Το μεγάλο ταξίδι των φωνών!

Το μεγάλο ταξίδι των φωνών!

Ανανεώνοντας προορισμούς, πληθαίνοντας σε συνταξιδιώτες, πηγαίνοντας κάθε χρονιά τον ορίζοντά του λίγο πιο πέρα, το Πολυφωνικό Καραβάνι ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι των φωνών! Ενα ταξίδι που διαρκώς ξαναρχίζει!

Το Πολυφωνικό Καραβάνι, φέτος γιορτάζει τα 15 χρόνια του! Με το πιο όμορφο, το πιο υποσχετικό ταξίδι του! Ενα πολύτροπο ταξίδι. Με συναυλίες, σεμινάρια, παρουσιάσεις, προβολές, συλλογικές επιτόπιες καταγραφές, περιήγηση, περιοδεύουσα ελεύθερη κατασκήνωση. Ενα ταξίδι στα όρια, τα μεθόρια και τα υπερόρια της γεωγραφίας, της μνήμης και της έκφρασης! Ενα ταξίδι άνευ ορίων και άνευ όρων! Μια συλλογική ιχνηλασία, ένα ταξίδι μύησης στην παλαιότερη μουσική μας κληρονομιά, στα όρια της επιβίωσής της, στα ξέφωτα της ζώσας παράδοσης, από τα μονοπάτια και τα γεφύρια από όπου οι παραδόσεις των γειτόνων λαών σε Βαλκάνια και Μεσόγειο σμίγουν για να αναστήσουν κοινούς τόπους!

Ερευνα και καταγραφή

Ενα ταξίδι που ξεκίνησε το 1998, με την ίδρυση της αστικής μη κερδοσκοπικής «Απειρος» (δωρική ονομασία της Ηπείρου), την πρώτη έκδοση του φερώνυμου περιοδικού, μια «ΝΥΧΤΑ ΣΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΑ» και τη «Συνάντηση ηπειρωτικής πολυφωνίας» στο Πολύδροσο Θεσπρωτίας. Από τότε μέχρι σήμερα, το Πολυφωνικό Καραβάνι απαριθμεί 14 Διεθνείς Συναντήσεις Πολυφωνικού Τραγουδιού, από την καρδιά των Βαλκανίων ως την καρδιά της Μεσογείου, 14 Μεγάλες Γιορτές Πολυφωνικού Τραγουδιού στο κινηματοθέατρο ΠΑΛΛΑΣ και το Θέατρο Πέτρας, 15 χρόνια Εργαστηρίου πολυφωνίας με σεμινάρια στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων, την Ηπειρο και αλλού, 10 χρόνια Αρχείου πολυφωνικού τραγουδιού, τέσσερις ψηφιακές δισκογραφικές εκδόσεις, πλήθος οπτικοακουστικών παραγωγών και πλήθος άλλων δράσεων και εκδηλώσεων. Ενα ταξίδι που διαρκώς μεγαλώνει χρονικά, γεωγραφικά, θεματολογικά, αγκαλιάζοντας διαρκώς περισσότερους φυσικούς και κοινωνικούς χώρους επιβίωσης της Λαϊκής Πολυφωνίας.

Μοναδικό, ανόθευτο, πηγαίο πολιτισμικό είδος, το πολυφωνικό τραγούδι, αποτελεί ένα κομμάτι της μουσικής μας κληρονομιάς, που άνθισε ιδιαίτερα στην Ηπειρο και εκφράζει μορφές κοινωνικής οργάνωσης και συλλογικότητας, οι οποίες φθίνουν σε εποχές εξατομίκευσης και κατακερματισμού, όπως η σημερινή. Αυτή η συλλογικότητα, ίσως, και να είναι το πιο ελκυστικό στοιχείο του πολυφωνικού τραγουδιού, το οποίο, δυστυχώς, έχει επιβιώσει σε ελάχιστες περιοχές του κόσμου.

Το ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι είναι είδος προς αποκάλυψη καθώς η συλλογή των τραγουδιών είναι πολύ δύσκολη, γιατί δεν υπάρχει εμπεριστατωμένη δουλειά. Γίνεται με προσωπική έρευνα κάποιων ανθρώπων, που καταγράφουν ζωντανά τα κομμάτια και στη συνέχεια τους στίχους.

Σημειώνοντας την απουσία συστηματικής έρευνας και καταγραφής, ο Αλ. Λαμπρίδης λέει ότι «έχουν γίνει ελάχιστες εργασίες πάνω στο πολυφωνικό τραγούδι, καθώς η θεωρητική έρευνα για πολλά χρόνια ήταν αποσπασματική, κυριολεκτικά στιγμιαία. Οι πρώτες δουλειές που έγιναν ήταν από τον Σπύρο Περιστέρη και τον Σίμωνα Καρρά, με πιο πρόσφατες κάποιες εργασίες από τα Τμήματα Μουσικολογίας των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Επίσης, σημαντική δουλειά κάνει το Τμήμα Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και ο Βασίλης Νιτσιάκος. Εμείς προσπαθούμε να συμβάλουμε σε αυτό κασέτα - κασέτα, που μας έρχονται από διάφορους φίλους και με επιτόπιες ηχογραφήσεις γερόντων».

