Όλοι “υπερασπίζονται τον κομμουνιστή Μπογιό”. Τους κομμουνιστές μεταλλεργάτες κανείς;

Όλοι “υπερασπίζονται τον κομμουνιστή Μπογιό”. Τους κομμουνιστές μεταλλεργάτες κανείς;

Αναρτήθηκε από τον/την redship






Rate This

Totem of PsyClinic ‏@totem91 7ω


Όλοι “υπερασπίζονται τον κομμουνιστή Μπογιό”. Τους κομμουνιστές μεταλλεργάτες κανείς;
ΝΑΥΠΗΓΟΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΖΩΝΗ – ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΣΧΙΣΤΟΥ
Καταδικάστηκαν συνδικαλιστές με μηνύσεις εργολάβων
Το δικαστήριο αποδέχτηκε τις άθλιες κατηγορίες των εργοδοτών, που επιστράτευσαν μέχρι και τη Χρυσή Αυγή για να χτυπήσουν τα ταξικά συνδικάτα

Την ένταση του αυταρχισμού αστικού κράτους και εργοδοσίας σε βάρος συνολικά του εργατικού κινήματος, σηματοδοτεί η απόφαση του Πλημμελειοδικείου Πειραιά, να καταδικάσει με 5 μήνες φυλακή τον Πέτρο Πουντίδη και Παύλο Πουντίδη, συνδικαλιστές των ταξικών σωματείων Μετάλλου Πειραιά και Ηλεκτρολόγων Πλοίων. Η δίκη αφορούσε στις κινητοποιήσεις που έκαναν τα ταξικά συνδικάτα στο Βιομηχανικό Πάρκο Σχιστού (ΒΙΠΑΣ) το καλοκαίρι του 2008, για να υπερασπιστούν το δικαίωμα στη συνδικαλιστική δράση, τις Συμβάσεις Εργασίας, συνολικά τη δουλειά με δικαιώματα.
Στο ΒΙΠΑΣ λειτουργούν επιχειρήσεις εργολάβων που δραστηριοποιούνται στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη. Αυτό σημαίνει ότι με τη συγκεκριμένη απόφαση, το δικαστήριο έρχεται επί της ουσίας να δώσει αέρα στα πανιά των μεγαλοεργολάβων, που έφτασαν να «βάλουν μπροστά» ακόμα και τα ναζιστικά αποβράσματα της Χρυσής Αυγής για να «καθαρίσουν» τη Ζώνη και κατ’ επέκταση το ΒΙΠΑΣ, από τις ταξικές δυνάμεις, να «τελειώνουν» με τη συνδικαλιστική δράση, να επιβάλουν όρους δουλεμπορίου σε βάρος των εργαζομένων.
Οι δύο συνδικαλιστές βρέθηκαν στο εδώλιο με εντελώς ανυπόστατες κατηγορίες που χάλκευσε ένας εργολάβος, ιδιοκτήτης μηχανουργείου. Αυτό που κάνει την πρόκληση ακόμα πιο μεγάλη, είναι το σκεπτικό που παραθέτει ο εργολάβος στη μήνυσή του και που -όπως δείχνει η απόφαση- αποδέχτηκε το δικαστήριο. Πρόκειται για κείμενο – «μανιφέστο» της εργοδοσίας, διανθισμένο με αντικομμουνισμό και με επιχειρήματα αναλόγου περιεχομένου με αυτά που διακήρυτταν οι χρυσαυγίτες όταν προετοίμαζαν τη δολοφονική επίθεση στο Πέραμα.
Συγκεκριμένα, καταφέρεται εναντίον των ταξικών συνδικάτων της Ζώνης για τα οποία αναφέρει ότι «αποτελούν ένα “μόρφωμα συνδικαλιστικής δράσης” και τα τελευταία χρόνια, όπως είναι γνωστό, αναπτύσσουν, τη “συνδικαλιστική τους δράση” κατευθυνόμενα απροκάλυπτα από συγκεκριμένη πολιτική παράταξη, με αποτέλεσμα να μετέρχονται πολλές φορές μεθόδους και πρακτικές που αναμφισβήτητα νοθεύουν την έννοια της νόμιμης συνδικαλιστικής δράσης και την μετατρέπουν σε μακρύ και ευέλικτο βραχίονα πολιτικών επιδιώξεων, εναρμονισμένων με τη φιλοσοφία και την ιδεολογία μιας άλλης πολιτικής και ιδεολογικής κοσμοθεωρίας»!
Προσθέτει ακόμα ότι «τα γεγονότα που συνέβησαν» στις 13, 14 και 17 Ιούνη του 2008, τις μέρες δηλαδή που εξελίσσονταν οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων στο ΒΙΠΑΣ, «προσχηματικά μόνο είχαν ως στόχο κάποια συνδικαλιστική δήθεν διεκδίκηση, αφού στην ουσία, στοχοποιούσαν το επιχειρηματικό κατεστημένο, επιχειρώντας την ενοχοποίησή του, με την επίκληση προκλητικά ψευδών επιχειρημάτων για να διεγείρουν το συναίσθημα των εργαζομένων και να τους στρέψουν ενάντια στην εργοδοσία»!
Ο εργολάβος ισχυρίζεται ότι οι συνδικαλιστές πήγαν στην επιχείρησή του και «με ύφος οργίλο μας διέταξαν να σταματήσουμε όσοι δουλεύουμε (…). Η έκδηλη πρόθεση των εισβολέων να χρησιμοποιήσουν εναντίον μας βία, η αριθμητική τους υπεροχή, αλλά και η εμπειρία μας από συμβάντα του παρελθόντος δεν άφηναν σε εμάς περιθώρια»! Δηλαδή, το «έγκλημα» των δύο συνδικαλιστών ήταν η «ιδεολογική κοσμοθεωρία» τους, το «ύφος οργίλο» και ότι ο εργολάβος είχε την εντύπωση ότι είχαν «έκδηλη πρόθεση» να χρησιμοποιήσουν βία!
Το σκεπτικό της μήνυσης ενίσχυσε ο εισαγγελέας της έδρας ο οποίος παραδέχτηκε ότι «πρέπει να έγιναν τα περιστατικά» και ότι αυτό «φαίνεται από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που επικρατούσε τότε στο ΒΙΠΑΣ»! Από το 2008 μέχρι και σήμερα, οι εργολάβοι των ΒΙΠΑΣ – Ζώνης έχουν καταθέσει εκατοντάδες μηνύσεις σε βάρος των συνδικαλιστών των ταξικών Συνδικάτων της Ζώνης, πολλές από τις οποίες είναι σαν να βγήκαν με καρμπόν. Μόνο ο πρόεδρος του Συνδικάτου Σωτήρης Πουλικόγιαννης μετράει πάνω από 200!
Προχτές, ωστόσο, ήταν η πρώτη καταδικαστική απόφαση σε βάρος των σωματείων της Ζώνης και μάλιστα σε μια περίοδο που έχει αποδειχτεί από τα σωματεία με συγκεκριμένα στοιχεία στις εισαγγελικές και ανακριτικές αρχές ότι οι φονιάδες της Χρυσής Αυγής είχαν πληρωθεί από τους εργολάβους για να χτυπήσουν τους κομμουνιστές συνδικαλιστές της Ζώνης στο Πέραμα. Ωστόσο, η αστική Δικαιοσύνη όχι μόνο δεν έχει «ενοχλήσει» ούτε έναν εργολάβο, αλλά έρχεται τώρα να ζητήσει από πάνω και τα ρέστα από τα σωματεία.
Μπαράζ διώξεων στη Λάρισα

Μπαράζ δικαστικών διώξεων σε βάρος συνδικαλιστών του ταξικού κινήματος, καταγγέλλει και το Εργατικό Κέντρο Λάρισας. Για το ζήτημα αυτό έδωσε συνέντευξη Τύπου, όπου αναφέρθηκε σε συγκεκριμένα περιστατικά:
Μόλις πρόσφατα, το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Λάρισας επέβαλε την πρωτοφανή ποινή του ενός χρόνου φυλάκισης και ενός χρόνου στέρησης των πολιτικών δικαιωμάτων, στον πρόεδρο του Συνδικάτου Επισιτισμού – Τουρισμού Λάρισας και σε έναν εργαζόμενο, ύστερα από μήνυση εργοδότη για συκοφαντία και ψευδορκία.
Ανάλογη μήνυση είχε υποβληθεί από εργοδότη εναντίον του πρώην ΔΣ του Συνδικάτου Επισιτισμού. Πρωτόδικα, το 2012 το δικαστήριο είχε καταδικάσει σε φυλάκιση 6-8 μηνών όλα τα μέλη του ΔΣ, για να αθωωθούν στο Εφετείο.
Μήνυση έχει επίσης υποβληθεί και από τη Γαλακτοβιομηχανία «ΟΛΥΜΠΟΣ», εναντίον του προέδρου, του γενικού γραμματέα, του αντιπροέδρου του Συνδικάτου Γάλακτος-Τροφίμων-Ποτών και του προέδρου του ΕΚΛ, για απεργία που είχε γίνει το 2012 ενάντια στις μειώσεις μισθών.
Μια σειρά μηνύσεις και δίκες με καταδικαστικές αποφάσεις είχαν προηγηθεί σε μέλη του ΔΣ του ΕΚΝΛ και σωματείων, για την περιφρούρηση παλιότερων απεργιών.
Σε εξέλιξη βρίσκονται μια σειρά δίκες εναντίον συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ και του ΕΚΛ για κινητοποιήσεις ενάντια στο χαράτσι των διοδίων. Σε απολογία έχουν κληθεί μέλη του προηγούμενου ΔΣ του ΕΚΛ και ο σημερινός πρόεδρός του, Τ. Τσιαπλές, για κινητοποιήσεις ενάντια στα διόδια και ενάντια στα χαράτσια έξω από τις Εφορίες.
Οπως επισημάνθηκε στη συνέντευξη Τύπου, «το ΕΚΛ αξιώνει από την κυβέρνηση να σταματήσει αμέσως κάθε δίωξη σε βάρος στελεχών του, σε βάρος άλλων συνδικαλιστών και εργαζομένων, που αγωνίζονται ενάντια στην αντιλαϊκή πολιτική της, ενάντια στην επιθετικότητα της εργοδοσίας».
Ξανά δίκη για τα «Τζάμπο»

Χτες, τέλος, έγινε στον Πειραιά μια ακόμη δίκη για συμμετοχή στις κινητοποιήσεις έξω από Τζάμπο, ενάντια στην απόλυση συνδικαλιστή. Ανάμεσα στους 8 κατηγορούμενους, ήταν και άνθρωποι που δεν είχαν σχέση με την κινητοποίηση, αλλά βρέθηκαν να διώκονται επειδή είχαν παρκάρει τα αυτοκίνητά τους κοντά στο κατάστημα και η Αστυνομία κατέγραψε τις πινακίδες τους!
Η δίκη αναβλήθηκε για τις 4 Ιούνη του 2014, επειδή δεν είχαν προσέλθει οι μηνυτές, δηλαδή οι εκπρόσωποι του ομίλου «Τζάμπο», αλλά και οι μάρτυρες κατηγορίας, όλοι αστυνομικοί. Υπενθυμίζεται ότι ο εισαγγελέας Σανιδάς είχε χαρακτηρίσει τις κινητοποιήσεις στα Τζάμπο «τελεσθέντα εγκλήματα», ανοίγοντας το δρόμο για διώξεις εργαζόμενων και συνδικαλιστών.Ριζοσπάστης

Αστική δημοσιογραφία το μεγαλείο σου...

Αστική δημοσιογραφία το μεγαλείο σου...


Γράφει η χτεσινή «Καθημερινή»: «Ερώτημα δεύτερο: Είναι αλήθεια ότι "ο ελληνικός λαός έδωσε αυτό που μπορούσε για να ξεπεραστεί η κρίση" και ότι τώρα "αυτό πρέπει να εκτιμηθεί από την Ευρώπη". Φοβάμαι ότι και πάλι θα σας απογοητεύσω. Διότι, πράγματι, κάποιοι έδωσαν αυτό που μπορούσαν και θα εξακολουθούν να δίνουν αυτό που δεν μπορούν. Είναι κατά κύριο λόγο οι ιδιοκτήτες ακινήτων, ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας και η μέση τάξη γενικότερα. Και τα έδωσαν για να διασώσουν ένα πολυδάπανο κράτος το οποίο η Ελλάδα ακόμη επιμένει να συντηρεί. Τα έδωσαν για να μειώσουν τα ελλείμματα της λειτουργίας του. Επομένως, τι είναι αυτό που πρέπει να εκτιμηθεί από την Ευρώπη και, κατά συνέπεια, να αναγνωρισθεί στην Ελλάδα; Προφανώς, το δικαίωμά της να παράγει ελλείμματα».


Μια λαθροχειρία και μια σκόπιμη συγκάλυψη. Η λαθροχειρία είναι ότι ο ιδιωτικός τομέας πλήρωσε για τα ελλείμματα και τα χρέη και όχι ο λαός. Η απάτη σε όλο της το μεγαλείο. Και αυτό λέγεται, ενημέρωση, αποκάλυψη της αλήθειας και πολλά άλλα τέτοια φληναφήματα της αστικής δημοσιογραφίας. Και η σκόπιμη συγκάλυψη είναι στο γεγονός ότι τα ελλείμματα δε δημιουργήθηκαν από τις παροχές του αστικού κράτους στο λαό, αλλά από την πολύμορφη ενίσχυση των μεγαλοεπιχειρηματιών για να κάνουν επενδύσεις, ή για δημόσιες επενδύσεις σε όφελός τους, μέσω των «αναπτυξιακών τους νόμων», μέσω των νόμων επιδότησής τους για μεταφορά επιχειρήσεων στο εξωτερικό, μέσω των νόμων για τις φοροαπαλλαγές τους κ.λπ. Μόλις προχτές ο υφυπουργός ανάπτυξης είπε στη Βουλή ότι οι θυγατρικές της «Βιοχάλκο» πήραν κρατική επιδότηση σχεδόν 31 εκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις. Αστική δημοσιογραφία το μεγαλείο σου...

Αντικομμουνισμός σε όλες τις εκδοχές

Αντικομμουνισμός σε όλες τις εκδοχές


Συνεχίζει ο υπουργός Υγείας να επιτίθεται με αντικομμουνισμό στους συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ, μέλη του ΚΚΕ, που τον στριμώχνουν με στοιχεία για τον αντιλαϊκό χαρακτήρα της πολιτικής της κυβέρνησης και στον τομέα της Υγείας. Χτες το πρωί, σε τηλεοπτικό σταθμό, ο πρόεδρος του Σωματείου του «Ευαγγελισμού» και στέλεχος του ΚΚΕ, Ηλίας Σιώρας, παρέθεσε συγκεκριμένα στοιχεία που δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των αξονικών τομογράφων και άλλων διαγνωστικών μηχανημάτων τεχνολογίας αιχμής, βρίσκεται στα χέρια ιδιωτών, όπου αναγκάζονται να καταφεύγουν οι ασθενείς, πληρώνοντας από την τσέπη τους για αναγκαίες εξετάσεις. Αντί άλλης απάντησης, ο υπουργός Υγείας κατέφυγε σε παραλήρημα, κατηγορώντας τον συνδικαλιστή «εσύ είσαι κομμουνιστής, είσαι ενάντια στους ιδιώτες και την επιχειρηματική δραστηριότητα, γι' αυτό τα λες αυτά»! Το ίδιο έγινε και το βράδυ, σε άλλο κανάλι, όπου ο πρόεδρος του σωματείου του «Ευαγγελισμού» έλεγε στον Αδωνη Γεωργιάδη για τις τεράστιες ελλείψεις στο νοσοκομείο και αυτός «απαντούσε» με κραυγές για τα ...γκούλαγκ στην πρώην ΕΣΣΔ! Δεν είναι τυχαία η τακτική του. Εκτός από την προσπάθεια να πετάξει την μπάλα στην εξέδρα και να απαξιώσει τους συνδικαλιστές σαν υποκινούμενους από κομματικά συμφέροντα, η κυβέρνηση οξύνει τον αντικομμουνισμό στην εκλεπτυσμένη και τη χοντροκομμένη εκδοχή του. Μια σειρά από δηλώσεις στελεχών της, η αναπαραγωγή της θεωρίας των δύο άκρων, η στοχοποίηση συνδικαλιστών του ταξικού κινήματος από τη εργοδοσία, με μακρύ χέρι άλλοτε την ταξική Δικαιοσύνη και άλλοτε τη Χρυσή Αυγή, το επιβεβαιώνουν. Ο λαός πρέπει να επαγρυπνεί. Αυτόν έχουν στο στόχαστρο και γι' αυτό επιτίθενται στους κομμουνιστές, που είναι στην πρωτοπορία των εργατικών λαϊκών αγώνων.

Πολλές μαζί παγίδες για την εργατική τάξη, το λαό

Πολλές μαζί παγίδες για την εργατική τάξη, το λαό


«Ο Ντέισελμπλουμ, χωρίς περιστροφές, τάχθηκε υπέρ της ακόμη περισσότερο συγκεντρωτικής - αυταρχικής διαχείρισης της Ευρωζώνης λέγοντας ότι πρέπει να επιβάλλονται Μνημόνια σε όσες χώρες παραβιάζουν το Σύμφωνο Σταθερότητας και τη ρήτρα για την ουσιαστική εκμηδένιση του δημοσίου ελλείμματος (...) Πώς μπορεί, όμως, να διασωθεί η Ευρωζώνη με το μισό γαλλογερμανικό άξονα να θέτει υπό τιμωρία τον άλλο μισό; Η ευρωπαϊκή πορεία δεν εξαρτάται, όμως, από τα ιδεολογικά καπρίτσια ή τις αδίστακτες διαμάχες συμφερόντων. Είναι υπόθεση των λαών της Ευρώπης η επανεθεμελίωση της ΕΕ στη βάση της Δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής. Η επικείμενη μάχη των ευρωεκλογών, με την αποφασιστική ενίσχυση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, μπορεί να αποδειχθεί αφορμή για, έστω βαθμιαία, αντιστροφή της εξέλιξης προς θετική κατεύθυνση. Στοίχημα ζωής για εκατομμύρια Ευρωπαίους, στοίχημα Δημοκρατίας και ανάπτυξης με δουλειά για την Ευρώπη. Η μάχη για να μην περάσουν τα νέα σχέδια που εκφώνησε ο Ντέισελμπλουμ ισοδυναμεί με την υπεράσπιση του δικαιώματος κάθε λαού -και συνολικά των ευρωπαϊκών λαών- να ψηφίζουν κυριαρχικά για το μέλλον τους, να μη φυλακίζεται η πολιτική αλλαγή από τους σιδερένιους κανόνες της υπερκρατικής και ανεξέλεγκτης κυβέρνησης».


Αυτά έγραφε χτες η «Αυγή», δείχνοντας σαν να πέφτει από τα σύννεφα ο ΣΥΡΙΖΑ με τις εξελίξεις στην Ευρωζώνη σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της. Και λέμε σαν να έπεφτε από τα σύννεφα γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ είναι που ζητά «περισσότερη Ευρώπη», που ζητά πολιτική ενοποίηση, που ζητά κοινές πολιτικές, που έχει συμφωνήσει με τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση (ΟΝΕ) και στο ευρώ. Συμμετοχή που πρέπει να υπακούει στους όρους της ΟΝΕ που προσδιορίζουν ότι οι ενταγμένες σ' αυτήν χώρες δεν πρέπει να έχουν δημοσιονομικό έλλειμμα πάνω από 3% του ΑΕΠ και εξωτερικό χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ. Ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει πως δεν καταλαβαίνει ότι η ΕΕ και η Ευρωζώνη, είναι ένωση καπιταλιστικών οικονομιών, με συμμετοχή διαφορετικών κρατών. Ετσι, στην ένωση συνυπάρχουν οι ανταγωνισμοί επειδή υπάρχουν συμφέροντα του κεφαλαίου διαφορετικών κρατών και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους είναι νόμος του καπιταλισμού. Κάνει πως δεν καταλαβαίνει ότι στον καπιταλιστικό ανταγωνισμό, το μεγάλο σε μέγεθος κεφάλαιο καταβροχθίζει το μικρό. Αποτέλεσμα της ανισομετρίας είναι κάποια κεφάλαια να είναι μεγάλα και κάποια μικρότερα. Η ανισομετρία εκφράζεται και στο επίπεδο των καπιταλιστικών οικονομιών των διαφορετικών κρατών της Ενωσης.

