Μ. Μαϊλης-Η πρώτη απόπειρα/Η επιχείρηση διάλυσης του ΚΚΕ

Μ. Μαϊλης-Η πρώτη απόπειρα/Η επιχείρηση διάλυσης του ΚΚΕ

Από το "Για το Δεξιό Οπορτουνισμό", του Μάκη Μαΐλη
Στο Ο Σύγχρονος δεξιός οπορτουνισμός, Επιμέλεια της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, Σύγχρονη Εποχή, 2008

Η πρώτη απόπειρα - περιττό το ΚΚΕ

Η εκτός νόμου θέση του ΚΚΕ, οι ανελέητοι διωγμοί των αγωνιστών του και γενικότερα οι πολιτικές συνθήκες που καθορίστηκαν από τους νικητές του Εμφύλιου Πολέμου 1946 - 1949, αναβάθμισαν στη συνείδηση πολλών τη σημασία και το ρόλο της ΕΔΑ, σε σημείο τέτοιο, ώστε βαθμιαία αυτή υποκατέστησε την αναντικατάστατη αξία της ύπαρξης του ΚΚΕ. Η πίεση που δημιουργούσε το αρνητικό για τους κομμουνιστές και τους άλλους ΕΑΜίτες κλίμα, ώθησε σε εξετάσεις «συμμόρφωσης» με τη νομιμότητα. Διαμόρφωσε ψυχολογία «αποκόλλησης» από το παρελθόν του ΚΚΕ, ιδιαίτερα το πρόσφατο (1944 - 1949), καθώς και αντιλήψεις διαχωρισμού των κομμουνιστών στους «μέσα» και στους «έξω», δηλαδή τους πολιτικούς πρόσφυγες που ζούσαν στις σοσιαλιστικές χώρες, τις κομματικές οργανώσεις τους και την ηγεσία του ΚΚΕ από τη μια και όσους αγωνίζονταν μέσα στην Ελλάδα από την άλλη.


Πολλά ιστορικά στοιχεία και γεγονότα αποδεικνύουν τις προηγούμενες εκτιμήσεις. Παραθέτουμε ορισμένα παραδείγματα. Γράφει ο Τ. Μπενάς: «Η ηγεσία της ΕΔΑ δεν είχε σε βάρος της ούτε τις ήττες της ηγεσίας του ΚΚΕ, ούτε τις πραγματικά εγκληματικές ενέργειες και ιδίως τις "ανθρωποφαγικές" μεθοδολογίες της, που τα αποτελέσματά τους γίνονταν γνωστά και τραυμάτιζαν ανεπανόρθωτα την αγωνιστική υπόληψη της Αριστεράς»[1]Και σε άλλο σημείο: «Τα ίδια τα γεγονότα οδήγησαν, συνεπώς, σε μια δισυπόστατη Αριστερά με δύο ηγεσίες, μια μέσα στην Ελλάδα και μια έξω».[2]

Να υποθέσουμε ότι ο Τ. Μπενάς εννοεί πως τα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ που απέμειναν μέσα στη χώρα μας προκύψαν από ...«παρθενογένεση», ενώ μόνο οι «έξω» ηγέτες βαρύνονταν με ευθύνες; Να υποθέσουμε πως ο Τ. Μπενάς δεν κατανοεί πως η ηγεσία του ΚΚΕ και γενικά το Κόμμα μας είναι ενιαία και αδιαίρετα και δε χωρίζονται ανάλογα με το γεωγραφικό χώρο που βρίσκονται τη μια ή την άλλη στιγμή; Ούτε το ένα συμβαίνει ούτε το άλλο. Απλώς και μόνο ο Τ. Μπενάς, όπως και οι άλλοι οπορτουνιστές, είδε, μέσα από το διαχωρισμό που επιχείρησαν - στους «μέσα» και στους «έξω» - τη δυνατότητα κατάργησης του ΚΚΕ, αφού στην Ελλάδα υπήρχε η ΕΔΑ, όπου συμμετείχαν και κομμουνιστές και άλλοι, ενώ δεν υπήρχε η συγκροτημένη παρουσία του ΚΚΕ. Ο διαχωρισμός των κομμουνιστών στους του «εξωτερικού» και στους του «εσωτερικού» βόλευε τα σχέδια κατάλυσης του ΚΚΕ, την αποστασιοποίηση της Αριστεράς από τη Σοβιετική Ενωση και τη μετατόπιση της ΕΔΑ στον «ευρωκομμουνιστικό άξονα». (Εχουμε, κατά συνέπεια, το ακόλουθο φαινόμενο: Αυτοί, που με κάθε τρόπο επιδίωκαν τη διάχυση του ΚΚΕ στην ΕΔΑ, αφού απέτυχαν, ηγήθηκαν της δημιουργίας σχήματος, που αποκάλεσαν κομμουνιστικό! Ενώ δηλαδή αρνούνταν το ΚΚΕ, ίδρυσαν κατ' όνομα ΚΚ, προκειμένου να πετύχουν καλύτερα, με αυτόν τον τρόπο, τη διάλυση του ΚΚΕ)...

Αυτοί είναι οι λόγοι που το θέμα «οι μέσα και οι έξω» έγινε κεντρικός μοχλός της οπορτουνιστικής συνωμοσίας και αργότερα υιοθετήθηκε στους τίτλους που οι ίδιοι έδωσαν στο κόμμα τους (ΚΚΕ εσωτερικού), σε αντίθεση με το ΚΚΕ, που το ονομάτισαν του «εξωτερικού»!

Ομως ο αντικομμουνισμός περίσσεψε. Και οι πρώην κομμουνιστές «απεκδύθηκαν μετά βδελυγμίας» τις ήττες του λαϊκού κινήματος και γέμισαν άφθονες σελίδες με τις «ανθρωποφαγικές» αναλύσεις τους σε βάρος του Ν. Ζαχαριάδη και της ...προσωπολατρίας, συναινώντας σε εκείνο που κρυβόταν πίσω από το προπέτασμα καπνού της «προσωπολατρίας» στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

Εγινε λόγος προηγουμένως για το ισχυρό κλίμα πίεσης που δημιούργησε στα μετεμφυλιακά χρόνια η τρομοκρατία που επέβαλε το αστικό κράτος και τα κόμματά του. Αυτές οι συνθήκες αποτελούν μια από τις βάσεις της ηττοπάθειας και της παραπέρα ανάπτυξης του οπορτουνισμού, δηλαδή της πολιτικής και της ιδεολογίας που, στη συγκεκριμένη στιγμή, εκφράστηκε με υποχωρήσεις αρχών.

Προς επιβεβαίωση του παραπάνω, ας δούμε τι γράφει ο Π. Δημητρίου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ μέχρι τη διάσπαση του 1968: «Η γραμμή της διάλυσης των παράνομων κομματικών οργανώσεων του ΚΚΕ και το πέρασμα όλων των κομμουνιστών στην ΕΔΑ υπήρξαν αποτέλεσμα, πριν απ' όλα, της ρεαλιστικής εκτίμησης των συνθηκών που υπήρχαν, αντικειμενικών και υποκειμενικών και που καταδίκαζαν τις παράνομες οργανώσεις του ΚΚΕ σε μια σεχταριστική απομόνωση από τις μάζες».[3]

Νάτος, λοιπόν, ο «ρεαλισμός». Στο όνομα της καταπολέμησης του σεχταρισμού βλέπει ως ρεαλιστικό εκείνο που υποτάσσει στις δυσκολίες, που προσαρμόζει στην υπάρχουσα πραγματικότητα. Δε θέλει να δει ως ρεαλιστικό εκείνο που θα πάει ενάντια στο ρεύμα, εκείνο που θ' αλλάξει σε μια πορεία την κατάσταση σε όφελος του εργατικού κινήματος, συνολικότερα του λαϊκού. Αντί για τη λήψη μέτρων ανασυγκρότησης των ΚΟ και καθορισμού των ιδεολογικοπολιτικών εφοδίων τους, ώστε να μαζικοποιηθούν και να δυναμώσουν την παρουσία τους, αυτός και άλλοι είδαν την ανάγκη της διάλυσής τους και την ενίσχυση της ΕΔΑ, που ήταν νόμιμο κόμμα!

Παρόμοια συμπεράσματα βγαίνουν και με το θέμα που δημιουργήθηκε με τη μη υποψηφιότητα του Νίκου Μπελογιάννη στις εκλογές του 1951, όταν ο Μπελογιάννης ήταν υπόδικος. Ο Λ. Κύρκος χαρακτηρίζει τυχοδιωκτική τη στάση του Νίκου Ζαχαριάδη, που ζήτησε να συμπεριληφθεί ο Μπελογιάννης στο ψηφοδέλτιο της ΕΔΑ, ως ένα ακόμα μέσο πίεσης για να δυσκολευτεί η εκτέλεσή του. Γράφει ο Λ. Κύρκος: «Ο Μιχάλης Κύρκος αντιτάχθηκε στην ιδέα. Η ΕΔΑ μόλις είχε συγκροτηθεί και έκανε τα πρώτα βήματα κάτω από αφόρητες πιέσεις. Το γάντζωμά της στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο. Το να περιληφθεί ο Μπελογιάννης στους συνδυασμούς, έδινε στην αντίδραση το πρόσχημα να διαλύσει ίσως την ΕΔΑ. Ηταν μια πολύ λεπτή στιγμή και χρειάζονταν αυστηρές σταθμίσεις και όχι εντυπωσιακές κινήσεις».[4]

Ας κάνουμε εδώ μια μικρή παρένθεση. Στα ψηφοδέλτια της ΕΔΑ συμπεριλήφθηκε - και σωστά τότε - και ο Μ. Γλέζος (όντας καταδικασμένος σε θάνατο) και άλλοι κρατούμενοι. Γιατί όχι ο Μπελογιάννης; Το επιχείρημα ότι κι αν ακόμα εκλεγόταν βουλευτής θα είχε εκτελεστεί, είναι σαθρό και αποτελεί υπεκφυγή, αφού το ζήτημα βρίσκεται στο αν έκαναν τα πρέποντα όσοι όφειλαν, προκειμένου να μην εκτελεστεί ο Μπελογιάννης. Ο Μιχάλης Κύρκος - και άλλοι - δεν έκαναν τα πρέποντα. Το απόφυγαν συνειδητά.

Το βασικό θέμα, ωστόσο, βρισκόταν εκεί που ομολογεί ο Λ. Κύρκος: «Το γάντζωμα της ΕΔΑ στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο»! Το πρωταρχικό γι' αυτούς ήταν η προσκόλλησή τους στους νόμιμους θεσμούς.

Αλλά την ίδια στιγμή, ενώ δηλαδή υποβάθμιζαν το ΚΚΕ, ενώ δεν ήθελαν «γραμμή» μέσω του σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα», ωστόσο ήθελαν τις ψήφους των χιλιάδων κομμουνιστών, που, μέσω αυτής της «γραμμής», τους ψήφιζαν κι έτσι εκλέγονταν βουλευτές...! Αλλά, κακά τα ψέματα. Το ΚΚΕ - στελέχη του και μια σειρά συνεργαζόμενοι - το έβλεπαν σαν φραγμό στα σχέδιά τους να οδηγήσουν το εργατικό κίνημα σε φιλομονοπωλιακούς δρόμους.

Γι' αυτό και αρνήθηκαν ουσιαστικά το συνεπή αγώνα για τη νομιμοποίησή του, όχι μόνο στη 10ετία 1950 - 1959, αλλά και αργότερα. Λοιδόρησαν και συνεχίζουν να λοιδορούν ως εξωπραγματικούς και δογματικούς όσους κομμουνιστές τάχθηκαν στα προδικτατορικά χρόνια υπέρ της πάλης για την «ντε φάκτο» νομιμοποίηση του ΚΚΕ. «Οταν θα ωριμάσουν οι συνθήκες», έλεγαν. Και βέβαια δεν έβλεπαν ποτέ τη δράση που θα οδηγούσε στην ωρίμανση των συνθηκών. Μάλιστα, από ένα χρονικό σημείο και μετά, παρότι οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές (1964), τους βόλευε να είναι παράνομο το ΚΚΕ, γιατί έτσι πίστευαν ότι διευκολυνόταν η διάλυσή του. Καταλάβαιναν καλά το πλεονέκτημα που έδινε στους φραξιονιστικούς σχεδιασμούς τους η κατάσταση παρανομίας του Κόμματός μας.

Επιχείρηση διάλυσης του ΚΚΕ

Κατά τον Τ. Μπενά, η ΕΔΑ «αποτελούσε ένα ιστορικό πείραμα»,[5] «οι εξελίξεις επιβεβαίωσαν την αναγκαιότητα της ύπαρξής της, αλλά και διέγραψαν σαφέστερα στην πολιτική πραγματικότητα τη φυσιογνωμία της...».[6] Ενώ ο Γρ. Φαράκος ανακάλυψε ότι η ΕΔΑ «είχε μια εγγενή αδυναμία. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τα μέλη, ιδιαίτερα τα στελέχη της, ανήκαν στο ΚΚΕ. Τα βάραινε, επομένως, η νοοτροπία που μέσα στο Κόμμα είχαν αποκτήσει»![7]

Το ένα μέρος, λοιπόν, του έργου που παιζόταν ήταν η αντιπαράθεση της ΕΔΑ προς το ΚΚΕ που τη δημιούργησε. Το δεύτερο βρίσκεται στη διατύπωση του Τ. Μπενά ότι «οι πολιτικές εξελίξεις διέγραψαν σαφέστερα τη φυσιογνωμία της». Τι εννοεί; Ο ίδιος και άλλοι φροντίζουν να το ξεκαθαρίσουν: Εννοούν ότι η ΕΔΑ απέκτησε πια τα χαρακτηριστικά του ΚΚΕ, έγινε μαρξιστικό - λενινιστικό κόμμα! Συνεπώς, τι χρειάζεται το ΚΚΕ;

Εχει αρχίσει η ιδεολογικοπολιτική προσπάθεια λείανσης του εδάφους για την αποδοχή συνολικά από το ΚΚΕ της συγχώνευσής του με την ΕΔΑ. Οι πρωταγωνιστές της επιχείρησης το λένε ανοιχτά. Γράφει ο Σταύρος Καράς: «Η ΕΔΑ με τις οργανώσεις της κάλυπτε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, στις υπάρχουσες συνθήκες, την ανάγκη της αυτοτελούς και οργανωμένης παρουσίας του επαναστατικού πολιτικού κινήματος της εργατικής τάξης, του στηριγμένου στις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού».[8] Κι ο Μ. Παρτσαλίδης υπογράμμιζε σε ομιλία του: «Είχα πει πως μετά τη νομιμοποίηση του Κόμματος η καλύτερη λύση θα ήταν ίσως η συγχώνευση της ΕΔΑ και του ΚΚΕ. Με την προϋπόθεση της παραπέρα αφομοίωσης των αρχών και των μεθόδων δράσης και οργάνωσης μαρξιστικού - λενινιστικού Κόμματος, μπορεί η ΕΔΑ ν' αναπτυχθεί και να μαζικοποιηθεί»[9]. Κι ο Τ. Μπενάς τον συμπληρώνει: «... και ο Νικήτας Χρουστσόφ είχε ενθαρρύνει την αυτοδιάλυση των παράνομων οργανώσεων του ΚΚΕ και τη συγχώνευσή τους στην ΕΔΑ, που κατέστη έτσι ο μοναδικός πολιτικός και οργανωτικός φορέας της Αριστεράς στην Ελλάδα, έστω και χωρίς το Μαρξισμό - Λενινισμό, επίσημα βέβαια, γιατί στην πράξη ίσχυε και τηρούνταν».[10]

Ουσιαστικά, λοιπόν, κατά την άποψη των οπορτουνιστών, μόνο τυπικά δεν είχε γίνει η ΕΔΑ μαρξιστικό - λενινιστικό κόμμα νέου τύπου. Και επέμεναν ότι κι αυτό το πρόβλημα μπορούσε να λυθεί με... απλές διαδικασίες: θα πρόσθεταν στο πρόγραμμά της ότι σκοπός της ΕΔΑ είναι και ο σοσιαλισμός. Κι έτσι θα έπαυε κάθε εκκρεμότητα... Ο Μ. Παρτσαλίδης ήταν και σε αυτό πολύ συγκεκριμένος: «Και μπορεί και πρέπει να το κάνει αυτό το Γ' Συνέδριο της ΕΔΑ. Εξάλλου η ΕΔΑ, χωρίς να διακηρύττει, ως την ώρα, σαν τελικό προγραμματικό σκοπό της το σοσιαλισμό, προβάλλει και υποστηρίζει στα βασικά ζητήματα την κομμουνιστική άποψη».[11] Δηλαδή, ο Μ. Παρτσαλίδης προσποιούνταν ότι δε γνώριζε πως η απλή προσθήκη του σοσιαλισμού ως στόχου δεν έλεγε τίποτα περισσότερο απ' όσα διακηρύσσει για το σοσιαλισμό η σοσιαλδημοκρατία. Ηταν στην ίδια συζήτηση που ο τότε Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ Κώστας Κολιγιάννης τού απάντησε: «Η αόριστη διακήρυξη πίστης στο σοσιαλισμό είναι αρκετή; Και θα ικανοποιηθούμε εμείς με αυτή τη γενική διακήρυξη περί σοσιαλισμού;»[12]

Σε διακηρύξεις περιεχομένου «τύπου Παρτσαλίδη» αναφερόταν ο Β. Ι. Λένιν στην εποχή του, όταν έγραφε για την εφημερίδα Ραμπότσαγια Μισλ: «Σε αντιστάθμισμα, όμως, γράφει με τα πιο παχιά γράμματα πως "ο σοσιαλισμός δεν είναι παρά η παραπέρα ανώτερη εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνίας" - φράση που τη δανείστηκε από τον Μπερνστάιν και που όχι μόνο δε διασαφηνίζει, αλλά απεναντίας συσκοτίζει τη σημασία και την ουσία του σοσιαλισμού. Ολοι οι φιλελεύθεροι και όλοι οι αστοί τάσσονται υπέρ της "εξέλιξης της σύγχρονης κοινωνίας", κι έτσι όλοι τους θα χαρούν με τη δήλωση του Ρ. Μ. Παρ' όλα αυτά, όμως, οι αστοί είναι εχθροί του σοσιαλισμού».[13] Αλλά ο Μ. Παρτσαλίδης δεν ενδιαφερόταν για το σοσιαλισμό. Το ίδιο βέβαια και οι άλλοι της παράταξης, που είχαν συγκροτήσει μέσα στο ΚΚΕ και στην ΕΔΑ.

Ας ανατρέξουμε ξανά στον αποκαλυπτικότατο Μπενά. Κι ας δούμε τη μεθόδευση που κατέστρωσε η ομάδα των αναθεωρητών, προκειμένου να πετύχει τη διάλυση του ΚΚΕ μέσω της ΕΔΑ και στη διάρκεια της προετοιμασίας του Γ' Συνεδρίου της.

