Αντιεπιστημονικές και επικίνδυνες θεωρίες για την εγκληματικότητα

Αντιεπιστημονικές και επικίνδυνες θεωρίες για την εγκληματικότητα

Τρόπο να εντοπίζουν ποιοι εγκληματίες είναι πιθανό να διαπράξουν εκ νέου κάποιο έγκλημα υποστήριξαν ότι βρήκαν Αμερικανοί ερευνητές. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη μέθοδο της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI), για να παρακολουθήσουν τη μεταβολή της αιμάτωσης περιοχών του εγκεφάλου, που χρησιμοποιείται ως μέτρο της δραστηριότητας των νευρωνικών δικτύων. Συγκεκριμένα, παρατήρησαν την αιμάτωση στον πρόσθιο υπερμεσολόβιο φλοιό, περιοχή που θεωρείται ότι σχετίζεται με τον έλεγχο της επιθετικότητας και του παρορμητισμού, διαπιστώνοντας ότι οι κατάδικοι με χαμηλή δραστηριότητα στην περιοχή αυτή, είχαν - τα 4 χρόνια που ακολούθησαν του πειράματος - 2,6 φορές περισσότερες συλλήψεις για βίαια εγκλήματα και 4,3 φορές για μη βίαια αδικήματα. Δεν εξετάστηκε το ποσοστό νέας διάπραξης εγκλημάτων, αλλά μόνο οι συλλήψεις, που σημαίνει ότι δεν εξετάστηκε το ενδεχόμενο οι πιο παρορμητικοί να είναι απλώς λιγότερο προσεκτικοί και γι' αυτό πιο επιρρεπείς να συλληφθούν. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι χρειάζεται ακόμα πολλή δουλειά στην κατεύθυνση που χάραξαν, μέχρι να χρησιμοποιηθεί η έρευνα ως βάση για αποφάσεις δικαστηρίων ή συμβουλίων αναστολών. Θεωρούν, δηλαδή, πως το κριτήριο «εγκληματικών» μοτίβων εγκεφαλικής λειτουργίας θα μπορούσε στο μέλλον να χρησιμοποιηθεί γι' αυτό το σκοπό. Κάτι σαν νόμος ιδιωνύμου με επιστημονικοφανή βάση, όπου κανείς θα καταδικάζεται για την τάση που υποτίθεται ότι έχει να εγκληματίσει, ή θα οδηγείται για θεραπεία αυτής της τάσης.

Διά πάσαν νόσον

Παλιότερες έρευνες που σύγκριναν με την τεχνική fMRI την εγκεφαλική λειτουργία καταδίκων και ανθρώπων που δεν έχουν καταδικαστεί για κάποιο αδίκημα, δεν είχαν καταλήξει σε σαφή συμπεράσματα. Ο πρόσθιος υπερμεσολόβιος φλοιός που εξετάστηκε στην έρευνα για την «εγκληματική φύση» του ανθρώπου απέχει μόλις ένα εκατοστό από περιοχή του εγκεφάλου με ίδια μορφή και λειτουργικότητα, που αξιοποιήθηκε σε μελέτη αντιμετώπισης της νευρικής ανορεξίας με την τεχνική του βαθέος εγκεφαλικού ερεθισμού (με τοποθέτηση ηλεκτροδίων). Η ίδια περιοχή έχει διερευνηθεί και σε μελέτες για τη βελτίωση της μνήμης ασθενών που πάσχουν από Αλτσχάιμερ, αλλά και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Επιπλέον, η περιοχή αυτή περιέχει εκτός από τμήμα του φλοιού και λευκή ουσία, είναι δηλαδή σημείο διασύνδεσης περιοχών του εγκεφάλου, με σημαντικές διαφορές, μάλιστα, από άτομο σε άτομο.

Αν και η μελέτη που οδήγησε στην πρόσφατη επιστημονική δημοσίευση έγινε σε δείγμα μόλις 96 φυλακισμένων καταδίκων και χωρίς ανάλογη μελέτη σε άτομα που δεν έχουν καταδικαστεί, η ερμηνεία των στοιχείων δεν περιορίζει την εφαρμογή τους στο γενικό πληθυσμό. Με άλλα λόγια, οι ερευνητές και άλλοι συνάδελφοί τους που έσπευσαν να σχολιάσουν τα συμπεράσματα της μελέτης, υποστηρίζουν ότι αρκεί να παρακολουθήσεις για λίγο με μια ειδική τεχνική μαγνητικής τομογραφίας τον εγκέφαλο ενός ανθρώπου, για να καταλήξεις αν «από τη φύση του» ρέπει προς το έγκλημα ή όχι. Σαν το έγκλημα να μην είναι κυρίως κοινωνικό φαινόμενο, αλλά ένα είδος κληρονομικής ασθένειας. Διατυπώνουν μάλιστα και σκέψεις για θεραπευτική παρέμβαση, που θα μπορούσε να εξασφαλίσει ότι ο πιθανολογούμενος μελλοντικός εγκληματίας θα παραμείνει νομοταγής!