Βεβαίως, ο ΣΥΡΙΖΑ γνωρίζει και μάλιστα πολύ καλά. Και επειδή τα γνωρίζει πολύ καλά, προβάλλει ως σωτηρία για την Ευρωζώνη λύση «στη βάση της Δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής». Αλλά αλληλεγγύη μεταξύ καπιταλιστών και στο επίπεδο της Ευρωζώνης και της ΕΕ, με δεδομένο το νόμο του ανταγωνισμού για το κέρδος, δεν υπάρχει. Μπορεί να υπάρξει μόνο σε δύο περιπτώσεις. Στην ενιαία επίθεση του κεφαλαίου ενάντια στην εργατική τάξη και σε περίπτωση κινδύνου της αστικής εξουσίας σε μια χώρα από την εργατική τάξη. Υπάρχει βεβαίως και η περίπτωση της συμμαχίας μεταξύ επιχειρηματικών ομίλων διαφορετικών κρατών, στα πλαίσια του ανταγωνισμού, ενάντια σε επιχειρηματικούς ομίλους άλλων κρατών εντός της Ευρωζώνης και της ΕΕ. Επομένως, ο ΣΥΡΙΖΑ προβάλλει την αυταπάτη ότι μπορεί να υπάρξει αλληλεγγύη μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών της Ευρωζώνης και της ΕΕ, όταν η ένωσή τους γίνεται πάνω στη βάση του ανταγωνισμού.
Ενα κάρο αυταπάτες

Με δεδομένο ότι τα κριτήρια της ΟΝΕ δεν τα τηρούν αρκετά καπιταλιστικά κράτη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα και επειδή η διαχείριση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης σε όφελος του κεφαλαίου σε κάθε κράτος μέλος της Ευρωζώνης και της ΕΕ, όχι μόνο δυσκολεύεται από τα ελλείμματα και το κρατικό χρέος, αλλά γίνεται πρόβλημα της ίδιας της Ευρωζώνης και της ΕΕ, ενισχύονται μέτρα ελέγχου από τα κοινοτικά όργανα, με την επιβολή μνημονίων ή άλλων τέτοιων συμφωνιών, όπως π.χ. η έγκριση των κρατικών προϋπολογισμών. Αλλωστε, στην προκειμένη περίπτωση κάθε κράτος μέλος, πασχίζει να χάσουν όσο το δυνατό λιγότερο τα δικά του μονοπώλια από την καταστροφική δράση της κρίσης. Και αυτό οξύνει τον ανταγωνισμό. Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής αποφάσισαν: «Πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω ο συντονισμός των οικονομικών πολιτικών, ιδίως μέσω της αύξησης του βαθμού δέσμευσης και υλοποίησης των οικονομικών πολιτικών και μεταρρυθμίσεων στα κράτη - μέλη της ζώνης του ευρώ στο επίπεδο της λήψης και της εφαρμογής των αποφάσεων (...) για την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση και τη λειτουργία της ΟΝΕ». Σε αυτή την κατεύθυνση παίρνουν μέτρα.

Βεβαίως, εδώ επιβάλλεται η δύναμη των ισχυρότερων κρατών, αλλά στον καπιταλισμό επίσης αυτό είναι νόμος, όπως το γεγονός που προαναφέραμε ότι το μεγαλύτερο σε μέγεθος κεφάλαιο επιβάλλεται καταστρέφοντας το μικρότερο. Για την εργατική τάξη βεβαίως και για τ' άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, καμιά «κοινοτική αλληλεγγύη», ακόμη και στον υποθετική περίπτωση που μπορεί να υπάρξει δε σημαίνει δικό τους όφελος. Η εκμετάλλευσή τους από το κεφάλαιο δεν αλλάζει.

Προβάλλει, επίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ ως μέσο σωτηρίας της Ευρωζώνης τη «δημοκρατία». Μα όλα τα παραπάνω, είναι η δημοκρατία των αστών, του κεφαλαίου, σε κάθε κράτος μέλος και στην Ευρωζώνη, στην ΕΕ. Στην προκειμένη περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ συγκαλύπτει την ταξική ουσία της δημοκρατίας σπέρνοντας αυταπάτες ότι μπορεί η ΕΕ να γίνει φιλολαϊκή. Αυτή είναι τακτική της πιο ύπουλης χειραγώγησης των λαών στους καπιταλιστές. Ετσι εξηγούνται οι αναφορές του ΣΥΡΙΖΑ στη λεγόμενη «κοινωνική συνοχή». Η μεγαλύτερη απάτη είναι το κάλεσμα αλλαγής πολιτικής στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ μέσω της ψήφου στο Ευρωκοινοβούλιο. Και είναι η μεγαλύτερη απάτη γιατί το Ευρωκοινοβούλιο δεν είναι λαϊκό όργανο, όπως και κανένα αστικό Κοινοβούλιο. Τι εννοεί άραγε ο ΣΥΡΙΖΑ όταν αναφέρεται σε αλλαγή πολιτικής με δεδομένο ότι στην οικονομία κυριαρχούν τα μονοπώλια και την εξουσία την έχει το κεφάλαιο; Επίσης, από πού κινδυνεύει η Ευρωζώνη και γιατί καλεί ο ΣΥΡΙΖΑ το λαό να την στηρίξει ενισχύοντας τον ίδιο;

Τέλος: Από όλα τα παραπάνω αποκαλύπτεται ο αστικός χαρακτήρας της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ, που φαίνεται και από την αντίληψη που έχουν και κόμματα του κεφαλαίου, για τις φαινομενικά πολλές επιλογές στα πλαίσια του καπιταλισμού, που όλες μαζί συγκλίνουν στην εξής μία, υποταγή στην εκμετάλλευση και σε επίπεδο Ευρωζώνης και ΕΕ και σε επίπεδο κράτους-μέλους. Συγκαλύπτοντας έτσι την ταξική ουσία του συστήματος.

Πολλές λοιπόν παγίδες μαζί για την εργατική τάξη και το λαό, με το επιχείρημα σωτηρίας της Ευρωζώνης. Εχουν γίνει επιστήμονες στην επιδίωξη υποταγής του λαού στους στόχους του κεφαλαίου.

Τραβάνε ζόρι, γίνονται επικίνδυνοι

Τραβάνε ζόρι, γίνονται επικίνδυνοι

Ο
τι το σύστημα τραβάει ζόρια είναι φανερό. Οτι αυτά τα ζόρια σπρώχνουν ορισμένους αρθρογράφους να βγάζουν από τη ναφθαλίνη εμφυλιοπολεμικά κείμενα είναι μια παράπλευρη εξέλιξη, όχι όμως ασήμαντη. Είναι έκδηλη η τάση σε κείμενα όπως: «Τσαλακώνουμε την ανύπαρκτη "αγιότητα" της μηδενιστικής Αριστεράς κι ανατρέπουμε τη δικτατορία της στον δημόσιο λόγο» (Φ. Κρανιδιώτης). Κείμενα που αλληλοσυμπληρώνονται: «Οι μελαγχολικοί επίγονοι των ηττημένων του '49 θα λουστούν το άπλετο σκότος μιας απάνθρωπης ιδεολογίας που ήθελαν να μας φορέσουν (με το στανιό) και σήμερα δεν μπορούν να ξεπεράσουν το στρες και την κατάθλιψη της σωτήριας χασούρας τους» (Λιάκος). Οσο κι αν μοιάζουν γραφικά, δεν είναι, καθώς προβάλλουν ανοιχτά την απειλή: «Η δημοκρατία δεν επιτρέπει τη δημιουργία κόμματος, τη διεκδίκηση της εξουσίας από πολίτες που πίστη τους και όραμά τους είναι η κατάλυση της δημοκρατίας, η δικτατορία του προλεταριάτου» (Γιανναράς).


Δ
εν εξηγείται αυτή η ένταση μόνο σαν χάιδεμα των αυτιών εκείνου του τμήματος των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής που νιώθουν ορφανοί μετά την είσοδο του Μιχαλολιάκου στον Κορυδαλλό. Η ένταση της επίθεσης και το εύρος της (εκδηλώνεται παράλληλα τόσο σε κύρια άρθρα εφημερίδων, όσο και μέσα σε σχολικές αίθουσες, όπου καθηγητές ανακαλύπτουν σπόρους εαμοκομμουνισμού σε λαμπρές σελίδες της ελληνικής λογοτεχνίας) οδηγούν σε παραπέρα σκέψεις. Είναι σαν κάποιος να επιβάλλει τη μετάθεση του κέντρου της αντιπαράθεσης σε όσο πιο επιθετικά αντικομμουνιστική και αντιδραστική κατεύθυνση γίνεται. Ετσι που από τη μια να εμφανίζεται απόλυτος μονόδρομος η δικτατορία των πολυεθνικών με κάθε πολιτική της έκφραση. Κι από την άλλη να φαντάζει οχυρή θέση η προσφυγή σε κεντροαριστερές λύσεις, που όμως διατηρούν ανέγγιχτο το σύστημα της εκμετάλλευσης.


Π
ρόκειται για ένα κύμα αντιδραστικοποίησης συνολικά της πολιτικής ζωής. Για ένα μπαράζ με το οποίο δεν επιδιώκεται απλά να θολώνει ο νους, αλλά να προετοιμάζεται ο κόσμος για πιο αντιδραστικές θέσεις και πράξεις. Ρίχνουν σ' ένα καζάνι και ανακατεύουν παραδόσεις του επαναστατικού κινήματος με εκτρωματικές καταστάσεις σήψης των συμβιβασμένων συνδικαλιστικών ηγεσιών. Τον ηρωικό αγώνα του ΔΣΕ για τη λαϊκή εξουσία τον μπλέκουν με τη βρώμα που συνοδεύει συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ. Ταυτόχρονα συνεχίζουν συνειδητά να αποδίδουν στο ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηριστικά που δεν έχει, διαμορφώνοντας ψευτο-αντιπαραθέσεις και πιέζοντάς τον για ακόμα μεγαλύτερη προσαρμογή σε ένα ακόμα πιο αντιδραστικό θεσμικά πολιτικό σύστημα. Φαίνεται ότι δεν φτάνουν οι δηλώσεις συμμόρφωσής του στην αστική νομιμότητα και την κοινωνική συνοχή που δίνει με κάθε τρόπο, ούτε ο αστικός σοσιαλδημοκρατικός χαρακτήρας της στρατηγικής του. Δουλεύουν με προοπτική. Κατανοούν πως δεν αρκούν τα μέχρι τώρα διάφορα πολιτικά αναχώματα που έχουν στηθεί. Προωθούν μια εξαιρετικά αντιδραστική πολιτική που αναγκαστικά προκαλεί αντιδράσεις. Γνωρίζουν ότι τόσο οι επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης όσο και η βεβαιότητα πλέον ότι και στην ανάκαμψη η κατάσταση της εργατικής τάξης θα είναι χειρότερη, αργά ή γρήγορα μπορεί να οδηγήσουν τμήματα λαϊκών στρωμάτων στην αναζήτηση διεξόδου σε αντίθεση με το σύστημα. Ετσι, πριν πεινάσουν μαγειρεύουν. Στοχοποιούν το ΚΚΕ, τη γραμμή ταξικής ανασύνταξης του εργατικού κινήματος, την πάλη για τη λαϊκή συμμαχία. Τρομοκρατούν τις συνειδήσεις έτσι που από σήμερα να θεωρείται εχθρός η ανάπτυξη των αγώνων. Γι' αυτό το στόχο καταφεύγουν σ' έναν αντικομμουνισμό που λίγο απέχει από το παραλήρημα.


Θανάσης ΛΕΚΑΤΗΣ

ΗΠΑ Περικοπές και στα κουπόνια σίτισης

ΗΠΑ
Περικοπές και στα κουπόνια σίτισης

ΟYAΣΙΓΚΤΟΝ.--

Γερό χτύπημα θα δεχτούν από αύριο (Παρασκευή) ένας στους επτά Αμερικανούς που εξαρτά τη διατροφή του από τα κουπόνια αγοράς τροφίμων καθώς τίθενται σε ισχύ περικοπές ύψους 5 δισ. δολαρίων σε κουπόνια σίτισης, ενώ μεσοπρόθεσμα αναμένεται να μειωθούν δραστικά οι κατηγορίες των σήμερα 48.000.000 φτωχών που αναγκάζονται να καταφεύγουν σε αυτά.

Οπως σημειώνουν αμερικανικά δίκτυα, από το 2004 έχουν διπλασιαστεί οι αιτήσεις των Αμερικανών που επιθυμούν πρόσβαση στα κουπόνια του Προγράμματος Συμπληρωματικής Διατροφικής Βοήθειας (SNAP), το κόστος έχει τριπλασιαστεί και παρόλα αυτά το Κογκρέσο ετοιμάζεται να περικόψει τα κονδύλια κρατικής χρηματοδότησης στο όνομα μεσοπρόθεσμης τιθάσευσης των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού.

Την Παρασκευή λήγει η διάρκεια ενός πακέτου κινήτρων τόνωσης της οικονομίας από την κρίση του 2008 που είχε ψηφιστεί το 2009 και στο οποίο συμπεριλαμβάνονταν κεφάλαια χρηματοδότησης της επισιτιστικής βοήθειας των φτωχότερων Αμερικανών. Πρόσφατο δημοσίευμα της εφημερίδας «Ουάσιγκτον Ποστ» εκτιμά ότι το επόμενο διάστημα θα επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο η κατάσταση για τα λαϊκά στρώματα με χαμηλά εισοδήματα καθώς από την 1η Νοέμβρη η Βουλή των Αντιπροσώπων και η Γερουσία θα ξαναρχίσουν τις συζητήσεις για το νομοσχέδιο αγροτικής μεταρρύθμισης μέρος του οποίου αφορά και στο πρόγραμμα επισιτιστικής διατροφικής βοήθειας με κουπόνια. Η Γερουσία έχει ήδη εγκρίνει νομοσχέδιο για την «εξοικονόμηση» 4,5 δισ. δολαρίων μέσα στην επόμενη 10ετία, ενώ η Βουλή των Αντιπροσώπων ετοιμάζεται να ψηφίσει νομοσχέδιο που θα κόψει άλλα 39 δισ. δολάρια από το πρόγραμμα επισιτιστικής βοήθειας με κουπόνια έως το 2023, μειώνοντας δραματικά τον αριθμό των δικαιούχων κουπονιών σίτισης.

Για ένα στημένο ρεπορτάζ

Για ένα στημένο ρεπορτάζ

Τ
ην Πέμπτη 24 Οκτώβρη, στο δελτίο ειδήσεων του STAR, παίχτηκε άλλο ένα μονόπρακτο από το θεατρικό «Οι λακέδες του ΠΑΜΕ και του ΚΚΕ θα εξαφανιστούν από τη Ζώνη».


Παράσταση που ανεβάζουν χρόνια οι εργοδότες στο λιμάνι, και τη μετέφερε και στη μικρή οθόνη ο σκηνοθέτης των μεγαλύτερων ταινιών τρόμου, η Χρυσή Αυγή. Το εμετικό «ρεπορτάζ» (σε πολλά εισαγωγικά η λέξη ρεπορτάζ) του Τάσου Τέλογλου ήταν ένα ακόμα λιθαράκι, σε μια σειρά κατευθυνόμενων προπαγανδιστικών χτυπημάτων από την εργοδοσία.

Δεν ήταν λίγες οι φορές στο παρελθόν, που ανυπόγραφα άρθρα στην «Καθημερινή» ή στο «Βήμα», ακόμα στην «Ελευθεροτυπία» ή στην «Αυγή», αποτελούσαν παιχνίδι «βρες τις διαφορές» για τους εργάτες στη Ζώνη του Περάματος. Βρες τις διαφορές, ανάμεσα στα άρθρα εκείνα και στις ανακοινώσεις ή τα δελτία Τύπου της ένωσης εργοδοτών του ΒΙΠΑΣ (Βιομηχανικού Πάρκου Σχιστού) ή της ένωσης εργοδοτών της Ζώνης. Συνήθως οι διαφορές ήταν ανύπαρκτες, και αν υπήρχαν 2-3, αναλωνόντουσαν σε επίπεδο συντακτικού ή γραμματικού τύπου.

Λ
οιπόν, κύριοι, για να μην κοροϊδευόμαστε, δεν θα κάτσουμε να απαντήσουμε στη συκοφαντία και τη λάσπη των εργοδοτών, γιατί την έχουμε συνηθίσει τόσα χρόνια. Αντ' αυτού, απευθυνόμαστε στον κόσμο.


Μην τους πιστεύετε.

- Οι ίδιοι εργοδότες που καμώνονται ότι είναι «θύματα προπηλακισμών και τραμπουκισμών» είναι αυτοί που έχουν παραδεχτεί σε δικαστήριο ότι «ναι, τους είδα στην πύλη που είχαν συγκέντρωση, και ανέπτυξα ταχύτητα με το αυτοκίνητό μου για να τους πατήσω», με το δικαιολογητικό ότι «με εμπόδιζαν να φτάσω στην επιχείρησή μου, και εμένα η επιχείρησή μου είναι το σπίτι μου»!!!

- Οι ίδιοι εργοδότες είναι που έχουν απειλήσει με όλα τα μέσα τους συνδικαλιστές, γιατί διεκδικούσαν τα δεδουλευμένα των συναδέλφων τους!

- Οι ίδιοι εργοδότες είναι που λειτουργούσαν ιδιόκτητες ναυπηγικές μονάδες στη Ρουμανία, και ταυτόχρονα κατηγορούσαν τα σωματεία της Ζώνης γιατί «με τις απεργίες τους» δεν ερχόντουσαν καράβια στο Πέραμα!

- Οι ίδιοι εργοδότες είναι που κάνανε τις συναντήσεις με την ηγεσία της δολοφονικής Χρυσής Αυγής, για να μεθοδεύσουν την επίθεση κατά των πρωτοπόρων συνδικαλιστών και των σωματείων τους!

Α
υτά είναι όχι μόνο γνωστά στους εργαζόμενους στη Ζώνη, αλλά και στο σύνολο των καλοπροαίρετων εργατών του Πειραιά. Ιδεολογήματα του τύπου «οι απεργίες φταίνε που δεν έχουμε δουλειά», έχουν νικηθεί στην πράξη από την κρίση, όταν μια σειρά άλλων εργασιακών χώρων, όπου δεν έγιναν απεργιακοί ή άλλοι αγώνες, έχουν κλείσει ή έχουν χτυπηθεί ακόμα χειρότερα κι από τη Ζώνη του Περάματος.


Κύριοι του STAR, και του κάθε STAR, η κατσίκα δεν μασάει ταραμά. Οσο υπήρχε ταραμάς, μασούσε, αλλά στο βάθεμα αυτής της κρίσης, πλέον δεν υπάρχει ούτε ταραμάς.

Η μόνη λύση, είτε το θέλετε, και κυρίως είτε δεν το θέλετε, είναι η οργανωμένη πάλη. Η ενίσχυση της μαζικότητας των ταξικών συνδικάτων και η πάλη ενάντια σε αυτές τις πολιτικές που χαντακώνουν τους εργαζόμενους για τα συμφέροντα της πλουτοκρατίας.