Αναφερόμενος στο «τρίτο έγγραφο του ντοσιέ της Προετοιμασίας του Συνεδρίου», γράφει για τη σύνθεση της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου: «Εύκολα διακρίνει κανείς τη "διείσδυση των δογματικών" σε όλες τις υποεπιτροπές, αλλά θα μπορούσε να ισχύει και το αντίστροφο, την πλαισίωσή τους, δηλαδή, από δυναμικά ανανεωτικά στελέχη, π.χ., ο Κ. Λουλές, ανάμεσα στους Ν. Καρά και Κ. Φιλίνη ή ο Γ. Τρικαλινός, ανάμεσα στους Αγγ. Διαμαντόπουλο και Λεωνίδα Κύρκο». Φροντίζει, όμως, ο Τ. Μπενάς να διευκρινίσει το ακριβές, αμέσως παρακάτω: «Οπως βεβαίωσε ο Κ. Φιλίνης, τη σύνθεση της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου και συνεπώς και την αντίστοιχη διάταξη των μελών της, την προσδιόρισε με δική του πρωτοβουλία και ευθύνη ο τότε Γραμματέας της ΕΔΑ Μπάμπης Δρακόπουλος. Θεωρεί δε ότι ο Δρακόπουλος το έπραξε ενσυνειδήτως...».[14]

Στο ίδιο θέμα, της προετοιμασίας του Γ' Συνεδρίου της ΕΔΑ, ο Μπενάς επικαλείται μαρτυρία του Κ. Φιλίνη, στην οποία ο τελευταίος υπογραμμίζει: «Ημασταν αποφασισμένοι και ανάλογα προετοιμασμένοι να απαντήσουμε, εάν και όταν διαφωνούσαν με αυτές τις θέσεις οι "σκληροί" μέσα στο Συνέδριο. Θα παίρναμε το λόγο, μια σειρά ομιλητές γνώστες αυτών των θεμάτων, εξοπλισμένοι και με ντοκουμέντα προέλευσης ΚΚΣΕ...».[15]

Καταμερισμός ομιλητών, ομιλιών, έτοιμα βοηθητικά κείμενα προέλευσης ΚΚΣΕ, την ίδια ώρα που ήσαν όλοι τους μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ! Την ίδια ώρα που κόπτονταν για την εσωκομματική δημοκρατία, έπαιζαν το παιχνίδι τους πίσω από τις πλάτες χιλιάδων ανυποψίαστων κομμουνιστών που είχαν ενταχθεί στην ΕΔΑ!

Η υπονομευτική φραξιονιστική δράση περιείχε φυσικά και την παράλληλη ιδεολογική προετοιμασία με την αξιοποίηση του περιοδικού της ΕΔΑ Ελληνική αριστερά. Ο Τ. Μπενάς μάς πληροφορεί: «Το πρώτο μας συμπέρασμα από τη διερεύνηση του θέματος στα Αρχεία της ΕΔΑ είναι αναμφίβολα η ανανεωτική δραστηριότητα μιας πλειάδας ηγετικών στελεχών. Και στο βαθμό που διάφορες σκοπιμότητες εμποδίζουν να ξεδιπλωθεί ολόκληρος ο ιδεολογικός τους προβληματισμός, επιστρατεύεται το παράλληλο ιδεολογικό μέτωπο, εκτός ντοκουμέντων του Συνεδρίου, για να δουν το φως της δημοσιότητας ορισμένες προωθημένες επεξεργασίες...»[16]

Αυτή είναι η διαδρομή τους στα μετεμφυλιακά χρόνια - και ιδιαίτερα από το 1956 μέχρι το 1968. Ελπίζανε πως αυτός ο στόχος τους θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί με αποκορύφωμα το Γ' Συνέδριο της ΕΔΑ, που τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, θρήνησαν και θρηνούν γι' αυτό το γεγονός. Γιατί: «... εκείνη που θα μπορούσε να θεωρηθεί βεβαιότητα είναι η ρήξη και η διάσπαση στο ΚΚΕ. Θα συντελούνταν οπωσδήποτε, αφού είχαν ήδη δρομολογηθεί αντιπαραθέσεις ελληνικού, αλλά και διεθνούς ενδιαφέροντος. Ομως, υπό άλλους όρους, αρκετά πιο ευνοϊκούς για τις δυνάμεις της ανανέωσης, αφού σε συνθήκες νομιμότητας του κινήματος και μάλιστα της ΕΔΑ, οι επιπτώσεις από τη διάσπαση θα ήταν σαφώς διαφορετικές».[17]

Σημειώσεις:

1. Τ. Μπενά, Ενα Συνέδριο που δεν έγινε ποτέ, σελ. 15, εκδ. «Δελφίνι»
2. Τ. Μπενά, ό.π. σελ. 14
3. Π. Δημητρίου, Η διάσπαση του ΚΚΕ, τόμ. Α', σελ.441, εκδ. «Θεμέλιο»
4. Λ. Κύρκου, Ανατρεπτικά, σελ. 153, εκδ. «Προσκήνιο».
5. Τ.Μπενά, ό.π., σελ.14.
6. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 78
7. Γρ. Φαράκος, «Μαρτυρίες και στοχασμοί», σελ. 107, εκδ. «Προσκήνιο».
8. Π. Δημητρίου, «Η διάσπαση του ΚΚΕ», τόμ. Α΄, σελ. 416, εκδ. «Θεμέλιο».
9. Π. Δημητρίου, ό.π., σελ. 459 - 460.
10. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 15.
11. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 132.
12. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 130 - 131.
13. Β. Ι. Λένιν, «Απαντα», τόμ. 4, σελ. 269, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή».
14. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 32.
15. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 156.
16. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 154.
17. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 156.

Στρατηγική του κεφαλαίου

Στρατηγική του κεφαλαίου

Ο χτεσινός Τύπος αναπαράγει δήλωση του Επιτρόπου της Κομισιόν, Ολι Ρεν, που λέει το προφανές: Οτι κάθε μία από τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας «δεν αποτελεί μέρος των όρων πολιτικής που συμφωνήθηκαν μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, του ΔΝΤ, της ΕΚΤ και της Επιτροπής» και ότι η τρόικα «συμμετέχει σε τακτικό διάλογο πολιτικής με τις ελληνικές αρχές, σχετικά με ευρύ φάσμα θεμάτων που αφορούν την αγορά εργασίας».

Λέει, δηλαδή, ότι οι ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις και τους μισθούς, στις συντάξεις και την Ασφάλιση δεν προέκυψαν από το μνημόνιο, ούτε περιορίζονται στα μέτρα που αυτό περιλαμβάνει.
Αντίθετα, εφαρμόζονται στο πλαίσιο της ενιαίας στρατηγικής της ΕΕ, όπως αποτυπώνεται στα επίσημα έγγραφα, στις οδηγίες και τις στρατηγικές κατευθύνσεις της. Πάνω σ' αυτό το έδαφος συζητάει η τρόικα με την κυβέρνηση, που έχει την ευθύνη να εξειδικεύσει και να εφαρμόσει τις αντεργατικές - αντιλαϊκές ανατροπές.

Κατά συνέπεια, τα μέτρα αυτά δεν επιβάλλονται «από έξω», ή από κάποια «ξένη δύναμη». Ούτε είναι ζήτημα της μιας ή της άλλης κυβέρνησης ποια από αυτά θα εφαρμόσει και ποια όχι, αφού αποδέχεται το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ και τον καπιταλιστικό μονόδρομο. Είναι μέτρα που υπηρετούν τις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου και την ανταγωνιστικότητά του, η οποία στηρίζεται κατά βάση στη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης.

Οσοι, λοιπόν, προσπαθούν να αθωώσουν την ΕΕ, αποδίδοντας τα αντεργατικά μέτρα πότε στο «νεοφιλελεύθερο μείγμα διαχείρισης», πότε στις «ανίκανες» και «υποτακτικές» κυβερνήσεις, ή όσοι προσπαθούν να παρουσιάσουν τις ανατροπές στα εργασιακά και στο ασφαλιστικό σαν εκδούλευση τάχα της κυβέρνησης σε συγκεκριμένες μερίδες του κεφαλαίου, προσφέρουν κακές υπηρεσίες στην εργατική τάξη.

Το ίδιο ισχύει και για όσους με αφορμή τις δηλώσεις Ρεν διαπίστωσαν ότι η κυβέρνηση «δουλεύει για τα συμφέροντα των βιομηχάνων και όχι για το δημόσιο συμφέρον». Κρύβουν ότι αυτό δεν είναι ίδιο για εργαζόμενους και εργοδότες και σπέρνουν αυταπάτες ότι με μια άλλη, «εθνική πολιτική», θα μπορούσαν να βγουν εξίσου κερδισμένοι οι εκμεταλλευτές και οι εκμεταλλευόμενοι.

Οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα, και σε κάθε χώρα της ΕΕ, έχουν απέναντί τους όχι μόνο την κυβέρνηση της δοσμένης στιγμής, ούτε κάποιους «καλούς» και «κακούς» καπιταλιστές, από τους οποίους πρέπει να διαλέξουν. Εχουν απέναντί τους το σύνολο των μονοπωλίων, που συλλογική έκφραση των συμφερόντων τους είναι οι κυβερνήσεις στα κράτη - μέλη τους και η λυκοσυμμαχία τους η ΕΕ.

Να γιατί η θέση του ΚΚΕ για αποδέσμευση από την ΕΕ, με λαϊκή εξουσία, με κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων και μονομερή διαγραφή του χρέους, είναι η μόνη που μπορεί να δώσει φιλολαϊκή διέξοδο και προοπτική.

Ριζοσπαστης

 

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (12)

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (12)

Φυσικά, ο καλύτερος αρωγός τής "συντεταγμένης πολιτείας" στην καταστολή με "δημοκρατικό" τρόπο (μανδύα, πες καλύτερα) κάθε διαφορετικής φωνής, είναι ο αστικός τύπος. Ένας τύπος που, αφού αναγορεύτηκε σε τέταρτη εξουσία, φροντίζει να υπηρετεί τις άλλες τρεις και να διαμαρτύρεται όταν κάποιοι προσπαθούν να ξεσκεπάσουν τον σκοτεινό του ρόλο.

Δεν θα αναλωθούμε σε παραδείγματα για να αποδείξουμε τα παραπάνω. Η τακτική αυτή είναι τόσο συχνή και τόσο εξώφθαλμη ώστε δεν χρειάζεται να προσθέσουμε το παραμικρό. Θα περιοριστούμε σε μια περίπτωση όπου υπάρχει άψογη συνεργασία αυτού του τύπου με τον πουλημένο "πνευματικό κόσμο", με σκοπό να παρουσιαστεί η ανάγκη κατάργησης του πανεπιστημιακού ασύλου.

Στις 12/9/2001, η -προσκείμενη στην δεξιά- εφημερίδα Απογευματινή δημοσιεύει τετρασέλιδο ρεπορτάζ τού δημοσιογράφου Νίκου Σταυρουλάκη για την "κατάντια" των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Το ρεπορτάζ αναγγέλεται με τον πηχυαίο πρωτοσέλιδο τίτλο "Άσυλο εγκληματιών τα πανεπιστήμια" και υπότιτλο "Επιστημονική έρευνα σε 5 μεγάλα ΑΕΙ". Με αποτελεσματικό τρόπο, η "καλή" εφημερίδα φροντίζει να ενημερώσει ακόμη κι εκείνους που δεν την διαβάζουν αλλά μένουν στην ματιά που ρίχνουν στις φυλλάδες που κρέμονται στο περίπτερο: στα πανεπιστήμια βρίσκουν άσυλο οι εγκληματίες κι αυτό το αποδεικνύουν με την ερευνά τους και οι επιστήμονες.

Στο ρεπορτάζ του ο Σταυρουλάκης αποκαλύπτει στοιχεία έρευνας του διδάκτορα εγκληματολογίας Κυριάκου Μπαμπασίδη, σύμφωνα με τα οποία στους πανεπιστημιακούς χώρους (δηλαδή, στους χώρους που προστατεύονταν από το άσυλο) σημειώνονται σωρηδόν εγκλήματα όπως διακίνηση και χρήση ναρκωτικών, κλοπές, φθορά ξένης και δημόσιας περιουσίας, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, απόπειρες βιασμών αλλά και κανονικοί βιασμοί. Το δημοσίευμα δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα σεξουαλικά εγκλήματα: "Όπως κατήγγειλαν οι ερωτώμενοι, οι απόπειρες ή και οι ολοκληρωμένες περιπτώσεις βιασμών ανέρχονται σε ποσοστό 18,7%. Δηλαδή, σχεδόν δύο στις δέκα φοιτήτριες καταγγέλλουν απόπειρα ή και ολοκληρωμένο βιασμό". Το στοιχείο είναι συγκλονιστικό: με δεδομένο ότι υπάρχουν κάπου μισό εκατομμύριο φοιτητές, τα κορίτσια πρέπει να είναι περίπου 250.000 και το "2 στα 10" σημαίνει ότι 50.000 κοπέλλες είτε βιάστηκαν από συμφοιτητές τους είτε κινδύνεψαν να βιαστούν!

Αγαναχτισμένος και τρομαγμένος, ο ρεπόρτερ κατανοεί την έντονη ανησυχία γονιών και φοιτητών λόγω της έξαρσης της εγκληματικότητας στα ΑΕΙ, συμπεραίνει ότι "ο θεσμός του Πανεπιστημιακού Ασύλου, σε συνδυασμό με την έκπτωση των ηθών, συχνά μετατρέπει τα πανεπιστήμια σε χώρους ανάπτυξης του εγκλήματος. [...] Τα πανεπιστήμια έχουν γίνει καταφύγια κάθε λογής εγκληματικών στοιχείων, από συμμορίες ανηλίκων μέχρι αλλοδαπούς κακοποιούς αλλά και αναρχικούς", τονίζει ότι οι αναρχικοί είναι "η κυριότερη ομάδα που εμφανίζει έντονη εγκληματική δράση" και καταλήγει καλώντας την πολιτεία "να λάβει τα αναγκαία μέτρα". Αποστολή εξετελέσθη.

Δυστυχώς, όμως, για την εφημερίδα και τον δαμόνιο ρεπόρτρ της, ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον. Η εργασία του Μπαμπασίδη κυκλοφόρησε το 2006 ως βιβλίο ("Πανεπιστημιακό άσυλο - Κοινωνικο-πολιτικές και εγκληματολογικές προεκτάσεις", εκδόσεις Κατσαρός, 2006, σελ. 503), δίνοντάς μας την ευκαιρία να διαπιστώσουμε την απάτη τής εφημερίδας. Ιδού μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία:

(α) Στην έρευνα πήραν μέρος 483 φοιτητές. Απ' αυτούς μόνο 14 ανέφεραν ότι είχαν πέσει θύματα κάποιας εγκληματικής πράξης σε πανεπιστημιακό χώρο, συμπεριλαμβανομένων των φοιτητικών εστιών.
(β) Οι ως άνω 14 ανέφεραν συνολικά 16 εγκλήματα: 6 κλοπές, 2 απειλές, 2 σωματικές βλάβες, 1 διάρρηξη, 1 βανδαλισμός και 3 σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Βιασμοί: μηδέν! Απόπειρες βιασμών: επίσης μηδέν!
(γ) Είδαμε πιο πάνω την αναφορά τής εφημερίδας ότι "οι απόπειρες ή και οι ολοκληρωμένες περιπτώσεις βιασμών ανέρχονται σε ποσοστό 18,7%", βάσει του οποίου "υπολογίσαμε ότι 50.000 φοιτήτριες υπέφεραν. Ε, λοιπόν, αυτό το 18,7% δεν είναι παρά το ποσοστό των τριών σεξουαλικών παρενοχλήσεων στο σύνολο των 16 αναφερομένων εγκλημάτων!!


Τα ωραία δεν σταματούν εδώ. Παρ' ότι είναι εμφανέστατο ότι η εφημερίδα αλλοίωσε την εργασία τού Μπαμπασίδη κατά πώς την βόλευε, ο διδάκτωρ δεν διαμαρτυρήθηκε. Αντίθετα, μάλιστα, σε συνέντευξη που παραχώρησε όταν εκδόθηκε το βιβλίο του, δήλωσε με καμάρι ότι η δουλειά του "είχε γίνει και πρωτοσέλιδο σε αθηναϊκή εφημερίδα πριν λίγα χρόνια"!

Πώς εξηγείται αυτή η αβροφροσύνη; Όλα εξηγούνται! Είπαμε ότι η Απογευματινή ήταν εφημερίδα τής δεξιάς. Από την άλλη, ο θρακιώτης Μπαμπασίδης έχει διατελέσει υπεύθυνος μαθητικού τής ΟΝΝΕΔ (1994-1995), υποψήφιος ευρωβουλευτής τής Νέας Δημοκρατίας (1999) και υποψήφιος βουλευτής Ροδόπης τού ίδιου κόμματος (2004). Έδεσε το γλυκό! Και την συνεργασία εφημερίδας - "επιστήμονα" καταλάβαμε και τα συμπεράσματα περί του "κάτι πρέπει να γίνει με το άσυλο" κατανοούμε.

Α! Και κάτι τελευταίο: Ο Μπαμπασίδης συμμετείχε στο διοικητικό συμβούλιο του Ινστιτούτου Αμυντικών Αναλύσεων - ΙΑΑ, όπου αντιπρόεδρος ήταν ο φανατικός υπέρμαχος της κατάργησης του ασύλου καθηγητής Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης, στον οποίο αναφερθήκαμε χτες. Το ΙΑΑ χρηματοδοτείται από το υπουργείο άμυνας και σκοπός του είναι η παροχή "αποκλειστικά στον ΥΠΕΘΑ, απόψεων ή γνωμών σε θέματα αμυντικής πολιτικής και εξοπλισμών".

Αν αναρωτιέστε τι δουλειά έχει ένας εγκληματολόγος στο διοικητικό συμβούλιο ενός τέτοιου ιδρύματος, σας επαναλαμβάνω ότι όλα εξηγούνται. Ποιός ήταν κεντρικός ομιλητής στην παρουσίαση του βιβλίου τού Μπαμπασίδη; Μα...ο τότε υπουργός άμυνας (και σημερινός πρόεδρος της βουλής) Βαγγέλης Μεϊμαράκης! Ο οποίος, βέβαια, δεν παρέλειψε να τονίσει ότι "πρέπει να επανεξετάσουμε το άσυλο, δηλαδή το σκοπό λειτουργίας του στη σύγχρονη δημοκρατία" (σ.σ.: "Σκοπός λειτουργίας τού ασύλου"; Ήμαρτον! Ήξερα ότι ο Μεϊμαράκης έχει πρόβλημα με τις ξένες γλώσσες αλλά φαίνεται πως έχει σοβαρό πρόβλημα και με τα ελληνικά του).

Ε, αν δεν έχουν τα υπουργεία άμυνας και δημόσιας τάξης σχέση με το άσυλο, ποιός έχει; Το υπουργείο παιδείας; Αν, μάλιστα, θυμηθούμε ότι εκείνη την εποχή συζητιόταν η ιδέα να ανατεθεί η τήρηση του νόμου στους χώρους που καλύπτονταν από ασυλία, σε ειδικό σώμα "πανεπιστημιακής αστυνομίας", τότε όλες οι ψηφίδες μπαίνουν στην θέση τους.

Το ΚΚΕ για τη νεολαία - Η δράση της ΟΚΝΕ

Το ΚΚΕ για τη νεολαία - Η δράση της ΟΚΝΕ

Ιστορική αναδρομή από την ίδρυση του Κόμματος έως την ίδρυση της ΚΝΕ


Ηρωικοί ΕΠΟΝίτες ενημερώνουν μετο θρυλικό χωνί το λαό, την περίοδο της Κατοχής
Το Κόμμα μας από το ιδρυτικό του ακόμη Συνέδριο ασχολήθηκε με τα ζητήματα της νεολαίας και πρώτ' απ' όλα μ' αυτό της εκπαίδευσης. Στο πρώτο Πρόγραμμα του Κόμματος, στο κεφάλαιο Α «Απαιτήσεις Πολιτικαί», αναφέρεται στο σημείο 16: «Εκλαΐκευσις της εκπαιδεύσεως. Αυστηρά εφαρμογή της υποχρεωτικής εκπαιδεύσεως. Παροχή τροφής και των μέσων διδασκαλίας εις τα παιδιά, υπό των δήμων και κοινοτήτων. Ανώτατος αριθμός δι' έκαστον διδάσκαλον 25 μαθηταί και τάξεων εις ας διδάσκει δύο. Εκδημοκράτησις της διοικήσεως της εκπαιδεύσεως. Κατάργησις του άρθρου του Συντάγματος περί γλώσσης και εισαγωγή της δημοτικής γλώσσης εις όλην την εκπαίδευσιν. Εισαγωγή εις τα σχολεία της γλώσσης των διαφόρων εθνικοτήτων διά τους εκ τούτων μαθητάς». Και στο σημείο 17. «Ανοικοδόμησις σχολικών κτιρίων και πολλαπλασιασμός των σχολείων». Στο δε κεφάλαιο Β «Απαιτήσεις υπέρ των εργατών», αναφέρει στο σημείο ιβ: «Τη μεταρρύθμισιν του νόμου 4029 περί ανηλίκων, ούτως ώστε οι κάτω των 16 ετών να μην επιτρέπεται να εργασθούν», ενώ στο σημείο ιγ, αναφέρει: «Τη διά νόμου απαγόρευσιν της νυκτερινής εργασίας διά παιδιά...».


