Χωρίς ανάπτυξη της ταξικής πάλης δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για τους λαούς

Χωρίς ανάπτυξη της ταξικής πάλης δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για τους λαούς

Η ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στο κλείσιμο των εργασιών της Συνάντησης Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων από χώρες των Βαλκανίων, που έγινε στη Θεσσαλονίκη


MotionTeam

Αποψη από τις εργασίες
Στο χτεσινό φύλλο του «Ριζοσπάστη» δημοσιεύσαμε την Κοινή Ανακοίνωση των 10 κομμάτων από 7 χώρες των Βαλκανίων (ΚΚ Αλβανίας, ΚΚ Βουλγαρίας, Κόμμα Βούλγαρων Κομμουνιστών, ΚΚΕ, Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Κροατίας, ΚΚ Μακεδονίας, Κόμμα Σέρβων Κομμουνιστών, Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, Κόμμα Εργασίας Τουρκίας, ΚΚ Τουρκίας) που συμμετείχαν στη Συνάντηση Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων των Βαλκανίων. Η Συνάντηση έγινε στη Θεσσαλονίκη το Σάββατο 26 Γενάρη με πρωτοβουλία του ΚΚΕ και είχε θέμα: «Η ανάπτυξη της ταξικής πάλης και ο προλεταριακός διεθνισμός ως απάντηση στον αστικό εθνικισμό και στον κίνδυνο του ιμπεριαλιστικού πολέμου». Σήμερα δημοσιεύουμε την ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα, στο κλείσιμο των εργασιών της Συνάντησης.

***

Κ
αι οι διεθνείς συναντήσεις που γίνονται, αλλά και οι περιφερειακές, πρέπει να αποκτούν όλο και πιο ουσιαστικό περιεχόμενο, θα έλεγα και ανταλλαγή πείρας και θεωρητικό. Αλλωστε, έχουμε μια εμπειρία από τις διεθνείς συναντήσεις των Κομμουνιστικών Κομμάτων, μετά τον πόλεμο. Πολλές γίνονταν, αλλά τα ντοκουμέντα τους κυρίως αναφέρονταν σε τρέχοντα ζητήματα, συνήθως πόλεμος, ειρήνη και γενικές ανακοινώσεις, δεν έμπαιναν σε συζήτηση διαφορετικών απόψεων, δεν είχαν έναν ουσιαστικό χαρακτήρα. Και εμείς πραγματικά, νομίζω όλοι μας, έχουμε ανάγκη από το να αποκτήσουν έναν ουσιαστικό χαρακτήρα, να μην είναι τυπικές.



Phasma

Η Αλέκα Παπαρήγα στις εργασίες της Συνάντησης
Επιτρέψτε μου με αυτή την έννοια, παίρνοντας υπόψη και τις ομιλίες που έγιναν και όχι σαν κανένα επίσημο τελικό συμπέρασμα, αλλά κλείνοντας τις εργασίες, να βάλω ορισμένα ζητήματα που ενδεχομένως είναι και για σκέψη για επόμενες συναντήσεις. Επειδή μιλάμε για τα Βαλκάνια, δηλαδή είμαστε ΚΚ που δρούμε σε γειτονικές χώρες, η έννοια για μας «γειτονικές χώρες» έχει ένα πολύ συγκεκριμένο περιεχόμενο του διεθνισμού. Γενικά οι κομμουνιστές πρέπει να είμαστε διεθνιστές, όσα χιλιόμετρα και αν μας χωρίζουν.


Ποιο είναι το πιο συγκεκριμένο που μας ενώνει: Πρώτον, κάθε βήμα προς τα εμπρός του κινήματος, ή αν θέλετε ένα βήμα πιο αποφασιστικό ή το αντίθετο, θα έχει πολύ μεγαλύτερη επίδραση στις γειτονικές χώρες από ό,τι μπορεί να έχει στη Λατινική Αμερική. Αρα, η πάλη που κάνει το κάθε κόμμα στη χώρα του, η στρατηγική που ακολουθεί, επηρεάζει και τα άλλα κόμματα, είτε θετικά είτε αρνητικά. Αρα, μας απασχολούν πράγματα πολύ πιο συγκεκριμένα.