ΥΓ: Προς τον «κύριο» Τάσο Τέλογλου: Συκοφαντείτε που συκοφαντείτε επαγγελματικά, τουλάχιστον μάθετε ΕΣΤΩ ΤΟ ΟΝΟΜΑ του συνδικάτου το οποίο σας υπέδειξαν να συκοφαντήσετε.

(Σχόλιο του Πέτρου Πουντίδη -τοτέμ- στο πόρταλ 902.gr)

Πέτρος Πουντίδης (Τοτέμ)

Ο πόνος των αστών και η λαϊκή επιλογή

Ο πόνος των αστών και η λαϊκή επιλογή

Το τελευταίο χρονικό διάστημα η αστική προπαγάνδα, μετά από μία έντονη αντιμνημονιακή και αντιτροϊκανή ρητορεία, εμφανίζεται πιο διαλλακτική απέναντι στο ζήτημα που έχει ανακύψει με την υπόθεση της κάλυψης του δημοσιονομικού και χρηματοδοτικού κενού και τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης. Να θυμίσουμε ότι πριν τρεις βδομάδες ο αστικός Τύπος έγραφε περίπου τα εξής: «Θα ήταν μεγάλο λάθος να ερμηνεύσει η κυβέρνηση το συντριπτικό αίτημα σταθερότητας που προκύπτει από όλες τις δημοσκοπήσεις ως μήνυμα έγκρισης ή αποδοχής της πολιτικής της. Δεν είναι παρά μια εκδήλωση ανοχής και υπομονής. Αλλά όταν η ανοχή μιας κοινωνίας εξαντλείται, τότε το οικονομικό πρόβλημα μετατρέπεται σε πολιτικό. Δεν υπάρχει περίπτωση νέου Μνημονίου. Δεν θα διαλύσουμε τη χώρα».

Ηταν οι μέρες που η κυβέρνηση διατυμπάνιζε σε όλους τους τόνους για την επιτυχία του πρωτογενούς πλεονάσματος, μέρος του οποίου μάλιστα έχει υποσχεθεί να μοιράσει στις λεγόμενες από τους αστούς «ευπαθείς ομάδες». Αυτή θεωρήθηκε η βασική αιτία, μαζί βεβαίως με όλα τα αντεργατικά αντιλαϊκά μέτρα που έχουν ως τώρα νομοθετηθεί και εφαρμόζονται, για το ότι δε θα χρειάζονται νέα μέτρα. Αυτό άλλωστε προβλεπόταν από την απόφαση του Eurogroup του 2012. Ετσι άρχισε και η προπαγάνδα των «κόκκινων γραμμών» της κυβέρνησης, ότι είναι έτοιμη να πει στην τρόικα ως «εδώ και μη παρέκει», με τη στήριξη μάλιστα αρκετών αστικών ΜΜΕ κλπ.

Τις τελευταίες ημέρες, τα ίδια τα αστικά ΜΜΕ που το έπαιζαν «αντιμνημονιακά», άρχισαν να «λένε» στην κυβέρνηση ότι καλώς προχώρησε στην προπαγάνδα περί «κόκκινων γραμμών», ότι ήταν βολική και λόγω ευρωεκλογών, αλλά ότι πρέπει τώρα να ρίξει τους τόνους και να αντιμετωπίσει με νηφαλιότητα τις διαπραγματεύσεις διότι, αφ' ενός, τα λεφτά τα δίνουν οι εταίροι και οι δανειστές, αφ' ετέρου, ευρωεκλογές έχουν και οι άλλες χώρες της ΕΕ. Εκλογές θα γίνουν και στη Γερμανία γράφουν, στην οποία μάλιστα το «ρεύμα του ευρωσκεπτικισμού» μεγαλώνει. Σημειώνουν ότι χωρίς λήψη μέτρων οι κυβερνήσεις των άλλων κρατών θα δυσκολευτούν να δικαιολογήσουν τη βοήθεια στους λαούς τους, πράγμα που θα δυναμώσει τον ευρωσκεπτικισμό.

Τι είναι όμως το «ρεύμα του ευρωσκεπτικισμού», που στη Γερμανία εκφράζεται από το κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία», ή κόμμα του μάρκου, ένα κόμμα που οργανώθηκε από μεγαλοεπιχειρηματίες, στη Γαλλία εκφράζεται από το «Εθνικό Μέτωπο» της Λεπέν, σε άλλες χώρες από κόμματα επιχειρηματιών, ακροδεξιά, ενθικιστικά κόμματα; Είναι πολιτική που πράγματι σε σχέση με την Ευρωζώνη και την ΕΕ εκφράζει μια τάση «εθνικής αναδίπλωσης», με βασικό χαρακτηριστικό την επιστροφή στα εθνικά νομίσματα, χωρίς να αμφισβητεί την καπιταλισμό στην κάθε χώρα και βεβαίως τον καπιταλιστικό χαρακτήρα της ΕΕ, αιχμή στην προπαγάνδα τους είναι ο εθνικισμός. Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι της εμφάνισης και ενίσχυσης αυτού του ρεύματος στα κράτη μέλη της ΕΕ. Ο ένας αφορά τα συμφέροντα τμημάτων του κεφαλαίου στο εσωτερικό κρατών που νιώθουν να θίγονται από τη συμμετοχή της χώρας τους στην Ευρωζώνη, διεκδικούν άλλους όρους διαπραγμάτευσης στο εσωτερικό της ΕΕ, ενώ τμήματά τους έχουν συνδεθεί με αντίστοιχα τμήματα του κεφαλαίου άλλων κρατών που βρίσκονται σε ανταγωνιστική θέση με την ΕΕ. Ο δεύτερος αφορά το γεγονός ότι έχει ξεθωριάσει η ΕΕ, η Ευρωζώνη, στη συνείδηση μεγάλων τμημάτων των λαϊκών στρωμάτων, αφού η ίδια τους η πείρα από τη συμμετοχή των χωρών τους στην Ευρωζώνη και το κοινό νόμισμα, είναι αρνητική, τους έχει φέρει μεγαλύτερη φτώχεια, ανεργία, σχετική και απόλυτη εξαθλίωση. Το «ρεύμα του ευρωσκεπτικισμού» πασχίζει να εγκλωβίσει αυτές τις λαϊκές δυνάμεις σε μια παραλλαγή της πολιτικής διαιώνισης του καπιταλισμού. Βεβαίως, δεν εκφράζει αντίθεση στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ από τη σκοπιά των συμφερόντων της εργατικής τάξης και των συμμάχων της. Είναι όμως μια υπαρκτή ενδοαστική αντίθεση, που δυσκολεύει την πορεία της Ευρωζώνης και της ΕΕ, στο εσωτερικό της οποίας δε λείπουν, ίσα ίσα οξύνονται οι ανταγωνισμοί.
Η στροφή

Προς τι όμως η προβολή του «ευρωσκεπτικισμού» ως, λίγο πολύ, «μπαμπούλα»; Είναι γεγονός ότι ο κοσμοπολιτισμός του κεφαλαίου συνυπάρχει με τον εθνικισμό και εκφράζεται με διάφορες παραλλαγές. Ο κοσμοπολιτισμός του είναι αναγκαίος λόγω της καπιταλιστικής διεθνοποίησης, της παγκόσμιας αγοράς, που συμβάλλει στην ικανοποίηση των συμφερόντων, δηλαδή των κερδών του κεφαλαίου με τις εξαγωγές κεφαλαίων και εμπορευμάτων. Στην Ευρώπη η διεθνοποίηση εκφράζεται και με την ΕΕ, την Ευρωζώνη και το κοινό νόμισμα, την εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, με πιο πρόσφατο τη συζήτηση και έγκριση των κρατικών προϋπολογισμών στην Κομισιόν. Βεβαίως, ο εθνικισμός συνυπάρχει με τον κοσμοπολιτισμό, αφού οι στρατηγικές επιλογές των αστικών τάξεων για την ενίσχυση της αναπαραγωγής της καπιταλιστικής κερδοφορίας είναι «εθνικό ζήτημα» (π.χ. εθνικός στόχος ήταν η συμμετοχή στο ευρώ, εθνικό ζήτημα και τα μνημόνια). Ομως όταν οι ανταγωνισμοί οξύνονται, ή όταν τα συμφέροντά τους θίγονται από την πολιτική στην Ευρωζώνη (για παράδειγμα ο ΣΕΒ μιλά κατ' επανάληψη ενάντια στο μνημόνιο, απαιτώντας «εθνική πολιτική ανάπτυξης») τότε ο εθνικισμός εκδηλώνεται και με πιο «καθαρή» μορφή.

Γιατί λοιπόν ενώ μια σειρά ΜΜΕ ήταν λάβροι ενάντια στην τρόικα τώρα με επιχείρημα τον «ευρωσκεπτικισμό» οι ίδιοι λένε στην κυβέρνηση να διαπραγματευτεί χωρίς «κόντρες»; Οι αστοί στην Ελλάδα πράγματι βιάζονται να κάνουν επενδύσεις. Αλλά αυτές χρειάζονται κρατική ενίσχυση και χρήμα. Ξέρουν ότι η βαθιά οικονομική καπιταλιστική κρίση όξυνε τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα κράτη της Ευρωζώνης και της ΕΕ για το ποιου τα μονοπώλια θα βγουν πιο αλώβητα από την καταστροφική ενέργειά της. Εδώ εκδηλώνονται μια σειρά αντιφάσεις. Το «Βήμα της Κυριακής», γράφει χαρακτηριστικά ότι αν θέλουμε να είμαστε στην Ευρωζώνη και την ΕΕ, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχόμαστε τον έλεγχο και τις παρεμβάσεις από τα όργανά τους. Διαφορετικά υπάρχει και ο δρόμος της ρήξης αλλά κανείς (από τους αστούς) δεν τον θέλει. Οι αστοί ξέρουν επίσης πολύ καλά ότι οι διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνται με βάση την ισχύ, ότι η Ελλάδα αντικειμενικά λόγω ανισομετρίας, διαπραγματεύεται από τη θέση του υποδεέστερου. Το θέλουν όμως το χρήμα. Και μιλάνε τώρα για σοβαρές διαπραγματεύσεις για το δημοσιονομικό και χρηματοδοτικό κενό. Υποστηρίζουν ότι πρέπει να παρθεί υπόψη από την τρόικα ότι ο λαός πράγματι υποφέρει, αλλά ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για μεγάλες κόντρες.

Ολα αυτά πρέπει να ενδιαφέρουν την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, αλλά μόνο από τη σκοπιά ότι κάθε επιλογή, κάθε λύση, είναι αντεργατική, αντιλαϊκή και όχι βεβαίως από τη σκοπιά των κυβερνητικών διαπραγματεύσεων προς όφελος του κεφαλαίου. Αυτό το τελευταίο είναι παγίδα. Παγίδα είναι επίσης ότι ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί το λαό να τον αναδείξει ως κυβέρνηση με το κριτήριο του ικανότερου διαπραγματευτή (για τα συμφέροντα των αστών και όχι του λαού). Η εργατική τάξη, πρέπει να αντιτάξει σε όλ' αυτά την ταξική ενότητα, τη δράση για την κοινωνική συμμαχία με τους αυτοαπασχολούμενους, τους φτωχούς αγρότες, τη νεολαία και τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων διεκδικώντας την ικανοποίηση όλων των αναγκών τους, με αντιμονοπωλιακή, αντικαπιταλιστική γραμμή στο κίνημα και ρότα αντεπίθεσης ανατροπής της εξουσίας των αστών, για την κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων, την αποδέσμευση από την ΕΕ, τη μονομερή διαγραφή του χρέους, με εργατική, λαϊκή εξουσία. Προϋπόθεση είναι να συμπορευτούν με το ΚΚΕ, να συμβάλουν σε ένα πανίσχυρο ΚΚΕ, στα εργοστάσια, στους τόπους δουλειάς, στους κλάδους, στις λαϊκές γειτονιές, στις πόλεις και στα χωριά, παντού όπου ζουν και δουλεύουν οι άνθρωποι του μόχθου.

Ι.

Το παραμύθι της «συμμαχίας Χίτλερ - Στάλιν»

Το παραμύθι της «συμμαχίας Χίτλερ - Στάλιν»

Η
παραχάραξη της Ιστορίας, η «θεωρία των δύο άκρων» και το δηλητήριο του αντικομμουνισμού πάνε πάντα χέρι χέρι. Ετσι, ο Γ. Πρετεντέρης στα «ΝΕΑ» απαντά στο επιχείρημα ότι η ταύτιση κομμουνισμού - φασισμού είναι ανιστόρητη. Με τον τίτλο (σ.σ. ισχύει για τον ίδιο) «Ανιστόρητοι», στο χτεσινό του άρθρο παρουσιάζει τη γνωστή βρωμιά περί «συμμαχίας φασισμού - σοσιαλισμού», «Χίτλερ και Στάλιν». Για να στηρίξει τη διαστρέβλωση και τα περί «μοιρασιάς της Ανατολικής Ευρώπης» χρησιμοποιεί το σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μόλοτοφ (υπογράφτηκε στις 23 Αυγούστου του 1939 από τους αντίστοιχους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χώρων), το οποίο εμφανίζει ως «συμμαχία της Γερμανίας και Σοβιετικής Ενωσης», ενώ ήταν σύμφωνο μη επίθεσης και τίποτε άλλο. Επρόκειτο, δηλαδή, για μια αναγκαία συνθήκη ώστε να μπορέσει η ΕΣΣΔ να προετοιμάσει την άμυνά της, στην, όπως όλα έδειχναν, προγραμματισμένη επίθεση εναντίον της.


Α
υτό, που δεν λέει ο δήθεν ...αντικειμενικός αρθρογράφος είναι ότι παρά τις προσπάθειες της ΕΣΣΔ να συγκροτηθεί αντιναζιστικό μέτωπο, ΗΠΑ - Μεγάλη Βρετανία - Γαλλία ήταν αυτές που παρέδωσαν στον Χίτλερ την Τσεχοσλοβακία το 1938 (Σύμφωνο Μονάχου) και την Πολωνία το 1939, κηρύσσοντας είτε κατ' επίφαση «ουδετερότητα» (ΗΠΑ), είτε έναν πόλεμο που δήθεν έκαναν στην περίπτωση επίθεσης της Γερμανίας στην Πολωνία. Αντίθετα, υπάρχουν ντοκουμέντα που δείχνουν ότι οι «δυτικές δημοκρατίες» ενίσχυαν τους ναζί και διαπραγματεύονταν μαζί τους το χτύπημα στην ΕΣΣΔ, που άλλωστε ήταν και ένας από τους βασικούς λόγους του Β' Παγκόσμιου Πολέμου.


Ο
εν λόγω αρθρογράφος κάνει αναφορά σε «διαμελισμό της Πολωνίας και κατοχή στις Βαλτικές χώρες από την Σοβιετική Ενωση» για να στηρίξει τη «συμμαχία των δύο άκρων», που, όπως λέει, «λειτούργησε μια χαρά για δύο χρόνια για να διαρραγεί στις 22 Ιούνη του 1941 όχι επειδή οι Σοβιετικοί στεναχωρήθηκαν που συμπορεύονταν με τους ναζιστές αλλά επειδή ο Χίτλερ επιτέθηκε απροσδόκητα στον σύμμαχό του»... Τι αποκρύπτει επίσης; Το γεγονός ότι με τη «συνθήκη του Μπρεστ - Λιτόφσκ», στις 3 Μάρτη 1918, ανάμεσα στη νεαρή σοβιετική εξουσία που βγήκε από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Γερμανία, η Σοβιετική Ρωσία αναγκάστηκε να παραχωρήσει σημαντικά εδάφη στο γερμανικό ιμπεριαλισμό, όπως η Λιθουανία, τμήμα της Εσθονίας και της Λετονίας, καθώς και τη Δυτική Ουκρανία και τη Δυτική Λευκορωσία, δηλαδή περίπου ένα εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα.


Η
Δυτική Ουκρανία και η Δυτική Λευκορωσία πέρασαν στην εξουσία της πολωνικής αστικής τάξης μετά την αποχώρηση των γερμανικών και των αυστροουγγρικών στρατευμάτων με τη λήξη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου. Αποσιωπά και την εξέλιξη μετά τη συνθήκη, όπου τον Οκτώβρη οι λαοί των περιοχών αυτών ξεσηκώθηκαν, σχημάτισαν σοβιετικές κυβερνήσεις, που εκείνη την εποχή δεν άντεξαν μετά και από την ξένη επέμβαση της Αντάντ που τις ανέτρεψε. Ετσι, φτάνοντας στο Σεπτέμβρη του 1939, η Δυτική Ουκρανία και η Δυτική Λευκορωσία που ήταν αποσπασμένα τμήματα της Σοβιετικής Ρωσίας που κατείχαν οι Πολωνοί αστοί φάνηκε ότι θα έπεφταν στα νύχια της Γερμανίας, ο Κόκκινος Στρατός παρενέβη και απελευθέρωσε αυτά τα εδάφη. Στις 21 του Ιούνη 1940 άρχισε στην Εσθονία σοσιαλιστική επανάσταση και τον Ιούλη η σοβιετική εξουσία αποκαταστάθηκε. Ανάλογες εξελίξεις υπήρξαν και στις άλλες δύο Βαλτικές χώρες, στη Λετονία και στη Λιθουανία. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια που γκρεμίζει τα παραμύθια περί σοβιετικής κατοχής, περί «συμμαχίας Χίτλερ - Στάλιν».


Δημήτρης ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣ

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣ

Το ζήτημα με το οποίο επιχειρούμε να καταπιαστούμε στο παρόν άρθρο είναι αρκετά ευρύ και πολυσυζητημένο, ιδιαίτερα στις μέρες μας, μέσα από μια πλούσια φιλολογία -και παραφιλολογία- που αναπτύσσεται, με αφορμή κυρίως τη μη αναγραφή του θρησκεύματος στα δελτία των αστυνομικών ταυτοτήτων. Η άποψη της εκκλησίας πάνω σε αυτό είναι σαφής: η ορθοδοξία ως δόγμα αλλά και ως δομημένη εκκλησία αποτέλεσε την κιβωτό των παραδόσεων του «γένους» (η ορολογία δεν είναι οπωσδήποτε δική μας) και συντέλεσε τα μέγιστα στη διάσωση της γλώσσας, της πνευματικής ζωής, της συνείδησης, σε τελευταία ανάλυση, του Ελληνα. Από μια άλλη πλευρά, μια διαφορετική άποψη θεωρεί ότι το ελληνικό έθνος είναι κυρίως απότοκο της πνευματικής κίνησης του Διαφωτισμού.

Φοβόμαστε ότι, όπως σε πολλές ανάλογες διαμάχες με ιστορικό υπόβαθρο, αλλά με αντανάκλαση σε σημερινά προβλήματα και σύγχρονες πραγματικότητες[1], δε λαμβάνονται υπ’ όψη δύο σοβαροί παράγοντες: ο πρώτος είναι το γεγονός ότι η θρησκεία αποτελεί στοιχείο του εποικοδομήματος και ότι ως τέτιο μπορεί βεβαίως να επιδράσει στη διαμόρφωση της βάσης μιας κοινωνίας, αλλά κυρίως εδράζεται σε αυτήν και κατά μείζονα λόγο ρυθμίζεται από αυτήν. Ο δεύτερος είναι το ότι η θρησκεία και τα κοσμικά της μορφώματα (εκκλησίες και ιερατεία) συνιστά ένα φαινόμενο που, όπως εξ άλλου και όλες οι εκδηλώσεις της κοινωνικής συνείδησης, χαρακτηρίζεται από ιστορικότητα: ο ρόλος, η λειτουργία της, η επίδρασή της μεταβάλλεται ανάλογα με τις εποχές και τις ιστορικές αναγκαιότητες.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια θα επιχειρήσουμε μια προσέγγιση του ρόλου της ορθοδοξίας και της εκκλησίας στη διαμόρφωση της νεοελληνικής εθνικής συνείδησης, εντάσσοντας τις εκάστοτε λειτουργίες της μέσα στα πλαίσια των ιστορικών εποχών στις οποίες έδρασε.

