24 Φεβ 2013

Εξωπλανήτης στο μέγεθος της Σελήνης!


Εξωπλανήτης στο μέγεθος της Σελήνης!
Καλλιτεχνική απεικόνιση του μικροσκοπικού πλανήτη
Πλανητικό σύστημα με τον πιο μικροσκοπικό πλανήτη που έχει εντοπιστεί ποτέ να περιφέρεται γύρω από σάστρο ανάλογο με το δικό μας Ηλιο, ανακάλυψε πριν λίγες μέρες το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ. Οι πλανήτες βρίσκονται σε ένα σύστημα που πήρε την ονομασία Κέπλερ-37 και βρίσκεται 210 έτη φωτός μακριά από τη Γη, στον αστεριμό της Λύρας. Ο μικρότερος πλανήτης του είναι ελαφρώς μεγαλύτερος από τη Σελήνη, έχει δηλαδή περίπου το ένα τρίτο της διαμέτρου της Γης και είναι σαφώς μικρότερος από τον Ερμή, κάνοντας πραγματικό επίτευγμα την ανακάλυψη αυτού του κόκκου σκόνης μέσα στο Διάστημα.
Ο μικρός πλανήτης Κέπλερ-37β και οι δύο πλανήτες που τον συνοδεύουν εντοπίστηκαν από τους επιστήμονες της αποστολής Κέπλερ της NASA, για την ανακάλυψη πλανητών μεγέθους ανάλογου με της Γης, στην «κατοικήσιμη ζώνη», δηλαδή στην περιοχή γύρω από τα άστρα, όπου το νερό αν υπάρχει θα μπορεί να είναι σε υγρή κατάσταση. Ομως, αν και το άστρο στο Κέπλερ-37 είναι κίτρινο άστρο παρόμοιο με τον Ηλιο (λίγο μικρότερο και πιο ψυχρό), το πλανητικό του σύστημα είναι πολύ διαφορετικό.
Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι το Κέπλερ-37β δεν έχει ατμόσφαιρα και δεν μπορεί να υποστηρίξει τη ζωή, τουλάχιστον όπως αυτή υπάρχει στη Γη. Ο μικροσκοπικός πλανήτης με βεβαιότητα είναι πετρώδης, αλλά περιφέρεται σε πολύ μικρή απόσταση γύρω από το άστρο, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία στην επιφάνειά του να είναι πάνω από 430 βαθμούς Κελσίου, ικανή να λιώσει ακόμα και τον ψευδάργυρο. Ο χρόνος περιφοράς, δηλαδή το έτος του μικρού πλανήτη είναι μόλις 13 γήινες μέρες.
Κατάταξη πλανητών του ηλιακού συστήματος και εξωπλανητών του Κέπλερ-37, με τον Κέπλερ-37β να έχει μέγεθος μεταξύ Σελήνης και Ερμή!
Οι άλλοι δύο πλανήτες του συστήματος έχουν διάμετρο ο ένας τα τρία τέταρτα εκείνης της Γης και ο δεύτερος, ο πιο μακρινός από το άστρο, διπλάσια από της Γης και χρόνους περιφοράς 21 και 40 ημέρες αντίστοιχα. Και σ' αυτούς η θερμοκρασία επιφάνειας είναι αρκετές εκατοντάδες βαθμοί.
Για να μετρηθεί με ακρίβεια το μέγεθος ενός εξωπλανήτη, πρέπει να είναι γνωστό με ακρίβεια το μέγεθος του άστρου του. Για το σκοπό αυτό, οι επιστήμονες εξέτασαν τα ηχητικά κύματα που δημιουργεί ο αναβρασμός των υλικών του άστρου κάτω από την επιφάνειά του. Εξέτασαν, δηλαδή, το εσωτερικό του, όπως οι γεωλόγοι χρησιμοποιούν τα σεισμικά κύματα για να μελετήσουν το εσωτερικό της Γης. Στην περίπτωση των άστρων μιλάμε για αστροσεισμολογία. Τα ηχητικά κύματα ταξιδεύουν μέσα στο άστρο και επιστρέφοντας μεταφέρουν πληροφορία ως την επιφάνειά του, καθώς προκαλούν ταλαντώσεις που το Κέπλερ καταγράφει ως ένα ταχύτατο τρεμόπαιγμα της φωτεινότητας του άστρου. Οπως οι καμπάνες, τα μικρά άστρα αντηχούν σε υψηλότερες συχνότητες, ενώ τα μεγάλα σε χαμηλότερες. Η οριακά διακριτή υψίσυχνη ταλάντωση της φωτεινότητας των μικρών άστρων είναι δύσκολο να μετρηθεί. Το Κέπλερ-37 είναι το μικρότερο άστρο του οποίου έγινε δυνατός ο αστροσεισμολογικός προσδιορισμός της διαμέτρου του και μάλιστα με ακρίβεια 3%!
Οι πρώτοι εξωπλανήτες που ανακαλύφθηκαν ήταν αεριώδεις γίγαντες. Καθώς η τεχνολογία αναπτυσσόταν, όλο και μικρότεροι πλανήτες ανακαλύπτονταν γύρω από μακρινά άστρα και το Κέπλερ έδειξε ότι οι εξωπλανήτες με μέγεθος ανάλογο με της Γης δεν είναι διόλου σπάνιοι. Η ανακάλυψη του νέου μικροσκοπικού πλανήτη φτάνει τα όρια του τηλεσκοπίου και μπορεί να γίνει μόνο αν ένας πλανήτης τέτοιου μεγέθους κινείται γύρω από φωτεινά άστρα, όπως το Κέπλερ-37, που επιπλέον διανύουν μια ήρεμη φάση της ζωής τους, ώστε να μην υπάρχουν μεταβολές φωτεινότητας, εξαιτίας δραστηριότητας που συμβαίνει στα ίδια τα άστρα. Οι αστρονόμοι θεωρούν τώρα ότι και οι μικροί πλανήτες, όπως ο Ερμής ή και ακόμα μικρότεροι, πρέπει να είναι αρκετά κοινοί στο σύμπαν.
Πριν από μερικές δεκαετίες, γνωρίζαμε ένα και μοναδικό πλανητικό σύστημα, το δικό μας. Δεν ξέραμε ούτε αν υπάρχουν άλλα, ούτε αν αυτά θα έχουν πλανήτες ανάλογους με του ηλιακού συστήματος. Τώρα γνωρίζουμε όχι μόνο ότι η ύπαρξη πλανητικών συστημάτων γύρω από τα άστρα είναι μάλλον ο κανόνας παρά η εξαίρεση, αλλά και ότι οι πλανήτες υπάρχουν σε μεγαλύτερο φάσμα μεγεθών: από μεγαλύτεροι του Δία, μέχρι μικρότεροι του Ερμή. Η ικανότητα του ανθρώπου να γνωρίσει και να αλλάξει τον κόσμο διαψεύδει οικτρά όσους μιλούν για το τέλος της επιστήμης, για το τέλος της ιστορίας. Οταν η ανθρωπότητα απαλλαγεί από τα δεσμά της εκμετάλλευσης, που τσακίζει τη ζωή και τις δυνατότητες δισεκατομμυρίων ανθρώπων, ποιος ξέρει πού θα φτάσει το νοήμον δίποδο ον του πλανήτη Γη.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: nasa.gov, «Discover»


