Ελεύθερη ενημέρωση σε αστική κοινωνία;

Ελεύθερη ενημέρωση σε αστική κοινωνία;

«Εμείς φιλοδοξούμε να βάλουμε ένα τέλος στη διαπλοκή, είναι πολιτική υποχρέωση και καθήκον απέναντι στη δημοκρατία και τους πολίτες», είπε χτες ο Αλ.Τσίπρας στην παρουσίαση των προτάσεών τους για τα ΜΜΕ. Ο ΣΥΡΙΖΑ ανακάλυψε ξαφνικά τη «διαπλοκή του πολιτικού συστήματος, των τραπεζών και των ΜΜΕ», και ως κόμμα που θέλει να κυβερνήσει προκειμένου να διαχειριστεί το αστικό σύστημα, ενδιαφέρεται να «βάλει τάξη» στο χώρο των ΜΜΕ, σπάζοντας τη διαπλοκή. Με την «ανακάλυψη της διαπλοκής» είναι σαν να ανακάλυψε ξαφνικά την Αμερική... Λες και δεν είναι ιδιοκτησία επιχειρηματικών ομίλων, λες και οι αστοί δημιούργησαν ΜΜΕ για «αντικειμενική» ή «πλουραλιστική» ή «δημοκρατική» ή όπως αλλιώς θέλουν να τη λένε, ενημέρωση. Είναι χαρακτηριστικό το πώς εκτιμούν την κατάσταση που υπάρχει στο συγκεκριμένο χώρο από τη σκοπιά της ιδιοκτησίας (άλλη ανακάλυψη που έκαναν), προκειμένου να θέσουν ζήτημα «κανόνων ελευθερίας στην ενημέρωση». Ο υπεύθυνος του τομέα Επικοινωνίας του κόμματος, Β. Μουλόπουλος, είπε μεταξύ άλλων ότι «η συγκέντρωση των media στα χέρια εργολάβων, προμηθευτών του Δημοσίου, εμπόρων όπλων, επιχειρηματικών ομίλων και άλλων ευαγών ιδρυμάτων αλλοιώνει σήμερα δικαιώματα και τείνει να τα καταργήσει» και έτσι «από την ελευθερία της ενημέρωσης περνάμε μέσω ενός ολιγοπωλίου των media στην ελευθερία της ιδιοκτησίας». Μια τοποθέτηση που, όπως και στα άλλα ζητήματα, συγκαλύπτει το γεγονός ότι στις συνθήκες της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, και στα ΜΜΕ, ή πιο σωστά στις ταξικές κοινωνίες, η ελευθερία στην ενημέρωση καθορίζεται από την ελευθερία της κυρίαρχης τάξης να διατηρεί, να προστατεύει και να ενισχύει την καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, την εκμετάλλευση και τα κέρδη. Συγκαλύπτει το γεγονός ότι η ενημέρωση δεν είναι ουδέτερο ζήτημα, ενώ είναι πολύ περισσότερα πράγματα από απλή ενημέρωση. Είναι συνειδητή παρέμβαση στη διαμόρφωση της κοινωνικής συνείδησης, της κοινωνικής ψυχολογίας, επομένως ισχυρή ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση, προπαγάνδα, επίδραση στη διαμόρφωση αξιών, τρόπου ζωής κλπ. Ζητήματα που επίσης δεν είναι και δεν μπορεί να είναι ουδέτερα ταξικά. Αλλά τα παρουσιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ ως τέτοια, όπως παρουσιάζει και τη στρατηγική του σε επίπεδο οικονομίας, ότι δηλαδή με την ανάπτυξη των επιχειρηματικών ομίλων θα ωφεληθεί ο λαός. Η ίδια στρατηγική διαπερνά και τη λογική του για τα ΜΜΕ.