Ενα πρώτο, μεθοδολογικό πρόβλημα που ενδέχεται να αντιμετωπίσουμε σε μια τέτια προσέγγιση, είναι η χρονολογική - ιστορική αφετηρία από την οποία θα πρέπει να ξεκινήσουμε. Η ορθόδοξη εκκλησία είναι σαφέστατα - και πολύ - παλιότερη από το ελληνικό έθνος. Το ορθόδοξο δόγμα και η ορθόδοξη εκκλησία υπήρξε ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία του εποικοδομήματος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Οχι μόνο υπήρξε η κυρίαρχη - έως απόλυτα κυρίαρχη - μορφή κοινωνικής συνείδησης, αλλά και επηρέασε βαθύτατα κάθε μορφή τέχνης και πολιτισμού, διατηρώντας παράλληλα μια ιδιότυπη σχέση με την πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας, σαφώς διαφορετική από εκείνη που διατηρούσε η παπική έδρα με τις κοσμικές εξουσίες στη δύση. Ομως, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν είναι κοιτίδα ούτε και κιβωτός του ελληνικού έθνους. Ο βυζαντινός υπήκοος είναι «Ρωμαίος», απόγονος και νόμιμος κληρονόμος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Χρειάστηκαν άλλες διαδικασίες ώστε ο όρος «Ρωμαίος» («Ρωμιός» στη λαϊκή νεοελληνική συνείδηση) να μεταλλαχτεί σε Γραικό ή Έλληνα. Αυτές οι διαδικασίες είναι κυριότατα οικονομικές (διαμόρφωση αστικής τάξης) και συντελέστηκαν σε συνθήκες κυριαρχίας του ελλαδικού χώρου από αλλόδοξες ή αλλόθρησκες δυνάμεις. Αυτό το τελευταίο στοιχείο μας οδηγεί στο να ορίσουμε ως αφετηρία της αναφοράς μας το σωτήριο έτος 1204, όταν η Κωνσταντινούπολη -και πολύ μεγάλο μέρος του βυζαντινού χώρου- κατελήφθη από τους Φράγκους της Γ΄ Σταυροφορίας.

Δεν μπορούμε ωστόσο να μην κάνουμε και μια αναφορά στα πριν, στο Βυζάντιο. Δε μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα η δογματική πλευρά της Ορθοδοξίας. Μας ενδιαφέρει εδώ κυρίως το ότι συστατικό στοιχείο της φιλολογίας της υπήρξε η διαρκής αντιπαράθεσή της με τη δυτική χριστιανοσύνη, μια αντιπαράθεση που γνώρισε οξύτατες στιγμές με τα δύο σχίσματα και που ολοκληρώθηκε με το δεύτερο, στα 1054, επί Πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριου, όταν οι δύο ποντίφηκες, ο ανατολικός και ο δυτικός, αφόρισαν ο ένας τον άλλο. Τα βαθύτερα και ουσιαστικότερα αίτια του σχίσματος δεν ήταν οπωσδήποτε το «filioque»[2]. Ας κάνουμε μια προσπάθεια να κωδικοποιήσουμε τα αίτια αυτά:

- Το ζήτημα των πρωτείων του Πάπα σε σχέση με τους υπόλοιπους χριστιανούς πατριάρχες έχει μία σπουδαιότητα, με τη σειρά του όμως και αυτό, υποκρύπτει σοβαρότερες πλευρές του ζητήματος. Πρόκειται, στην ουσία, για μια από τις εκδηλώσεις της σύγκρουσης ανάμεσα στο βυζαντινό και στο φραγκικό - λατινικό κόσμο (για να αρχίσουμε επί τέλους να αποφεύγουμε τους όρους «ανατολικός» και «δυτικός») σε σχέση με το ποιος είναι ο γνήσιος κληρονόμος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας - ποιος είναι, σε τελική ανάλυση, ο κυρίαρχος του τότε γνωστού κόσμου.

- Την εποχή κατά την οποία συντελείται το οριστικό σχίσμα των εκκλησιών, στο μεν Βυζάντιο ολοκληρώνονται οι φεουδαρχικές σχέσεις παραγωγής, ενώ στο φραγκικό - λατινικό κόσμο υπάρχουν ήδη τα πρώτα φανερώματα αστικής ανάπτυξης, στις ιταλικές πόλεις του βορρά, οι οποίες απολαμβάνουν σοβαρά εμπορικά προνόμια στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, κυρίως στην ίδια την Κωνσταντινούπολη[3]. Είναι το προανάκρουσμα εκείνης της πλευράς της σύγκρουσης ανάμεσα στους δύο χώρους που θα κορυφωθεί με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, το 1204.

Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι το πρώτο συγκροτησιακό - συνειδησιακό στοιχείο του χώρου που προβάλλεται και τονίζεται από την ορθόδοξη εκκλησία είναι εκείνο της αντίληψης της διαφοράς από το φραγκικό - λατινικό κόσμο. Αν και άλλα, όπως είδαμε πριν, ήσαν τα αίτια της διαφοροποίησης αυτής, ωστόσο δεν πρέπει να αφαιρούμεθα από το γεγονός ότι στον όψιμο Μεσαίωνα οι πολιτικές έριδες εύρισκαν την έκφρασή τους μέσα από τη θεολογία, την πίστη και τις αιρέσεις. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε το εξής: έχει ενδιαφέρον να δει κανείς το πώς ένας πολιτισμός αντιλαμβάνεται και εκφράζει ο ίδιος τον εαυτό του και πώς τον αντιλαμβάνεται και εκφράζεται γι’ αυτόν ο περίγυρός του. Την ίδια αυτή εποχή, που ο βυζαντινός ονομάζει τον εαυτό του «Ρωμαίο» και που ο όρος «Ελληνας» είναι, κατά το μάλλον ή ήττον, απαξιωτικός (με σαφείς τις «ευθύνες» για τούτο της ορθόδοξης εκκλησίας), ο φραγκικός - λατινικός κόσμος αποκαλεί τους βυζαντινούς «Ελληνες», τόσο σε επίπεδο κρατικών και διπλωματικών εγγράφων, όσο και σε επίπεδο λαϊκής κουλτούρας. «Πάμε για να συντρίψουμε τους Ελληνες (i grechi) και τους Μαύρους» (Σαρακηνούς), λέει το μεσαιωνικό λαϊκό βενετσιάνικο τραγούδι.

Με την άλωση -και την πολύ σκληρή λεηλασία- της Κωνσταντινούπολης, το 1204, η ορθόδοξη εκκλησία είχε σοβαρούς λόγους να θριαμβολογήσει: ήταν πολύ εύκολο να θεωρηθεί υπεύθυνος, στη συνείδηση των βυζαντινών, ο Πάπας για τις φραγκικές αγριότητες (αν και ο πραγματικός υποκινητής της κατάληψης και της λεηλασίας ήταν οι Βενετοί). Το γεγονός ότι στις φραγκικές - λατινικές ηγεμονίες που ιδρύθηκαν στα βυζαντινά εδάφη, οι κατακτητές, με την εφαρμογή των «Ασσιζών της Ρωμανίας»[4] επιτάχυναν δραστικά την πλήρη φεουδαρχοποίηση του βυζαντινού χώρου, το ότι εγκατέστησαν Λατίνο πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη και έδωσαν προνόμια στο λατινικό κλήρο δημιούργησε ένα ευρύ λαϊκό έρεισμα για την ορθόδοξη εκκλησία που εμφανιζόταν ως ο νόμιμος καθοδηγητής των αντιφραγκικών κινημάτων. Με την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης όμως από το βυζαντινής προέλευσης μόρφωμα της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας (1261), την ανασύσταση της αυτοκρατορίας και την εμφάνιση και ενδυνάμωση του οθωμανικού κινδύνου, αλλάζουν, μεταξύ άλλων, και οι ισορροπίες ανάμεσα στις δύο εκκλησίες. Ας σταθούμε κάπως αναλυτικότερα στο ζήτημα.

Είναι η εποχή κατά την οποία εμφανίζεται η βαθιά διαμάχη που ξέσπασε στους κόλπους της ορθόδοξης εκκλησίας ανάμεσα σε «ενωτικούς» και «ανθενωτικούς». Η διαμάχη αυτή σχετίζεται με τη διαδικασία ένωσης των δύο εκκλησιών και στην οποία εμπλέκεται η κοσμική βυζαντινή εξουσία, αποσκοπώντας σε δύο πράγματα: το ένα είναι η διαφύλαξη των νώτων της από πιθανές λατινικές βλέψεις εναντίον της (εννοούμε κοσμικές, όχι εκκλησιαστικές) και το άλλο είναι η εξεύρεση συμμάχων, από τους κόλπους της δυτικής χριστιανοσύνης, ώστε να αποκόψει τη ραγδαία εξάπλωση των Οθωμανών. Δύο είναι οι σημαντικότεροι σταθμοί στην προσπάθεια ένωσης των εκκλησιών: η Σύνοδος της Λυών, το 1247 (πριν ακόμα από την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης) και η περίφημη Σύνοδος της Φερράρας - Φλωρεντίας, το 1438 με 1439, λίγο πριν από τη δεύτερη άλωση.

Και οι δύο σύνοδοι έληξαν με περιφανή νίκη του καθολικισμού. Και οι δύο Σύνοδοι, παρά τη στήριξη της κοσμικής εξουσίας, αντιμετωπίστηκαν με καταφανή δυσανεξία από τον κλήρο και το λαό. Βιώθηκαν ως υποχώρηση των «Ρωμαίων» απέναντι στους σφετεριστές της πολιτικής και πολιτισμικής παράδοσης της ενιαίας αυτοκρατορίας, όπως αντιλαμβανόταν ο βυζαντινός άνθρωπος το φραγκικό - λατινικό κόσμο. Με τη διαμάχη ανάμεσα σε ενωτικούς και ανθενωτικούς βαθαίνει η διάκριση ανάμεσα στον κάτοικο του βυζαντινού χώρου (εμφανώς πια περιορισμένου στον κορμό της Ελλάδας και στη Μικρά Ασία) και το δυτικό (Φράγκο, Λατίνο, Ιταλό) χριστιανό. Ομως, όπως είπαμε και πριν, αυτή η διάκριση έχει βαθύτερα αίτια που σχετίζονται με τους διαφορετικούς ρυθμούς μετάβασης των δύο χώρων στο επόμενο κοινωνικό σύστημα και τις αναπόφευκτες αντιπαλότητες που δημιουργούσε η συνύπαρξη κοινοτήτων - φορέων των δύο συστημάτων, πολλές φορές στον ίδιο χώρο, αν και με διαφορετικούς τρόπους και για διαφορετικούς λόγους[5].

Ωστόσο, το Ισλάμ, με το νέο κρατικό σχηματισμό που κυρίως το εξέφραζε, τους Οθωμανούς Τούρκους, δε φαινόταν το ίδιο απειλητικό, στο μέσο βυζαντινό άνθρωπο. Για να δώσουμε, τέλος, μια κάπως πληρέστερη εικόνα της πνευματικής ζωής της εποχής, θα πρέπει να συμπληρώσουμε τούτο: για πρώτη φορά, μετά από αιώνες, από διανοούμενους ελληνόφωνους, ορθόδοξους και κατοίκους του ελλαδικού χώρου, επαναδιατυπώνεται και όχι πια απαξιωτικά, η προσφώνηση «Ελληνας». Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση είναι ο Γεώργιος Γεμιστός, αυτοαποκαλούμενος «Πλήθων». Με σχετική βεβαιότητα, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η ανάσυρση στοιχείων που παραπέμπουν στην κλασική αρχαιότητα του χώρου δεν είναι άσχετη από μια σύντομη «Αναγέννηση» που βίωσε η αυτοκρατορία στην περίοδο των Παλαιολόγων, μια «Αναγέννηση» που οι οικονομικοί της όροι είναι ανάλογοι με εκείνους της Δύσης (πρώιμη άνθιση της αστικής τάξης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται). Αυτή η τάση δεν έχει καθόλου καλές σχέσεις με τη μονίμως στραμμένη στο ρωμαιοβυζαντινό παρελθόν ορθόδοξη εκκλησία, της οποίας οι δομές και η φιλοσοφία εξακολουθούν να ανταποκρίνονται σε μια κοινωνία με φεουδαρχική βάση.

Τη λύση στη διαμάχη ανάμεσα σε «ενωτικούς» και «ανθενωτικούς» δίνει ο ...Αλλάχ. Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, ο Μεχμέτ Β΄ εγκαθιστά στον Πατριαρχικό θρόνο το φανατικό ανθενωτικό Γεώργιο Σχολάριο, που έγινε γνωστός ως Πατριάρχης Γεννάδιος. Από δω και πέρα, αρχίζει η πραγματική ιστορία του ζητήματος.


Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Η περίοδος από το 1453 έως και 1821 είναι η εποχή μέσα στην οποία διαμορφώνεται το ελληνικό έθνος και, ως εκ τούτου, καθόλου ανάξια λόγου. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το έθνος είναι ιστορική κατηγορία της εποχής του καπιταλισμού και ότι υπάρχουν τέσσερις προϋποθέσεις για τη συγκρότησή του: ο ενιαίος γεωγραφικός χώρος στον οποίο ζει μια ανθρώπινη κοινότητα, η ενιαία οικονομική ζωή, η ενιαία γλώσσα και η ενιαία συνείδηση. Οι ξενικές κυριαρχίες στον ελλαδικό χώρο συνετέλεσαν, με έναν ιδιόμορφο τρόπο που δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε, στη διαμόρφωση αυτών των παραγόντων. Μέσα στις συνθήκες αυτές, η ορθόδοξη εκκλησία επιδρά στη διαμόρφωση της συνείδησης, με τρόπο διαφορετικό στις οθωμανοκρατούμενες από τις βενετοκρατούμενες ελληνικές περιοχές.

Ο οθωμανικός κόσμος μπορεί να παρασταθεί με μία πυραμίδα, διαιρεμένη κατά τρόπο οριζόντιο και κάθετο. Η οριζόντια διάκριση είναι η σαφής και πάγια διαίρεση των κοινωνιών σε τάξεις και δε μας αφορά εδώ. Η κάθετη διαίρεση σχετίζεται με τη διαίρεση της αυτοκρατορίας σε «έθνη» (millet), όπου ο όρος δεν έχει καθόλου τη σημερινή του έννοια. Ως «έθνος» οι Οθωμανοί εννοούσαν την ευρεία θρησκευτική κοινότητα και αναγνώριζαν επισήμως τρεις τέτοιες: τη μουσουλμανική, την εβραϊκή και τη χριστιανική που, εκ των πραγμάτων του γεωγραφικού χώρου, ήταν ταυτόχρονα και ορθόδοξη. Το Ισλάμ υπήρξε γενικά ανεκτικό απέναντι στις «θρησκείες της βίβλου» και ακόμα περισσότερο ανεκτική από την αραβική εκδοχή του υπήρξε η οθωμανική. Η διαίρεση λοιπόν της αυτοκρατορίας σε τρία έθνη θεσμοθετήθηκε και επικεφαλής κάθε έθνους (millet basi) ορίστηκε ο αντίστοιχος θρησκευτικός ηγέτης. Στην περίπτωση, δηλαδή, των ορθοδόξων, ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης. Ο αρχηγός του «έθνους» θεωρούνταν υψηλόβαθμος αξιωματούχος της αυτοκρατορίας και έφερε τον τίτλο του πασά με τις τρεις ουρές αλόγων στη σημαία του.

Στην ορθόδοξη εκκλησία απονεμήθηκε από τους Οθωμανούς μια ευρεία δικαιοδοσία, όχι μόνο αντιπροσώπευσης, αλλά και διοίκησης, σε επί μέρους ζητήματα (π.χ. οικογενειακό δίκαιο) πάνω στους ορθόδοξους χριστιανούς υπηκόους τους. Δεδομένου ότι, στα χρόνια του Βυζαντίου, ο κλήρος είχε περιορισμένη πολιτική εξουσία και ο πατριάρχης εξαρτιόνταν πολιτικά από τον αυτοκράτορα, η ορθόδοξη εκκλησία άρχισε για πρώτη φορά να παίζει τόσο ουσιαστικό πολιτικό ρόλο αλλά και, στην ουσία, να ασκεί εξουσία πάνω στους ελληννόφωνους - ορθόδοξους πληθυσμούς. Ετσι, πέρα από τα διαφοροποιητικά στοιχεία αυτών που αντιπροσωπεύει σε σχέση με το περίγυρο (λατινικό ή οθωμανικό) λειτουργεί πλέον και σαν στοιχείο συγκρότησης μιας κοινότητας, με την έννοια ότι αποτελεί το διάμεσό της με τη διοίκηση και το φορέα που η ίδια η κοινότητα αντιλαμβάνεται πιο άμεσα ως φορέα εξουσίας.

Εξ άλλου, από τη βυζαντινή ακόμη εποχή, η ορθόδοξη εκκλησία έπαιζε και οικονομικό ρόλο, που συνίστατο στο ότι η ίδια (κυρίως μέσω των μονών) είχε εκτεταμένους κλήρους στην κατοχή της και λειτουργούσε, επί της ουσίας, σαν φεουδάρχης. Αυτή της η λειτουργία συνεχίστηκε και μέσα στα πλαίσια της οθωμανικής αυτοκρατορίας, δεδομένου ότι τα θρησκευτικά - εκκλησιαστικά κτήματα (βακούφια) τελούσαν υπό ειδικό καθεστώς και δε θεωρούνταν ψιλή κυριότητα του οθωμανικού κράτους.

Μέσα στο ορθόδοξο «μιλλέτ» όμως, εκτός από τους ελληνόγλωσσσους πληθυσμούς, συμπεριλαμβάνονταν ακόμη και σλάβοι, Βούλγαροι, Αρβανίτες, Αρμένιοι κ.ά.. Οι άλλοι λοιπόν παράγοντες που συντελούν στη διαμόρφωση του έθνους είναι εκείνοι οι οποίοι ενεργοποιούνται κατ’ εξοχήν και οδηγούν στην οριστική διαφοροποίηση και το σχηματισμό του νέου ελληνισμού. Κυρίως, οι οικονομικές δραστηριότητες, με αιχμή στην ανάπτυξη του εμπορίου και, κατά δεύτερο λόγο, της βιοτεχνίας. Υπάρχουν ωστόσο και άλλα, σοβαρά στοιχεία του εποικοδομήματος που βοηθούν στο σχηματισμό του ελληνικού έθνους. Κυρίαρχο ανάμεσά τους είναι οπωσδήποτε η γλώσσα, μια γλώσσα της οποίας οι ρίζες ανάγονται στη βαθιά αρχαιότητα και η οποία υπήρξε γλωσσική αντανάκλαση του πλουσιότερου και αρτιότερου πολιτισμού που ανέδειξε ο δουλοκτητικός κόσμος. Εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η ορθόδοξη εκκλησία στάθηκε, κατά το μάλλον ή ήττον, εχθρικά απέναντι στη ζωντανή εξέλιξη αυτής της γλώσσας, τη λαϊκή νέα ελληνική γλώσσα. Η επίσημη γλώσσα της εκκλησίας, όπως εξ άλλου και σε όλη τη διάρκεια της βυζαντινής αυτοκρατορίας, ήταν αττικίζουσα.