Δεύτερον. Η άποψη του ΚΚΕ είναι ότι σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης και μάλιστα σε συνθήκες που ξέρουμε ότι ο ιμπεριαλισμός έχει αποκτήσει πολύ περισσότερα όπλα επέμβασης, παίζει πάρα πολύ μεγάλο ρόλο το τι γίνεται στις γειτονικές χώρες. Και αυτό δεν αφορά μόνο εσάς προς την Ελλάδα αλλά και εμάς προς εσάς.

Μιλάμε δηλαδή για συνθήκες πολύ πιο προωθημένης συνεργασίας. Αν θέλετε και σε συνθήκες του σοσιαλισμού, γιατί και ένα σοσιαλιστικό κράτος πρέπει να έχει συνεργασία με όσο γίνεται περισσότερες χώρες, η επανάσταση και ο σοσιαλισμός δεν θα κυριαρχήσει παγκόσμια. Για μας λοιπόν έχουν πολύ μεγάλη σημασία οι σχέσεις με τις γειτονικές χώρες και μάλιστα με χώρες που περίπου είμαστε στο ίδιο επίπεδο ανάπτυξης. Γιατί οι ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες τις σχέσεις τις βλέπουν αποφασιστικά υπέρ τους.

Εχουμε λοιπόν να συζητήσουμε πάρα πολλά, από τρέχοντα ζητήματα συντονισμού πάλης ή αλληλεγγύης στο συνδικαλιστικό, στο εργατικό επίπεδο και στο κομματικό, αλλά και ζητήματα στρατηγικής, ακόμα και σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης και προσπάθειας η εργατική τάξη να διεκδικήσει την εξουσία, κ.λπ. Και πολέμου, οπωσδήποτε, είτε επιθετικού είτε αμυντικού.

Αρα, οπωσδήποτε πρέπει να τις προχωρήσουμε, από το επίπεδο των πληροφοριών μέχρι τις θεωρητικές συζητήσεις. Και νομίζω ότι και οι παρατηρήσεις που γίνονται και οι απαιτήσεις που εκφράστηκαν, από άλλους ομιλητές, είναι δίκαιες και όλοι μας μπορούμε και πρέπει να συμβάλουμε σε αυτό το ζήτημα.
Να μελετήσουμε πώς ο καπιταλισμός ενσωματώνει

Με αυτή την έννοια, να θέσω μερικά ζητήματα που είναι απαραίτητα και στην κοινή εξέταση και στον προβληματισμό των κομμάτων. Μακάρι να μπορούσαμε να ανταλλάσσουμε πληροφορίες στις εργασίες, σε αυτό που λέμε τι γίνεται κατά κλάδο στο πεδίο της οικονομίας. Δηλαδή, στη βιομηχανία, στο εμπόριο, στην αγροτική παραγωγή. Στο κάτω κάτω, τώρα οι περισσότερες χώρες της Βαλκανικής είναι μέσα στην ΕΕ, βεβαίως είναι πιο καινούριες, εμείς είμαστε και στην Ευρωζώνη. Πρέπει να προχωρήσουμε σε έναν πιο στενό συντονισμό.

Μετά, έχουμε εξαγωγή κεφαλαίων της Ελλάδας σε χώρες της Βαλκανικής, επιχειρήσεις, επενδύσεις, δεν ξέρω αν θα γίνει και το αντίθετο, στην Ελλάδα είναι πιο δύσκολο. Και εδώ πρέπει να βγουν συμπεράσματα, ακόμα αν θέλετε και κοινοί αγώνες. Υπάρχουν, π.χ., μεγάλα καταστήματα που υπάρχουν και στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία. Μια τέτοια ενημέρωση και στην Ελλάδα είναι απαραίτητη. Και τι κατακτήσεις πάρθηκαν πίσω ή ανατράπηκαν με την καπιταλιστική παλινόρθωση, τι σημαίνει καπιταλιστική παλινόρθωση, για τη Βουλγαρία, τι σημαίνει για τη Ρουμανία, τι σημαίνει για τη Γιουγκοσλαβία, κ.λπ.

Σ' αυτά είναι γεγονός ότι υστερούμε. Οι επενδύσεις, η στάση, ας πούμε, των ηγετικών καπιταλιστικών δυνάμεων στα Βαλκάνια, της Γερμανίας, των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας, οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις στα Βαλκάνια. Προσπαθούμε, διαβάζουμε, μελετάμε και το δικό σας Τύπο και τα περιοδικά, αλλά οπωσδήποτε χρειάζονται συζητήσεις, γιατί έχουν σχέση όλα αυτά και με τη στρατηγική των κομμάτων και με ζητήματα, ας πούμε, τακτικής.