Το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ, μάζας 1.150 κιλών, είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο όργανο, αλλά η βάση της λειτουργίας του είναι πολύ απλή: πρόκειται για ένα συλλέκτη φωτός. Το φως από περίπου 170.000 άστρα του αστερισμού του Κύκνου μπαίνει στο διαμέτρου 94 εκατοστών τηλεσκόπιο και τροφοδοτεί μια συστοιχία φωτοευαίσθητων ηλεκτρονικών στοιχείων που δίνουν 95 εκατομμύρια εικονοκύτταρα (πίξελ). Κάθε εικονοκύτταρο είναι σαν κουβάς που μαζεύει σταγόνα - σταγόνα (φωτόνιο το φωτόνιο) το φως. Οσο πιο λαμπρό είναι ένα άστρο, τόσο περισσότερο από το φως του «συσσωρεύεται» μέσα στον κουβά. Συνήθως η ποσότητα φωτός σε κάθε εικονοκύτταρο παραμένει σταθερή. Οι επιστήμονες που δουλεύουν με το Κέπλερ ενδιαφέρονται για τις επαναλαμβανόμενες σύντομες περιόδους που η φωτεινότητα ενός άστρου μειώνεται, χαρακτηριστικό σημάδι του περάσματος ενός πλανήτη μπροστά από το άστρο (στη γραμμή παρατήρησης από τη θέση που βρίσκεται η Γη).

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Κέπλερ, μάζας 1.150 κιλών, είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο όργανο, αλλά η βάση της λειτουργίας του είναι πολύ απλή: πρόκειται για ένα συλλέκτη φωτός. Το φως από περίπου 170.000 άστρα του αστερισμού του Κύκνου μπαίνει στο διαμέτρου 94 εκατοστών τηλεσκόπιο και τροφοδοτεί μια συστοιχία φωτοευαίσθητων ηλεκτρονικών στοιχείων που δίνουν 95 εκατομμύρια εικονοκύτταρα (πίξελ). Κάθε εικονοκύτταρο είναι σαν κουβάς που μαζεύει σταγόνα - σταγόνα (φωτόνιο το φωτόνιο) το φως. Οσο πιο λαμπρό είναι ένα άστρο, τόσο περισσότερο από το φως του «συσσωρεύεται» μέσα στον κουβά. Συνήθως η ποσότητα φωτός σε κάθε εικονοκύτταρο παραμένει σταθερή. Οι επιστήμονες που δουλεύουν με το Κέπλερ ενδιαφέρονται για τις επαναλαμβανόμενες σύντομες περιόδους που η φωτεινότητα ενός άστρου μειώνεται, χαρακτηριστικό σημάδι του περάσματος ενός πλανήτη μπροστά από το άστρο (στη γραμμή παρατήρησης από τη θέση που βρίσκεται η Γη).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

TOP READ