Σ’ αυτό το σημείο, ανοίγουν δύο σημαντικά ζητήματα: το ένα έχει να κάνει με τη στάση της ορθόδοξης εκκλησίας απέναντι στους Οθωμανούς και το δεύτερο με τη στάση της ορθόδοξης εκκλησίας απέναντι στην παιδεία. Δεν είναι μάλιστα αυτά τα δύο ζητήματα άσχετα μεταξύ τους. Θα πρέπει να πούμε από την αρχή ότι η ορθόδοξη εκκλησία αποδέχτηκε καθ’ ολοκληρίαν την προστασία και τις διοικητικές εξουσίες που της είχαν απονεμηθεί από την Υψηλή Πύλη. Το γεγονός αυτό, τουλάχιστον για τους πρώτους αιώνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δεν εμπεριέχει καμία ιδιαίτερη ηθική μομφή. Ηταν ακόμη «φυσικό», σε σχέση με τα δεδομένα και τα αιτήματα της εποχής. Ο βασικός ρόλος της ορθόδοξης εκκλησίας - όπως τουλάχιστον η ίδια τον αντιλαμβανόταν - διασφαλιζόταν απόλυτα και αυτός δεν ήταν άλλος από τη διαφύλαξη της ορθής πίστης και της σωτηρίας του ποιμνίου της, ενώ επίσης διασφαλίζονταν και τα υλικά της αγαθά. Ακόμη και η εκκλησιαστική φιλολογία των πρώτων αυτών αιώνων, δεν έχει την τάση να αντιπαρατίθεται θεολογικά στο Ισλάμ. Η εκκλησία βέβαια αντιτάχθηκε, όπως ήταν φυσικό, στους - κάποτε - μαζικούς εξισλαμισμούς που, όμως, δεν ήταν πάντοτε αναγκαστικοί[6]. Η εκκλησία συνεχίζει επίσης αδιαλείπτως τη σκληρή πολεμική της εναντίον των «κακοδόξων» καθολικών, μια πολεμική που επιτείνεται, ορισμένες φορές, από την πολιτική των επικυρίαρχων απέναντι στον ορθόδοξο κλήρο στις βενετοκρατούμενες ελληνικές χώρες. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που έγραψε ο Πατριάρχης Μάξιμος ο Γ΄, στα 1483, στο δόγη της Βενετίας, για να παραπονεθεί για την κατάσταση του ορθόδοξου κλήρου στις βενετοκρατούμενες χώρες: «πάσχομεν υπό των Τούρκων συγχωρήσει θεού δια τας αμαρτίας ημών, πλην έχομεν πάσαν ελευθερίαν, ώστε ...πάντα πράττειν ακωλύτως τα εκκλησιαστικά και εν μέσω τω τόπω των ασεβών»[7].

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, διαφαίνεται και μια προσπάθεια συνεννόησης και συνδιαλλαγής με τους διαμαρτυρόμενους, η οποία ξεκίνησε με τις προσπάθειες του περίφημου Γερμανού θεολόγου και ελληνιστή Φιλίππου Μελάγχθωνα (Philipp Schwarzerd, 1497-1560), ο οποίος απέστειλε στον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης Ιερεμία Β΄ επιστολή στα ελληνικά και μια ελληνική μετάφραση της «Αυγουστιαίας Ομολογίας»[8]. Τον επόμενο αιώνα (16ο) έγινε μια δεύτερη προσπάθεια συνεννόησης των δύο εκκλησιών, επί Πατριαρχίας Ιερεμία Β΄ του Τρανού, η οποία όμως κατέληξε σε πλήρη αποτυχία. Τα αίτια, πέρα από τα δογματικά ζητήματα, τα οποία δεν αντέχουν σε επιστημονική ανάλυση, βρίσκονταν πέρα από τις προθέσεις των δύο εκκλησιών. Το μόνο κοινό που είχαν ήταν ο αντικαθολικισμός τους. Από την άλλη, ενώ ο προτεσταντισμός ήταν σαφώς το δόγμα της πρωταρχικής συσσώρευσης και ανταποκρινόταν στις ανάγκες της ανερχόμενης αστικής τάξης, η ορθοδοξία ήταν ένα δόγμα προσκολλημένο σε μεσαιωνικά σχήματα (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο προτεσταντισμός ήταν πιο ανεκτικός ή πιο φιλάνθρωπος. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που βεβαιώνουν για το αντίθετο)[9].

Η ορθόδοξη εκκλησία, τους πρώτους τουλάχιστον αιώνες της οθωμανικής κυριαρχίας, δεν ήταν αμέτοχη της παιδείας. Μιλάμε βέβαια για τον ανώτατο κλήρο. Όμως, πριν αναφερθούμε στις σχέσεις της με τις επιστήμες και τα γράμματα, καλό θα ήταν να αναφερθούμε σε ένα μύθο, από τους πιο διαδομένους της ελληνικής ιστοριογραφίας, που διαμορφώθηκε μετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους και που συντέλεσε στο να περιβληθεί η ορθοδοξία την αίγλη της «εθνεγερτικής» δύναμης. Αναφερόμαστε βεβαίως στο μύθο περί «Κρυφού Σχολειού». Είναι γνωστή σε όλους η εικόνα του καλόγερου που, μέσα στο σκοτάδι, διδάσκει γραφή και ανάγνωση στους μαθητές που έρχονται κρυφά στο κελί του, νύχτα και με τη βοήθεια του ...φεγγαρακίου του γνωστού τραγουδιού. Καμία ιστορική τεκμηρίωση δεν υπάρχει για τούτη τη διαδικασία. Και δεν είναι μόνο η έλλειψη πηγών και κειμένων που συντελεί στη διάλυση αυτού του μύθου, αλλά και η ίδια η κοινή λογική που απορρέει από τη γνώση άλλων ιστορικών πραγματικοτήτων. Η Οθωμανική αυτοκρατορία οπωσδήποτε δε μεριμνούσε για την παροχή μαζικής μόρφωσης στους υπηκόους της, χριστιανούς και μουσουλμάνους. Ομως, οργανωμένο σύστημα λαϊκής παιδείας δεν υπήρχε σε καμία φεουδαρχική χώρα. Επί πλέον, οι διοικητικοί αξιωματούχοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (στους οποίους ανήκε και ο ανώτατος ορθόδοξος κλήρος, καθώς και πολλά άλλα πρόσωπα «έλληνες το γένος») όφειλε να γνωρίζει κάτι περισσότερο (ίσως πολύ περισσότερο) από γραφή και ανάγνωση. Μεταξύ άλλων και αυτό το σκοπό επιτελούσε η «Μεγάλη του Γένους Σχολή» στην Κωνσταντινούπολη, η οποία λειτουργούσε ανοιχτά και υπό την πλήρη προστασία της Υψηλής Πύλης. Ακόμη, η ύπαρξη πολλών λογίων πατριαρχών και άλλων μορφωμένων ελλήνων, που ασκούσαν πολύ υψηλά διοικητικά αξιώματα, φανερώνει ότι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία οι πιο εγγράμματοι ήσαν, κατά το μάλλον ή ήττον, οι Ελληνες.

Αυτά όσον αφορά τους πρώτους αιώνες της Οθωμανικής κυριαρχίας. Το 18ο όμως πια αιώνα, συντελούνται ριζικές μεταβολές στην ίδια την ταξική θέση και διαστρωμάτωση των υποδούλων. Τότε, σχηματίζεται η αστική τάξη, η οποία αναζητά τις ρίζες του «γένους» στο παρελθόν, ανακαλύπτει την ελληνική αρχαιότητα και διαμορφώνει ελληνική εθνική συνείδηση. Ενα από τα σημαντικότερα φανερώματα της αστικής ανάπτυξης, είναι και η αγάπη για τη γνώση και την παιδεία. Μέσα στο 18ο αιώνα, στις πόλεις του ελλαδικού χώρου, όπου τουλάχιστον υπάρχουν σοβαρά συμπτώματα αστικής ανάπτυξης (π.χ. Γιάννενα) ιδρύονται συνολικά 400 σχολεία, καθόλου κρυφά, εντελώς φανερά και ανθούντα[10].

Η συμβολή λοιπόν της εκκλησίας στην υπόθεση της παιδείας των υποδούλων δεν υπήρξε οπωσδήποτε ασήμαντη, βρίσκεται όμως πολύ μακριά από τις μυθοπλασίες της παραδοσιακής ιστοριογραφίας. Αφορά κυρίως τους πρώτους αιώνες της κατάκτησης και σχετίζεται με την εκπαίδευση ανώτατων κληρικών και διοικητικών αξιωματούχων, ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στην άσκηση των καθηκόντων τους. Πρέπει ωστόσο να τονίσουμε ότι, μέχρι τουλάχιστον το 18ο αιώνα, οι μορφωμένοι κληρικοί δεν περιφρονούν τις επιστημονικές ανακαλύψεις της «δυτικής» επιστήμης και προάγουν τόσο τις θετικές όσο και τις πολιτικές επιστήμες.


Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΤΙΣ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ

Το είπαμε και προηγουμένως: η ορθοδοξία θεωρούσε αντίπαλό της περισσότερο τη δυτική εκκλησία και λιγότερο το Ισλάμ. Βέβαια, από το 15ο αιώνα και μετά, η αντιπαλότητα αυτή αντανακλά παρωχημένα κοινωνικά και ιστορικά σχήματα. Στην ίδια τη Δυτική Ευρώπη, το κλασικό μεσαιωνικό σχήμα σύμφωνα με το οποίο ο Πάπας είναι ο επί γης εκπρόσωπος του ανώτατου φεουδάρχη θεού, κλονίζεται, καθώς η διαδικασία της πρωταρχικής συσσώρευσης βρίσκει την ιδεολογική - δογματική της έκφραση στο νεοπαγές δόγμα που διατύπωσε ο Λούθηρος και την πολιτική στη διαμόρφωση του έθνους - κράτους. Στην Ανατολή, όπου οποιαδήποτε προσπάθεια αστικής ανάπτυξης ανακόπτεται κατ’ αρχήν εξ αιτίας της οθωμανικής κατάκτησης, η ορθόδοξη εκκλησία μένει προσκολλημένη στο φεουδαρχικό υπόβαθρο του βυζαντινού παρελθόντος και του οθωμανικού παρόντος. Εδώ όμως υπεισέρχεται ένας εξωγενής παράγων: η κατοχή σημαντικού μέρους του ελλαδικού χώρου, με κατ’ εξοχήν ελληνόγλωσσους και ορθόδοξους πληθυσμούς, από «δυτικές», λατινικές και φραγκικές δυνάμεις, κυρίως από Βενετία (Κρήτη, Πελοπόννησος, Κυκλάδες, Ιόνια νησιά) και από τη Γένοβα (Χίος, Μυτιλήνη). Υπάρχει και η ιδιάζουσα περίπτωση της Ρόδου, η οποία ανήκει στους μοναστικό - πολεμικό τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννου. Καθώς όμως το μεγαλύτερο μέρος του λατινοκρατούμενου ελλαδικού χώρου ανήκει στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, θα ασχοληθούμε κυρίως με τη δική της εκκλησιαστική πολιτική.

Η πολιτική της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας απέναντι στους ελληνορθόδοξους υπηκόους της καθορίζεται κατ’ εξοχήν από την πολιτική της απέναντι στη Ρώμη και τον Πάπα. Η Βενετία, «μόνη ιταλική πόλη που γεννήθηκε και μεγάλωσε σαν Ελληνίδα», επιχείρησε από πολύ νωρίς μια σχετική εκκλησιαστική ανεξαρτησία από την Αγία Εδρα, θεωρώντας ότι έτσι μπορούσε πολύ πιο άνετα να θεμελιώσει την εμπορική κυριαρχία της στη Μεσόγειο. Μέσα στα πλαίσια αυτής της διαφοροποίησης εντάσσεται και η αρπαγή από την Αλεξάνδρεια ενός σώματος το οποίο βαπτίσθηκε «σκήνωμα του Αγίου Μάρκου», μεταφέρθηκε στη Βενετία και έγινε ο πολιούχος Αγιος της πόλης, προς τιμήν του οποίου κτίσθηκε και η περίφημη Βασιλική (εμπνευσμένη αρχιτεκτονικά από το Βυζάντιο). Δεν είναι επίσης τυχαίο το γεγονός ότι ο καθολικός επίσκοπος της Βενετίας φέρει ακόμα και σήμερα τον τίτλο του Πατριάρχη (Patriarca) και ότι αυτή η περίπτωση είναι η μοναδική που ο τίτλος αυτός συναντάται στην καθολική εκκλησία. Η Βενετία δε θέλει, στις περιοχές που κατέχει, να δυσαρεστήσει το «δικό της» καθολικό κλήρο ούτε να έρθει σε πλήρη ρήξη με την Αγία Εδρα. Δε θέλει όμως από την άλλη να δημιουργήσει ερείσματα που θα διευκολύνουν την καθολική προπαγάνδα, με την έννοια ότι θα δημιουργούνταν ταυτόχρονα ερείσματα για την ανάπτυξη της παπικής πολιτικής. Δεδομένου δε ότι εθνικό αίσθημα δεν υπάρχει τα χρόνια για τα οποία μιλάμε, η εκκλησιαστική πολιτική της Γαληνοτάτης ήταν μια πολιτική εξισορρόπησης πιθανών αντιθέσεων που θα μπορούσαν να οξυνθούν και να οδηγήσουν σε εξεγέρσεις.

Βεβαίως, ο καθολικός κλήρος ευνοήθηκε παντού και σε αυτόν αποδόθηκε η κτηματική περιουσία του ορθόδοξου. Η καθολική εκκλησία, σε πολλές περιπτώσεις , υπήρξε η ίδια φεουδάρχης, όχι όμως περισσότερο ή λιγότερο αντιπαθητικός από τους κοσμικούς χωροδεσπότες. Στην περίπτωση μάλιστα των Ιονίων νήσων, από το 16ο αιώνα και μετά, αρχίζει η αντίστροφη διαδικασία και τα κτήματα της καθολικής εκκλησίας επιστρέφονται στον ορθόδοξο κλήρο, ενώ υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες ορθόδοξες εκκλησίες ή μοναστήρια που βρίσκονται μέσα σε φέουδα καθολικής ιδιοκτησίας θεωρούνται προστατευόμενα από τον ίδιο το φεουδάρχη (jus patronato).

Περιπτώσεις διώξεων ιερέων δεν υπάρχουν ιδιαίτερα τρανταχτές, εκτός ίσως από την Κρήτη, επειδή αρκετοί ορθόδοξοι ιερείς συμμετείχαν στις αντιβενετικές εξεγέρσεις του Σήφη Βλαστού και του Καντανολέου (15ος και 16ος αιώνας αντίστοιχα).

Λατρευτικές εκδηλώσεις δεν απαγορεύτηκαν, εκτός από τη χειροτόνηση ιερέων και την ανάδειξη επισκόπων, σε συγκεκριμένες τουλάχιστον περιοχές (Κρήτη, Κέρκυρα). Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις, ο ορθόδοξος κλήρος όφειλε να τελεί λειτουργίες από κοινού με τον καθολικό[11], πράγμα που άφησε αρκετές ιδιαιτερότητες στο τυπικό και στην αρχιτεκτονική των ορθόδοξων ναών, κυρίως στα Επτάνησα.

Μετά τη Σύνοδο του Τρέντο (1534 - 1565), με την οποία θεωρείται ότι ξεκινά η επιθετική πολιτική της Καθολικής Εκκλησίας απέναντι στους διαμαρτυρόμενους, εντείνεται η καθολική δραστηριότητα στον ελλαδικό χώρο. Παρ’ όλο που αυτή δεν μπορεί (για ευνόητους λόγους) να εκδηλωθεί στις οθωμανοκρατούμενες περιοχές, άρα αναγκαστικά διεξάγεται στις βενετοκρατούμενες, δε συναντά την εύνοια των βενετικών αρχών και δε γίνεται με δική τους πρωτοβουλία. Φορείς της επονομαζόμενης «propaganda fide» είναι κυρίως τα μοναστικά τάγματα τα οποία ασκούν και φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Ωστόσο, δε φαίνεται να εδραιώνονται ιδιαίτερα στη συνείδηση των κατοίκων των περιοχών στις οποίες ασκούν τις δραστηριότητές τους.

Γενικά, η αντιφατική αλλά μάλλον ήπια πολιτική των Βενετών σε ζητήματα θρησκείας λειτούργησε, προοπτικά, προς όφελος του ορθόδοξου δόγματος. Καθώς, όπως είπαμε και στην περίπτωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η έννοια του έθνους δεν υπήρχε την εποχή εκείνη, οι ελληνόγλωσσοι και ορθόδοξοι υπήκοοι των βενετοκρατούμενων χωρών, προσδιορίζονταν από τη διοίκηση ως «persone di rito greco ortodosso», σε αντιδιαστολή με τους Σέρβους και Δαλματούς που προσδιορίζονταν ως «persone di rito serbo ortodosso»[12]. Η μακρόχρονη συμβίωση ορθόδοξων και καθολικών πληθυσμών στον ίδιο χώρο λειτούργησε αφομοιωτικά ως προς τους δεύτερους και παρ’ όλο που οι περισσότεροι από αυτούς ανήκαν στην κυρίαρχη τάξη ή υπηρετούσαν τη διοίκηση. Τα παραδείγματα εξορθοδοξισμένων βενετικών οικογενειών είναι πολλά και επιφανή, αρκεί να αναφέρουμε ανάμεσά τους Σολωμούς και τους Καποδίστριες. Οι εντάσεις μεταξύ των κοινοτήτων δεν ήταν ποτέ μεγάλες, κυρίως στα Ιόνια νησιά. Πολλές φορές εξ άλλου, ο ορθόδοξος κλήρος ήταν αναπόσπαστο τμήμα της διοίκησης και τη βοηθούσε. Στην αγροτική Κέρκυρα του 18ου αιώνα, με τον ήχο της καμπάνας και την απειλή του αφορισμού, από τον ορθόδοξο κλήρο, διεξαγόταν η κατάρτιση των κατάστιχων των φέουδων.[13] Πάντως, περισσότερο ο μύθος και λιγότερο η ιστορία μαρτυρά ότι το 1797, ανάμεσα στο πλήθος που υποδέχτηκε τους δημοκρατικούς Γάλλους στην κεντρική πλατεία της Κέρκυρας, ήταν και ο Μεγάλος Πρωτοπαππάς, Χαλικιόπουλος - Μάντζαρος. Τούτο βέβαια είναι λίγο περίεργο, δεδομένης της πολύ κακής σχέσης του ορθόδοξου κλήρου με τα γαλλικά πράγματα και τα γαλλικά γράμματα (δηλαδή με το κίνημα του Διαφωτισμού και την Επανάσταση).

Μια σχετικά ιδιαίτερη περίπτωση είναι αυτή του καθολικισμού στις ανατολικές Κυκλάδες και ακόμα πιο ιδιάζουσα είναι η περίπτωση της Σύρου. Στις περιοχές που υπάγονταν απευθείας στη βενετική διοίκηση, όπως είδαμε και προηγουμένως, η διαδικασία αφομοίωσης λειτούργησε υπέρ των ορθοδόξων (και είναι, ακόμα και σήμερα, χαρακτηριστικά λίγος ο αριθμός των καθολικών στα Ιόνια νησιά). Αντίθετα στις Κυκλάδες που είχαν καταληφθεί από Βενετούς άρχοντες στο όνομα της Γαληνοτάτης, ο καθολικισμός επιβίωσε: στα περισσότερα από αυτά τα νησιά, ιδίως στη Νάξο, είναι φανερό, ακόμα και από την αρχιτεκτονική των πόλεων, ότι ο καθολικισμός είναι κατακτητικής προέλευσης: τα «φράγκικα» σπίτια βρίσκονται μέσα στα όρια του Κάστρου. Αντίθετα, στη Σύρο (και εδώ έγκειται η ιδιαιτερότητά της) οι καθολικοί του νησιού αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία, ισχυρίζονται ότι ακολουθούσαν ανέκαθεν το λατινικό τυπικό και η καθολική μητρόπολη του νησιού, ο Αγιος Γεώργιος, θεμελιώθηκε πριν από το 1204[14].