Εχει και ένα πράγμα ενδιαφέρον, που αν θέλετε κατά τη γνώμη μας θα έπρεπε πιο πολύ να έχει απασχολήσει τα ΚΚ σε παγκόσμιο επίπεδο. Με αυτή την έννοια πρέπει να προβληματιστούμε. Ο ιμπεριαλισμός κατάφερε τον 20ό αιώνα να ενσωματώσει και να χειραγωγήσει εργατικά κινήματα στις πιο ισχυρές χώρες, στα πιο μεγάλα κέντρα. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, υπάρχει εργατικό κίνημα; Τώρα αν κάνουν μια φορά οι λιμενεργάτες μια κινητοποίηση, εντάξει, τέτοιοι συνδικαλιστικοί αγώνες υπήρχαν και στην αυγή του καπιταλισμού. Γερμανία, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, όλο και λιγότεροι αγώνες.

Εδώ θέλει να βγάλουμε ορισμένα συμπεράσματα, πώς κατάφεραν να ενσωματώσουν το εργατικό κίνημα, σε αυτές τις χώρες που ήταν τα ισχυρά εργατικά κινήματα των αρχών του 20ού αιώνα. Επομένως χρειάζεται και να ανταλλάξουμε απόψεις ακόμη και στο επίπεδο των πληροφοριών και της απλής πείρας, αλλά πιο πολύ της μελέτης και της στάσης μας, πώς η αστική τάξη με τους συμμάχους της έχει καταφέρει και έχει αδρανοποιήσει το εργατικό κίνημα.

Δε λέω ότι δεν πρέπει να βλέπουμε και τον εαυτό μας, τον υποκειμενικό παράγοντα, τις δικές μας ευθύνες, αλλά θα τις δούμε καλύτερα τις ευθύνες μας όταν μελετήσουμε πώς τα κατάφερε ο αντίπαλος. Η ενσωμάτωση, τουλάχιστον στην καπιταλιστική Ευρώπη, έγινε μέσα από παραχωρήσεις, με την ευνοϊκή συγκυρία του καπιταλισμού, το σχέδιο Μάρσαλ στην Ευρώπη απέναντι στο σοσιαλιστικό σύστημα.

Γίνανε ορισμένες παραχωρήσεις στην εργατική τάξη και το λαό που συνέφεραν τον καπιταλισμό γιατί ανέβαζαν την παραγωγικότητα της εργασίας, αλλά και ενσωμάτωναν. Σήμερα η ενσωμάτωση γίνεται με την τρομοκρατία, τη βία, την απόλυση, δηλαδή με τις μη κατακτήσεις. Πρώτα με τον εφησυχασμό και σήμερα με την τρομοκρατία.
Ισχυρές ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις

Και πρέπει να τα πάρουμε πάρα πολύ σοβαρά υπόψη αυτά τα πράγματα, γιατί δεν μπορούμε να πούμε αυτή τη στιγμή ότι το εργατικό κίνημα έχει ανακάμψει. Εχουμε αγώνες, ακόμα και στην Ελλάδα, αλλά αυτό που λέμε ανάκαμψη δεν έχει γίνει. Και μπροστά μας υπάρχει το ενδεχόμενο να πάει το κίνημα μπροστά, αλλά και να πάει και πίσω. Επομένως, τώρα χρειάζονται και θεωρητικές συζητήσεις που πατάνε πάνω στην πείρα. Δε λέμε πάνω σε θεωρητικά μόνο κείμενα, αλλά και στη γενίκευση της πείρας.

Θέλω να πω ένα παράδειγμα. Εχει σημασία η αστική τάξη κάθε χώρας πώς στέκεται απέναντι στις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Γιατί υπάρχει κίνδυνος το κίνημα καταρχήν, αλλά και εμείς τα κόμματα, να ταχθούμε με τον έναν ιμπεριαλιστή απέναντι στον άλλο. Εχει πολύ ενδιαφέρον σήμερα τι συμβαίνει στην Ελλάδα σε συνθήκες κρίσης, και προσπαθούμε να το μελετήσουμε καλύτερα, γιατί αλλιώς δε θα βγάλεις άκρη.