Βεβαίως, στο 1ο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ δεν υπάρχει καμιά αναφορά για συγκρότηση οργάνωσης νεολαίας. Αυτό εμφανίζεται στο Καταστατικό του Κόμματος, που ψηφίστηκε στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Απρίλης 1920), στο κεφάλαιο θ με τίτλο «Ομιλοι νέων και γυναικών». Στο άρθρο 39 αναφέρεται: «Διά την ευκολίαν της προπαγάνδας του Κόμματος και διά τη σοσιαλιστικήν μόρφωσιν των νέων δύναται να οργανωθούν εντός των τμημάτων όμιλοι νεολαίας. Εις τους ομίλους τούτους ανήκουν όλοι οι νέοι, οι οποίοι δεν έχουν τα προσόντα να γίνουν μέλη του Κόμματος. Οι όμιλοι ούτοι παρακολουθούνται και εξελέγχονται παρ' αντιπροσώπου του τμήματος οριζομένου υπό της τοπικής επιτροπής».


1968, αφίσα της ΚΝΕ
Στο ίδιο κεφάλαιο το άρθρο 40 αναφέρει: «Οι όμιλοι ούτοι με τη συγκατάθεσιν της ΚΕ δύνανται να ενώνωνται εις κεντρικήν οργάνωσιν, η δικαιοδοσία και ο ρόλος της οποίας κανονίζεται από την ΚΕ του Κόμματος. Η κεντρική οργάνωσις της νεολαίας παρακολουθείται παρ' αντιπροσώπου του Κόμματος, εκλεγομένου κατ' έτος υπό του συνεδρίου και εξελεγχομένου από την ΚΕ». Ουσιαστικά, στο 2ο Συνέδριο αποφασίζεται η ίδρυση οργάνωσης της Νεολαίας του Κόμματος και καθορίζεται το πλαίσιο οργάνωσής της και η σχέση της με το Κόμμα. Στο Εκτακτο Εκλογικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ) -Σεπτέμβρης 1920- παίρνει μέρος για πρώτη φορά η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΣΕΝΕ), που την αντιπροσώπευε ο Ζακ Βεντούρα, και η οποία μόλις είχε ιδρυθεί.

Η ίδρυση της ΟΚΝΕ

Η Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας είχε ιδρύσει ως τμήμα της την Ενωση Σοσιαλιστών Φοιτητών και Σπουδαστών Ελλάδας, για την ανάπτυξη της δράσης του Κόμματος στη σπουδάζουσα νεολαία. Η Ομοσπονδία λειτούργησε και έδρασε για δύο χρόνια έως το Νοέμβρη του 1922, που με πρωτοβουλία του ΣΕΚΕ (Κ) ιδρύθηκε η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, η ηρωική ΟΚΝΕ. Πράγματι, στις 28 Νοέμβρη 1922 συνήλθαν στη Θεσσαλονίκη, σε Συνέδριο, οι αντιπρόσωποι των σοσιαλιστικών νεολαιών και ομίλων νέων από την Αθήνα, τον Πειραιά, τη Χαλκίδα, τη Δράμα, το Βόλο, την Πάτρα, την Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη και ίδρυσαν την ΟΚΝΕ. Η ΟΚΝΕ προσχώρησε αμέσως στην Κομμουνιστική Διεθνή Νέων, η οποία είχε ιδρυθεί το Νοέμβρη του 1919 και αποτελούσε τμήμα της Γ' Διεθνούς. Το Συνέδριο της ΟΚΝΕ εξέλεξε Κεντρική Επιτροπή και αποφάσισε η εφημερίδα «Νεολαία» να είναι δημοσιογραφικό της όργανο. Στην ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε μετά το Συνέδριο, η ΚΕ της ΟΚΝΕ τόνιζε ότι σκοπός των καθηκόντων που χάραξε το ιδρυτικό της Συνέδριο είναι «να προσελκύσουμε εις τας τάξεις μας όλην την Εργατική και Αγροτική Νεολαίαν της χώρας μας». Εκτίμησε δε ότι «εφ' όσον η Ομοσπονδία μας δεν καταστεί μία οργάνωσις μαζών, δε θα μπορέσουμε να συντείνουμε διόλου εις την επικράτησιν του αγώνα που η εργατική τάξις διεξάγει εναντίον της κρατούσης τάξεως. Και ως εκ τούτου, υιοθέτησε το σύνθημα του Γ' Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς "ΕΜΠΡΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΜΑΖΑΣ". Ετσι μονάχα η Ομοσπονδία μας θα γίνει ένας σπουδαίος παράγων εις τον αγώναν που το Κόμμα μας, ως αντιπροσωπεύον τας εργαζόμενας μάζας, διεξάγει αδιακόπως, για την απελευθέρωσίν των από τον εγχώριον και ξένον καπιταλιστικόν ζυγό».


Οχτώβρης 1941. Το δημοσιογραφικό όργανο της ΟΚΝΕ, «Νεολαία», καλεί για Εθνικοαπελευθερωτικό Μέτωπο της νέας γενιάς
Η ΟΚΝΕ σύμφωνα με απόφαση του Συνεδρίου της αποτελούσε τμήμα του Κόμματος, δρούσε μέσα στα πλαίσια του προγράμματος και της πολιτικής του, είχε όμως εσωτερική αυτονομία.


Την πρώτη της μεγάλη «μάχη», η ΟΚΝΕ την έδωσε τον Αύγουστο του 1923, στη μεγάλη γενική απεργία. Η συμμετοχή των Νεολαιών Θεσσαλονίκης, Αθήνας, Πειραιά, Βόλου, Καβάλας, Δράμας και Πάτρας ήταν σοβαρή και έδειξαν εξαιρετική μαχητικότητα. Στη διάρκεια της απεργίας εκείνης πιάστηκε στην Καβάλα, επικεφαλής των απεργών, ο γραμματέας της ΟΚΝΕ Καβάλας Νίκος Σγουρίδης, που παραπέμφθηκε στο Στρατοδικείο Δράμας και πέθανε από τα βασανιστήρια στις φυλακές της. Η ΟΚΝΕ από το 1922 ήδη κυκλοφορούσε τη «Νεολαία», το κεντρικό όργανο της Οργάνωσης. Επίσης, κυκλοφόρησε και το περιοδικό «Νέος Λενινιστής».

Η πορεία της ΟΚΝΕ ήταν συνυφασμένη με την πορεία του Κόμματος και του λαϊκού κινήματος. Το Κόμμα στάθηκε πάντα δίπλα της σαν η δύναμη που καθοδηγούσε ιδεολογικά - πολιτικά την ΟΚΝΕ, διαπαιδαγωγούσε τα στελέχη και τα μέλη της στο πνεύμα της κατάκτησης της πρωτοπόρας δράσης, ανοίγοντας δρόμους για την πιο αποτελεσματική δουλειά της οργάνωσης στη νέα γενιά. Ετσι εξασφάλιζε ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες, τη διαμόρφωση της μελλοντικής γενιάς, της συνειδητής πολιτικά και ιδεολογικά πρωτοπορίας της εργατικής τάξης. Η φροντίδα αυτή ήταν για το Κόμμα, μόνιμη και σταθερή και φαίνεται απ' όλα τα ντοκουμέντα του.
Η ανάπτυξη της δουλειάς στη νεολαία

Το 3ο Εκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ), τον Οκτώβρη του 1924, μετονόμασε το κόμμα σε Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας - Ελληνικό τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς και αποφάσισε την «μπολσεβικοποίηση» του Κόμματος, την αναδιοργάνωσή του, την ανάπτυξη της μαζικής του δράσης. Το Συνέδριο πρόσεξε ιδιαίτερα την ανάπτυξη της δουλειάς μέσα στους νέους και το δυνάμωμα της ΟΚΝΕ. Την περίοδο αυτή, ουσιαστικά, η ΟΚΝΕ άρχισε να διαμορφώνεται πολιτικά και οργανωτικά. Δε λείπει από κανέναν κοινωνικό και πολιτικό αγώνα. Στέκεται πιστή στο πλευρό του ΚΚΕ, δυναμώνοντας καθημερινά την ενότητα των γραμμών της και τη μαχητικότητά της.


Εργατόπαιδα σε εξόρμηση με τη «Νεολαία», εφημερίδα της ΟΚΝΕ
Το Μάρτη του 1927 συνήλθε το 3ο Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ. Στις εκτιμήσεις του, αλλά και στις αποφάσεις του στέκεται ιδιαίτερα στο κίνημα της νέας γενιάς. Από το «Ριζοσπάστη», 6 Απρίλη 1927, που παρουσίασε αναλυτικό ρεπορτάζ από το Συνέδριο και τις αποφάσεις του, έχουμε την εκτίμηση και απόφαση του Συνεδρίου με τίτλο «Επί του κινήματος των νέων», όπου ανάμεσα σ' άλλα αναφέρει: «Το Συνέδριο διαπιστώνει μια σοβαρή ανάπτυξη του κομμουνιστικού κινήματος των νέων. Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών μ' όλα τα χτυπήματα της τελευταίας παρανομίας (σ.σ. δικτατορία Πάγκαλου), βρίσκεται σήμερα σε μια οργανωτική στερέωση και ανάπτυξη σημαντική. Ο αριθμός των μελών της μετά την πτώση του Παγκάλου έχει πενταπλασιαστεί, η εσωτερική συνοχή και πειθαρχία (μετά την κρίση του Κόμματος) έμεινε ανέπαφη. Η επιρροή της αυξήθηκε κατά πολύ, αυτό αποδείχνεται απ' την κυκλοφορία των οργάνων της και τα τελευταία συνέδρια ζύμωσης που έχουν σοβαρή επιτυχία. Η ΟΚΝΕ αρχίζει να μπαίνει στους καθημερινούς αγώνες της προλεταριακής νεολαίας. Επίσης, άρχισε συστηματική μορφωτική εργασία...». Στην ίδια απόφαση το Συνέδριο αντιμετωπίζει την προσαρμογή των αποφάσεων του Γ' Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων και της Κομμουνιστικής Διεθνούς, στη δική του λειτουργία και δράση και πιο ειδικά στη σχέση του Κόμματος με την ΟΚΝΕ.



Η ΟΚΝΕ στην πρώτη γραμμή του αγώνα για το ακαδημαϊκό άσυλο, δεκαετία του 1930
Ετσι ανάμεσα στ' άλλα, επιβεβαιώνει την αρχή που διέπει τις σχέσεις τους ως εξής: «Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος αποτελεί τμήμα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδος και ως τέτοιο υποτάσσεται στην πολιτική κατεύθυνση του Κόμματος του οποίου δέχεται το πρόγραμμα και μέσα στα όρια της πολιτικής του γραμμής δρα... Η Ομοσπονδία έχει εσωτερική αυτονομία (απέναντι του Κόμματος) που της επιτρέπει να έχει τη δική της συγκεντρωμένη οργάνωση... Σύμφωνα μ' αυτά η Ομοσπονδία κάνει τα δικά της συνέδρια, συνδιασκέψεις και έχει τα δικά της διευθυντικά όργανα». Σε ό,τι αφορά την καθοδηγητική - διαπαιδαγωγητική δουλειά του Κόμματος στην ΟΚΝΕ, ανάμεσα στ' άλλα πήρε και την εξής απόφαση: «Επίσης πρέπει τα δραστήρια μέλη της Νεολαίας να τραβηχτούν στο Κόμμα γενόμενα μέλη του Κόμματος. Τα μέλη αυτά θα εξακολουθούν να εργάζονται όπως και πριν μέσα στη Νεολαία, υποχρεωτικά όμως θα παρακολουθούν τη δουλειά του Κόμματος. Με τον τρόπο αυτό θα μεγαλώνει η επιρροή του Κόμματος στη Νεολαία, ενώ απ' τ' άλλο μέρος η υποστήριξη της νεολαίας απ' το Κόμμα θα γίνει πιο ζωηρή».


Οι αποφάσεις του 3ου Τακτικού Συνεδρίου του Κόμματος ενίσχυσαν τη δουλειά του Κόμματος στην ΟΚΝΕ, αλλά συνέβαλαν επίσης και στην πιο αποτελεσματική δράση της Οργάνωσης στο κίνημα της νεολαίας.
Δουλειά για τις μικρές ηλικίες


Το πρώτο φύλλο του «ΟΔΗΓΗΤΗ» που κυκλοφόρησε το Σεπτέμβρη του 1968
Στις 9 Ιούνη 1929, για πρώτη φορά στην Ελλάδα γίνονται εκδηλώσεις προς τιμήν της Διεθνούς Εβδομάδας του Παιδιού. Με την πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ οργανώνεται στην Αθήνα συγκέντρωση των εργαζόμενων παιδιών και μαθητών. Στη συγκέντρωση παρουσιάστηκε καλλιτεχνικό πρόγραμμα και κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της παιδικής εφημερίδας «Εργατόπουλο».


Το ΚΚΕ το 1935 στο 6ο Συνέδριο, επισήμανε τον κίνδυνο του φασισμού και του πολέμου και έβαζε μπροστά στην ΟΚΝΕ επιτακτικά το πρόβλημα της προσαρμογής της δράσης της στις αποφάσεις του 6ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων. Στην απόφαση του Συνεδρίου τόνιζε, όσον αφορά τη νεολαία: «Ο φασισμός με τη δημαγωγία του προσπαθεί να κερδίσει τη νεολαία για τους σκοπούς του. Οι κομμουνιστές έχουν χρέος να δουλέψουν για την αποτυχία των προσπαθειών αυτών.

...Επιβάλλεται η δημιουργία μιας ενιαίας πλατιάς αντιφασιστικής οργάνωσης, που θα περιλαμβάνει, όχι μόνο τους νέους κομμουνιστές, αλλά όλους τους νέους, που μισούν την αντίδραση, το φασισμό, θέλουν την πρόοδο, τη λευτεριά, την ειρήνη... Με τη βοήθεια του Κόμματος, η ΟΚΝΕ μπορεί να τραβήξει μπροστά και σήμερα να εκπληρώσει το κυριότερο καθήκον της ένωσης των δυνάμεων της νέας γενιάς».
Στη δικτατορία του Μεταξά

Ομως, το λαϊκό κίνημα δεν κατάφερε να αποτρέψει την επιβολή της φασιστικής δικτατορίας στην Ελλάδα. Πράγματι, στις 4 Αυγούστου 1936, εγκαθιδρύεται η δικτατορία του Μεταξά. Το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ αγωνίζονται για την ενότητα δράσης των αντιδικτατορικών δυνάμεων, στη βάση των αποφάσεων του 6ου Συνεδρίου του Κόμματος και σε συνθήκες παρανομίας.

Οι οργανώσεις της ΟΚΝΕ, με τον παράνομο Τύπο τους και με τη γεμάτη ηρωισμό και αυτοθυσία δράση τους, συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαφώτιση του λαού και των νέων. Ξεσκέπαζαν καθημερινά τη δημαγωγία της δικτατορίας και έδειχναν στους νέους το δρόμο της αγωνιστικής συσπείρωσης και πάλης και στην πάλη ενάντια στη φασιστική ΕΟΝ.


Τρικάκι της ΕΠΟΝ
Στην απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ της 12 Μάρτη 1939 για την κατάσταση της νέας γενιάς και τα καθήκοντα του ΚΚΕ, αναφέρεται: «Στην πάλη κατά του βίαιου παιδομαζώματος και εκφασισμού των νέων, στην πάλη για το τράβηγμα της νέας γενιάς στον αντιδικτατορικό αγώνα του λαού, κέντρο και βάση της όλης δουλειάς πρέπει να είναι η δημιουργία ενός μετώπου της νέας γενιάς.


Μονάχα με τη φαρδιά λαϊκομετωπική πολιτική, με την οργάνωση μαζικής αντίστασης, με τη δραστήρια υπεράσπιση των ιδιαίτερων ζητημάτων της νεολαίας, θα μπορέσουμε να ματαιώσουμε το γενιτσαρικό έργο της δικτατορίας και να κάνουμε τη νέα γενιά ισχυρό μαχητικό προπύργιο του αντιδικτατορικού αγώνα».

Στο σκληρό αγώνα για την ανατροπή της φασιστικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, η ΟΚΝΕ έδωσε αμέτρητες θυσίες, με πρώτους απ' όλους τον ήρωα και μάρτυρα γραμματέα της ΚΕ της, Χρήστο Μαλτέζο, ο οποίος εξοντώθηκε από το καθεστώς του Μεταξά στις φυλακές της Κέρκυρας μετά από φρικτά βασανιστήρια.
Σύντομα από την ΟΚΝΕ στην ΚΝΕ

Στην περίοδο της Κατοχής με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ δημιουργήθηκε αρχικά το ΕΑΜ Νέων και στη συνέχεια η ΕΠΟΝ, ενώ στην περίοδο της τρίχρονης εποποιίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ δημιουργήθηκε η Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας (ΔΝΕ), με σκοπό να συμπεριλάβει στις τάξεις της τους νέους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού και τη νεολαία που ζούσε στις περιοχές που είχε υπό τον έλεγχό του.

Πέρα από την πολεμική δράση όλων των μορφών, η ΔΝΕ ανέπτυξε πλούσιο μορφωτικό και πολιτιστικό έργο, τόσο ανάμεσα στα μέλη της όσο και ανάμεσα στους νέους των ελεύθερων περιοχών. Ταυτόχρονα, συμμετείχε και στην παραγωγική διαδικασία (μάζεμα της σοδειάς, κλπ.). Τέλος, οι προκηρύξεις της και τα προπαγανδιστικά τρικ που ρίχνονταν στις περιοχές που ήλεγχε ο κυβερνητικός στρατός, αλλά και μέσα στις γραμμές του τελευταίου, είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία της, το οποίο γράφτηκε με θάρρος, τόλμη, αυταπάρνηση και ηρωισμό, πηγή των οποίων υπήρξε η αφοσίωση στα ιδανικά του αγώνα για μια καλύτερη, πιο δίκαιη, για μια ανθρώπινη κοινωνία. Αυτή η περίοδος για τη δουλειά του Κόμματος στη νεολαία όπως και η δράση της ΔΝΕ, δεν είναι ευρέως γνωστή.

Το ΚΚΕ και μετά το πέρασμα στην πολιτική προσφυγιά, δεν έπαψε να δρα για την ανάπτυξη της δουλειάς του στη νεολαία. Ετσι στην πολιτική προσφυγιά για κάποιο χρονικό διάστημα καθοδηγούσε τη δράση της ΕΠΟΝ η οποία είχε ανασυγκροτηθεί στα 1949, πριν την ήττα του ΔΣΕ, ενώ στην Ελλάδα συνέβαλε αρχικά στη δημιουργία της νεολαίας της ΕΔΑ και στη συνέχεια της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη.

Παρ' όλ' αυτά υπήρχε κενό κομμουνιστικής οργάνωσης νεολαίας μετά την αυτοδιάλυση της ΟΚΝΕ για τη δημιουργία της ΕΠΟΝ. Κενό που είχε αρνητική επίδραση στην ίδια την ανάπτυξη του Κόμματος. Ετσι με απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, τον Αύγουστο του 1968 ιδρύεται η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας - ΚΝΕ. Η ίδρυσή της πραγματοποιείται μέσα σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας. Το ΚΚΕ είναι παράνομο, οι κομμουνιστές συλλαμβάνονται, βασανίζονται, κλείνονται στις φυλακές, εξορίζονται. Μέσα σε αυτές ακριβώς τις συνθήκες, οι νέοι κομμουνιστές ξεκινούν τις προσπάθειες για τη δημιουργία της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας, αψηφώντας τις διώξεις, τη χούντα και τα όργανά της, οικοδομούν την ελπίδα, χτίζουν το αύριο.