***

Είναι γεγονός ότι τα ΜΜΕ δεν είναι επιχειρήσεις που οργανώνονται, ιδρύονται με σκοπό το κέρδος. Τα αστικά ΜΜΕ είναι ιδιοκτησία μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων με άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Οργανώνονται με σκοπό τη χειραγώγηση του λαού στην αστική πολιτική, τη στήριξη του αστικού πολιτικού συστήματος. Είναι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί του καπιταλιστικού συστήματος, για την αναπαραγωγή της αστικής ιδεολογίας και πολιτικής, χρηματοδοτούνται από τους ομίλους ιδιοκτησίας προκειμένου να υπηρετούνται τα γενικά συμφέροντα των αστών. Επομένως, αναπαράγουν την αστική ιδεολογία και προπαγάνδα, στόχο έχουν την παρεμπόδιση αφύπνισης των λαϊκών δυνάμεων, είναι στην πρώτη γραμμή της πάλης των αστών ενάντια στο εργατικό κίνημα. Τα αστικά ΜΜΕ είναι ιδιοκτησία ομίλων ενταγμένων στο Χρηματιστήριο, χώρο άντλησης κεφαλαίων, και ορισμένα απ' αυτά είναι ενταγμένα αυτοτελώς ως επιχειρήσεις στο Χρηματιστήριο. Αυτοί οι όμιλοι δραστηριοποιούνται και σε άλλους κλάδους της οικονομίας, όπως π.χ., τουρισμός, θαλάσσιες μεταφορές, κατασκευές, διαχείριση απορριμμάτων κλπ., γεγονός που τους δίνει τη δυνατότητα να χρηματοδοτούν τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς τους, τις εφημερίδες τους... Και επίσης να υπηρετούν και τα ιδιαίτερα συμφέροντά τους, εκτός από τα γενικά της τάξης τους. Είναι αυταπάτη να πιστεύει κανείς ότι αυτό μπορεί να αλλάξει.

***

Βεβαίως δε θα σταθούμε εδώ στις προτάσεις που προβάλλει ο ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να «σταματήσει η διαπλοκή» του αστικού πολιτικού συστήματος και των συμφερόντων των καπιταλιστών. Ούτε μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι και στο χώρο των ΜΜΕ πράγματι πρέπει να υπάρχουν κανόνες λειτουργίας, ισότιμης προβολής των θέσεων όλων των κομμάτων, της προβολής της δράσης του εργατικού, του λαϊκού κινήματος, δοσμένης μάλιστα με όσο γίνεται αντικειμενικό και όχι διαστρεβλωμένο και παραμορφωτικό τρόπο, αν και η δημοσιογραφική δουλειά πάντα έχει πολιτική κατεύθυνση, επομένως πάντα παρεμβαίνει στην ενημέρωση και το σχολιασμό από συγκεκριμένη ταξική σκοπιά. Η δημοκρατία στην αστική κοινωνία δεν είναι ταξικά ουδέτερη, όσο και αν πασχίζει ο ΣΥΡΙΖΑ να την παρουσιάσει ως τέτοια. Επομένως οι όποιοι κανόνες δεν μπορεί, αντικειμενικά, να καταφέρουν να εξισώνουν την ενημέρωση από την αστική σκοπιά, με την ενημέρωση από τη σκοπιά του λαού. Είναι και αυτό βέβαια υπόθεση πάλης του κινήματος. Αλλά η δημιουργία ΜΜΕ απαιτεί κεφάλαια. Και κανείς καπιταλιστής δε βάζει τα κεφάλαιά του σε ΜΜΕ για να προβάλλει μαζί με τα δικά του συμφέροντα και αυτά των εργαζομένων. Και ακριβώς αυτή η πραγματικότητα, ότι για να οργανώσεις ΜΜΕ χρειάζονται κεφάλαια, εμποδίζει να κατακτηθεί στον καπιταλισμό, ακόμη και η δυνατότητα οργάνωσης ΜΜΕ από το λαϊκό κίνημα και τους φορείς του που θα μπορούσε να αντισταθμίσει σ' ένα βαθμό τη στοιχειώδη προβολή της δράσης τους.

Οσο για το δημοκρατικό δικαίωμα της ολόπλευρης και ουσιαστικής ενημέρωσης, θα γίνει πραγματικότητα μόνο όταν πάψουν τα ΜΜΕ να είναι «ιδιοκτησία». Στη λαϊκή οικονομία και εξουσία, όπου ο παραγόμενος πλούτος θα είναι λαϊκή - κοινωνική περιουσία και όλοι οι μηχανισμοί παραγωγής και διεύθυνσης της κοινωνίας θα βρίσκονται υπό διαρκή εργατικό - λαϊκό έλεγχο, τότε που τα ΜΜΕ δεν θα είναι ιδιοκτησία κανενός, αλλά όλου του λαού, μόνο τότε η ενημέρωση θα εξυπηρετεί τις λαϊκές ανάγκες στη μόρφωση και τον πολιτισμό, διασφαλίζοντας τα σύγχρονα δικαιώματα των εργαζόμενων σε αυτήν.