Π.χ., σε συνθήκες κρίσης η αστική τάξη δεν είναι απόλυτα ενωμένη, είναι βεβαίως ενωμένη απέναντι στους λαούς, απέναντι στην εργατική τάξη. Αλλα τμήματα του κεφαλαίου συνδέονται με το δολάριο, άλλα με το ευρώ, άλλα με τη βρετανική λίρα, άλλα με την επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, ανάλογα πώς διασυνδέονται τα τμήματα του κεφαλαίου. Αλλο οι εφοπλιστές, άλλο ο τουρισμός κ.λπ. Και έχουμε αντιθέσεις και μέσα στην ίδια την αστική τάξη.

Π.χ., μέχρι τώρα υπήρχαν οι αντιθέσεις και οι ανταγωνισμοί με την Τουρκία. Υπάρχουν τμήματα της αστικής τάξης που συνεχίζουν αυτή την ιστορία, αλλά αυτή τη στιγμή υπάρχουν και τμήματα της αστικής τάξης που λένε «να πάμε να συμφωνήσουμε με την Τουρκία, γιατί πρέπει να μοιράσουμε τα πετρέλαια του Αιγαίου». Βεβαίως, τα πετρέλαια του Αιγαίου δε θα τα χαρούν οι λαοί με φθηνό πετρέλαιο, ούτε ο τουρκικός, ούτε ο ελληνικός, αλλά οι πολυεθνικές. Και βγαίνει η ελληνική κυβέρνηση σήμερα πιο μαχητική, να καθορίζει την ΑΟΖ, ενώ στην πραγματικότητα τη βάζουν οι Αμερικανοί και της λένε, τέλειωνε γιατί πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε με το πετρέλαιο στο Αιγαίο.

Ερχονται οι Ρώσοι, οι οποίοι δίνουν τεράστια ποσά σήμερα στην Ελλάδα, σε διαγωνισμούς, για να μπουν στο φυσικό αέριο, στο πετρέλαιο, στους αγωγούς πετρελαίου, το σιδηρόδρομο, έχουν αγοράσει μια εταιρεία λιπασμάτων, κ.λπ. Οι μονοπωλιακοί όμιλοι των άλλων χωρών, όπως ΗΠΑ, Γερμανίας, αντιδρούν. Υπάρχει ένα τμήμα της αστικής τάξης που το βλέπει καλά αλλά υπάρχει και ένα άλλο τμήμα της αστικής τάξης που αντιδρά.

Τα πράγματα είναι σύνθετα και βεβαίως καταλαβαίνουμε ότι η αστική τάξη και τα κόμματά της, ο οπορτουνισμός, τα δουλεύουν στον κόσμο με έναν τρόπο που να τον βάζουν να παλεύει με ξένη σημαία. Αλλοι με τη ρώσικη, άλλοι με την κινέζικη, άλλοι με την αμερικάνικη, άλλοι με τη γερμανική κ.λπ.

Είναι δύσκολο, είναι όμως εφικτό, η εργατική τάξη, αλλά πριν από όλα το κόμμα, να καταλάβει την ουσία των αντιθέσεων, αυτό που λέμε δηλαδή τα ιστορικά όρια του καπιταλισμού. Και εδώ αναπτύσσονται και εθνικιστικές τάσεις, απέναντι στην Τουρκία, απέναντι στη Βουλγαρία, απέναντι ανάλογα πού διεκδικείς αγορές. Η αστική τάξη της χώρας μας δέχεται - ας πούμε - εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και ανισότιμες συμφωνίες, γιατί το συμφέρον της είναι έτσι. Προτιμά να κάνει μια ανισότιμη συμφωνία, από το να μη μετέχει στα ιμπεριαλιστικά σχέδια.