Σε όλη αυτή την προσπάθεια, ακούραστος βοηθός, καθοδηγητής, στυλοβάτης, βρίσκεται το Κόμμα της εργατικής τάξης. Τον Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου συγκροτείται το πρώτο καθοδηγητικό όργανο της ΚΝΕ και εκδίδεται το πρώτο παράνομο φύλλο του «Οδηγητή». Η απόφαση του ΚΚΕ για την ίδρυση της ΚΝΕ δικαιώθηκε απ' τη ζωή.

Η ΚΝΕ γεννήθηκε και ατσαλώθηκε στα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας. Η αγωνιστική προοπτική, που χάραξε για τη νεολαία, κάτω από την καθοδήγηση του ΚΚΕ, της εξασφάλισε την απήχηση που είχε μέσα στη νέα γενιά. Συνδυάζοντας όλες τις μορφές δράσης, παλεύει από την αρχή, για να δημιουργηθεί ένα μαζικό κίνημα αντίστασης. Οι κατασταλτικοί μηχανισμοί της δικτατορίας στράφηκαν πρώτα απ' όλα ενάντια στο ΚΚΕ και στην ΚΝΕ. Εκατοντάδες νεολαίοι στις φυλακές, στα στρατοδικεία, στην εξορία.

Πακτωλός χρημάτων στους μεγαλοεργολάβους, τεράστιες αυξήσεις στα διόδια

Πακτωλός χρημάτων στους μεγαλοεργολάβους, τεράστιες αυξήσεις στα διόδια

Πριμοδότηση των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων με 1,8 δισ. ευρώ


Eurokinissi

Π
αροχή νέων «πακέτων» πολλών δισ. ευρώ στους κατασκευαστικούς ομίλους, τεράστιες αυξήσεις στα διόδια και παραχώρηση των δικαιωμάτων του Δημοσίου από τα έσοδα στους μεγαλοεργολάβους και τις τράπεζες, προβλέπουν οι νέες συμβάσεις επανέναρξης των έργων στους μεγάλους οδικούς άξονες, που κατατέθηκαν χτες στη Βουλή από το υπουργείο Υποδομών.


«Ξεκινούν τα έργα σημαίνει ξεκινάει η Ελλάδα για την ανάπτυξη» δήλωσε ο υπουργός Υποδομών Μιχ. Χρυσοχοΐδης, σημειώνοντας ότι θα υπάρξει θετική επίδραση στο ΑΕΠ κατά 1,2% για την επόμενη τριετία, ενώ ανέφερε ότι θα δημιουργηθούν πάνω από 20.000 θέσεις εργασίας στα εργοτάξια για το επόμενο οκτάμηνο.

Πέρα από το γεγονός πως όσες θέσεις εργασίας δημιουργηθούν θα διέπονται από το καθεστώς ισοπέδωσης των εργατικών δικαιωμάτων που έχει εξασφαλίσει στο κεφάλαιο η κυβέρνηση, η πραγματικότητα είναι ότι το Δημόσιο θα καταβάλει άμεσο τίμημα τουλάχιστον 1,8 δισ. ευρώ, για την επανέναρξη των έργων στους τέσσερις αυτοκινητοδρόμους, ενώ οι σχετικές συμβάσεις προβλέπουν ότι εάν τα έσοδα που θα προκύψουν δεν είναι αρκετά για μεγαλοεργολάβους και τράπεζες, το Δημόσιο θα παράσχει τα έσοδά του σε βάθος 30ετίας, ύψους τουλάχιστον 8,5 δισ. ευρώ.

Σε ό,τι αφορά τα 1,8 δισ. ευρώ, το ελληνικό Δημόσιο θα πληρώσει άμεσα 638 εκατ. ευρώ ως αποζημίωση των κατασκευαστικών κοινοπραξιών αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τη διακοπή των έργων, ενώ θα καταβάλει μέσω κοινοτικών πόρων επιπλέον 1,2 δισ. ευρώ για την επανεκκίνηση των έργων. Τα χρήματα θα μοιραστούν στην «Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου» (433 εκατ. ευρώ), στην «Ολυμπία οδό» (250 εκατ. ευρώ), στη «Νέα οδό» (279 εκατ. ευρώ), και στην «Κεντρική οδό» (237 εκατ. ευρώ).

Υπενθυμίζεται ότι οι μεγαλοεργολάβοι έχουν ήδη εισπράξει εκατοντάδες εκατομμύρια ως αποζημιώσεις για καθυστέρηση της έναρξης παραχώρησης την περίοδο 2007-2008, αλλά και για διαφόρων τύπων «συμπληρωματικές συμβάσεις». Σε αυτά τα ποσά πρέπει να συνυπολογίσει κανείς και τα έσοδα από τα διόδια, αλλά και μια σειρά άλλες «διευκολύνσεις» που παρείχαν όλες οι κυβερνήσεις των προηγούμενων χρόνων. Τέλος, βάσει των συμβάσεων, το Δημόσιο διαθέτει τα μελλοντικά του έσοδα από τα διόδια για την κάλυψη εξόδων συντήρησης και λειτουργίας των δρόμων, αλλά και για την απόδοση του σταθερού συμφωνημένου κέρδους στις εταιρείες.

Στο μεταξύ οι χρήστες των δρόμων θα δουν αυξήσεις στο αντίτιμο των διοδίων που ξεκινούν από 12,50% και φτάνουν το 62,50% από 1/1/2014. Συγκεκριμένα:

-- Στον «αυτοκινητόδρομο Αιγαίου», αύξηση στα διόδια της Πελασγίας 29,63% και Μοσχοχωρίου 33,33%.

-- Στη «Νέα Οδό» αύξηση στα διόδια Αφιδνών 59,52%, Καπανδριτίου 58,33%, Μαλακάσας 61,17%, Οινοφύτων 62,50% και Θηβών 55%.

-- «Ελευσίνα- Κόρινθος», στα διόδια Ελευσίνας η αύξηση θα είναι 31,25% και του Ισθμού 12,50%.

Με αφορμή τη μελέτη του ΟΟΣΑ για την ανταγωνιστικότητα

Με αφορμή τη μελέτη του ΟΟΣΑ για την ανταγωνιστικότητα

Ο ταν η «Καθημερινή της Κυριακής» 17/11/2013 παρουσίαζε - το είχε μάλιστα πρώτο θέμα - τη μελέτη του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), με τις 555 στρεβλώσεις της ελληνικής οικονομίας και τις νομοθετικές ρυθμίσεις που κάνουν απαγορευτική τη μείωση τιμών σε καταναλωτικά εμπορεύματα, δεν έλεγε το ποια ήταν η πραγματική στόχευση των αστών με αυτή την έκθεση. Θυμίζουμε ότι η έκθεση έγινε κατά παραγγελία της κυβέρνησης πληρωμένη με 900.000 ευρώ. Τότε ο «Ριζοσπάστης» σε άρθρο και σχόλιο είχε εκτιμήσει ότι το κύριο στην έκθεση δεν ήταν το θέμα των τιμών, αλλά η προτροπή στην κυβέρνηση να επιταχύνει μέτρα που θα διευκολύνουν την απελευθέρωση των αγορών σε μια σειρά τομείς.


Πριν 2 ημέρες η ίδια έκθεση παρουσιάστηκε στην Αθήνα από τον γγ του ΟΟΣΑ Ανχέλ Γκουρία, τότε η εφημερίδα «Καθημερινή» στον τίτλο του πρώτου θέματος στις οικονομικές της σελίδες έγραφε: «Οφελος 5 δισ. από το άνοιγμα των αγορών» αποκαλύπτοντας την πραγματική στόχευση, την απελευθέρωση της αγοράς, ως ένα μοχλό συμβολής στις επενδύσεις. Στο ρεπορτάζ σημείωνε την ανάγκη υιοθέτησης όλων των προτάσεων του ΟΟΣΑ «για την άρση των κανονιστικών εμποδίων στους τομείς των τροφίμων, του λιανεμπορίου, του τουρισμού και των δομικών υλικών».

Μετά την παρουσίαση της μελέτης του ΟΟΣΑ ξεκίνησε έντονη και λυσσώδης προπαγάνδα από αστικά ΜΜΕ, στηριγμένη πάνω στη μελέτη του ΟΟΣΑ, ενάντια στα «συμφέροντα» που εμποδίζουν την «ελεύθερη αγορά», επομένως εμποδίζουν την ανταγωνιστικότητα, άρα εμποδίζουν τη δυνατότητα ανάκαμψης της καπιταλιστικής οικονομίας. Με πρόσχημα πάντα τις τιμές που δε μειώνονται, ενώ αν ενισχυθεί ο ανταγωνισμός οι τιμές θα μειωθούν και θα ωφεληθεί ο λαός. Εντονη προπαγάνδα για την ύπαρξη καρτέλ που διαμορφώνουν τις τιμές γι' αυτό είναι υψηλές και με ειδική αναφορά μάλιστα σε καταναλωτικά εμπορεύματα, όπως το γάλα. Πρέπει να πούμε ότι για το γάλα δεν είναι η πρώτη φορά που η ίδια η αστική προπαγάνδα προβάλλει την ύπαρξη καρτέλ, έγινε ξανά πριν μερικά χρόνια, με δεδομένο ότι η ελληνική καπιταλιστική αγορά μονοπωλείται από 4 ομίλους στα γαλακτοκομικά εμπορεύματα, ιδιαίτερα στο παστεριωμένο γάλα.

Η προβολή της αναγκαιότητας λήψης μέτρων ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας ενάντια στα «ολιγοπώλια» και τα «καρτέλ» χτυπά θετικά στ' αυτιά των εργαζομένων, των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, που προσδοκούν, λόγω δεινής εισοδηματικής θέσης, ανεργίας, φτώχειας και εξαθλίωσης, όπως τους λέει η αστική προπαγάνδα (κάλπικα βεβαίως), σε μείωση τιμών, άρα σε αύξηση δυνατοτήτων κάλυψης περισσότερων στοιχειωδών αναγκών τους. Είναι προπαγάνδα χειραγώγησης στις επιδιώξεις του κεφαλαίου, ευκολόπιστη σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, ως μια διέξοδος έστω και ελάχιστης ανακούφισης από τη δυστυχία.
Δόλωμα η μείωση των τιμών

Γιατί όμως είναι κάλπικη προπαγάνδα; Γιατί είναι μύθος του λεγόμενου «καταναλωτικού κινήματος» ότι μέσω του «ελεύθερου ανταγωνισμού» μπορεί να επιβληθεί διαρκής μείωση των τιμών.

Οι τιμές διαμορφώνονται όμως αντικειμενικά, καθορίζονται από την παραγωγικότητα της εργασίας, τις τιμές στις πρώτες ύλες, στις μεταφορές, το λεγόμενο «μισθολογικό κόστος», τα μερίδια στην αγορά, την προσφορά και τη ζήτηση, τη σταθερή επιδίωξη της αύξησης του ποσοστού κέρδους. Μέσω της πώλησης των εμπορευμάτων επιτυγχάνεται η κερδοφορία του κάθε καπιταλιστή. Αν λοιπόν με τον ανταγωνισμό οι τιμές μειώνονταν, τότε θα υπήρχε ο κίνδυνος ο κάθε καπιταλιστής να χάσει σε ποσοστό κέρδους και βεβαίως να ενισχυθεί ο ανταγωνιστής του, δηλαδή θα έχαναν το κίνητρο για την παραγωγή. Ενα λοιπόν το κρατούμενο είναι ότι οι τιμές «παίζουν» σε ένα συγκεκριμένο εύρος μέσα σε αντικειμενικά καθορισμένα πλαίσια. Βεβαίως ο ανταγωνισμός, προσωρινά μπορεί να συμβάλλει σε κάποια μείωση, όμως η προς τα κάτω διακύμανση των τιμών έχει και όρια, που καθορίζονται από τις ανάγκες συσσώρευσης κεφαλαίου και της διευρυμένης αναπαραγωγής. Η μείωση των τιμών μπορεί μόνο προσωρινά να συμβάλει σε μεγάλη αύξηση μεριδίων στην αγορά και εκτοπισμό των ανταγωνιστών.

Διαφορές στις τιμές που υπάρχουν ανάμεσα σε ίδια προϊόντα που παράγονται σε διαφορετικά όμως κράτη εκφράζουν διαφορές στο σύνολο αυτών των παραγόντων που συμβάλλουν στη διαμόρφωση των τιμών (π.χ. διαφορετική παραγωγικότητα της εργασίας).

Πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι χωρίς να αποκλείουμε τη μείωση, έστω σε μερικά καταναλωτικά εμπορεύματα, με κρατική παρέμβαση και νομοθετικές ρυθμίσεις άρσης των «εκτιμούμενων στρεβλώσεων» στην αγορά, στο σύνολο των καταναλωτικών εμπορευμάτων, οι τιμές δε θα μειωθούν. Θα μειωθούν σε ένα, θα αυξηθούν σε άλλα. Αρα αυτό που ο λαός μπορεί να προσδοκά, ότι θα μειωθούν οι τιμές σε όλα τα καταναλωτικά εμπορεύματα, είναι ψευδαίσθηση. Οποια «μέτρα» και αν παρθούν, τις τιμές τις καθορίζουν οι μεγάλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις, τα μονοπώλια, τα οποία πολλές φορές έρχονται και σε συμφωνίες καθορισμού των τιμών με απειροελάχιστες ίσως διαφορές στα πολλά εμπορεύματά τους, αυτά είναι τα περίφημα καρτέλ. Ακόμη όμως και αν δεν κάνουν καρτέλ για τις τιμές σε ένα εμπόρευμα, π.χ. γάλα, και τις διαφοροποιήσουν, θα συμφωνήσουν για τις τιμές σε άλλα προϊόντα. Για παράδειγμα διαφοροποιεί η «Βιβάρντια» με τη ΦΑΓΕ τις τιμές στο γάλα, μειώνει π.χ. η ΦΑΓΕ, αλλά συμφωνούν να μειώσει η «Βιβάρντια» σε ένα είδος γιαουρτιού. Τα μονοπώλια σκαρφίζονται διάφορες μεθόδους, για να πουλήσουν τα εμπορεύματά τους σε αυτές τις τιμές που θα εξασφαλίζουν το αναγκαίο γι' αυτούς κέρδος π.χ., παρουσιάζουν παλιά προϊόντα ως νέα αλλάζοντας τη συσκευασία, η προσθέτοντας κάτι λίγο διαφορετικό από τον ανταγωνιστή τους, (οι διαφημίσεις βρίθουν τέτοιων ευρεσιτεχνιών) κλπ.
Επιδίωξη η ενίσχυση του κεφαλαίου

Η αστική προπαγάνδα, προβάλλοντας τα παραπάνω επιχειρήματα, ουσιαστικά αναδεικνύει την όξυνση του ανταγωνισμού ανάμεσα στους μονοπωλιακούς ομίλους, που απαιτεί όντως μέτρα στην κατεύθυνση ενίσχυσης των προϋποθέσεων για επενδύσεις, αλλά και συγκέντρωσης του κεφαλαίου, τουλάχιστον στους τομείς τους οποίους αναφέρει η μελέτη του ΟΟΣΑ. Στα πλαίσια όχι μόνο της ελληνικής οικονομίας αλλά και της ευρωενωσιακής. Δεν μπορεί να είναι τυχαίο το παράδειγμα της αντιπαράθεσης ελληνικού και αυστριακού γάλακτος που πρόβαλε ραδιοφωνικός σταθμός με έμφαση, λέγοντας: Γιατί το αυστριακό γάλα που παστεριώνεται για 15 μέρες είναι χειρότερο από το ελληνικό των 5 ημερών; Ουσιαστικά εδώ εκφράζονται οι ανταγωνισμοί των μονοπωλίων που παράγουν στην Ελλάδα, αλλά όχι μόνο για την Ελλάδα, με μονοπώλια άλλων κρατών. Πριν μερικά χρόνια υπήρξε αντίστοιχη κόντρα της ολλανδικής ΝΟΥΝΟΥ με τα ελληνικής ιδιοκτησίας μονοπώλια στο γάλα, για την αγορά της Ελλάδας. Η ΝΟΥΝΟΥ μάλιστα έστησε διαφήμιση, ότι παράγει γάλα αγοράζοντας από Ελληνες κτηνοτρόφους. Αυτοί οι ανταγωνισμοί έχουν επίσης σχέση με τις εξαγωγές. Ανταγωνισμοί μεταξύ ελληνικών επιχειρηματικών ομίλων, αλλά και μεταξύ ελληνικών και ξένων. Εδώ θα υπάρξουν αντιστάσεις από ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά θα γίνουν και συμβιβασμοί με όρους ανισομετρίας.

Ουσιαστικά η απελευθέρωση σε όλα τα εμπορεύματα, που θίγει η μελέτη του ΟΟΣΑ, θα ωθήσει σε παραπέρα όξυνση του μονοπωλιακού ανταγωνισμού, με κάποιες επενδύσεις στην Ελλάδα, αλλά και με εξαγορές και συγχωνεύσεις ελληνικών και ξένων επιχειρηματικών ομίλων. Αντικειμενικά οι επιχειρηματικοί όμιλοι με μικρότερα κεφάλαια στην Ελλάδα θα κάνουν συμφωνίες για συγχωνεύεις ή για μοίρασμα με μικρότερα όμως μερίδια στην αγορά, αλλά δε θα «αυτοκτονήσουν». Υπάρχει το παράδειγμα της συμφωνίας των ΚΑΡΦΟΥΡ με την «Μαρινόπουλος», όπου υπήρξε εξαγορά μεγάλου μεριδίου της «Μαρινόπουλος» από την ΚΑΡΦΟΥΡ, και εφαρμόστηκε με τη μετατροπή των μεγάλων καταστημάτων της «Μαρινόπουλος» σε ΚΑΡΦΟΥΡ, ενώ τα μικρότερα έμειναν με τη φίρμα της «Μαρινόπουλος».

Η απελευθέρωση θα ωθήσει επίσης αναδιαρθρώσεις στην παραγωγή, άρα στη μείωση εργατικού δυναμικού, σε ξεκλήρισμα αυτοαπασχολουμένων (π.χ. οι αλυσίδες στο εμπόριο ώθησαν είτε σε κλείσιμο, είτε σε φρανσάιζινκ), σε πίεση των τιμών για τους μικροπαραγωγούς (ειδικά στο γάλα και σε άλλα τρόφιμα αυτό είναι νομοτέλεια), επομένως ανοίγει δρόμο συνολικά ενίσχυσης του μονοπωλιακού κεφαλαίου, ενίσχυση της τάσης συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης. Αυτό βεβαίως θα γίνει και στους άλλους τομείς, όπως π.χ. το φάρμακο, που θα μπει στα σούπερ μάρκετ, άλλωστε το επιδιώκουν και οι φαρμακοβιομήχανοι και τα σούπερ μάρκετ, αλλά και στον τουρισμό, στα τρόφιμα, στις κατασκευές κλπ.

Για την εργατική τάξη και τ' άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, αυτός ο δρόμος σημαίνει, το λιγότερο, συνθήκες δουλειάς και ζωής σαν τις σημερινές ή ακόμη μεγαλύτερη χειροτέρευσή τους. Πρέπει λοιπόν να μην «τσιμπήσουν» στις Σειρήνες της αστικής προπαγάνδας ότι αυτή η ιστορία της άρσης των στρεβλώσεων στην αγορά, όπως λέει η μελέτη του ΟΟΣΑ, τα λεγόμενα «αντιμονοπωλιακά μέτρα», θα μειώσουν τις τιμές, θα βελτιώσουν τη ζωή τους. Τον αντίπαλό τους θα ενισχύσουν, το κεφάλαιο. Ολ' αυτά θα γίνονται πάνω στα αποκαΐδια των εργασιακών τους δικαιωμάτων και της τραγικής εισοδηματικής τους θέσης.