Ο ...εγκληματίας Ροβινσώνας

Το συμπέρασμα δεν προήλθε «από σπόντα» κατά την πραγματοποίηση κάποιας άλλης έρευνας, αλλά ως αποτέλεσμα μελέτης με ακριβώς αυτό το στόχο: Τον προσδιορισμό εργαστηριακού τρόπου κατάταξης των ανθρώπων σε εγκληματικές και μη εγκληματικές φύσεις. Το έγκλημα είναι αναμφισβήτητα κοινωνική συμπεριφορά, αφού δεν μπορεί να νοηθεί κανείς ως εγκληματίας παρά μόνο μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο και όχι ως απομονωμένο άτομο. Ωστόσο, η αντιεπιστημονική αντίληψη για τις κοινωνικές συμπεριφορές είναι κυρίαρχη στις ΗΠΑ και γενικά στον καπιταλισμό, είτε γίνεται στη βάση της ψυχολογίας, είτε στη βάση της ιατρικής.

Εδώ και δεκαετίες, επιστήμονες, που δεν αρνούνται τη νόηση, τη συνείδηση, τον ψυχισμό ως δραστηριότητες του εγκεφάλου, αλλά εμφορούνται από αστικές ιδεοληψίες, αναζητούν το υποτιθέμενο γονίδιο ή τα γονίδια της εγκληματικότητας. Ανάγουν τις κοινωνικές συμπεριφορές, εκδήλωση ανώτερου επιπέδου οργάνωσης της ύλης, όπου εμφανίζονται ποιοτικά νέα στοιχεία, στο χαμηλότερο επίπεδο της βιολογικής οργάνωσής της. Υποβιβάζουν την ενεργητική αντανάκλαση του εξωτερικού κόσμου μέσα στην ανθρώπινη συνείδηση σε κατώτερες μορφές αλληλεπίδρασης, όπως οι χημικές - βιοχημικές (π.χ. έκφραση γονιδίου με σύνθεση της πρωτεΐνης που κωδικοποιεί).

Η αστική κοσμοαντίληψη, είτε με τη μορφή του ιδεαλισμού και του αγνωστικισμού, είτε με την πιο διαδεδομένη σήμερα του μηχανιστικού υλισμού και ιδιαίτερα του νεοθετικισμού, θεωρεί ότι και το έγκλημα είναι αποτέλεσμα κάποιας χημικής ανισορροπίας στον εγκέφαλο, κατ' αναλογία με τα ευρήματα για περιπτώσεις σχιζοφρένειας, κατάθλιψης κ.λπ. Θεωρούν ότι η εγκληματικότητα δεν έχει να κάνει με κοινωνικά αίτια, με τη διαπαιδαγώγηση που προωθεί από την παιδική ηλικία ως ύψιστο ιδανικό το κέρδος, με το κοινωνικό και οικονομικό σύστημα που δε σέβεται την ανθρώπινη ζωή, αφήνοντας παιδιά να πεινάνε και ηλικιωμένους να πεθαίνουν χωρίς περίθαλψη, που αφήνει χωρίς τη φροντίδα κοινωνικής πρόνοιας οικογένειες με προβλήματα, που «μαυρίζει» την καρδιά των νέων ανθρώπων κλείνοντάς τους τις πόρτες κατάμουτρα από τα πρώτα τους βήματα στην παραγωγή, που γεννά τον πόλεμο και το φασισμό προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τις άλυτες εγγενείς αντιφάσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.

Το κτήνος

Βέβαια, υπάρχει και άλλος λόγος για τέτοιου είδους αναζητήσεις. Οι φυλακές έχουν ξεχειλίσει από κατάδικους και υπόδικους και αν η εγκληματικότητα χαρακτηριστεί ως ασθένεια που επιδέχεται θεραπείας, τότε οι φαρμακοβιομηχανίες και όλο το εμπορικό κύκλωμα της Υγείας στον καπιταλισμό θα αποκτήσει ένα νέο κλάδο για την αναπαραγωγή και κερδοφορία του κεφαλαίου, που δραστηριοποιείται στον τομέα. Πολύ περισσότερο αν κριθεί ότι πρέπει να δίνεται σχετική φαρμακευτική αγωγή και στους «επιρρεπείς στο έγκλημα», έστω κι αν έχουν ακόμα καθαρό ποινικό μητρώο.

Η εγκληματικότητα εμφανίζεται ως ατομικό φαινόμενο, αποτέλεσμα της «φύσης» κάποιων ανθρώπων, ή του ανθρώπου γενικά, του «κτήνους που έχουμε μέσα μας», σε μια προσπάθεια των αστών να αποσείσουν τις ευθύνες της τάξης τους και του εκμεταλλευτικού τους συστήματος, που σαπίζει και μολύνει τις συνειδήσεις, οδηγώντας μεταξύ άλλων και σε αυξημένη εγκληματικότητα. Αλήθεια, γιατί ήταν τόσο χαμηλή η εγκληματικότητα στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, ενώ αντίθετα αυξανόταν όσο το σύστημα απομακρυνόταν από τις αρχές του υιοθετώντας την οικονομία της (καπιταλιστικής) αγοράς και της συσσώρευσης που αυτή γεννά; Οι αντιθέσεις που δημιουργεί η ιδιοποίηση ξένης εργασίας, ο ατομισμός, είναι η βασική αιτία της εγκληματικής συμπεριφοράς, τόσο της νόμιμης (εκμετάλλευση, κρατική τρομοκρατία, ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι), όσο και της παράνομης (ποινικής).

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: nature.com, wired.com, phys.org, medicalxpress.com