18ος ΑΙΩΝΑΣ. Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΑΙΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΘΝΟΥΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Εάν, στους προηγούμενους αιώνες, η παιδευτική συνεισφορά της εκκλησίας δεν ήταν ασήμαντη και έγινε κατορθωτή η ανάδειξη στον πατριαρχικό θρόνο σπουδαίων λογίων, όπως π.χ. του Κυρίλλου Λουκάρεως, κατά το 18ο, η ίδια η εκκλησία σαν δομή, λειτουργία και αντίληψη της πραγματικότητας ξεπερνιέται από την ίδια τη ζωή. Ο 18ος είναι ο αιώνας κατά τον οποίο ο «Ρωμιός» γίνεται Ελληνας, κυρίως μέσα από την ανάπτυξη καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και διαμόρφωσης αστικής τάξης. Αυτή η αστική τάξη ανασύρει μνήμες του - πολύ έντονου εξ άλλου - παρελθόντος του χώρου, ώστε να δημιουργήσει το θεωρητικό εκείνο υπόβαθρο που θα της επιτρέψει να διεκδικήσει το δικό της, «εθνικό» χώρο, τη δική της δηλαδή ενιαία αγορά, έξω από τις ισχυρές φεουδαρχικές δεσμεύσεις που επέβαλλε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η εκκλησία μένει πίσω από τις τρέχουσες οικονομικές και πολιτισμικές πραγματικότητες. Εχοντας τη συγκεκριμένη θέση, που αναλυτικά περιγράψαμε, σε σχέση με τη διοίκηση, εννοεί να μη χάσει αυτά της τα προνόμια. Στην καλύτερη περίπτωση, προσβλέπει στην «ελληνοποίηση» της αυτοκρατορίας, στη διάβρωσή της δηλαδή από τα μέσα, από το ακμαίο ελληνικό στοιχείο. Στη χειρότερη, είναι εντελώς αντίθετη με οποιαδήποτε επαναστατική κίνηση που θα αποσκοπούσε στη δημιουργία ελληνικού κράτους[15]. Αυτές τις κινήσεις μάλιστα τις δαιμονοποιεί, ταυτίζοντάς τις (με αρκετή δόση αλήθειας, οπωσδήποτε) με το κίνημα του διαφωτισμού, τα περίφημα «γαλλικά γράμματα» που τα θεωρεί προπύργιο αθεΐας. Είναι εξ άλλου, πολύ γνωστές οι άγριες ιδεολογικές - και όχι μόνο - συγκρούσεις ανάμεσα σε εκπροσώπους του κλήρου και σε επιφανείς εκπροσώπους του διαφωτισμού[16]. Ενδεικτικά αναφέρουμε την «Πατρική διδασκαλία», του πατριαρχικού λόγιου Αθανάσιου Πάριου, στην οποία η Οθωμανική κυριαρχία χαρακτηρίζεται τιμωρία εκ θεού και η οποία προκάλεσε την μήνιν και την οργισμένη απάντηση του Αδαμάντιου Κοραή, με τη δημοσίευση της «Αδελφικής Διδασκαλίας», ενός πραγματικά επαναστατικού κηρύγματος. Αλλά και η σύγκρουση ανάμεσα στο Ρήγα και στον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ (τον υπερτιμημένο από την αστική ιστοριογραφία, ο οποίος επί πλέον καταδίκασε και το κίνημα του Υψηλάντη) φανερώνει την αγκύλωση και την προσήλωση της εκκλησίας σε παρωχημένες δομές και αναγκαιότητες. Στην πιο επίσημη έκφρασή της λοιπόν, η Ορθόδοξη εκκλησία υπήρξε αντίθετη με τη διατύπωση του αιτήματος για συγκρότηση έθνους κράτους.


ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η ιστορική αυτή αναδρομή έγινε κυρίως για να καταδειχτεί το πώς και πότε, ιστορικά, η ορθόδοξη εκκλησία (και το δόγμα του οποίου αποτελεί την οργανωτική αποκρυστάλλωση) εξέφρασε την ανθρώπινη κοινότητα που αποτέλεσε αργότερα το ελληνικό έθνος. Θα πρέπει να πούμε ότι η ορθοδοξία, έχοντας ανθίσει στον ανατολικό χώρο, με τις πολύ έντονες κλασικές και ελληνιστικές μνήμες, διέσωσε στο τυπικό της πολλά στοιχεία της αρχαιοελληνικής κουλτούρας. Δεν εννοούμε μόνο τη γλώσσα, αλλά και τη δομή της λειτουργίας (η οποία απηχεί μνήμες αρχαίας τραγωδίας) καθώς και θεολογικούς συμβολισμούς οικείους στον αρχαίο ελληνικό χώρο, π.χ. την Ανάσταση, που αποτελεί πολύ σημαντικότερη γιορτή για την Ορθοδοξία, από ότι για τον καθολικισμό που προβάλλει περισσότερο τα Χριστούγεννα. Από την άποψη αυτή, ο συντηρητισμός της (με την έννοια της διάσωσης αυτών των στοιχείων) βοήθησε στη διατήρηση των πολιτισμικών εκείνων στοιχείων στα οποία κατέφυγε το διαμορφούμενο ελληνικό έθνος για να ολοκληρώσει τη συγκρότηση της συνείδησής του. Από την άλλη, στη μακραίωνη περίοδο των ξενικών κυριαρχιών στον ελλαδικό χώρο, η ορθοδοξία συντέλεσε ώστε το πρόπλασμα του ελληνισμού να λειτουργεί ως κοινότητα με ενιαία χαρακτηριστικά, αλλά και να διαφοροποιείται από τους αλλόδοξους και αλλόθρησκους. Μέχρι εκεί και μέχρι την εποχή που η πολιτική και η ιδεολογία αποκρυσταλλώνονταν κυρίως σε σχήματα θρησκευτικά, όντως η ιδιότητα του ορθοδόξου υπήρξε στοιχείο που βοήθησε στη συγκρότηση του ελληνικού έθνους. Από τη στιγμή όμως που το ελληνικό έθνος, διαμορφωμένο πια, αναζητά συνειδητά στην αρχαιότητα τις πηγές του και επενδύεται ιδεολογικά με τις θέσεις του διαφωτισμού (που, άλλωστε, ανταποκρίνονται στις διαδικασίες της βάσης και στην ανάπτυξη αστικής τάξης) ο ρόλος της ορθοδοξίας υποχωρεί. Ο Ελληνας (ή πιο συχνά Γραικός) του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα δεν είναι απαραίτητο να προάγει τη θρησκευτική του πίστη ως διαφοροποιητικό χαρακτηριστικό[17]. Το «εν έθνος - Γραικογάλλοι» του Κοραή φανερώνει ότι ο ελληνικός διαφωτισμός θεωρεί ως συγκροτησιακό στοιχείο μιας κοινότητας περισσότερο την ιδεολογία και τα πολιτικά αιτήματα και λιγότερο τη θρησκεία.

Το ελληνικό κράτος που δημιουργήθηκε μετά το 1832 είναι κράτος αστικό ως προς τις προϋποθέσεις ύπαρξής του, τα αίτια δημιουργίας του, τους σκοπούς του. Θα τολμούσαμε μάλιστα να πούμε ότι η ελληνική επανάσταση υπήρξε υπόδειγμα εθνικής - απελευθερωτικής επανάστασης υπό την καθοδήγηση της αστικής τάξης και με σκοπό τη δημιουργία έθνους - κράτους. Ομως, από μια άλλη πλευρά, παλαιότερα κοινωνικά μορφώματα, κληρονομιά της Οθωμανικής τάξης πραγμάτων, παρέμειναν σε αυτό ζωντανά και ενεργά, με αποτέλεσμα ουκ ολίγους συμβιβασμούς από την πλευρά των αστών μαζί τους. Αυτά τα στρώματα εκφράζονταν κυρίως ιδεολογικά από την ορθόδοξη εκκλησία[18], η οποία διαμόρφωσε για τον εαυτό της το μύθο της «κιβωτού του γένους» και τον περιεβλήθη, με όλη τη λάμψη που της προσπορίζει. Δε λέει ψέματα, αλλά οχυρωμένη πίσω από τη μεταφυσική - ιδεαλιστική αντίληψη της πραγματικότητας και από έναν καθόλου αθώο εκλεκτικισμό, δε λέει και όλη την ιστορική αλήθεια. Και όταν αναφερόμαστε στην ιστορική αλήθεια δεν εννοούμε την εύκολη ερμηνεία που δίνεται στα ιστορικά γεγονότα, σχετικά με «καλούς - αγωνιστές» ή «κακούς» ιερείς ή την πλούσια φιλολογία σχετικά με τον ανώτατο και τον κατώτερο κλήρο. Εννοούμε κυρίως εκείνη την ιστορική αλήθεια που διακριβώνει το πώς κάθε στοιχείο του εποικοδομήματος εδράζεται στη συγκεκριμένη οικονομικο - κοινωνική βάση, την εκφράζει και, με τη σειρά του, επιδρά σε αυτήν.

Στην προσπάθειά της αυτή, η εκκλησία συνεπικουρείται από το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι σχεδόν αμιγώς ορθόδοξη χώρα. Το σχεδόν όμως αυτό έχει δύο παραμέτρους: η πρώτη σχετίζεται με την ύπαρξη αλλόδοξων και αλλόθρησκων μειονοτήτων. Η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης συνιστά ένα ζήτημα αρκετά περίπλοκο και έξω από τις προθέσεις και τις δυνατότητες του παρόντος άρθρου. Οι εβραίοι της Ελλάδας, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι χαρακτηριστικά λίγοι, ενώ πολλοί λίγους πιστούς έχουν και τα λογής ευαγγελικά δόγματα και οι λογής ευαγγελικές εκκλησίες. Σχετικά πιο πολυάριθμη, αντίθετα, είναι η καθολική κοινότητα (δεν αναφερόμαστε στην Ουνία, που θα μπορούσε να αποτελέσει θέμα ολόκληρης πραγματείας). Οι Ελληνες καθολικοί προέρχονται, στην πλειοψηφία τους, από τα νησιά των ανατολικών Κυκλάδων και, κυρίως, από τη Σύρο (στην περίπτωση της οποίας κάναμε ειδική μνεία παραπάνω). Παρά τη διάχυτη αντίληψη ότι πάντοτε αυτοί έχαιραν της Παπικής προστασίας (κατηγορία που φτάνει στον ισχυρισμό ότι, κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαν ειδικά προνόμια από την ιταλική διοίκηση, την ίδια στιγμή που οι ορθόδοξοι επένοντο) ωστόσο δε στερούνται καθόλου ελληνικής εθνικής συνείδησης και, επί πλέον, υπήρξαν πάντα το ταξικά αδύνατο μέρος του πληθυσμού του νησιού. Πάντως, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει κανείς (χωρίς ίχνος ειρωνείας) την αναμφισβήτητη συμβολή της καθολικής κοινότητας της Σύρου στη διαμόρφωση ενός σημαντικού κομματιού του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, μέσω του επιφανέστερου τέκνου της του οποίου η προτομή με το χαρακτηριστικό μουσικό όργανο κοσμεί τη μικρή ομώνυμη πλατεία της Ανω Σύρου ...

Είπαμε προηγουμένως ότι το «η Ελλάδα είναι σχεδόν αμιγώς ορθόδοξη χώρα» έχει δύο παραμέτρους. Η δεύτερη σχετίζεται με τον -μη καταγράψιμο- αριθμό των αθρήσκων ή αθέων Ελλήνων πολιτών. Πίσω από το περίφημο «Χ.Ο.» των ταυτοτήτων σαφώς δεν κρύβεται πάντα ένας πιστός. Κρύβονται και πολλοί άνθρωποι που -κάποτε και μέσα από διαφορετικούς ιδεολογικούς δρόμους- δεν προσδιορίζονται ως προσωπικότητες από τη σχέση τους με το θείο, αλλά από την απάρνησή του. Κυρίως οι μαρξιστές και οι κομμουνιστές (αλλά και ορισμένοι αστοί διανοητές) έχουν αποστασιοποιηθεί από το φαινόμενο «θρησκεία», χωρίς να έχουν απεμπολήσει και την εθνική τους συνείδηση. Από μια άλλη πλευρά, ακόμη και αυτή η κατηγορία προσδιορίζεται κατά μεγάλο μέρος πολιτισμικά από το «Η ζωή εν τάφω» ή από την αδίκως υποτιμημένη βυζαντινή αισθητική στις εικαστικές τέχνες, στοιχεία που κληρονομήθηκαν στο νέο ελληνικό πολιτισμό μέσω της λαϊκής αλλά και λαϊκότροπης λόγιας τέχνης.

Τι θέλουμε να πούμε με τούτο; Η θρησκεία είναι μια αντιεπιστημονική θεώρηση της πραγματικότητας που ανταποκρίνεται στους ταξικούς οικονομικοκοινωνικούς σχηματισμούς και στην επιστημονική και γνωστική ανεπάρκεια του ανθρώπου. Ωστόσο, όντας στοιχείο του ανθρώπινου πολιτισμού έχει δημιουργήσει τέχνη, φιλολογία και νοοτροπίες που έχουν επιδράσει βαθιά στη διαμόρφωση συνειδήσεων. Η ορθοδοξία, ως δόγμα και εκκλησία, δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτόν τον κανόνα. Η συμβολή της λοιπόν στη συγκρότηση της ελληνικής συνείδησης βρίσκεται σε τούτο: βοήθησε τη συγκρότηση της κοινότητας των ελληνοφώνων (με την ευρεία έννοια) και ενέτεινε τη διαφοροποίηση από τις άλλες ανθρώπινες ομάδες με τις οποίες αυτοί συμβίωσαν ιστορικά. Η συμβολή της είναι επίσης σημαντική σε επίπεδο τέχνης, κουλτούρας, νοοτροπίας. Ομως, σε επίπεδο ιδεολογικό - επιστημονικό, αντίληψης της ζωής (που αποκρυσταλλώνεται, μεταξύ άλλων, και ως αίσθηση ελληνικότητας) δεν ήταν, μετά το 18ο αιώνα και πολύ περισσότερο δεν είναι σήμερα στοιχείο «εκ των ουκ άνευ». Εκτός αν θεωρήσουμε - και ας μας συγχωρεθεί από τους αναγνώστες η προσέγγιση των παραδειγμάτων - ότι ο στίχος «τα ματόκλαδά σου λάμπουν σαν τα λούλουδα του κάμπου» δεν είναι κομμάτι του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού. Η ότι η συγκλονιστική πραγματικότητα που συμπυκνώθηκε στη φράση του Νίκου Μπελογιάννη «εμείς αγαπάμε την Ελλάδα με το αίμα μας» ειπώθηκε από τα χείλη ενός ανθρώπου βαθιά θρησκευόμενου.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1.«Ιστορία του Ελληνικού Εθνους» (Εκδοτική Αθηνών, τόμοι Θ΄, Ι΄, ΙΑ΄).

2.Στήβεν Ράνσιμαν: «Βυζαντινός Πολιτισμός» (εκδ. Γαλαξίας).

3.Βασίλης Κρεμμυδάς: «Εισαγωγή στην Ιστορία της Νεοελληνικής Κοινωνίας (1700 - 1821) (εκδ. Εξάντας).

4.Νίκος Γ. Σβορώνος: «Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας» (εκδ. Θεμέλιο).

5.Peter Sugar: «Η νοτιοανατολική Ευρώπη κάτω από Οθωμανική κυριαρχία (1354 - 1804)» (εκδ. Σμίλη)

6.Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από ανέκδοτα βενετικά φεουδαρχικά κατάστιχα, προερχόμενα από το Archivio di Stato της Βενετίας.





Η Δώρα Μόσχου είναι μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ.

[1] Παραπέμπουμε σε παλαιότερο άρθρο μας (ΚΟΜΕΠ, τεύχος 3, 1998) που αναφερόταν στη διαμάχη σε σχέση με την «Ανατολή» και τη «Δύση» και την ένταξη της Ελλάδας σε μία από τις δύο αυτές γεωγραφικές - πολιτικές - πολιτισμικές ενότητες.

[2] «Και εκ του υιού»: δογματικό σημείο σύγκρουσης ανάμεσα στην ανατολική - ορθόδοξη και στη δυτική - καθολική εκκλησία. Σύμφωνα με την άποψη της πρώτης, οι καθολικοί πρόσθεσαν αυθαίρετα στο «Σύμβολο της Πίστεως» ότι το Αγιο Πνεύμα προέρχεται τόσο από τον Πατέρα όσο και από το γιο. Η σκέψη του Μεσαιωνικού ανθρώπου λεπτολογούσε κατά πολύ ιδιόρρυθμο τρόπο...

[3] Την ίδια εποχή, αναπτύσσεται εμπόριο και βιοτεχνία και στις πόλεις της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Είναι όμως ζήτημα προς διερεύνηση κατά πόσο αυτού του είδους η αστική ανάπτυξη αποτελεί επιβίωση των αντίστοιχων σχέσεων παραγωγής στα πλαίσια του δουλοκτητικού συστήματος, που εξέπνευσε αργά στο βυζαντινό χώρο, ή προανάκρουσμα των νέων κοινωνικών σχέσεων.

[4] Φεουδαρχικός κώδικας καταρτισμένος ειδικά για να εφαρμοστεί στις περιοχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που κατέλαβαν οι Φράγκοι.

[5] Για παράδειγμα, έχει διαφορετικό χαρακτήρα ο αντιλατινισμός στις φραγκοκρατούμενες ελληνικές χώρες - για τον οποίο θα μιλήσουμε αναλυτικότερα παρακάτω - και διαφορετικό ο αντιλατινισμός της Κωνσταντινούπολης, που εκδηλώνεται κυρίως με το μίσος έναντι των γενουατών, βενετών και πισατών εμπόρων, μονίμων τροφοδοτών της πόλης σε είδη πρώτης ανάγκης, που είχαν σχηματίσει μεγάλες περιουσίες, ενώ ταυτόχρονα πένονταν οι ορθόδοξοι βυζαντινοί.

[6] Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις μαζικών εθελοντικών εξωμοσιών, καθώς και αρκετοί διάσημοι εξωμότες: αναφέρουμε ανάμεσά τους το Μεγάλο Βεζίρη Ιμπραήμ, επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς και το διασημότερο αρχιτέκτονα τζαμιών, Σινάν. Κατά μία εκδοχή, εξωμότης ήταν και ο διαβόητος πειρατής στην υπηρεσία της Πύλης, Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα.

[7] «Υποφέρουμε από τους Τούρκους με την άδεια του θεού εξ αιτίας των αμαρτιών μας, όμως έχουμε κάθε ελευθερία ώστε ... να τελούμε χωρίς εμπόδια όλες τις θρησκευτικές μας υποχρεώσεις, ακόμα και μέσα στη χώρα των απίστων».

[8] «Αυγουστιαία Ομολογία»: η ολοκληρωμένη διατύπωση του προτεσταντικού δόγματος, από το Μαρτίνο Λούθηρο.

[9] Ανάμεσα σε αυτά, η αρνητική στάση που κράτησε ο ίδιος ο Λούθηρος απέναντι στον «Πόλεμο των χωρικών», η άγρια πουριτανική πολιτεία που εφάρμοσε ο Καλβίνος, η στήριξη που παρείχε η προτεσταντική εκκλησία της Αγγλίας στη διαμόρφωση του αστικού κράτους και στη λεηλασία της γης των χωρικών στη διαδικασία της πρωταρχικής συσσώρευσης. Ακραία παραδείγματα προτεσταντικής αγριότητας, μπορούμε να βρούμε την εποχή κατά την οποία διαμορφωνόταν το αμερικανικό έθνος, όταν ο απηνής διωγμός όχι μόνο των ετεροδόξων, αλλά και των απλών αποκλινόντων, πήρε μορφή μαζικής υστερίας στην περίπτωση της πόλης Σάλεμ, της Νέας Αγγλίας.

[10] Το μόνο μάλιστα σχολείο που κάηκε (κυριολεκτικά) στη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας ήταν το Φιλολογικό Γυμνάσιο της Σμύρνης, του Κωνσταντίνου Κούμα. Οχι από τους Οθωμανούς, αλλά από ένα φανατισμένο από την εκκλησία όχλο, επειδή σε αυτό διδάσκονταν τα «γαλλικά» (δηλαδή τα άθεα) γράμματα (αρχές 19ου αιώνα).