Γι' αυτό είναι μονόδρομος η αντικαπιταλιστική, αντιμονοπωλιακή πάλη, για την κοινωνικοποίηση των μονοπωλιακών ομίλων, που με τον κεντρικό σχεδιασμό και τον εργατικό έλεγχο θα βάλουν την παραγωγή στην υπηρεσία της κάλυψης των ολοένα αυξανόμενων αναγκών της εργατικής τάξης και των συμμάχων της. Πράγμα που απαιτεί εργατική, λαϊκή εξουσία.

Ι.

1 Δεκέμβρη 1960: Η απεργία των οικοδόμων που συγκλόνισε την Αθήνα και έσπασε τον φόβο της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας

1 Δεκέμβρη 1960: Η απεργία των οικοδόμων που συγκλόνισε την Αθήνα και έσπασε τον φόβο της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας


Οι οικοδόμοι στο γιαπί ψηφίζουν για κινητοποίηση (“Αυγή”, 25/5/1963)

1960. Το συνδικαλιστικό κίνημα λυμαίνονται οι εργατοπατέρες του κυβερνητικού συνδικαλισμού και όλα τα “σκιάζει η φοβέρα.” Το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι παράνομο, οι διώξεις αποτελούν καθημερινό φαινόμενο και η Ασφάλεια βρίσκεται παντού. Την ίδια περίοδο, οι πρώτοι απολυμένοι κομμουνιστές από τις εξορίες και τις φυλακές, καθώς και εκείνοι που δεν μπορούσαν να βρουν πουθενά αλλού εργασία λόγω των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων, συγκροτούν στον σχετικά “ελεύθερο” κλάδο των οικοδόμων, μια σημαντική μαχητική-ριζοσπαστική μαγιά, που δεν αργεί να δώσει καρπούς…

Βρισκόμαστε στα τέλη του 1960 και οι οικοδόμοι εμπαίζονται εδώ και καιρό από τους κρατούντες: οι διαμαρτυρίες τους απαντιόνταν με αόριστες υποσχέσεις, τα ψηφίσματά τους κατέληγαν στα συρτάρια των «αρμοδίων» και τα προβλήματά τους παρέμεναν άλυτα. Σε μια δε από τις αλλεπάλληλες συναντήσεις της Επιτροπής με τον υπουργό Εργασίας, ο τελευταίος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει προκλητικά τις απεργίες ως «νοσηρόν σύμπτωμα.» Ο κόμπος πια είχε φτάσει στο χτένι.[1]

Τέλη Νοέμβρη συνεδρίασε στο σπίτι του Κ. Τερζάκη η Παράνομη Κομματική Οργάνωση του ΚΚΕ, όπου, σύμφωνα με τον Κ. Μπουλντή (μέλος τότε της ΠΚΟ των Μπετατζήδων), «πάρθηκε η απόφαση οριστικά ότι η απεργία θα γίνει στις δύο πρώτες μέρες του Δεκέμβρη, αφού θα έχει ολοκληρωθεί [η προετοιμασία της] σε βάθος και πλάτος σ’ όλο το εργαζόμενο δυναμικό του οικοδομικού κλάδου. Ταυτόχρονα θα έχει ενημερωθεί και ο ελληνικός λαός. Ο χρόνος περνά γρήγορα. Τα αιτήματα των οικοδόμων σ’ όλο τον ελληνικό λαό με κάθε τρόπο γίνονται γνωστά. Δεν έμεινε χώρος που να μην έφτασε προκήρυξη των οικοδόμων με τα αιτήματά τους.»[2]

Η προκήρυξη της Συντονιστικής, που τυπώθηκε σε χιλιάδες αντίτυπα και διακινήθηκε από δεκάδες συνεργία σε κάθε χώρο δουλειάς και εργατογειτονιά της Αθήνας και του Πειραιά, έγραφε: «Συνάδελφοι, γνωρίζετε όλοι πολύ καλά ότι με τους αγώνες που πραγματοποιήσαμε και διεξαγάγαμε τόσον επιτυχώς δώσαμε στους κυβερνώντες να καταλάβουν ότι οι Οικοδόμοι δεν είναι δυνατόν να ανεχθούν και να καταπιούν καινούργιες κοροϊδίες. Και ότι είναι αποφασισμένοι να αγωνισθούν με ψυχή και καρδιά, ενωμένοι σαν ένας άνθρωπος και σε απέραντη και ατράνταχτη στρατιά για την λύση των προβλημάτων που τους απασχολούν…Μόνο με τον αγώνα μας θα κερδίσουμε εκείνα που μας στερούνε.»[3]

«Ετοιμάζεται η μεγάλη, η ηρωική και ιστορική απεργία των Οικοδόμων», αναφέρει στη μαρτυρία του ο Δ. Πατρέλης (τότε Πρόεδρος των Κτιστών Αθήνας), «που θα μείνει μεγαλύτερος σταθμός στην ιστορία του κινήματος. Πιάτσες, συνοικίες, γιαπιά, σωματεία σ’ όλη τη χώρα κινητοποιούνται για μια σκληρή πάλη. Αλλιώς τα προβλήματα δεν πρόκειται να λυθούν. Οι αρμόδιοι, δεν μας υπολογίζουν. Στις επαφές που έχουμε μας κοροϊδεύουν φανερά. Παίζουν με τη δυστυχία χιλιάδων ανθρώπων…Στη βάση όλοι οι Οικοδόμοι από μέρα σε μέρα ενώνονται. Από την ύπαιθρο, από μικρά και μεγάλα σωματεία, από Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Μυτιλήνη, Κρήτη, Λάρισα κλπ. φτάνουν αντιπρόσωποι στην Αθήνα, εξουσιοδοτημένοι από τις οργανώσεις τους να ζητήσουν άμεσα αγώνα του κλάδου. Πολλοί ενισχύουν κατά δύναμη και οικονομικά. Χρειάζονται τεράστια έξοδα τα οποία θα βγουν από μας. Υπάρχουν Οικοδόμοι που διαθέτουν το μεροκάματό τους. Άλλοι μπροστάρηδες, τρέχουν μέρες στις οικοδομές για να ενημερώσουν τους συναδέλφους τους.

Ο Λυκιαρδόπουλος και ο Αντωνάτος βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Μένουν γυμνοί. Το σκέπτονται. Ή μέσα στο χορό για να μην χρεοκοπήσουν ολοκληρωτικά ή έξω από τον χορό για να σώσουν την εθνικοφροσύνη τους…Η απεργία έχει προγραμματιστεί για την 1η του Δεκέμβρη 1960 μαζί με την Ομοσπονδία. Ο αγώνας γίνεται από κοινού. Το βάρος, όμως, το σηκώνουμε εμείς. Η Ομοσπονδία στην Αθήνα είναι με πολύ λίγες δυνάμεις. Υπάρχουν όμως συντηρητικοί, ανοργάνωτοι Οικοδόμοι, που θα πάρουν μέρος στην απεργία και τη συγκέντρωση πιο άφοβα. Εμάς μας φοβούνται. Είμαστε αριστεροί συκοφαντημένοι εδώ και πολλά χρόνια. Τώρα είναι μαζί και η Ομοσπονδία που είναι δεξιά. Πρέπει να κατέβουν όλοι στο πεζοδρόμιο.»[4]


Η μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση των οικοδόμων στο ΕΚΑ

Και πράγματι, την ημέρα της απεργίας 15.000 οικοδόμοι κατέκλυσαν το ΕΚΑ δίνοντας το μαχητικό παρόν στην απεργιακή συγκέντρωση.[5] «Από τις 8 το πρωί οι απεργοί οικοδόμοι συρρέουν από όλους τους δρόμους προς το Εργατικό Κέντρο Αθηνών. Μέσα σε λίγη ώρα ολόκληρη η περιοχή από την πλατεία Κουμουνδούρου μέχρι την οδόν Ζήνωνος έχει κατακλυσθεί από απεργούς. Μια πραγματική ανθρωποθάλασσα που πάλλεται από ενθουσιασμό για την απόλυτη επιτυχία της απεργίας. Από τα μεγάφωνα του Εργατικού Κέντρου ανακοινώνεται ότι σ’ ολόκληρη την Ελλάδα η απεργία εσημείωσε τεράστια επιτυχία και ότι σε όλα τα Εργατικά Κέντρα της χώρας πραγματοποιούνται την ίδια στιγμή μεγαλειώδεις πανοικοδομικές συγκεντρώσεις. Για την απεργία στην Αθήνα γίνεται γνωστό ότι όλα τα γιαπιά έχουν νεκρωθεί και ότι αστυνομικές δυνάμεις απεστάλησαν σ’ όλες τις μεγάλες οικοδομές. Αγανάκτηση προκάλεσε στους συγκεντρωμένους η είδησις ότι η αστυνομία το πρωί διενήργησε συλλήψεις απεργών οι οποίοι κρατούνται σε διάφορα αστυνομικά τμήματα…

Η αστυνομία βρίσκεται από το πρωί σε πρωτοφανή κινητοποίηση. Σ’ όλους τους δρόμους γύρω από το Εργατικό Κέντρο έχουν εγκατασταθεί μεγάλες ομάδες αστυφυλάκων εν στολή. Ομάδες επίσης αστυνομικών έχουν λάβει θέσεις μέχρι την Ομόνοια, ενώ αστυνομικά αυτοκίνητα πλήρη ανδρών σταθμεύουν σε διάφορα σημεία της περιοχής. Γενικά η συγκέντρωσις, πριν ακόμη αρχίσουν οι ομιλίες ήταν ασφυκτικά πολιορκημένη από ζώνες αστυνομικών…»[6]

«Κατέβηκα στο ΕΚΑ», θυμάται ο Δ. Πατρέλης, «κι οι Οικοδόμοι είχαν κιόλας γεμίσει τους γύρω δρόμους. Μέσα στα σωματεία πατείς με-πατώ σε. Άλλοι γράφονταν σαν καινούργια μέλη κι άλλοι πλήρωναν συνδρομές. Τα μεγάφωνα είχαν στηθεί στους γύρω δρόμους. Το μικρόφωνο βρίσκονταν στο πρώτο πάτωμα του κτιρίου. Ο Λυκιαρδόπουλος βρίσκονταν εκεί και κουβέντιαζε με στελέχη του ΕΚΑ…Γύρω-γύρω, τριγύριζαν αξιωματούχοι της Συνδικαλιστικής Ασφάλειας, με τους κατώτερούς τους. Ανήσυχοι όλοι αυτοί οι κύριοι, για τις χιλιάδες των Οικοδόμων που έρχονταν σαν ποτάμια απ’ όλους τους δρόμους…Ο Λυκιαρδόπουλος θα μιλούσε από μέρους της Ομοσπονδίας, πρώτος. Μόλις πήρε το μικρόφωνο στο χέρι και φάνηκε στο παράθυρο, ακούστηκαν λίγα χειροκροτήματα. Όταν άρχισε να μιλάει περί υπουργού, περί υποσχέσεων αρμοδίων υπηρεσιών και ‘περί καλής θελήσεως’, για τους σκληρούς αγώνες της Ομοσπονδίας, άρχισαν από κάτω να τον γιουχαΐζουν. Του φώναζαν ‘έμπα μέσα προδότη’, ‘φύγε εργατοπατέρα’, ‘να βγει η Συντονιστική να μας μιλήσει’. Κρύος ιδρώτας τους έκοψε όλους.»[7]

Αφού ολοκληρώθηκαν οι ομιλίες, «μέσα σε θύελλα χειροκροτημάτων και εκδηλώσεων εγκρίνεται ψήφισμα για την αθέτηση των ρητών υποσχέσεων του κ. Δημητράτου και ζητείται η άμεση επίλυσις των εκκρεμών αιτημάτων του κλάδου. Η επιτροπή των εκπροσώπων των οικοδομικών οργανώσεων Αθηνών-Πειραιώς-Ελευσίνος αναχωρεί για να επιδώσει το ψήφισμα στον υπουργό Εργασίας. Την στιγμή ακριβώς αυτή οι αστυνομικοί που βρίσκονται στην οδό Κολωνού και Αγησιλάου βγάζουν ως εκ συνθήματος τα κλομπς και εφορμούν εναντίον της συγκεντρώσεως κτυπώντας ανηλεώς τους απεργούς. Επακολουθούν σκηνές πρωτοφανούς αγριότητος. Οι απεργοί πέφτουν αναίσθητοι από τα κτυπήματα των κλομπς, ποδοπατούνται από τους αστυνομικούς, ενώ άλλων απεργών τους στρίβουν τα χέρια, τους ακινητοποιούν και τους χτυπούν στο πρόσωπο, στο στομάχι, στην κοιλιά. Οι απεργοί υποχωρούν προς το κτίριο του Εργατικού Κέντρου, ενώ χάμω στον δρόμο σφαδάζουν τραυματίαι οικοδόμοι καταματωμένοι, με σπασμένα κεφάλια και σχισμένα πρόσωπα.

Η εντελώς απρόκλητη αυτή επίθεσις των αστυνομικών εναντίον ενός πλήθους που διαδήλωνε ειρηνικά την αγανάκτησή του για τον εμπαιγμό που υφίσταται, προκαλεί φοβερή οργή. Γυναίκες που από τα παράθυρα των γύρω σπιτιών παρακολουθούν τις σκηνές φωνάζουν: ‘Χειρότερα από τους Γερμανούς’! Ενώ η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται εναντίον των εργατών που κουβαλούν στους ώμους τους τραυματισμένους συναδέλφους τους, η μάζα των απεργών ανασυντάσσεται μπροστά στο Εργατικό Κέντρο και όταν οι αστυνομικοί επιτίθενται εκ νέου για να τους διαλύσουν οι οικοδόμοι αμύνονται απεγνωσμένα και προσπαθούν με τα σώματά των να συγκρατήσουν την επίθεση. Τα κτυπήματα με τα κλομπς δεν σταματούν ούτε στιγμή. Αστυνομικά αυτοκίνητα σφυρίζοντας δαιμονισμένα φθάνουν στον τόπο των επεισοδίων και αδειάζουν συνεχώς αστυνομικούς. Στην οδόν Πειραιώς, στο ύψος της πλατείας Ωδείου, καταφθάνουν μεγάλα στρατιωτικά αυτοκίνητα γεμάτα στρατό. Οι στρατιώτες κατέρχονται και προχωρούν με τα όπλα προταγμένα και σε σχηματισμό μάχης…


Από το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της “Αυγής” την επόμενη μέρα (1)

Σε μια στιγμή ακούγονται πυροβολισμοί από την πλευρά της οδού Πειραιώς και η κραυγή των υποχωρούντων απεργών ‘μας σκοτώνουν’, ‘ρίχνουν στο ψαχνό’. Η αγανάκτησις φθάνει στο αποκορύφωμά της. Οι οικοδόμοι αρπάζουν τα ξύλα που βρίσκουν μέσα σε μια αποθήκη της οδού Αγησίλαου, ξηλώνουν τις πλάκες των πεζοδρομίων και ετοιμάζονται να αμυνθούν ενεργητικά υπερασπιζόμενοι τη ζωή τους…Οι αστυνομικοί επιχειρούν νέα, βιαιότερη επίθεση. Αυτή την φορά οι δυνάμεις των αστυνομικών αποκρούονται από τους οικοδόμους. Πέφτουν οι πρώτες πέτρες και οι αστυνομικοί οπισθοχωρούν προσπαθώντας να καλυφθούν στις παρόδους της οδού Αγησιλάου η οποία καταλαμβάνεται και πάλι από τους απεργούς. Σε λίγο όμως και ενώ στο μεταξύ έχουν καταφθάσει ενισχύσεις η αστυνομία εκ νέου εφορμά.

Οι απεργοί καλυπτόμενοι πίσω από τα αυτοκίνητα Ι.Χ. που βρίσκονται στην οδό Αγησιλάου ρίχνουν πέτρες και τούβλα κατά των επιτιθέμενων. Οι αστυνομικοί φθάνουν μέχρι τα αυτοκίνητα αλλά είναι αδύνατον να προχωρήσουν. Τώρα αρπάζουν και αυτοί από χάμω πέτρες και τις ρίχνουν κατά των απεργών. Ένας φοβερός πετροπόλεμος αρχίζει. Ισχυρή αστυνομική δύναμις επιτίθεται από την οδό Βούλγαρη και κόβει τους απεργούς σε δύο τμήματα. Νέα μεγάλη μάχη αρχίζει. Οι αστυνομικοί απωθούν τους οικοδόμους κάτω από το Εργατικό Κέντρο. Στο μεταξύ από την πλευρά της οδού Κολοκυνθούς εκδηλώνεται άλλη επίθεσις των αστυνομικών οι οποίοι φορούν κράνη και αντιασφυξιογόνες προσωπίδες. Ένας αστυνόμος βγάζει το περίστροφό του και πυροβολεί. Ένας νέος εργάτης πέφτει αιμόφυρτος. Η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται και στις δύο πλευρές. Βροχή από πέτρες εξαπολύεται και από τις δύο πλευρές. Μεταξύ των απεργών και των αστυνομικών έχει τώρα δημιουργηθεί μια ‘νεκρή ζώνη.’ Στην οδό Κεραμικού αστυφύλακες σπάζουν και αυτοί πλάκες των πεζοδρομίων και εφοδιάζουν τους συναδέλφους τους.

Σε μια στιγμή πλάι στα αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα ξεπηδά μια λουρίδα φωτιάς. ‘Δακρυγόνα’!…Η φωτιά από τα δακρυγόνα μεταδίδεται στην βενζίνη που έχει χυθεί από ένα αναποδογυρισμένο αυτοκίνητο το οποίο αναφλέγεται.

