας αστροναύτη, που πέθανε τον περασμένο Ιούλη. Η Ράιντ συμμετείχε στην αποστολή GRAIL μέχρι που έχασε τη μάχη με τον καρκίνο.

Σε τροχιά παραμένει μια άλλη αμερικανική αποστολή στη Σελήνη, ο Δορυφόρος Σεληνιακής Αναγνώρισης (LRO), ενώ αρκετές χώρες (Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία, Ρωσία) και ομάδες χωρών (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος) έχουν προγράμματα εξερεύνησης της Σελήνης σε εξέλιξη. Εκτιμάται ότι οι επιστήμονες θα χρειαστούν χρόνια για να μελετήσουν όλα τα δεδομένα που έστειλε η αποστολή GRAIL.

Χάρτης επιφάνειας της ορατής από τη Γη πλευράς της Σελήνης, στον οποίο με κόκκινο σημειώνονται οι τοποθεσίες ορόσημα από τις σοβιετικές αποστολές Λούνα και Λούνοκχοντ και με κίτρινο και πράσινο από τις αμερικανικές Σερβέιορ και Απόλλων. Η μοβ γραμμή είναι η τροχιά των δίδυμων διαστημοσυσκευών GRAIL πριν την πρόσκρουση σε σημείο κοντά στο Βόρειο Πόλο του φεγγαριού (κόκκινος κύκλος)

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.nasa.gov

    

Υπέροχος Κρόνος

Αυτή την πολύ όμορφη φωτογραφία του Κρόνου έστειλε στη Γη η διαστημοσυσκευή «Κασσίνι» της NASA, που την περασμένη Δευτέρα βρέθηκε σε εξαιρετική οπτική γωνία μπροστά από τη σκοτεινή πλευρά του γίγαντα πλανήτη (ο Ηλιος κρυβόταν από τον Κρόνο).

Την τελευταία φορά που το «Κασσίνι» τράβηξε παρόμοια φωτογραφία ήταν το 2006, όταν στο βάθος φαινόταν και μια πολύ μικρή γαλάζια σφαίρα, η Γη. Αυτή τη φορά η Γη δε φαίνεται, αλλά αριστερά, κάτω από τους δακτυλίους μπορεί κανείς να διακρίνει δύο κουκίδες φωτός, τον Εγκέλαδο (πιο κοντά στους δακτυλίους) και την Τηθύ, δύο από τα 62 γνωστά φεγγάρια του Κρόνου.

Η φωτογραφία, που τραβήχτηκε από απόσταση 800.000 χλμ. από τον Κρόνο και υπό γωνία 19 μοιρών σε σχέση με το επίπεδο των δακτυλίων του, είναι σύνθεση τριών φωτογραφιών που λήφθηκαν αντίστοιχα με φίλτρα υπερύθρου, ερυθρού και ιώδους χρώματος.