[11] Χαρακτηριστικό είναι ότι καθολικοί και ορθόδοξοι όφειλαν από κοινού να εορτάζουν τη γιορτή του Αγίου Μάρκου, στις 25 Απριλίου, κυρίως ως ένδειξη σεβασμού προς τη Βενετία.

[12] «Πρόσωπα ορθόδοξου ελληνικού δόγματος» και «πρόσωπα ορθόδοξου σερβικού δόγματος».

[13] «...col timor del Signor Iddio, et anime loro, et in vigor della Scomunica ...» «Με το φόβο του Κυρίου και Θεού, και των ψυχών τους και με την απειλή του αφορισμού», καλούνται οι πάροικοι να δηλώσουν τα υπάρχοντά τους, σύμφωνα με το βενετικό κατάστιχο του 18ου αιώνα.

[14] Μία απάντηση για τη διατήρηση του καθολικού δόγματος στις Κυκλάδες, θα μπορούσε να είναι ότι αυτή οφείλεται στην αρκετά πρώιμη κατάληψη των νησιών αυτών από τους Οθωμανούς, δια ...χειρός Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα (4η δεκαετία του 16ου αιώνα), που ανέτρεψε τις ισχύουσες ισορροπίες ανάμεσα στις δύο χριστιανικές κοινότητες. Δε συνέβη όμως το ίδιο και στην Κρήτη, όπου, μετά την κατάληψη του Χάνδακα από τους Οθωμανούς (1669), ακολούθησε ένα γιγαντιαίο κύμα εξισλαμισμών (και όχι αναγκαστικών).

[15] Ωστόσο, κατά τον προηγούμενο αιώνα, αναπτύχθηκαν σημαντικά κινήματα όχι μόνο με τη συμμετοχή, αλλά, κάποτε, και με την καθοδήγηση κληρικών. Χαρακτηριστικότερο είναι το παράδειγμα των δύο επαναστατικών κινημάτων του μητροπολίτη Τρίκκης και Λαρίσης Διονυσίου, του επονομαζόμενου Φιλοσόφου ή Σκυλοσόφου (1600 και 1611) που είχαν το χαρακτήρα αγροτικής εξέγερσης. Και τα δύο κινήματα απέτυχαν: μετά την αποτυχία του πρώτου, ο Διονύσιος κατέφυγε στην Ιταλία, καθαιρεμένος από το Πατριαρχείο, ενώ, μετά το δεύτερο βρήκε τραγικό θάνατο και οι Οθωμανοί εξαπέλυσαν όργιο αντιποίνων.

[16] Ωστόσο, προδρομικές μορφές του ελληνικού Διαφωτισμού θεωρούνται δύο κληρικοί: ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις (που κατηγορήθηκε από τον ίδιο τον κλήρο για προσέγγιση με τον προτεσταντισμό, καταδόθηκε στις οθωμανικές αρχές και εκτελέστηκε) και ο πρώτος μεταφραστής του Βολταίρου στην ελληνική γλώσσα, Ευγένιος Βούλγαρις.

[17] Χωρίς, από την άλλη, αυτό να σημαίνει ότι απαραίτητα δεν το κάνει. Η αναφορά της θρησκείας ως εθνεγερτικής δύναμης σχετίζεται και με την ταξική θέση και με το βαθμό παιδείας του αυτού που την επικαλείται. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των αγωνιστών του ‘21. Χαρακτηριστική επίσης - έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερο άρθρο μας - είναι η διαίρεση εκείνων που προσβλέπουν στην απελευθέρωση της Ελλάδας από μια ξένη δύναμη - σε εκείνους που προσβλέπουν στη Γαλλία και σε εκείνους που προσβλέπουν στην «ομόδοξη» Ρωσία.

[18] Ειρήσθω εν παρόδω, σε μια προσπάθεια ολοκλήρωσης του αστικού χαρακτήρα του, το ελληνικό κράτος την κατέστησε αυτοκέφαλη, σε σχέση με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.

ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΑ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ Ο ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΑ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ Ο ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ


της Αλέκας Παπαρήγα

Αγαπητές συντρόφισσες, αγαπητοί σύντροφοι,

Εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ σας απευθύνουμε θερμό συντροφικό χαιρετισμό για την ανταπόκριση και τη συμμετοχή σας στη νέα αυτή διεθνή συνάντηση των Κομμάτων μας, που φιλοξενεί το Κόμμα μας στην Αθήνα.

Η συνάντηση μας γίνεται μετά τα γεγονότα στις 11 Σεπτέμβρη 2001 στη Νέα Υόρκη και το Πεντάγωνο. Εχουμε περάσει ήδη σε μια νέα κρίσιμη περίοδο που το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η απροκάλυπτη επιθετικότητα του ιμπεριαλισμού όπου με το πρόσχημα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, στρέφεται ενάντια σε όλους τους λαούς και τα μαζικά τους κινήματα αντίστασης στον εφιάλτη της νέας τάξης του ιμπεριαλισμού, καθώς και ενάντια στη διεκδίκηση μιας άλλης παγκόσμιας τάξης που θα κατοχυρώνει την ειρήνη, θα αντιμετωπίζει ισότιμα τους λαούς, θα σέβεται τα κυριαρχικά τους δικαιώματα και θα κατοχυρώνει τις δημοκρατικές ελευθερίες και κατακτήσεις τους.

Η συνάντηση μας έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά σημαντικές κατά τη γνώμη μας συναντήσεις και κινητοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν αυτό το διάστημα, όπως: Η συνάντηση των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων των χωρών της Νότιας και Ανατολικής Μεσογείου, της Ερυθράς Θάλασσας και του Κόλπου που φιλοξένησε το ΚΚΕ, οι συναντήσεις των κομμουνιστικών κομμάτων των αραβικών χωρών. Η συνάντηση Κομμουνιστικών κομμάτων που έγινε στο Μοντεβίδεο που ήταν μια πρώτη πολύ θετική προσπάθεια να αντιμετωπιστούν από κοινού ζητήματα που είχαν να κάνουν με το Φόρουμ του Σάο Πάολο και του Πόρτο Αλέγκρε, η συνάντηση του Φόρουμ του Σάο Πάολο στην Κούβα. Η συνάντηση για την πάλη του λαού της Κολομβίας στην πόλη του Μεξικού. Η συνάντηση αλληλεγγύης στην πάλη του παλαιστινιακού λαού που φιλοξένησε το ΑΚΕΛ. Οι μαζικές κινητοποιήσεις που έγιναν ενάντια στην πολιτική του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού σε όλες τις ηπείρους, οι κινητοποιήσεις κατά των συνόδων του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΠΟΕ και οι μεγάλες κινητοποιήσεις που έγιναν και γίνονται από τους εργαζόμενους στην Ευρώπη ενάντια στην Ευρωπαϊκή Ενωση του κεφαλαίου, της στρατοκρατίας, της Σέγκεν και των δυνάμεων καταστολής. Οι μεγάλες μαχητικές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις που έγιναν την 1η Μάη με συνθήματα κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου, κατά της επίθεσης του κεφαλαίου στα εργατικά δικαιώματα και κατακτήσεις, διεκδίκησης ενός κόσμου ειρηνικού, με κοινωνική δικαιοσύνη.

Κατά τη γνώμη μας, οι συναντήσεις και οι κινητοποιήσεις που αναπτύσσονται δημιουργούν την ανάγκη μιας ακόμα πιο διεξοδικής συζήτησης ανάμεσα στα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα των ζητημάτων που αντιμετωπίζουμε και αναζήτησης ενός όσο γίνεται κοινού πλαισίου αναφορών που θα σηματοδοτούν την στάση μας απέναντι τόσο στα παλιά όσο και στα νέα προβλήματα που προέκυψαν μετά τις 11 Σεπτέμβρη 2001.

Επιγραμματικά στεκόμαστε σε ορισμένα χαρακτηριστικά της σημερινής περιόδου.


ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ

Στις ΗΠΑ η κυβέρνηση Μπους έχει προχωρήσει σε εξαιρετικά μέτρα καταπάτησης και των πιο στοιχειωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Στο όνομα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας με το λεγόμενο «πατριωτικό νόμο» επιτρέπεται τώρα στις αρχές να συλλαμβάνουν υπόπτους και να τους κρατούν για αόριστο χρονικό διάστημα χωρίς επικοινωνία με δικηγόρους, να τους εκτοπίζουν ή να τους φυλακίζουν σε κελιά απομόνωσης, να παρακολουθούν την αλληλογραφία τους, τις συνδιαλέξεις τους και την επικοινωνία που μπορεί να έχουν μέσω του Διαδικτύου και να πραγματοποιούν έρευνες στα σπίτια τους χωρίς προηγούμενη δικαστική άδεια. Σήμερα πάνω από 1.400 άτομα υπολογίζεται ότι βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση. Επιτρέπεται τώρα επίσημα στη CIA να δολοφονεί ξένους ηγέτες ή άτομα που κρίνονται επικίνδυνα για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Αντίστοιχα μέτρα περιστολής των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών πάρθηκαν και στην ΕΕ με το συντονισμό των αστυνομικών και δικαστικών αρχών, την καθιέρωση του ενιαίου εντάλματος έκδοσης για όλες τις χώρες της ΕΕ, τη συνεργασία των υπηρεσιών ασφαλείας και των δικαστικών αρχών μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ με την έκδοση υπόπτων στις ΗΠΑ, την ενίσχυση των μέτρων καταστολής και παρακολούθησης των «υπόπτων» σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ, καθώς και στη δημιουργία του στρατού της ΕΕ ως μιας δύναμης ταχείας επέμβασης στην υπηρεσία των συμφερόντων του ευρωπαϊκού κεφαλαίου.

Στα Αραβικά Κράτη: Στην ίδια κατεύθυνση της έντασης των μέτρων καταστολής κινήθηκαν και οι κυβερνήσεις σε αραβικές χώρες όπου υπόγραψαν μια σύμβαση για την καταστολή της τρομοκρατίας ανάμεσα τους (Arab Convention for the Suppression of Terrorism).

Στην Ινδία επίσης η κυβέρνηση Βατσπαγί προχώρησε στη θέσπιση της λεγόμενης «Διάταξης για την αποτροπή της τρομοκρατίας» (POTO The Prevention of Terrorism Ordinance).

Ανάλογα μέτρα καθιερώνονται και στη Ρωσική Ομοσπονδία και τώρα τελευταία με πρόσχημα όχι μόνο την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, αλλά και του «εξτρεμισμού». Ιδια μέτρα παίρνονται στις περισσότερες χώρες.


ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΗ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΥΡΗΝΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ ΠΑΝΤΟΥ

Η πρώτη επέμβαση, μετά τις 11/9, του αμερικανικού ιμπεριαλισμού πραγματοποιήθηκε στις 7.10.2001 με τη βοήθεια της Βρετανίας, ενάντια στο λαό του Αφγανιστάν. Ο Πρόεδρος Μπους κατονόμασε τις χώρες που αποτελούν τον λεγόμενο «Αξονα του κακού» και βρίσκονται στον άμεσο στόχο του, ενώ με το νέο πυρηνικό δόγμα που εξάγγειλε οι πύραυλοι στοχεύουν και χώρες όπως η Ρωσία και η ΛΔ της Κίνας, ενώ πυρηνικό πλήγμα μπορεί να δεχθούν και χώρες που δε διαθέτουν πυρηνικά όπλα αλλά προκαλούν τα αμερικανικά συμφέροντα, όπως το Ιράκ ή το Ιράν ακόμα και η Κούβα. Στη σύνοδο των Υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες ο Ράμσφελντ δήλωσε ότι δεν αποτελούν προϋπόθεση οι πλήρεις και απόλυτα βεβαιωμένες αποδείξεις για να αναληφθεί στρατιωτική δράση κατά ενός κράτους που έχει χαρακτηριστεί από τις ΗΠΑ ως «ύποπτο».

Ιδιαίτερα οξυμένη παρουσιάζεται επίσης η κατάσταση στην Παλαιστίνη, όπου συνεχίζονται οι επιθέσεις του Ισραηλινού στρατού στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη και τις αυτοδιοικούμενες Παλαιστινιακές περιοχές. Οι Ισραηλινοί έχουν κάνει πολλές συλλήψεις και ανάμεσα σε αυτές έχουν και ηγετικά στελέχη του Παλαιστινιακού απελευθερωτικού κινήματος. Οι συνθήκες κράτησής τους είναι άθλιες και υπάρχει η ανάγκη της πιο ενεργούς κινητοποίησης της κοινής γνώμης για τις συνθήκες κράτησής τους και την απελευθέρωση τους.

Οξυμένη επίσης παρουσιάζεται η κατάσταση ανάμεσα στην Ινδία και το Πακιστάν με αφορμή την περιοχή του Τζαμού και Κασμίρ σε μια περιοχή πολύ ευαίσθητη και λόγω της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στο Αφγανιστάν και που δίνει μια ακόμη αφορμή για την ενεργότερη παρέμβαση των ΗΠΑ στην περιοχή.

Επισημαίνουμε με την ευκαιρία τις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών του Ισραήλ κ. Πέρες κατά την επίσκεψη του στην Ινδία, κατά του Ιράν και την πρόσκληση προς την Ινδική κυβέρνηση να συνδεθεί η Ινδία με το ΝΑΤΟ, που απηχούν όπως φαίνεται ευρύτερους σχεδιασμούς πολύ επικίνδυνους για τους λαούς και την ειρήνη στην περιοχή.

Οι ΗΠΑ ετοιμάζονται αυτό το διάστημα εντατικά για μια επέμβαση ενάντια στο Ιράκ, ενώ εντείνουν τη στρατιωτική τους παρουσία στη Γεωργία και σε άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας καθώς και στις Φιλιππίνες.

Οι ΗΠΑ χαιρέτησαν μαζί με την ΕΕ το αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Προέδρου Τσάβεζ στη Βενεζουέλα, ενισχύουν με κάθε τρόπο τις αντιδραστικές δυνάμεις στην Κολομβία και περνούν όπως φαίνεται σε μια νέα φάση εφαρμογής του «σχεδίου Κολομβία» που στόχο έχει την εξόντωση του αντάρτικου και την κατάπνιξη του απελευθερωτικού κινήματος.

ΝΑΤΟ: Διεύρυνση - Συνεργασία με Ρωσία. Η ενεργοποίηση του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ για πρώτη φορά από την ίδρυση του, σημαίνει ότι όλες οι χώρες μέλη του βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση με έναν αντίπαλο που προσδιορίζεται με το γενικό τίτλο «τρομοκρατία» και στην αντιμετώπιση του συνεργάζεται σχεδόν το σύνολο των χωρών του κόσμου. Οι ΗΠΑ διατηρούν όμως το αποκλειστικό προνόμιο να προσδιορίζουν προς ποια χώρα θα εξαπολύσουν τις νέες φονικές επιθέσεις τους και ήδη έχουν στο στόχαστρο εκτός από τον «άξονα του κακού» και άλλες 60 χώρες.

Στο διάστημα αυτό προχώρησε και η νέα επικίνδυνη σχέση της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ, ενώ προετοιμάζεται εντατικά η νέα διεύρυνση που θα γίνει κατά τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Πράγα το Νοέμβρη του 2002.

Στην ουσία θα έχουμε μια νέα ίδρυση του ΝΑΤΟ στο ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα του ιμπεριαλισμού, του παγκόσμιου εκτελεστή των λαών με την επίσημη κάλυψη των κρατών μελών του και την ανοχή πολλών άλλων.

Προχωρά επίσης η συγκρότηση και λειτουργία του στρατού της ΕΕ, που θα αποτελεί το στρατιωτικό, επεμβατικό της βραχίονα για τα συμφέροντά της και ο οποίος θα έχει στενή σύνδεση και συνεργασία με το ΝΑΤΟ και τις δυνάμεις ταχείας επέμβασης.


ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ

Στις σημερινές συνθήκες έχει ενταθεί επίσης ο αντικομμουνισμός, οι διώξεις κατά κομμουνιστών και τα πολλαπλά εμπόδια στη δράση των κομμουνιστικών κομμάτων. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η Λιθουανία. Το ΚΚΛ παραμένει παράνομο. Εχει εκδώσει μερικά παράνομα φύλλα της εφημερίδας του «ΤΙΕΣΑ» («Αλήθεια»). Στη φυλακή βρίσκεται ο Μικόλας Μπουρακιάβιτσιους - Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚ Λιθουανίας, καθηγητής Πανεπιστημίου, που έχει καταδικαστεί σε 12 χρόνια, σε φυλακή καταναγκαστικών έργων με χαλκευμένες - στημένες κατηγορίες.

Στη Λετονία επίσης το ΚΚ είναι απαγορευμένο. Οι κομμουνιστές, τα πρώην μέλη του ΚΚ, αλλά και των Σοβιέτ των Εργατικών Κολεκτίβων, των οργανώσεων των βετεράνων του αντιφασιστικού αγώνα, δεν έχουν το δικαίωμα να βάλουν υποψηφιότητα για βουλευτές ή ακόμα και στα τοπικά όργανα Αυτοδιοίκησης, δεν μπορούν να εργαστούν σε κρατικά όργανα και υπηρεσίες.

Στη Σλοβακία επίσης έχουμε μια νέα νομοθεσία που ποινικοποιεί τη δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος και απαγορεύεται κάθε αναφορά σε οτιδήποτε αναφέρεται στον κομμουνισμό, στην ιδεολογία του και την πολιτική του.

Στη Ρώσικη Ομοσπονδία υπό απαγόρευση βρίσκεται το ΚΕΚΡ-Επαναστατικό Κόμμα των Κομμουνιστών, επειδή στον τίτλο του αναγράφει τη λέξη «Επαναστατικό». Και σε άλλες χώρες παρατηρούνται ανάλογα φαινόμενα όπου ΚΚ βρίσκονται στην παρανομία και οι κομμουνιστές υφίστανται διώξεις και φυλακίσεις. Η γνώμη μας είναι ότι πρέπει να αναπτύξουμε την πιο πλατιά καμπάνια ενάντια σε αυτές τις ενέργειες και να εκφράσουμε την αλληλεγγύη προς τους δοκιμαζόμενους συντρόφους μας, με τους πιο πρόσφορους τρόπους για τον καθένα μας.


ΤΑ ΠΕΡΙ ΑΝΟΔΟΥ ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ

Πρέπει επίσης να προβληματισθούμε για την τακτική του ιμπεριαλισμού και ιδιαίτερα των αστικών κομμάτων να στήνουν νέα εμπόδια στη συνείδηση των λαών με την επίκληση του κινδύνου της ακροδεξιάς και του νεοφασισμού.

Οι ακροδεξιές και ρατσιστικές αντιλήψεις δε γεννιούνται μέσα στους λαούς σαν απάντηση στις όποιες συνέπειες φέρνει το μεταναστατευτικό ρεύμα. Είναι αναπόσπαστο στοιχείο και σε μερικές περιπτώσεις τεχνητό κατασκεύασμα του ίδιου του αστικού πολιτικού συστήματος προκειμένου να περιορίσουν τον ριζοσπαστισμό και να εγκλωβίσουν λαούς σε τεχνητά διλήμματα. Η γαλλική εμπειρία διδάσκει κατά τη γνώμη μας. Το μέτωπο με τις ακροδεξιές και φασίζουσες αντιλήψεις, με τον ρατσισμό και το σωβινισμό μπορεί να το ανοίξει με αποτελεσματικότητα αποκλειστικά και μόνο το αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό κίνημα που αναπτύσσεται πάνω σε γραμμή συνεργασίας και συμπαράταξης με το εργατικό κομμουνιστικό κίνημα. Τα ΚΚ, το δημοκρατικό, αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό κίνημα και τα κινήματα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.