Το φετινό πρόγραμμα εμπλουτίζεται συνεχώς στη διαδρομή. Στον πιο ταξιδιάρικο πολιτιστικό θεσμό της Ελλάδας, άλλωστε, ένα θεσμό διαρκώς on the road και συχνά off road, αξία έχει το ίδιο το ταξίδι, το ανάμεσα από τους σταθμούς του ταξιδιού, αυτό που συχνά είναι αποκαλυπτικό!

Χωρίς στήριξη, αλλά με επιμονή

Το Πολυφωνικό Καραβάνι είναι ο μόνος πραγματικά διασυνοριακός πολιτιστικός θεσμός της Ελλάδας, με εκδηλώσεις κάθε χρόνο σε τέσσερις χώρες (Ελλάδα, Αλβανία, Βουλγαρία, Ιταλία). Είναι ο μόνος διαπεριφερειακός πολιτιστικός θεσμός (Ηπειρος, Μεκεδονία, Θεσσαλία). Είναι ο μόνος πολιτιστικός θεσμός της παραμεθόριας Ηπείρου. Είναι ο μόνος πολιτιστικός θεσμός με εκδηλώσεις κάθε χρόνο σε τρεις διαφορετικές ελληνόφωνες περιοχές εκτός των συνόρων (Βόρεια Ηπειρος, Απουλία, Καλαβρία). Είναι ο μόνος διαβαλκανικός πολιτιστικός θεσμός με συνέχεια στο χρόνο. Είναι ο πολιτιστικός θεσμός με τη μεγαλύτερη γεωγραφική εξάπλωση και διασπορά εκδηλώσεων, από τη Φιλιππούπολη της Βουλγαρίας ως τις Συρακούσες της Σικελίας! Δεν είναι, όμως, ο μόνος πολιτιστικός θεσμός που πορεύεται χωρίς καμία στήριξη από το Υπουργείο το λεγόμενο Πολιτισμού, εδώ και δέκα ολόκληρα χρόνια. Σίγουρα, όμως, είναι ο μόνος διασυνοριακός πολιτιστικός θεσμός δίχως καμία στήριξη και από τα αποκαλούμενα διασυνοριακά προγράμματα της ΕΕ....

«Η απουσία κρατικής ή ευρωπαϊκής χρηματοδότησης» -σημειώνουν οι συντελεστές- «δεν είναι για εμάς άλλοθι απραξίας και ματαίωσης εκδηλώσεων. Απεναντίας, είναι το κίνητρο ακόμα μεγαλύτερης επιμονής στο όραμά μας, στο στόχο μας, να συμβάλουμε στη διάδοση, την προβολή και τη διάσωση της πολυφωνικής κληρονομιάς σε μια εποχή οριακή για την επιβίωσή της, σε μια εποχή κατακερματισμού της κοινωνικής της βάσης στους γενέθλιους τόπους της, σε μια εποχή εξατομίκευσης. Να προλάβουμε τη σκυτάλη πριν πέσει και ταφεί, μαζί με τους ύστατους αυθεντικούς ερμηνευτές, να συμβάλουμε να περάσει σε νεότερους ιχνηλάτες, δοκιμάζοντας μέλλοντες διαρκείας. Το Καραβάνι πορεύεται με αποκλειστικό καύσιμο το πιο ανόθευτο, τον ιδρώτα και το αίμα των ανθρώπων του, την αφιέρωσή τους σε μια τόσο δύσκολη, απαγορευτική εποχή. Κι είναι για αυτό που το ταξίδι του διαρκώς μεγαλώνει, σπρώχνοντας διαρκώς πιο πέρα τον ορίζοντά του»...

Επόμενες στάσεις του ταξιδιού: Σήμερα, 10 π.μ., Πολύδροσο Θεσπρωτίας, εκδήλωση για τα 15 χρόνια του Πολυφωνικού Καραβανιού, μεσημεριανό γεύμα στο μοναστήρι της Μίχλας, 7 μ.μ., Παλιά Σαγιάδα, 15 χρόνια Πολυφωνικό καραβάνι! 11.55 μ.μ., αναχώρηση για Μπάρι, Ιταλία. Δευτέρα, 9 π.μ. περιήγηση στο Lecce, 12 μ., υποδοχή στο Corigliano d' Otranto, 5 μ.μ., περιήγηση στο Κalimera, 8 μ.μ., περιήγηση και γκρεκάνικη βραδιά στη Sternatia. Τρίτη, 10 π.μ. - 5 μ.μ. περιήγηση στο Otranto και στην Gallipoli, 8 μ.μ., γκρεκάνικη και πολυφωνική βραδιά στη Masseria Sant' Angelo, Corigliano d' Otranto. Τετάρτη, ταξίδι για Bova Marina, Calabria, 9 mm, υποδοχή από το σύλλογο «Eismia». Πέμπτη, 10 π.μ., περιήγηση στη Bova Superiore, επιτόπια καταγραφή, περιήγηση στο χωριό Ροχούδι, βράδυ με γλέντι με τσαμπόνιες, ταμπουρέλα και καλαβρέζικα ελληνόφωνα στο Galliciano! Παρασκευή, αναχώρηση για Σικελία, 12 μ., Taormina, Θέατρο Greco, συμβολική εκδήλωση, 3 μ.μ., άφιξη Συρακούσες, περιήγηση, συμβολική εκδήλωση στην Ορτυγία, ολοκλήρωση του καραβανιού. Σάββατο 7 μ.μ., απόπλους από το Μπάρι για Ηγουμενίτσα.

Σ.Α.