Οι υποχωρούντες απεργοί επιδιώκουν να φθάσουν στο κτίριο του ΕΚΑ. Στην ‘μάχη’ που εξακολουθεί οι αστυνομικοί τρέπονται εις φυγήν αφήνοντας την οδό Αγησιλάου ελεύθερη. Ο δρόμος παρουσιάζει ένα άγριο θέαμα καθώς είναι καλυμμένος από πέτρες, φέιγ-βολάν, από αίματα και από καπέλα αστυφυλάκων και αστυνόμων που τα εγκατέλειψαν κατά την φυγήν των. Το πανδαιμόνιο που κάνουν οι σειρήνες των αστυνομικών αυτοκινήτων, των πυροσβεστικών αντλιών και των ασθενοφόρων αυτοκινήτων που αρχίζουν να καταφθάνουν, οι κραυγές διαμαρτυρίας των απεργών, οι οιμωγές των τραυματισμένων δημιουργούν μια εφιαλτική ατμόσφαιρα.»[8]


Από το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της “Αυγής” την επόμενη μέρα (2)

Ακολούθησε μια σχετική ηρεμία. Κατόπιν, έφθασε στο Εργατικό Κέντρο ο Αστυνομικός Διευθυντής Αθηνών Θ. Ρακιτζής, οποίος, επανειλημμένα και «στο λόγο της τιμής του», διαβεβαίωσε τα μέλη της Συντονιστικής πως, αν διαλύονταν «ησύχως», κανείς απεργός δεν θα συλλαμβάνονταν. Όντως, οι αστυνομικές δυνάμεις απομακρύνθηκαν και οι πόρτες του ΕΚΑ άνοιξαν. Ωστόσο, «απ’ όσους φεύγανε κάνανε αρκετές συλλήψεις. Ο Δ/ντης της αστυνομίας δεν κράτησε το λόγο της τιμής του.»[9]

Ο απολογισμός της κατασταλτικής μανίας του αστικού κράτους: 173 συλλήψεις και 66 τραυματίες (3 από σφαίρες). «Για πρώτη φορά στην Ελλάδα εχρησιμοποιήθησαν καπνογόνες και δακρυγόνες βόμβες.» Στη διάρκεια των συγκρούσεων τραυματίστηκαν επίσης 55 αστυνομικοί, τους οποίους επισκέφτηκε στο νοσοκομείο ο ίδιος ο Διάδοχος του Θρόνου Κωνσταντίνος δηλώνοντας «ικανοποιημένος» με «τον τρόπον με τον οποίον αντιμετώπισε τους διαδηλωτάς η αστυνομία.»[10]

Σύσσωμος ο αστικός κόσμος ξεσπάθωσε κατά των οικοδόμων. Ο υπουργός Εργασίας Α. Δημητράτος απέδωσε την αποκλειστική ευθύνη των γεγονότων –σε ποιους άλλους;- στους απεργούς, «οι οποίοι κατευθύνονται από γνωστά κομμουνιστικά στοιχεία.» «Απείλησε» δε πως «δεν θα ανεχθεί ‘έκνομους ενέργειας’ και ‘κομμουνιστικήν δράσιν’ στα συνδικάτα.»[11] Στον ίδιο τόνο, ο υφυπουργός Εσωτερικών Ε. Καλαντζής, έκανε λόγο για «κομμουνιστές εγκληματίες, οι οποίοι εις πάσαν ευκαιρίαν επιζητούν την αιματοχυσίαν», «προειδοποιώντας» και αυτός με τη σειρά του πως «πάσα παρόμοια επαναστατική ενέργεια θα αντιμετωπισθεί με την μεγίστην αυστηρότητα», προκειμένου να «προστατευθεί η γαλήνη του λαού» και να «παταχθεί η κομμουνιστική εγκληματικότητα.»[12]

«Οι κομμουνισταί προεκάλεσαν χθες αιματηράς ταραχάς εις Αθήνας», έγραφε στις 2/12 η Καθημερινή. «Ουδεμία επιτρέπεται αμφιβολία ότι αι σκηναί υπεκινήθηκαν και οργανώθησαν υπό των κομμουνιστών, οι οποίοι έρριψαν εις την ‘μάχην’ επίλεκτα στελέχη των.» «Τα αιματηρά γεγονότα», διάβαζε αντίστοιχα ο τίτλος του ρεπορτάζ της Βραδυνής, «είχον προετοιμασθή υπό των ερυθρών. Ομάδες του σκληρού πυρήνος ενήργησαν αλλεπάλληλους επιθέσεις κατά αστυνομικών. Αφήρεσαν και τα περίστροφα τραυματιών.» «Πρόκειται περί καθαρώς κομμουνιστικής προκλήσεως», μετέδιδε από τη μεριά του ο ραδιοσταθμός της Θεσσαλονίκης, «αποσκοπούσα εις την δημιουργία χάους, εις εφαρμογήν γενικότερου σχεδίου κινητοποιήσεως των επαναστατικών δυνάμεων της διεθνούς μονάδος κρούσεως…Με τις αιματηρές συγκρούσεις των Αθηνών, ξαναζωντανεύουν στη μνήμη όλων στιγμές φρίκης [σ.σ. αναφέρεται στο Δεκέμβρη του 1944]…Υπάρχουν δυστυχώς αφελείς που πίπτουν θύματα της κομμουνιστικής δημαγωγίας.»[13]

Στο «χορό» των αντικομμουνιστικών δηλώσεων μπήκε επίσης το ΕΚΑ, καταγγέλλοντας τον «κομμουνισμό» που «δια των πρακτόρων του, ως εις την περίπτωσιν των χθεσινών αιματηρών γεγονότων, διεδραμάτισε τον εγκληματικόν ρόλον του.» Αλλά και ο Π. Αντωνάτος (Γ.Γ. της ΟΟΕ), ο οποίος, σε σχετική του ανακοίνωση τόνιζε: «Η Ομοσπονδία Οικοδόμων Ελλάδος μετ’ αγανακτήσεως και αποτροπιασμού καταγγέλλει εις την κοινήν γνώμην τας δολοφονικάς αυτάς μεθόδους του κομμουνιστικού κόμματος και εκφράζει βαθυτάτην θλίψιν, διότι οι ίδιοι άνθρωποι έγιναν αφορμή να χυθή δια μίαν ακόμη φοράν αίμα αδελφικόν.»[14]

Η απεργία των οικοδόμων αποτέλεσε πεδίο αντιπαράθεσης και στη Βουλή. Απαντώντας στον Ι. Πασαλίδη (Πρόεδρο της ΕΔΑ) ο Κ. Καραμανλής (Πρωθυπουργός) τόνισε: «Είπατε ότι ο τόπος αιματοκυλείται. Σας λέγω ότι δεν αιματοκυλείται. Σεις προσπαθείτε να τον αιματοκυλήσετε.» Τα «οδοφράγματα», υπογράμμισε ο Ε. Καλαντζής, «μεταφέρουν την σκέψιν του θρησκευτικώς προσηλωμένου Ελληνικού λαού…εις άλλας περιόδους και εποχάς, αι οποίαι είναι εκείναι από τας οποίας εξεπορεύθη το πνεύμα της γενικής ανταρσίας κατά του νόμου και της συστηματικής υπονομεύσεως της αποστολής των οργάνων των Σωμάτων Ασφαλείας.» «‘Δεκέμβριος!’ αναφώνησε από τα έδρανα ένας βουλευτής που δεν καταγράφεται το όνομά του.» Ο Γ. Παπανδρέου υπογράμμισε πως «δια τας ευθύνας των γεγονότων…πρέπον είναι να αναμείνωμεν το πόρισμα της δικαιοσύνης», ωστόσο, «όσον αφορά άκραν αριστεράν είναι βεβαρημένον το ιστορικόν της και δεν είναι περίεργον αν μέχρι αποδείξεως την συνοδεύουν αι υποψίαι.» «Η δική σας ενοχή είναι βεβαία, όχι ύποπτος», του απάντησε ο Β. Εφραιμίδης (ΕΔΑ). «Δεν γνωρίζω αν αυτό ήτο ευφυές εκ μέρους της άκρας αριστεράς», αντέδρασε ο Γ. Παπανδρέου, «το να ομιλεί κατά τας ημέρας μάλιστα του Δεκεμβρίου περί δικών μου ευθυνών και ανυπαρξίας ιδικών της, είναι βαρυτάτη πρόκλησις.» «Τον Δεκέμβριον [σ.σ. του 1944]», επανήλθε ο Β. Εφραιμίδης, «τον επροκαλέσατε σεις.»[15]

Οι οικοδόμοι δεν πτοήθηκαν. Αργά το βράδυ τα σωματεία της Αθήνας και του Πειραιά αποφάσισαν νέα 24ωρη απεργία για την επόμενη μέρα. Στο πλευρό τους τάχθηκαν με ψηφίσματα και απεργίες αλληλεγγύης δεκάδες οργανώσεις: οι Τυπογράφοι, Μηχανουργοί, Υποδερματεργάτες και Λογιστές της Αθήνας, οι εργαζόμενοι στο Φωταέριο και την Ηλεκτρική Εταιρία Αθηνών-Πειραιώς, οι Οδηγοί και Εισπράκτορες Λεωφορείων, οι Λογιστές, Μηχανουργοί, Νοσηλευτές, Αρτεργάτες και Υαλουργοί του Πειραιά, κ.α.[16]


Από τη δεύτερη 24ωρη απεργία των οικοδόμων στην Αθήνα και τον Πειραιά στις 2 Δεκέμβρη (“Αυγή”, 3/12/1960)

Στις 2/12 «σαράντα πέντε χιλιάδες οικοδόμοι των δύο πόλεων [σ.σ. Αθήνας και Πειραιά] πήραν μέρος στην απεργία που απετέλεσε μια συγκλονιστική εκδήλωση αλληλεγγύης στα θύματα της άγριας επιθέσεως –συλληφθέντας και τραυματισθέντας- και μια αποστομωτική απάντησις στις σοφιστείες της κυβερνήσεως περί ‘υποκινητών’, ‘κομμουνιστικού δακτύλου’ κλπ. Η κυβέρνησις του μίσους εξαπέλυσε και πάλι χθες τις αστυνομικές δυνάμεις και τα μηχανοκίνητα εναντίον των οικοδόμων οι οποίοι εδέχθησαν εντελώς απρόκλητα βίαιες επιθέσεις στα επαγγελματικά των καφενεία [σ.σ. πιάτσες] και στους δρόμους. Έγιναν επίσης πολλές συλλήψεις απεργών…Η Αθήνα παρουσίαζε και χθες την όψη στρατοκρατούμενης πόλεως…

Οι 45.000 οικοδόμοι επειθάρχησαν απολύτως στην απόφαση των σωματείων τους, η οποία μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι οικοδόμοι όταν ειδοποιούντο για την συνέχιση της απεργίας απαντούσαν: ‘Και χωρίς να μας το λέγατε δεν θα πηγαίναμε αύριο στην δουλειά. Μας φωνάζει το αίμα των συναδέλφων μας’. Σε ορισμένες οικοδομές που οι εργάτες έπιασαν το πρωί δουλειά μόλις επληροφορούντο την απόφαση για απεργία άφηναν αμέσως τα εργαλεία και έφευγαν από την οικοδομή. Σε πολλά γιαπιά έβλεπε κανείς χθες κασμάδες μπηγμένους στην γη, φτυάρια μέσα στη λάσπη, κομπρεσέρ μέσα στο έδαφος, όπως δηλαδή τα εγκατέλειψαν οι εργάτες την στιγμή που έμαθαν ότι οι συνάδελφοί των απεργούν.

Κατεβλήθησαν απεγνωσμένες προσπάθειες να ‘πεισθούν’ έστω και ελάχιστοι οικοδόμοι να πιάσουν δουλειά σε ορισμένες οικοδομές του κέντρου των Αθηνών, ώστε να μην παρουσιάζεται εικόνα πλήρους ερημώσεως. Οι προσπάθειες αυτές απέτυχαν. Από το πρωί, ομάδες αστυνομικών ευρίσκοντο έξω από τις μεγάλες κεντρικές οικοδομές και διενήργησαν συλλήψεις οικοδόμων που περνούσαν από κει. Ισχυρές επίσης αστυνομικές δυνάμεις είχαν καταλάβει θέσεις στην Ομόνοια και στους γύρω δρόμους. Το Εργατικό Κέντρο Αθηνών είχε αποκλεισθεί από αστυνομικούς και απηγορεύετο η είσοδος εργατών…Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων ενεφανίσθησαν στην Ομόνοια και καμιόνια με στρατό.»[17]

Η σημασία της απεργίας, όχι μόνο για τους οικοδόμους, αλλά και για την εργατική τάξη της χώρας μας συνολικότερα, ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. «Ο πρώτος ιστορικός σταθμός για την ανάπτυξη του συνδικαλιστικού και του δημοκρατικού κινήματος στη χώρα μας», αναφέρει στη μαρτυρία του ο παλαίμαχος οικοδόμος Β. Κατσαρός, «είναι το 1960, όταν οι οικοδόμοι πλέον ξέσπασαν, έβγαλαν τελείως κάθε φόβο από πάνω τους και έφτασαν στο σημείο πλέον να κάνουνε ολόκληρη, όχι μόνο την ελληνική κοινή γνώμη, αλλά και την παγκόσμια κοινή γνώμη, να κοιτάει στο πρόσωπό τους μπροστά σ’ αυτή την τεράστια κίνηση που κάνανε.» «Ηττήθησαν για πρώτη φορά οι δυνάμεις του κράτους από το εγχώριο προλεταριάτο», σημειώνει από τη μεριά του ο Θ. Σταυρόπουλος (συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη των οικοδόμων-βλ. στη συνέχεια). «Ήταν μεγίστης σημασίας αυτό το γεγονός. Διότι πριν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1960 όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά’, από την άποψη της πολιτικής τρομοκρατίας.» «Οι οικοδόμοι», έγραφε ο Νέος Κόσμος, «έσπασαν τη φοβία που επικρατούσε και έγιναν το αγωνιστικό παράδειγμα για όλους τους άλλους κλάδους, αναδείχθηκαν στην πρωτοπορία των κλαδικών αγώνων.»[18]

Η απεργία της 1ης Δεκέμβρη είχε πράγματι και «διεθνή αντίκτυπο.» Πολλά ξένα έντυπα, όπως η Πράβντα, η Μοντ, η Ουνιτά, κ.α., φιλοξένησαν ρεπορτάζ και φωτογραφίες από τις επιθέσεις της αστυνομίας κατά των απεργών. Στις 9/12 ο ραδιοσταθμός της Μόσχας, αναφερόμενος «στα δημοσιεύματα των εφημερίδων ‘Βραδυνή’ και ‘Απογευματινή’ που έφτασαν να ανακαλύψουν και ‘δάκτυλο της Μόσχας’…παρατήρησε ότι για να ικανοποιήσουν τα αφεντικά τους και να κρύψουν τους πραγματικούς ενόχους των τραγικών γεγονότων της Ελλάδας, οι ενσυνείδητοι κονδυλοφόροι γράφουν για τον ανύπαρκτο δάκτυλο της Μόσχας, ελπίζοντας έτσι να καμουφλάρουν τον πραγματικό δάκτυλο της Ουάσινγκτον. Αν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πεινούν, αν στους δρόμους περιπλανώνται άνεργοι, αν τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε σχολείο, αιτία γι’ αυτό είναι κατά πρώτο λόγο τ’ αβάσταχτα βάρη των εξοπλισμών που επέβαλαν στην Αθήνα οι αμερικάνοι ‘ευεργέτες’ οι οποίοι την παρέσυραν στον επιθετικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ…γιατί τα αμερικάνικα, αγγλικά και δυτικογερμανικά και άλλα μονοπώλια τυλίγουν την Ελλάδα με υποδουλωτικές συμφωνίες…Οι επινοήσεις για το ‘δάκτυλο της Μόσχας’ χρειάζονται στους λακέδες της Ουάσιγκτον για να δικαιολογήσουν στα μάτια του λαού την επιθετική ατλαντική γραμμή που ακολουθούν με ζήλο οι ιθύνοντες ελληνικοί κύκλοι.»[19]

[1] Αυγή, 29/11/1960

[2] Μπουλντής Κ, 2005, σελ.120

[3] Αυγή, 29/11/1960, 1/12/1960

[4] Όπως παρατίθεται στο Στάβερης Η, Οικοδόμοι: Ηρωικοί αγώνες μιας 7ετίας 1960-1967, εκδ. «Παρασκήνιο», Αθήνα2003, σελ.78

[5] «Καθολική επιτυχία» σημείωσε η απεργία και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη (όπου 2.000 οικοδόμοι έλαβαν μέρος στην απεργιακή συγκέντρωση στο ΕΚΘ), την Πάτρα (πάνω από 1.000 οικοδόμοι στη συγκέντρωση), το Αγρίνιο, τη Ρόδο, το Ηράκλειο, τα Χανιά, την Λάρισα, τη Μυτιλήνη, κ.α. Αυγή, 2/12/1960

[6] Αυγή, 2/12/1960

[7] Όπως παρατίθεται στο Στάβερης Η, ό.π., σελ.79

[8] Αυγή, 2/12/1960

[9] Μαρτυρία Χρήστου Τσεσμελή (ΑΟΟ). «Συλλήψεις», πρόσθεσε στη συνέχεια ο Χρ. Τσεσμελής, «έγιναν αρκετές, δεν θυμάμαι πόσες συγκεκριμένα. Εγώ, αφού έδιωξα όλους τους οικοδόμους, έμεινα με τον Λυκιαρδόπουλο στο Εργατικό Κέντρο. Μπροστά μου στεκότανε κάποιος της Ασφάλειας της Αθήνας ο οποίος λεγότανε Βλάσης κι ερχόταν προς το μέρος μου για να με συλλάβει. Φαίνεται όμως ότι εκείνη τη στιγμή, καθώς ήμουνα με τον Λυκιαρδόπουλο, ο Λυκιαρδόπουλος του έγνεψε να μη με συλλάβει κι ο Βλάσης υποχώρησε και τραβήχτηκε.»

[10] Αυγή, 2/12/1960, Ελευθερία, 2/12/1960

[11] Αυγή, 2/12/1960. «Οι μαχητικές απεργιακές εκδηλώσεις», τόνισε μεταξύ άλλων, «γίνονται για να αποσπασθεί η προσοχή της κοινής γνώμης από τα επιτεύγματα της κυβερνητικής πολιτικής»!

[12] Καθημερινή, 2/12/1960

[13] Καθημερινή, 2/12/1960, Βραδυνή, 2/12/1960, Έγγραφο: Σχόλια των Ρ/Σ Αθήνας και Θεσσαλονίκης για τα επεισόδια στη διαδήλωση των οικοδόμων στην Αθήνα, 2/12/1960 (Αρχείο ΚΚΕ). Τις επόμενες μέρες, τα αστικά μέσα «ενημέρωσης» συνέχισαν να τροφοδοτούν τον αντικομμουνισμό και την τρομοϋστερία που σύσσωμος ο αστικός πολιτικός κόσμος προσπάθησε να περάσει στη συνείδηση του κόσμου έναντι των ταξικών αγώνων. «Αδιάψευστα στοιχεία αποδεικνύουν ότι το ΚΚΕ υπεκίνησε και οργάνωσε αιματηράς ταραχάς», έγραφε η Βραδυνή στις 8/12/1960, προσθέτοντας: «Από μακρού κατεβάλλετο προσπάθεια προς διείσδυσιν εις τα εργατικά σωματεία και μαχητικάς εκδηλώσεις.» Την ίδια μέρα ο ραδιοσταθμός της Αθήνας εξέπεμπε: «Μόνιμος επιδίωξις των κομμουνιστών είναι η αναταραχή…Τα αιματηρά αυτά γεγονότα επροκάλεσαν όχι μικράν φρικίασιν εις εκείνους οι οποίοι έζησαν τον Δεκεμβριανόν εφιάλτην, διότι τους υπενθύμισαν ότι ο κομμουνιστικός κίνδυνος είναι μόνιμος.» Έγγραφο 230525: Ρ/Σ Αθηνών 8/2/1960 – Σχόλιο του Θ. Παπακωνσταντίνου με τίτλο ‘Ένας μικρός Δεκέμβρης’, σχετικά με τα επεισόδια στην απεργία των οικοδόμων (Αρχείο ΚΚΕ)

[14] Καθημερινή, 2/12/1960

[15] Καθημερινή, 2/12/1960, 3/12/1960 και Πρακτικά των Συζητήσεων της Βουλής, όπως παρατίθενται στο Λαμπροπούλου Δ, Οικοδόμοι: Οι άνθρωποι που έχτισαν την Αθήνα 1950-1967, εκδ. «Βιβλιόραμα», Αθήνα, 2009, σελ.337

[16] Αυγή, 2/12/1960

[17] Αυγή, 3/12/1960

[18] Βλ. αντίστοιχα: Συνέντευξη Βασίλη Κατσαρού (ΑΟΟ), Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου Κ (επ.), Όταν η οργή ξεχειλίζει, εκδ. «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», Αθήνα, 2006, σελ.132, «Οικοδόμοι-τρία χρόνια στην πρώτη γραμμή των εργατικών αγώνων», στο Νέος Κόσμος, τ.12, 1963, σελ.50 Ενδεικτικό ίσως του σεβασμού που κατέκτησαν, ήταν και το γεγονός πως «μετά τη συγκλονιστική απεργία και γεγονότα που ακολούθησαν…οι οικοδόμοι μπορούσαν να μπαίνουν στα λεωφορεία, στα τρόλεϊ και στο τρένο με τα εργαλεία τους.» Κάτι, που μέχρι πρότινος δεν τους επιτρέπονταν. Μαρτυρία Δ. Κουτσούνη, στο Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου Κ (επ.), Όταν η οργή ξεχειλίζει, εκδ. «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», Αθήνα, 2006, σελ.64

[19] Έγγραφο 287163: Ρ/Σ «ΦΑ» 1960/12/10 ΑΔ 344 – Εκπομπή με βάση σχόλιο του Ρ/Σ «Μόσχας» για το ματοκύλισμα των απεργών οικοδόμων από την κυβέρνηση και Έγγραφο 290242: Ρ/Σ «ΦΑ» 1960/12/20 – Σχόλιο με τίτλο ‘Η πλειοψηφία των ελληνικών εφημερίδων επικρίνουν την κυβέρνηση για την βάρβαρη επίθεση της αστυνομίας κατά των απεργών οικοδόμων (Αρχείο ΚΚΕ)

Πηγή:

“Από την πείρα του κινήματος των οικοδόμων στην Ελλάδα”

1 Δεκέμβρη 1960: Η απεργία των οικοδόμων που συγκλόνισε την Αθήνα και έσπασε τον φόβο της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας

1 Δεκέμβρη 1960: Η απεργία των οικοδόμων που συγκλόνισε την Αθήνα και έσπασε τον φόβο της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας


Οι οικοδόμοι στο γιαπί ψηφίζουν για κινητοποίηση (“Αυγή”, 25/5/1963)

1960. Το συνδικαλιστικό κίνημα λυμαίνονται οι εργατοπατέρες του κυβερνητικού συνδικαλισμού και όλα τα “σκιάζει η φοβέρα.” Το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι παράνομο, οι διώξεις αποτελούν καθημερινό φαινόμενο και η Ασφάλεια βρίσκεται παντού. Την ίδια περίοδο, οι πρώτοι απολυμένοι κομμουνιστές από τις εξορίες και τις φυλακές, καθώς και εκείνοι που δεν μπορούσαν να βρουν πουθενά αλλού εργασία λόγω των πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων, συγκροτούν στον σχετικά “ελεύθερο” κλάδο των οικοδόμων, μια σημαντική μαχητική-ριζοσπαστική μαγιά, που δεν αργεί να δώσει καρπούς…

Βρισκόμαστε στα τέλη του 1960 και οι οικοδόμοι εμπαίζονται εδώ και καιρό από τους κρατούντες: οι διαμαρτυρίες τους απαντιόνταν με αόριστες υποσχέσεις, τα ψηφίσματά τους κατέληγαν στα συρτάρια των «αρμοδίων» και τα προβλήματά τους παρέμεναν άλυτα. Σε μια δε από τις αλλεπάλληλες συναντήσεις της Επιτροπής με τον υπουργό Εργασίας, ο τελευταίος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει προκλητικά τις απεργίες ως «νοσηρόν σύμπτωμα.» Ο κόμπος πια είχε φτάσει στο χτένι.[1]

Τέλη Νοέμβρη συνεδρίασε στο σπίτι του Κ. Τερζάκη η Παράνομη Κομματική Οργάνωση του ΚΚΕ, όπου, σύμφωνα με τον Κ. Μπουλντή (μέλος τότε της ΠΚΟ των Μπετατζήδων), «πάρθηκε η απόφαση οριστικά ότι η απεργία θα γίνει στις δύο πρώτες μέρες του Δεκέμβρη, αφού θα έχει ολοκληρωθεί [η προετοιμασία της] σε βάθος και πλάτος σ’ όλο το εργαζόμενο δυναμικό του οικοδομικού κλάδου. Ταυτόχρονα θα έχει ενημερωθεί και ο ελληνικός λαός. Ο χρόνος περνά γρήγορα. Τα αιτήματα των οικοδόμων σ’ όλο τον ελληνικό λαό με κάθε τρόπο γίνονται γνωστά. Δεν έμεινε χώρος που να μην έφτασε προκήρυξη των οικοδόμων με τα αιτήματά τους.»[2]

Η προκήρυξη της Συντονιστικής, που τυπώθηκε σε χιλιάδες αντίτυπα και διακινήθηκε από δεκάδες συνεργία σε κάθε χώρο δουλειάς και εργατογειτονιά της Αθήνας και του Πειραιά, έγραφε: «Συνάδελφοι, γνωρίζετε όλοι πολύ καλά ότι με τους αγώνες που πραγματοποιήσαμε και διεξαγάγαμε τόσον επιτυχώς δώσαμε στους κυβερνώντες να καταλάβουν ότι οι Οικοδόμοι δεν είναι δυνατόν να ανεχθούν και να καταπιούν καινούργιες κοροϊδίες. Και ότι είναι αποφασισμένοι να αγωνισθούν με ψυχή και καρδιά, ενωμένοι σαν ένας άνθρωπος και σε απέραντη και ατράνταχτη στρατιά για την λύση των προβλημάτων που τους απασχολούν…Μόνο με τον αγώνα μας θα κερδίσουμε εκείνα που μας στερούνε.»[3]

«Ετοιμάζεται η μεγάλη, η ηρωική και ιστορική απεργία των Οικοδόμων», αναφέρει στη μαρτυρία του ο Δ. Πατρέλης (τότε Πρόεδρος των Κτιστών Αθήνας), «που θα μείνει μεγαλύτερος σταθμός στην ιστορία του κινήματος. Πιάτσες, συνοικίες, γιαπιά, σωματεία σ’ όλη τη χώρα κινητοποιούνται για μια σκληρή πάλη. Αλλιώς τα προβλήματα δεν πρόκειται να λυθούν. Οι αρμόδιοι, δεν μας υπολογίζουν. Στις επαφές που έχουμε μας κοροϊδεύουν φανερά. Παίζουν με τη δυστυχία χιλιάδων ανθρώπων…Στη βάση όλοι οι Οικοδόμοι από μέρα σε μέρα ενώνονται. Από την ύπαιθρο, από μικρά και μεγάλα σωματεία, από Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Μυτιλήνη, Κρήτη, Λάρισα κλπ. φτάνουν αντιπρόσωποι στην Αθήνα, εξουσιοδοτημένοι από τις οργανώσεις τους να ζητήσουν άμεσα αγώνα του κλάδου. Πολλοί ενισχύουν κατά δύναμη και οικονομικά. Χρειάζονται τεράστια έξοδα τα οποία θα βγουν από μας. Υπάρχουν Οικοδόμοι που διαθέτουν το μεροκάματό τους. Άλλοι μπροστάρηδες, τρέχουν μέρες στις οικοδομές για να ενημερώσουν τους συναδέλφους τους.

Ο Λυκιαρδόπουλος και ο Αντωνάτος βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Μένουν γυμνοί. Το σκέπτονται. Ή μέσα στο χορό για να μην χρεοκοπήσουν ολοκληρωτικά ή έξω από τον χορό για να σώσουν την εθνικοφροσύνη τους…Η απεργία έχει προγραμματιστεί για την 1η του Δεκέμβρη 1960 μαζί με την Ομοσπονδία. Ο αγώνας γίνεται από κοινού. Το βάρος, όμως, το σηκώνουμε εμείς. Η Ομοσπονδία στην Αθήνα είναι με πολύ λίγες δυνάμεις. Υπάρχουν όμως συντηρητικοί, ανοργάνωτοι Οικοδόμοι, που θα πάρουν μέρος στην απεργία και τη συγκέντρωση πιο άφοβα. Εμάς μας φοβούνται. Είμαστε αριστεροί συκοφαντημένοι εδώ και πολλά χρόνια. Τώρα είναι μαζί και η Ομοσπονδία που είναι δεξιά. Πρέπει να κατέβουν όλοι στο πεζοδρόμιο.»[4]


Η μεγάλη απεργιακή συγκέντρωση των οικοδόμων στο ΕΚΑ

Και πράγματι, την ημέρα της απεργίας 15.000 οικοδόμοι κατέκλυσαν το ΕΚΑ δίνοντας το μαχητικό παρόν στην απεργιακή συγκέντρωση.[5] «Από τις 8 το πρωί οι απεργοί οικοδόμοι συρρέουν από όλους τους δρόμους προς το Εργατικό Κέντρο Αθηνών. Μέσα σε λίγη ώρα ολόκληρη η περιοχή από την πλατεία Κουμουνδούρου μέχρι την οδόν Ζήνωνος έχει κατακλυσθεί από απεργούς. Μια πραγματική ανθρωποθάλασσα που πάλλεται από ενθουσιασμό για την απόλυτη επιτυχία της απεργίας. Από τα μεγάφωνα του Εργατικού Κέντρου ανακοινώνεται ότι σ’ ολόκληρη την Ελλάδα η απεργία εσημείωσε τεράστια επιτυχία και ότι σε όλα τα Εργατικά Κέντρα της χώρας πραγματοποιούνται την ίδια στιγμή μεγαλειώδεις πανοικοδομικές συγκεντρώσεις. Για την απεργία στην Αθήνα γίνεται γνωστό ότι όλα τα γιαπιά έχουν νεκρωθεί και ότι αστυνομικές δυνάμεις απεστάλησαν σ’ όλες τις μεγάλες οικοδομές. Αγανάκτηση προκάλεσε στους συγκεντρωμένους η είδησις ότι η αστυνομία το πρωί διενήργησε συλλήψεις απεργών οι οποίοι κρατούνται σε διάφορα αστυνομικά τμήματα…

Η αστυνομία βρίσκεται από το πρωί σε πρωτοφανή κινητοποίηση. Σ’ όλους τους δρόμους γύρω από το Εργατικό Κέντρο έχουν εγκατασταθεί μεγάλες ομάδες αστυφυλάκων εν στολή. Ομάδες επίσης αστυνομικών έχουν λάβει θέσεις μέχρι την Ομόνοια, ενώ αστυνομικά αυτοκίνητα πλήρη ανδρών σταθμεύουν σε διάφορα σημεία της περιοχής. Γενικά η συγκέντρωσις, πριν ακόμη αρχίσουν οι ομιλίες ήταν ασφυκτικά πολιορκημένη από ζώνες αστυνομικών…»[6]

«Κατέβηκα στο ΕΚΑ», θυμάται ο Δ. Πατρέλης, «κι οι Οικοδόμοι είχαν κιόλας γεμίσει τους γύρω δρόμους. Μέσα στα σωματεία πατείς με-πατώ σε. Άλλοι γράφονταν σαν καινούργια μέλη κι άλλοι πλήρωναν συνδρομές. Τα μεγάφωνα είχαν στηθεί στους γύρω δρόμους. Το μικρόφωνο βρίσκονταν στο πρώτο πάτωμα του κτιρίου. Ο Λυκιαρδόπουλος βρίσκονταν εκεί και κουβέντιαζε με στελέχη του ΕΚΑ…Γύρω-γύρω, τριγύριζαν αξιωματούχοι της Συνδικαλιστικής Ασφάλειας, με τους κατώτερούς τους. Ανήσυχοι όλοι αυτοί οι κύριοι, για τις χιλιάδες των Οικοδόμων που έρχονταν σαν ποτάμια απ’ όλους τους δρόμους…Ο Λυκιαρδόπουλος θα μιλούσε από μέρους της Ομοσπονδίας, πρώτος. Μόλις πήρε το μικρόφωνο στο χέρι και φάνηκε στο παράθυρο, ακούστηκαν λίγα χειροκροτήματα. Όταν άρχισε να μιλάει περί υπουργού, περί υποσχέσεων αρμοδίων υπηρεσιών και ‘περί καλής θελήσεως’, για τους σκληρούς αγώνες της Ομοσπονδίας, άρχισαν από κάτω να τον γιουχαΐζουν. Του φώναζαν ‘έμπα μέσα προδότη’, ‘φύγε εργατοπατέρα’, ‘να βγει η Συντονιστική να μας μιλήσει’. Κρύος ιδρώτας τους έκοψε όλους.»[7]

Αφού ολοκληρώθηκαν οι ομιλίες, «μέσα σε θύελλα χειροκροτημάτων και εκδηλώσεων εγκρίνεται ψήφισμα για την αθέτηση των ρητών υποσχέσεων του κ. Δημητράτου και ζητείται η άμεση επίλυσις των εκκρεμών αιτημάτων του κλάδου. Η επιτροπή των εκπροσώπων των οικοδομικών οργανώσεων Αθηνών-Πειραιώς-Ελευσίνος αναχωρεί για να επιδώσει το ψήφισμα στον υπουργό Εργασίας. Την στιγμή ακριβώς αυτή οι αστυνομικοί που βρίσκονται στην οδό Κολωνού και Αγησιλάου βγάζουν ως εκ συνθήματος τα κλομπς και εφορμούν εναντίον της συγκεντρώσεως κτυπώντας ανηλεώς τους απεργούς. Επακολουθούν σκηνές πρωτοφανούς αγριότητος. Οι απεργοί πέφτουν αναίσθητοι από τα κτυπήματα των κλομπς, ποδοπατούνται από τους αστυνομικούς, ενώ άλλων απεργών τους στρίβουν τα χέρια, τους ακινητοποιούν και τους χτυπούν στο πρόσωπο, στο στομάχι, στην κοιλιά. Οι απεργοί υποχωρούν προς το κτίριο του Εργατικού Κέντρου, ενώ χάμω στον δρόμο σφαδάζουν τραυματίαι οικοδόμοι καταματωμένοι, με σπασμένα κεφάλια και σχισμένα πρόσωπα.

Η εντελώς απρόκλητη αυτή επίθεσις των αστυνομικών εναντίον ενός πλήθους που διαδήλωνε ειρηνικά την αγανάκτησή του για τον εμπαιγμό που υφίσταται, προκαλεί φοβερή οργή. Γυναίκες που από τα παράθυρα των γύρω σπιτιών παρακολουθούν τις σκηνές φωνάζουν: ‘Χειρότερα από τους Γερμανούς’! Ενώ η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται εναντίον των εργατών που κουβαλούν στους ώμους τους τραυματισμένους συναδέλφους τους, η μάζα των απεργών ανασυντάσσεται μπροστά στο Εργατικό Κέντρο και όταν οι αστυνομικοί επιτίθενται εκ νέου για να τους διαλύσουν οι οικοδόμοι αμύνονται απεγνωσμένα και προσπαθούν με τα σώματά των να συγκρατήσουν την επίθεση. Τα κτυπήματα με τα κλομπς δεν σταματούν ούτε στιγμή. Αστυνομικά αυτοκίνητα σφυρίζοντας δαιμονισμένα φθάνουν στον τόπο των επεισοδίων και αδειάζουν συνεχώς αστυνομικούς. Στην οδόν Πειραιώς, στο ύψος της πλατείας Ωδείου, καταφθάνουν μεγάλα στρατιωτικά αυτοκίνητα γεμάτα στρατό. Οι στρατιώτες κατέρχονται και προχωρούν με τα όπλα προταγμένα και σε σχηματισμό μάχης…


Από το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της “Αυγής” την επόμενη μέρα (1)

Σε μια στιγμή ακούγονται πυροβολισμοί από την πλευρά της οδού Πειραιώς και η κραυγή των υποχωρούντων απεργών ‘μας σκοτώνουν’, ‘ρίχνουν στο ψαχνό’. Η αγανάκτησις φθάνει στο αποκορύφωμά της. Οι οικοδόμοι αρπάζουν τα ξύλα που βρίσκουν μέσα σε μια αποθήκη της οδού Αγησίλαου, ξηλώνουν τις πλάκες των πεζοδρομίων και ετοιμάζονται να αμυνθούν ενεργητικά υπερασπιζόμενοι τη ζωή τους…Οι αστυνομικοί επιχειρούν νέα, βιαιότερη επίθεση. Αυτή την φορά οι δυνάμεις των αστυνομικών αποκρούονται από τους οικοδόμους. Πέφτουν οι πρώτες πέτρες και οι αστυνομικοί οπισθοχωρούν προσπαθώντας να καλυφθούν στις παρόδους της οδού Αγησιλάου η οποία καταλαμβάνεται και πάλι από τους απεργούς. Σε λίγο όμως και ενώ στο μεταξύ έχουν καταφθάσει ενισχύσεις η αστυνομία εκ νέου εφορμά.

Οι απεργοί καλυπτόμενοι πίσω από τα αυτοκίνητα Ι.Χ. που βρίσκονται στην οδό Αγησιλάου ρίχνουν πέτρες και τούβλα κατά των επιτιθέμενων. Οι αστυνομικοί φθάνουν μέχρι τα αυτοκίνητα αλλά είναι αδύνατον να προχωρήσουν. Τώρα αρπάζουν και αυτοί από χάμω πέτρες και τις ρίχνουν κατά των απεργών. Ένας φοβερός πετροπόλεμος αρχίζει. Ισχυρή αστυνομική δύναμις επιτίθεται από την οδό Βούλγαρη και κόβει τους απεργούς σε δύο τμήματα. Νέα μεγάλη μάχη αρχίζει. Οι αστυνομικοί απωθούν τους οικοδόμους κάτω από το Εργατικό Κέντρο. Στο μεταξύ από την πλευρά της οδού Κολοκυνθούς εκδηλώνεται άλλη επίθεσις των αστυνομικών οι οποίοι φορούν κράνη και αντιασφυξιογόνες προσωπίδες. Ένας αστυνόμος βγάζει το περίστροφό του και πυροβολεί. Ένας νέος εργάτης πέφτει αιμόφυρτος. Η επίθεσις των αστυνομικών συνεχίζεται και στις δύο πλευρές. Βροχή από πέτρες εξαπολύεται και από τις δύο πλευρές. Μεταξύ των απεργών και των αστυνομικών έχει τώρα δημιουργηθεί μια ‘νεκρή ζώνη.’ Στην οδό Κεραμικού αστυφύλακες σπάζουν και αυτοί πλάκες των πεζοδρομίων και εφοδιάζουν τους συναδέλφους τους.

Σε μια στιγμή πλάι στα αναποδογυρισμένα αυτοκίνητα ξεπηδά μια λουρίδα φωτιάς. ‘Δακρυγόνα’!…Η φωτιά από τα δακρυγόνα μεταδίδεται στην βενζίνη που έχει χυθεί από ένα αναποδογυρισμένο αυτοκίνητο το οποίο αναφλέγεται.