Ορισμένα ζητήματα που μας απασχολούν:

Για τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Είναι φανερό ότι με το νομοθετικό πλαίσιο που έχει ετοιμαστεί είναι πολύ εύκολο να χαρακτηριστούν ως τρομοκράτες και τρομοκρατικές πράξεις, κάθε κίνημα αντίστασης που αγωνίζεται κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, τα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα που αγωνίζονται κατά των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πολέμων, κατά του ΝΑΤΟ. Τα κινήματα που αναπτύσσονται κατά της αντιλαϊκής και αντιδραστικής πολιτικής της ΕΕ, αλλά και κάθε κοινωνικό και εθνικό-απελευθερωτικό κίνημα.

Κατά τη γνώμη μας, πρέπει να καταπολεμήσουμε τις απόψεις που προέρχονται κύρια από τα επιτελεία προπαγάνδας των ιμπεριαλιστικών κέντρων και λένε ότι τρομοκρατικές πράξεις όπως αυτές της 11ης Σεπτέμβρη είναι μια απάντηση των φτωχών και καταπιεσμένων λαών στην ιμπεριαλιστική καταπίεση και ληστρική εκμετάλλευση του υπόλοιπου κόσμου. Τέτιες απόψεις αποτελούν την άλλη όψη των κατασταλτικών μέτρων που στρέφονται κατά των κινημάτων και των λαών που αντιστέκονται και παλεύουν την ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων. Αποτελούν μια συντονισμένη προσπάθεια συκοφάντησης των κινημάτων αυτών.

Οχι, η πάλη των λαών και των κινημάτων για κοινωνική απελευθέρωση και εθνική ανεξαρτησία δεν έχει καμιά σχέση με τρομοκρατικές μεθόδους. Σε καμιά περίπτωση δε δεχόμαστε ότι η λαϊκή πάλη είναι τρομοκρατία.

Κινητοποιήσεις και μηχανισμοί καταστολής. Στη χώρα μας, όπου αναπτύσσεται ένα πλατύ και πολύμορφο κίνημα, όπου πρωταγωνιστούν οι κομμουνιστές για να φύγει το ΝΑΤΟ από τα Βαλκάνια, να μην επεκταθεί σε νέες χώρες, για να σταματήσει κάθε συμμετοχή της ελληνικής κυβέρνησης στους ιμπεριαλιστικούς τυχοδιωκτισμούς και την αποστολή στρατευμάτων στο εξωτερικό, έχουν δυναμώσει και τα μέτρα καταστολής και διώξεων.

Ο αγώνας αυτός συναντά την κρατική καταστολή, την ποινικοποίηση. Δεν υπάρχει μέρα που να μη δικάζεται κάποιος αγωνιστής.

Οι μηχανισμοί καταστολής, όπως έδειξαν και τα γεγονότα μιας σειράς άλλων κινητοποιήσεων όπως στο Σιάτλ, στο Γκέτεμποργκ, στη Γένοβα, απαιτούν από εμάς ιδιαίτερη προσοχή και επαγρύπνηση στην αντιμετώπισή τους και στην αποφυγή προβοκατσιών. Η ελληνική πείρα δείχνει ότι είναι εφικτό στον αγώνα κατά της κρατικής καταστολής να διαμορφωθεί ευρύτερο λαϊκό μέτωπο.


Διεθνοποιηση της πΑληΣ

Δίνουμε μεγάλη σημασία στη διεθνοποίηση της πάλης, στη μαζική συμμετοχή και τη στήριξη κινητοποιήσεων που στρέφονται κατά της καπιταλιστικής διεθνοποίησης, της παγκοσμιοποίησης, όπως συνήθως λέγεται, με τις μεγάλες κινητοποιήσεις όπως της Γένοβας και κατά των συνόδων κορυφής της ΕΕ, όπως στη Βαρκελώνη, αυτή που πραγματοποιείται στη Σεβίλλη, αύριο στην Κοπεγχάγη και με αποκορύφωμα τις κινητοποιήσεις που ετοιμάζονται από τώρα στη χώρα μας με τη δημιουργία της κίνησης «Θεσσαλονίκη Δράση 2003» για τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ που θα γίνει τον Ιούνη του 2003 στη Θεσσαλονίκη.

Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι προσπάθειές μας για ανταλλαγή πείρας με τη διοργάνωση συναντήσεων ανάμεσα σε κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα. Η στήριξη και η συμβολή μας στην πραγματοποίηση συναντήσεων ανάμεσα στις αγωνιζόμενες αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις, ώστε να ανεβεί σε ανώτερο επίπεδο ο συντονισμός, η κοινή δράση.

Εχουμε υπόψη τις προσπάθειες που γίνονται ώστε από μια σειρά συναντήσεις και κινητοποιήσεις να αποκλείονται τα κόμματα και ειδικά τα κομμουνιστικά, να επιβάλλονται όροι στους κομμουνιστές να βάλουν νερό στο κρασί τους όσον αφορά τον αγώνα κατά του καπιταλισμού. Γίνεται επίσης προσπάθεια αντικατάστασης των αναφορών στον ιμπεριαλισμό και το ιμπεριαλιστικό σύστημα με αναφορές στην «παγκοσμιοποίηση» από αταξική θεώρηση ή στο μονοπολισμό και τον ηγεμονισμό των ΗΠΑ, θέση που υποτιμά σκόπιμα ή παραγνωρίζει τη συνευθύνη των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και διακρατικών ενώσεων. Στην υιοθέτηση μιας σειράς θέσεων και διεκδικήσεων που στην ουσία προσπαθούν να δώσουν ένα «πιο ανθρώπινο πρόσωπο» στο απάνθρωπο σύστημα εκμετάλλευσης.

Για τα παραπάνω ζητήματα χρειάζεται έντονη διαφώτιση των λαών και ιδεολογικό μέτωπο, ώστε το κίνημα κατά των διεθνών καπιταλιστικών ενώσεων, κατά της νέας τάξης πραγμάτων να είναι εύστοχο και αποτελεσματικό, να μη χειραγωγείται, να είναι ανοικτό στα ταξικά κινήματα, στον αντιπολεμικό οργανωμένο αγώνα.


Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΕΝΤΟΝΗ ΠΑΡΑ ΠΟΤΕ

Στις σημερινές συνθήκες παραπέρα διεθνοποίησης της πάλης μας αποκτούν εκ των πραγμάτων ιδιαίτερη σημασία τα ζητήματα των συμμαχιών, του συντονισμού των δυνάμεων μας. Ηδη και από τις προηγούμενες συναντήσεις μας φαίνεται να έχει συσσωρευτεί σημαντική πείρα από την πολιτική συμμαχιών που εφαρμόζεται από τα κόμματά μας. Συμμαχίες που αφορούν τον αγώνα που κάνουν τα κόμματα στις διάφορες χώρες με αιχμή την πάλη ενάντια στα μονοπώλια και τη Νέα Τάξη Πραγμάτων, την πάλη για δημοκρατικές ελευθερίες που είναι ιδιαίτερα οξυμένη σε μια σειρά από χώρες. Φυσικά, η πολιτική συμμαχιών ασκείται σε συνθήκες που είναι διαφορετικές από χώρα σε χώρα, όπως υπάρχουν και διαφορές στην κατεύθυνση προς την οποία κινούνται αυτές οι συμμαχίες, ανάλογα με τις συγκεκριμένες συνθήκες κάτω τις οποίες το κάθε κόμμα δουλεύει. Από τη μέχρι τώρα πείρα μας αναδεικνύεται ότι οι συμμαχίες δεν περιορίζονται μόνο στα κόμματα, αλλά και σε μορφές συμμαχιών με κινήματα. Φαίνεται πως πολύ σημαντικές είναι οι συμμαχίες που ωθούν και συμβάλλουν στην ανάπτυξη κινημάτων, της δράσης και των αγώνων στις συγκεκριμένες χώρες που τα κόμματά μας δραστηριοποιούνται. Στο έδαφος αυτών των αγώνων θα αναδειχτεί στην πορεία και η δυνατότητα συμμαχιών και σε πολιτικό επίπεδο.

Οπως και να έχει το ζήτημα των συμμαχιών και των συνεργασιών, αρκετά κόμματα έχουν εκφράσει κατά καιρούς την ανάγκη διατήρησης της αυτοτέλειας των ΚΚ μέσα σε αυτές τις συμμαχίες και έχουν αναπτύξει μια σειρά από ανησυχίες στο κατά πόσο μέσα σε αυτές τις συμμαχίες γίνονται προσπάθειες για να διαχυθούν τα Κομμουνιστικά Κόμματα σε αυτές και να χάσουν την ταυτότητά τους. Από αυτή την άποψη πιστεύουμε ότι και σε διεθνές επίπεδο το ζήτημα μια διακριτής παρουσίας των ΚΚ είναι πολύ σημαντικό.

Η πολιτική συμμαχιών και συνεργασιών που έχει κάθε κόμμα και η ανάγκη διατήρησης της αυτοτέλειας του ρόλου τους δε βρίσκονται -κατά τη γνώμη μας- σε αντιπαράθεση, αλλά στηρίζουν η μια την άλλη. Η διακριτή παρουσία και ο συντονισμός των ΚΚ ενδυναμώνουν με τη σειρά τους τα κινήματα αυτά.

Προτάσεις για καλύτερο συντονισμό:

Το ζήτημα της διακριτής παρουσίας των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων είναι αναγκαίο να αναδειχθεί γιατί δεν είναι πάντα εύκολο από το εθνικό επίπεδο να πάμε σε παγκόσμια κοινή δράση. Τόσο σαν συντονισμός και κοινή δράση των κομμάτων μας όσο και σαν συντονισμός και κοινή δράση ευρύτερων δημοκρατικών αντιμονοπωλιακών αντιιμπεριαλιστικών πατριωτικών δυνάμεων.

Από την πείρα που έχει συσσωρευτεί, και την πιο πρόσφατη, επισημαίνουμε τους προβληματισμούς που υπάρχουν ότι χρειάζονται συναντήσεις σε περιφερειακό επίπεδο και κατά ήπειρο, καθώς και κατά ομάδες κινημάτων. Θα μπορούσαμε να δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση πιο δραστήρια και πιο συλλογικά επεξεργαζόμενοι προτάσεις που θα έχουν ως στόχο:

α) Να επιδιώκονται συναντήσεις των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων κατά περιφέρεια όπου θα εξετάζονται πιο εξειδικευμένα ζητήματα..

β) Να επιδιώκονται συναντήσεις των κομμάτων μας μπροστά σε μεγάλα διεθνή γεγονότα, όπως αυτή που πραγματοποιήθηκε στο Μοντεβίδεο πριν από το Φόρουμ του Πόρτο Αλέγκρε.

γ) Να επιδιώκονται ευρύτερες συναντήσεις αντιιμπεριαλιστικών, αντιμονοπωλιακών δυνάμεων κατά περιφέρεια.

Στην κατεύθυνση αυτή αναδεικνύεται και η αναγκαιότητα ανάπτυξης μιας δραστήριας πολιτικής αλληλεγγύης και στήριξης των ΚΚ μεταξύ τους, αλλά και γενικότερα των λαϊκών κινημάτων. Στήριξης των πρωτοβουλιών που παίρνονται από διάφορα ΚΚ ή κινήματα, όπως για παράδειγμα αυτό που οργανώνεται από το ΚΚ Βοημίας-Μοραβίας στην Πράγα για τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, άλλες πρωτοβουλίες που παίρνονται από μαζικά κινήματα, από άλλα κινήματα με τα οποία πραγματικά πρέπει να αναπτύξουμε τους δεσμούς μας, όπως είναι κινήματα σαν αυτά που διαδηλώνουν κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.

Υπάρχουν επίσης μια σειρά προτάσεις που γίνονται για να διευκολύνουν το συντονισμό και την κοινή δράση και που θα μπορούσαν να συζητηθούν στο δεύτερο θέμα της συνάντησης.

Εχουμε τη γνώμη πως ζητήματα όπως αυτά θα μπορούσαν να απασχολήσουν τη συνάντηση μας, αλλά και τις διμερείς επαφές μας, έτσι ώστε να εκτιμηθεί η δυνατότητα ή χρησιμότητα και τα μέσα με τα οποία μπορούν να υλοποιηθούν αυτές οι προτάσεις. Ανάλογες προτάσεις υπάρχουν και για τη δημιουργία ταμείου όπου θα μπορούσε να βοηθήσει δραστηριότητες κοινές και άλλες.

Από προηγούμενες περιφερειακές συναντήσεις υπάρχει μια θετική πείρα στην υλοποίηση μιας σειράς προτάσεων που είχαν γίνει για να βρεθούν ορισμένα εργαλεία που να βοηθάνε τη γρήγορη ενημέρωση όλων μας, που να βοηθάνε το συντονισμό μας. Γεννήθηκε εκεί η ιδέα της δημιουργίας ενός κέντρου γρήγορης ενημέρωσης. Το Κόμμα μας προσπάθησε να ανταποκριθεί και σήμερα είναι μια πραγματικότητα το SOLID-NET που, απ΄ όσο διάστημα λειτουργεί, φαίνεται πως ανταποκρίνεται στις ανάγκες που θέλαμε να ικανοποιήσουμε με τη δημιουργία του κόμβου. Το SOLID-NET μαζί με το RED-NET, τον κόμβο των συντρόφων στις ΗΠΑ, σήμερα είναι σε θέση, και τα δύο αυτά κέντρα πληροφόρησης, να ενημερώνουν για τα βασικά ντοκουμέντα των ΚΚ και τις βασικές ανησυχίες και προβληματισμούς που έχουν.

Ακόμα βρίσκεται σε λειτουργία το κέντρο ταχείας πληροφόρησης όπου διακινούνται καθημερινά μια σειρά από ανακοινώσεις, καταγγελίες, εκκλήσεις αλληλεγγύης και εκτιμήσεις κομμάτων για συλλήψεις ή άλλα προβλήματα μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μόλις φτάσουν στο SOLID-NET και στέλνονται σε όλα τα κόμματα που έχουν ταχυδρομική διεύθυνση, αλλά και με φαξ όπου δεν υπάρχει ηλεκτρονική δυνατότητα. Αυτό συμβάλλει στην πιο γρήγορη ενημέρωση και βοηθά και στα ανακλαστικά αν θέλετε των ΚΚ, να αντιδρούν σε αιτήματα τέτια, έκφρασης αλληλεγγύης σε κόμματα ή κινήματα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Στις προσπάθειες αυτές προστέθηκε και η έκδοση του «Πληροφοριακού Δελτίου» με τα υλικά των συναντήσεων των κομμάτων μας στα αγγλικά, στα ρωσικά και στα ισπανικά και καλύπτει μια ανάγκη πληροφόρησης που προχωρεί ικανοποιητικά.

Στις σημερινές συνθήκες της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας εκτιμάμε ότι πρέπει να δυναμώσουν ακόμα περισσότερο οι προσπάθειες για κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων, συντονισμό και ανάπτυξη της κοινής μας δράσης.


ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

Σήμερα επείγει κατά τη γνώμη μας να αναπτύξουμε πιο συντονισμένα τις παρεμβάσεις σε μια σειρά ζητήματα όπως:

Στην καταδίκη των ιμπεριαλιστικών πολέμων και επεμβάσεων που γίνονται με το πρόσχημα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας. Στην αποκάλυψη και αντιμετώπιση της κρατικής τρομοκρατίας και των νόμων καταστολής που ασκούνται στην ουσία ενάντια στους λαούς και τα κινήματα που αντιστέκονται και αντιπαλεύουν τη νέα τάξη πραγμάτων.

Στην υποστήριξη ιδιαίτερα του αγώνα που γίνεται για τα βασικά δημοκρατικά δικαιώματα και τις ελευθερίες σε μια σειρά χώρες όπου η κατάσταση είναι ιδιαίτερα οξυμένη.

Στο δυνάμωμα της πάλης μας κατά της καθιέρωσης ενός νέου διεθνούς δικαίου που αντανακλά το δίκαιο του ισχυρότερου.

Στην υπεράσπιση της αρχής της μη επέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις ανεξάρτητων κυρίαρχων κρατών και στην αρχή του σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας και ανεξαρτησίας των κρατών.

Στην υπεράσπιση του δικαιώματος των λαών να επιλέγουν κυρίαρχα τον δικό τους δρόμο διακυβέρνησης και ανάπτυξης και να καθορίζουν το μέλλον τους.

Να δυναμώσουμε την αντίθεση μας στο ΝΑΤΟ και στις συνέπειες της επιθετικής του πολιτικής στην περιοχή καθώς και σε κάθε προσπάθεια διεύρυνσής του προς Ανατολάς ή προς Νότο (Μεσόγειος).

Να αντιταχθούμε στη δημιουργία των δυνάμεων ταχείας επέμβασης και στη δημιουργία του ξεχωριστού στρατού της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Να αντιταχθούμε στη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου Αμερικής (FTAA-ALCA), στο σχέδιο Κολομβία, στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ και της ΕΕ για την καθυπόταξη των οικονομιών των Αραβικών χωρών (Μάγκρεμπ-Μάσρεκ).

Να αναλάβουμε δραστήριες πρωτοβουλίες για το συντονισμό της δράσης μας, απομυθοποιώντας την «παγκοσμιοποίηση» παίρνοντας υπόψη και τα νέα κινήματα που αναπτύσσονται κατά της πολιτικής των ιμπεριαλιστικών κυβερνήσεων και των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Να εντείνουμε την πάλη μας και το συντονισμό μας κατά της πολιτικής και των αποφάσεων, της G.-8, του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας που εκφράζουν την κυριαρχία των ιμπεριαλιστών και του μονοπωλιακού κεφαλαίου, που στρέφονται κατά των δικαιωμάτων των εργαζόμενων και κατά χωρών και λαών που αντιστέκονται στα σχέδια τους.

Να αναπτύξουμε ένα πλατύ κίνημα υπεράσπισης των κατακτήσεων των εργαζόμενων, του δικαιώματος της υγείας και ασφάλισης για όλους, την αντιμετώπιση των ελαστικών μορφών εργασίας και της ανεργίας. Να αναπτύξουμε το συντονισμό και τη συνεργασία με τις ταξικές οργανώσεις των εργαζομένων που αντιστέκονται και παλεύουν την επίθεση του κεφαλαίου.

Μεγάλες είναι οι δυνατότητες να αναπτυχθεί ο συντονισμός με τις Κομμουνιστικές Νεολαίες των κομμάτων μας και με το κίνημα της νεολαίας για τις συνθήκες ζωής της, εκπαίδευσης, εξασφάλισης του μέλλοντός της, το κίνημα των γυναικών στην υπεράσπιση των κατακτήσεων τους και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους, στην υπεράσπιση της ειρήνης και της καταδίκης των ιμπεριαλιστικών πολέμων.

Το Κόμμα μας, σεβόμενο την αυτοτέλεια του κάθε κόμματος, σταθερά και με επιμονή προωθεί και στηρίζει κάθε προσπάθεια που συμβάλΛει στην ενότητα, το συντονισμό και την κοινή δράση του κομμουνιστικού κινήματος, σε κάθε πρωτοβουλία που στόχο έχει την ανάπτυξη ενός μαχητικού, πλατιού και μαζικού αντιιμπεριαλιστικού και αντιμονοπωλιακού κινήματος κατά της επιθετικότητας και της βαρβαρότητας του ιμπεριαλισμού, για την αντιμετώπιση της πολιτικής του και τη δημιουργία των προϋποθέσεων για την ειρηνική ανάπτυξη των λαών, την κοινωνική δικαιοσύνη και το σοσιαλισμό.



Παρέμβαση του ΚΚΕ από τη ΓΓ της ΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, στη Διεθνή Συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων στην Αθήνα, στις 21-23 Ιούνη 2002, με θέμα: «Η διεθνής κατάσταση μετά τις 11 Σεπτέμβρη 2001».