Τότε αναπτύσσεται ο εθνικισμός - ας πούμε - του δήθεν ηττημένου, το παράπονο «οι σύμμαχοι μας ρίχνουν», που και αυτό δεν είναι κινητήρια δύναμη για να αναπτυχθεί η ταξική συνείδηση. Τέτοια πράγματα έχουμε στην Ελλάδα και είναι βέβαιο ότι θα τα έχετε και εσείς στα Βαλκάνια, γιατί τώρα μπαίνετε στη διαδικασία ενσωμάτωσης. Είστε λίγα χρόνια σε μια ιμπεριαλιστική Ενωση, εμείς είμαστε πολλά χρόνια και έχουμε εμπειρίες.
Να ετοιμαζόμαστε για κάθε εξέλιξη

Τέλος, θέλω να σταθώ στα ιστορικά όρια του καπιταλισμού. Εννοείται ότι όταν λέμε ιστορικά όρια του καπιταλισμού, δεν εννοούμε ότι ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει μόνος του και θα γίνει η επανάσταση πατώντας κουμπιά. Ομως, τα ιστορικά όρια του καπιταλισμού, όσον αφορά και την ικανότητα διαχείρισης της κρίσης, έχουν φανεί. Δεν μπορεί να κάνει εκείνες τις παραχωρήσεις και υποχωρήσεις που έκανε ως τώρα στην Ευρώπη, ό,τι παραχωρήσεις έκανε μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αλλά και ο ανερχόμενος καπιταλισμός σε μια σειρά άλλες χώρες δε θα είναι σαν τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, δηλαδή να βελτιωθεί μια δεκαετία - εικοσαετία η ζωή των λαών σχετικά και απόλυτα, γιατί και οι αντιθέσεις εκεί είναι πολύ πιο ισχυρές, οι ανταγωνισμοί πολύ πιο μεγάλοι. Αυτό που λέμε, λοιπόν, ότι ο καπιταλισμός ό,τι είχε να δώσει το έδωσε, θέλει μια καλύτερη μελέτη.

Γιατί και τα αστικά κόμματα και οι οπορτουνιστές, πάνω σε συνθήκες υποχώρησης του κινήματος, νίκης της αντεπανάστασης, καλλιεργούν αυταπάτες και προσδοκίες ότι θα γυρίσουμε στον καπιταλισμό της Δυτικής Ευρώπης μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο κ.λπ. Και μάλιστα ότι θα γυρίσουν οι λαοί, όχι με την ταξική πάλη, αλλά από τα πάνω, μέσα από τις εκλογές, μέσα από οπορτουνιστική στρατηγική και οπορτουνιστικούς ελιγμούς.

Αν έλεγαν ότι έστω με τη σύγκρουση μπορούμε να γυρίσουμε σε καλύτερες μέρες - όχι ότι έτσι θα ήταν, αλλά εν πάση περιπτώσει, λες πιστεύουν στην αποτελεσματικότητα της ταξικής πάλης. Αυτοί προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις χωρίς και την ταξική πάλη που γνωρίσαμε πριν 20 και 30 χρόνια.

Επομένως χρειάζεται περισσότερο να δούμε: Τα Βαλκάνια πώς είναι μέσα στην ΕΕ, πώς επιδρούν οι αντιθέσεις στους λαούς, τι κίνδυνοι υπάρχουν; Υπάρχει κίνδυνος η Ελλάδα στο πλευρό μιας ιμπεριαλιστικής δύναμης να κάνει μια επιθετική εκστρατεία σε γειτονική χώρα; Υπάρχει κίνδυνος η Αλβανία να επιτεθεί στην Ελλάδα; Υπάρχει κίνδυνος η Τουρκία να επιτεθεί στην Ελλάδα; Δεν αθωώνουμε την Ελλάδα. Ολα είναι πιθανά.

Αυτά πρέπει να τα μελετήσουμε για να προετοιμάσουμε τους λαούς να μη χύσουν το αίμα τους για τους ιμπεριαλιστές, για το πώς θα μοιράσουν, ποιος θα κυριαρχήσει σε βάρος του άλλου. Να μην αποκλείουμε τέτοιες εξελίξεις. Και δεν είναι μόνο Ελλάδα - Τουρκία. Στα Βαλκάνια είναι οξυμένα τα πράγματα. Δεν ξέρει κανείς. Ούτε η ελληνική αστική τάξη είναι αθώα, έχει βουτήξει τα χέρια της στο αίμα πολλές φορές, αλλά ούτε και οι αστικές τάξεις των άλλων χωρών είναι καλύτερες.

Επομένως, δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Και άρα στη βάση των εξελίξεων στο πεδίο της οικονομίας και των ανταγωνισμών, πρέπει να οικοδομήσουμε μια πιο στενή συνεργασία σε όλα τα πεδία, θεωρητικό, συνδικαλιστικό, μαζικό, πολιτικό, στο επίπεδο των πληροφοριών κ.λπ.