Οι υποχωρούντες απεργοί επιδιώκουν να φθάσουν στο κτίριο του ΕΚΑ. Στην ‘μάχη’ που εξακολουθεί οι αστυνομικοί τρέπονται εις φυγήν αφήνοντας την οδό Αγησιλάου ελεύθερη. Ο δρόμος παρουσιάζει ένα άγριο θέαμα καθώς είναι καλυμμένος από πέτρες, φέιγ-βολάν, από αίματα και από καπέλα αστυφυλάκων και αστυνόμων που τα εγκατέλειψαν κατά την φυγήν των. Το πανδαιμόνιο που κάνουν οι σειρήνες των αστυνομικών αυτοκινήτων, των πυροσβεστικών αντλιών και των ασθενοφόρων αυτοκινήτων που αρχίζουν να καταφθάνουν, οι κραυγές διαμαρτυρίας των απεργών, οι οιμωγές των τραυματισμένων δημιουργούν μια εφιαλτική ατμόσφαιρα.»[8]


Από το πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της “Αυγής” την επόμενη μέρα (2)

Ακολούθησε μια σχετική ηρεμία. Κατόπιν, έφθασε στο Εργατικό Κέντρο ο Αστυνομικός Διευθυντής Αθηνών Θ. Ρακιτζής, οποίος, επανειλημμένα και «στο λόγο της τιμής του», διαβεβαίωσε τα μέλη της Συντονιστικής πως, αν διαλύονταν «ησύχως», κανείς απεργός δεν θα συλλαμβάνονταν. Όντως, οι αστυνομικές δυνάμεις απομακρύνθηκαν και οι πόρτες του ΕΚΑ άνοιξαν. Ωστόσο, «απ’ όσους φεύγανε κάνανε αρκετές συλλήψεις. Ο Δ/ντης της αστυνομίας δεν κράτησε το λόγο της τιμής του.»[9]

Ο απολογισμός της κατασταλτικής μανίας του αστικού κράτους: 173 συλλήψεις και 66 τραυματίες (3 από σφαίρες). «Για πρώτη φορά στην Ελλάδα εχρησιμοποιήθησαν καπνογόνες και δακρυγόνες βόμβες.» Στη διάρκεια των συγκρούσεων τραυματίστηκαν επίσης 55 αστυνομικοί, τους οποίους επισκέφτηκε στο νοσοκομείο ο ίδιος ο Διάδοχος του Θρόνου Κωνσταντίνος δηλώνοντας «ικανοποιημένος» με «τον τρόπον με τον οποίον αντιμετώπισε τους διαδηλωτάς η αστυνομία.»[10]

Σύσσωμος ο αστικός κόσμος ξεσπάθωσε κατά των οικοδόμων. Ο υπουργός Εργασίας Α. Δημητράτος απέδωσε την αποκλειστική ευθύνη των γεγονότων –σε ποιους άλλους;- στους απεργούς, «οι οποίοι κατευθύνονται από γνωστά κομμουνιστικά στοιχεία.» «Απείλησε» δε πως «δεν θα ανεχθεί ‘έκνομους ενέργειας’ και ‘κομμουνιστικήν δράσιν’ στα συνδικάτα.»[11] Στον ίδιο τόνο, ο υφυπουργός Εσωτερικών Ε. Καλαντζής, έκανε λόγο για «κομμουνιστές εγκληματίες, οι οποίοι εις πάσαν ευκαιρίαν επιζητούν την αιματοχυσίαν», «προειδοποιώντας» και αυτός με τη σειρά του πως «πάσα παρόμοια επαναστατική ενέργεια θα αντιμετωπισθεί με την μεγίστην αυστηρότητα», προκειμένου να «προστατευθεί η γαλήνη του λαού» και να «παταχθεί η κομμουνιστική εγκληματικότητα.»[12]

«Οι κομμουνισταί προεκάλεσαν χθες αιματηράς ταραχάς εις Αθήνας», έγραφε στις 2/12 η Καθημερινή. «Ουδεμία επιτρέπεται αμφιβολία ότι αι σκηναί υπεκινήθηκαν και οργανώθησαν υπό των κομμουνιστών, οι οποίοι έρριψαν εις την ‘μάχην’ επίλεκτα στελέχη των.» «Τα αιματηρά γεγονότα», διάβαζε αντίστοιχα ο τίτλος του ρεπορτάζ της Βραδυνής, «είχον προετοιμασθή υπό των ερυθρών. Ομάδες του σκληρού πυρήνος ενήργησαν αλλεπάλληλους επιθέσεις κατά αστυνομικών. Αφήρεσαν και τα περίστροφα τραυματιών.» «Πρόκειται περί καθαρώς κομμουνιστικής προκλήσεως», μετέδιδε από τη μεριά του ο ραδιοσταθμός της Θεσσαλονίκης, «αποσκοπούσα εις την δημιουργία χάους, εις εφαρμογήν γενικότερου σχεδίου κινητοποιήσεως των επαναστατικών δυνάμεων της διεθνούς μονάδος κρούσεως…Με τις αιματηρές συγκρούσεις των Αθηνών, ξαναζωντανεύουν στη μνήμη όλων στιγμές φρίκης [σ.σ. αναφέρεται στο Δεκέμβρη του 1944]…Υπάρχουν δυστυχώς αφελείς που πίπτουν θύματα της κομμουνιστικής δημαγωγίας.»[13]

Στο «χορό» των αντικομμουνιστικών δηλώσεων μπήκε επίσης το ΕΚΑ, καταγγέλλοντας τον «κομμουνισμό» που «δια των πρακτόρων του, ως εις την περίπτωσιν των χθεσινών αιματηρών γεγονότων, διεδραμάτισε τον εγκληματικόν ρόλον του.» Αλλά και ο Π. Αντωνάτος (Γ.Γ. της ΟΟΕ), ο οποίος, σε σχετική του ανακοίνωση τόνιζε: «Η Ομοσπονδία Οικοδόμων Ελλάδος μετ’ αγανακτήσεως και αποτροπιασμού καταγγέλλει εις την κοινήν γνώμην τας δολοφονικάς αυτάς μεθόδους του κομμουνιστικού κόμματος και εκφράζει βαθυτάτην θλίψιν, διότι οι ίδιοι άνθρωποι έγιναν αφορμή να χυθή δια μίαν ακόμη φοράν αίμα αδελφικόν.»[14]

Η απεργία των οικοδόμων αποτέλεσε πεδίο αντιπαράθεσης και στη Βουλή. Απαντώντας στον Ι. Πασαλίδη (Πρόεδρο της ΕΔΑ) ο Κ. Καραμανλής (Πρωθυπουργός) τόνισε: «Είπατε ότι ο τόπος αιματοκυλείται. Σας λέγω ότι δεν αιματοκυλείται. Σεις προσπαθείτε να τον αιματοκυλήσετε.» Τα «οδοφράγματα», υπογράμμισε ο Ε. Καλαντζής, «μεταφέρουν την σκέψιν του θρησκευτικώς προσηλωμένου Ελληνικού λαού…εις άλλας περιόδους και εποχάς, αι οποίαι είναι εκείναι από τας οποίας εξεπορεύθη το πνεύμα της γενικής ανταρσίας κατά του νόμου και της συστηματικής υπονομεύσεως της αποστολής των οργάνων των Σωμάτων Ασφαλείας.» «‘Δεκέμβριος!’ αναφώνησε από τα έδρανα ένας βουλευτής που δεν καταγράφεται το όνομά του.» Ο Γ. Παπανδρέου υπογράμμισε πως «δια τας ευθύνας των γεγονότων…πρέπον είναι να αναμείνωμεν το πόρισμα της δικαιοσύνης», ωστόσο, «όσον αφορά άκραν αριστεράν είναι βεβαρημένον το ιστορικόν της και δεν είναι περίεργον αν μέχρι αποδείξεως την συνοδεύουν αι υποψίαι.» «Η δική σας ενοχή είναι βεβαία, όχι ύποπτος», του απάντησε ο Β. Εφραιμίδης (ΕΔΑ). «Δεν γνωρίζω αν αυτό ήτο ευφυές εκ μέρους της άκρας αριστεράς», αντέδρασε ο Γ. Παπανδρέου, «το να ομιλεί κατά τας ημέρας μάλιστα του Δεκεμβρίου περί δικών μου ευθυνών και ανυπαρξίας ιδικών της, είναι βαρυτάτη πρόκλησις.» «Τον Δεκέμβριον [σ.σ. του 1944]», επανήλθε ο Β. Εφραιμίδης, «τον επροκαλέσατε σεις.»[15]

Οι οικοδόμοι δεν πτοήθηκαν. Αργά το βράδυ τα σωματεία της Αθήνας και του Πειραιά αποφάσισαν νέα 24ωρη απεργία για την επόμενη μέρα. Στο πλευρό τους τάχθηκαν με ψηφίσματα και απεργίες αλληλεγγύης δεκάδες οργανώσεις: οι Τυπογράφοι, Μηχανουργοί, Υποδερματεργάτες και Λογιστές της Αθήνας, οι εργαζόμενοι στο Φωταέριο και την Ηλεκτρική Εταιρία Αθηνών-Πειραιώς, οι Οδηγοί και Εισπράκτορες Λεωφορείων, οι Λογιστές, Μηχανουργοί, Νοσηλευτές, Αρτεργάτες και Υαλουργοί του Πειραιά, κ.α.[16]


Από τη δεύτερη 24ωρη απεργία των οικοδόμων στην Αθήνα και τον Πειραιά στις 2 Δεκέμβρη (“Αυγή”, 3/12/1960)

Στις 2/12 «σαράντα πέντε χιλιάδες οικοδόμοι των δύο πόλεων [σ.σ. Αθήνας και Πειραιά] πήραν μέρος στην απεργία που απετέλεσε μια συγκλονιστική εκδήλωση αλληλεγγύης στα θύματα της άγριας επιθέσεως –συλληφθέντας και τραυματισθέντας- και μια αποστομωτική απάντησις στις σοφιστείες της κυβερνήσεως περί ‘υποκινητών’, ‘κομμουνιστικού δακτύλου’ κλπ. Η κυβέρνησις του μίσους εξαπέλυσε και πάλι χθες τις αστυνομικές δυνάμεις και τα μηχανοκίνητα εναντίον των οικοδόμων οι οποίοι εδέχθησαν εντελώς απρόκλητα βίαιες επιθέσεις στα επαγγελματικά των καφενεία [σ.σ. πιάτσες] και στους δρόμους. Έγιναν επίσης πολλές συλλήψεις απεργών…Η Αθήνα παρουσίαζε και χθες την όψη στρατοκρατούμενης πόλεως…

Οι 45.000 οικοδόμοι επειθάρχησαν απολύτως στην απόφαση των σωματείων τους, η οποία μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι οικοδόμοι όταν ειδοποιούντο για την συνέχιση της απεργίας απαντούσαν: ‘Και χωρίς να μας το λέγατε δεν θα πηγαίναμε αύριο στην δουλειά. Μας φωνάζει το αίμα των συναδέλφων μας’. Σε ορισμένες οικοδομές που οι εργάτες έπιασαν το πρωί δουλειά μόλις επληροφορούντο την απόφαση για απεργία άφηναν αμέσως τα εργαλεία και έφευγαν από την οικοδομή. Σε πολλά γιαπιά έβλεπε κανείς χθες κασμάδες μπηγμένους στην γη, φτυάρια μέσα στη λάσπη, κομπρεσέρ μέσα στο έδαφος, όπως δηλαδή τα εγκατέλειψαν οι εργάτες την στιγμή που έμαθαν ότι οι συνάδελφοί των απεργούν.

Κατεβλήθησαν απεγνωσμένες προσπάθειες να ‘πεισθούν’ έστω και ελάχιστοι οικοδόμοι να πιάσουν δουλειά σε ορισμένες οικοδομές του κέντρου των Αθηνών, ώστε να μην παρουσιάζεται εικόνα πλήρους ερημώσεως. Οι προσπάθειες αυτές απέτυχαν. Από το πρωί, ομάδες αστυνομικών ευρίσκοντο έξω από τις μεγάλες κεντρικές οικοδομές και διενήργησαν συλλήψεις οικοδόμων που περνούσαν από κει. Ισχυρές επίσης αστυνομικές δυνάμεις είχαν καταλάβει θέσεις στην Ομόνοια και στους γύρω δρόμους. Το Εργατικό Κέντρο Αθηνών είχε αποκλεισθεί από αστυνομικούς και απηγορεύετο η είσοδος εργατών…Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων ενεφανίσθησαν στην Ομόνοια και καμιόνια με στρατό.»[17]

Η σημασία της απεργίας, όχι μόνο για τους οικοδόμους, αλλά και για την εργατική τάξη της χώρας μας συνολικότερα, ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. «Ο πρώτος ιστορικός σταθμός για την ανάπτυξη του συνδικαλιστικού και του δημοκρατικού κινήματος στη χώρα μας», αναφέρει στη μαρτυρία του ο παλαίμαχος οικοδόμος Β. Κατσαρός, «είναι το 1960, όταν οι οικοδόμοι πλέον ξέσπασαν, έβγαλαν τελείως κάθε φόβο από πάνω τους και έφτασαν στο σημείο πλέον να κάνουνε ολόκληρη, όχι μόνο την ελληνική κοινή γνώμη, αλλά και την παγκόσμια κοινή γνώμη, να κοιτάει στο πρόσωπό τους μπροστά σ’ αυτή την τεράστια κίνηση που κάνανε.» «Ηττήθησαν για πρώτη φορά οι δυνάμεις του κράτους από το εγχώριο προλεταριάτο», σημειώνει από τη μεριά του ο Θ. Σταυρόπουλος (συνήγορος υπεράσπισης στη δίκη των οικοδόμων-βλ. στη συνέχεια). «Ήταν μεγίστης σημασίας αυτό το γεγονός. Διότι πριν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1960 όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά’, από την άποψη της πολιτικής τρομοκρατίας.» «Οι οικοδόμοι», έγραφε ο Νέος Κόσμος, «έσπασαν τη φοβία που επικρατούσε και έγιναν το αγωνιστικό παράδειγμα για όλους τους άλλους κλάδους, αναδείχθηκαν στην πρωτοπορία των κλαδικών αγώνων.»[18]

Η απεργία της 1ης Δεκέμβρη είχε πράγματι και «διεθνή αντίκτυπο.» Πολλά ξένα έντυπα, όπως η Πράβντα, η Μοντ, η Ουνιτά, κ.α., φιλοξένησαν ρεπορτάζ και φωτογραφίες από τις επιθέσεις της αστυνομίας κατά των απεργών. Στις 9/12 ο ραδιοσταθμός της Μόσχας, αναφερόμενος «στα δημοσιεύματα των εφημερίδων ‘Βραδυνή’ και ‘Απογευματινή’ που έφτασαν να ανακαλύψουν και ‘δάκτυλο της Μόσχας’…παρατήρησε ότι για να ικανοποιήσουν τα αφεντικά τους και να κρύψουν τους πραγματικούς ενόχους των τραγικών γεγονότων της Ελλάδας, οι ενσυνείδητοι κονδυλοφόροι γράφουν για τον ανύπαρκτο δάκτυλο της Μόσχας, ελπίζοντας έτσι να καμουφλάρουν τον πραγματικό δάκτυλο της Ουάσινγκτον. Αν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πεινούν, αν στους δρόμους περιπλανώνται άνεργοι, αν τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε σχολείο, αιτία γι’ αυτό είναι κατά πρώτο λόγο τ’ αβάσταχτα βάρη των εξοπλισμών που επέβαλαν στην Αθήνα οι αμερικάνοι ‘ευεργέτες’ οι οποίοι την παρέσυραν στον επιθετικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ…γιατί τα αμερικάνικα, αγγλικά και δυτικογερμανικά και άλλα μονοπώλια τυλίγουν την Ελλάδα με υποδουλωτικές συμφωνίες…Οι επινοήσεις για το ‘δάκτυλο της Μόσχας’ χρειάζονται στους λακέδες της Ουάσιγκτον για να δικαιολογήσουν στα μάτια του λαού την επιθετική ατλαντική γραμμή που ακολουθούν με ζήλο οι ιθύνοντες ελληνικοί κύκλοι.»[19]

[1] Αυγή, 29/11/1960

[2] Μπουλντής Κ, 2005, σελ.120

[3] Αυγή, 29/11/1960, 1/12/1960

[4] Όπως παρατίθεται στο Στάβερης Η, Οικοδόμοι: Ηρωικοί αγώνες μιας 7ετίας 1960-1967, εκδ. «Παρασκήνιο», Αθήνα2003, σελ.78

[5] «Καθολική επιτυχία» σημείωσε η απεργία και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, τη Θεσσαλονίκη (όπου 2.000 οικοδόμοι έλαβαν μέρος στην απεργιακή συγκέντρωση στο ΕΚΘ), την Πάτρα (πάνω από 1.000 οικοδόμοι στη συγκέντρωση), το Αγρίνιο, τη Ρόδο, το Ηράκλειο, τα Χανιά, την Λάρισα, τη Μυτιλήνη, κ.α. Αυγή, 2/12/1960

[6] Αυγή, 2/12/1960

[7] Όπως παρατίθεται στο Στάβερης Η, ό.π., σελ.79

[8] Αυγή, 2/12/1960

[9] Μαρτυρία Χρήστου Τσεσμελή (ΑΟΟ). «Συλλήψεις», πρόσθεσε στη συνέχεια ο Χρ. Τσεσμελής, «έγιναν αρκετές, δεν θυμάμαι πόσες συγκεκριμένα. Εγώ, αφού έδιωξα όλους τους οικοδόμους, έμεινα με τον Λυκιαρδόπουλο στο Εργατικό Κέντρο. Μπροστά μου στεκότανε κάποιος της Ασφάλειας της Αθήνας ο οποίος λεγότανε Βλάσης κι ερχόταν προς το μέρος μου για να με συλλάβει. Φαίνεται όμως ότι εκείνη τη στιγμή, καθώς ήμουνα με τον Λυκιαρδόπουλο, ο Λυκιαρδόπουλος του έγνεψε να μη με συλλάβει κι ο Βλάσης υποχώρησε και τραβήχτηκε.»

[10] Αυγή, 2/12/1960, Ελευθερία, 2/12/1960

[11] Αυγή, 2/12/1960. «Οι μαχητικές απεργιακές εκδηλώσεις», τόνισε μεταξύ άλλων, «γίνονται για να αποσπασθεί η προσοχή της κοινής γνώμης από τα επιτεύγματα της κυβερνητικής πολιτικής»!

[12] Καθημερινή, 2/12/1960

[13] Καθημερινή, 2/12/1960, Βραδυνή, 2/12/1960, Έγγραφο: Σχόλια των Ρ/Σ Αθήνας και Θεσσαλονίκης για τα επεισόδια στη διαδήλωση των οικοδόμων στην Αθήνα, 2/12/1960 (Αρχείο ΚΚΕ). Τις επόμενες μέρες, τα αστικά μέσα «ενημέρωσης» συνέχισαν να τροφοδοτούν τον αντικομμουνισμό και την τρομοϋστερία που σύσσωμος ο αστικός πολιτικός κόσμος προσπάθησε να περάσει στη συνείδηση του κόσμου έναντι των ταξικών αγώνων. «Αδιάψευστα στοιχεία αποδεικνύουν ότι το ΚΚΕ υπεκίνησε και οργάνωσε αιματηράς ταραχάς», έγραφε η Βραδυνή στις 8/12/1960, προσθέτοντας: «Από μακρού κατεβάλλετο προσπάθεια προς διείσδυσιν εις τα εργατικά σωματεία και μαχητικάς εκδηλώσεις.» Την ίδια μέρα ο ραδιοσταθμός της Αθήνας εξέπεμπε: «Μόνιμος επιδίωξις των κομμουνιστών είναι η αναταραχή…Τα αιματηρά αυτά γεγονότα επροκάλεσαν όχι μικράν φρικίασιν εις εκείνους οι οποίοι έζησαν τον Δεκεμβριανόν εφιάλτην, διότι τους υπενθύμισαν ότι ο κομμουνιστικός κίνδυνος είναι μόνιμος.» Έγγραφο 230525: Ρ/Σ Αθηνών 8/2/1960 – Σχόλιο του Θ. Παπακωνσταντίνου με τίτλο ‘Ένας μικρός Δεκέμβρης’, σχετικά με τα επεισόδια στην απεργία των οικοδόμων (Αρχείο ΚΚΕ)

[14] Καθημερινή, 2/12/1960

[15] Καθημερινή, 2/12/1960, 3/12/1960 και Πρακτικά των Συζητήσεων της Βουλής, όπως παρατίθενται στο Λαμπροπούλου Δ, Οικοδόμοι: Οι άνθρωποι που έχτισαν την Αθήνα 1950-1967, εκδ. «Βιβλιόραμα», Αθήνα, 2009, σελ.337

[16] Αυγή, 2/12/1960

[17] Αυγή, 3/12/1960

[18] Βλ. αντίστοιχα: Συνέντευξη Βασίλη Κατσαρού (ΑΟΟ), Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου Κ (επ.), Όταν η οργή ξεχειλίζει, εκδ. «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», Αθήνα, 2006, σελ.132, «Οικοδόμοι-τρία χρόνια στην πρώτη γραμμή των εργατικών αγώνων», στο Νέος Κόσμος, τ.12, 1963, σελ.50 Ενδεικτικό ίσως του σεβασμού που κατέκτησαν, ήταν και το γεγονός πως «μετά τη συγκλονιστική απεργία και γεγονότα που ακολούθησαν…οι οικοδόμοι μπορούσαν να μπαίνουν στα λεωφορεία, στα τρόλεϊ και στο τρένο με τα εργαλεία τους.» Κάτι, που μέχρι πρότινος δεν τους επιτρέπονταν. Μαρτυρία Δ. Κουτσούνη, στο Ζωιτοπούλου-Μαυροκεφαλίδου Κ (επ.), Όταν η οργή ξεχειλίζει, εκδ. «Επιτροπή Πρωτοβουλίας», Αθήνα, 2006, σελ.64

[19] Έγγραφο 287163: Ρ/Σ «ΦΑ» 1960/12/10 ΑΔ 344 – Εκπομπή με βάση σχόλιο του Ρ/Σ «Μόσχας» για το ματοκύλισμα των απεργών οικοδόμων από την κυβέρνηση και Έγγραφο 290242: Ρ/Σ «ΦΑ» 1960/12/20 – Σχόλιο με τίτλο ‘Η πλειοψηφία των ελληνικών εφημερίδων επικρίνουν την κυβέρνηση για την βάρβαρη επίθεση της αστυνομίας κατά των απεργών οικοδόμων (Αρχείο ΚΚΕ)

Πηγή:

“Από την πείρα του κινήματος των οικοδόμων στην Ελλάδα”