Με αφορμή μια εκτίμηση του ΔΝΤ για τις ΗΠΑ

Με αφορμή μια εκτίμηση του ΔΝΤ για τις ΗΠΑ

«Σε πολύ μεγάλη αναθεώρηση της πρόβλεψής του για την ανάπτυξη στις ΗΠΑ το 2014 προχώρησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στην ετήσια επισκόπηση της αμερικανικής οικονομίας το ΔΝΤ κάλεσε την κυβέρνηση Ομπάμα ν' αυξήσει τον ομοσπονδιακό κατώτατο μισθό ώστε να μειώσει το ποσοστό φτώχειας που πλήττει πάνω από το 15% των Αμερικανών. Η αναθεώρηση της πρόβλεψης για τον ρυθμό ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας το 2014 ήταν αναμενόμενη μετά το πολύ κακό α΄ τρίμηνο οπότε και η οικονομία επιβράδυνε κατά 1%. Το ΔΝΤ αναθεώρησε την πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,8% το 2014 σε μόλις 2%, ωστόσο άφησε αμετάβλητη την πρόβλεψη για ανάπτυξη της οικονομίας κατά 3% το 2015. Ισως ακόμη σημαντικότερη είναι η απαισιόδοξη πρόβλεψη του ΔΝΤ ότι μεσοπρόθεσμα η ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας θα είναι της τάξης του 2%, δηλαδή κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο. Οι νέες προβλέψεις παρέχουν κάλυψη στην αμερικανική Κεντρική Τράπεζα (Fed) ώστε να καθυστερήσει την πρώτη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού που οι αγορές τοποθετούσαν στο β΄ τρίμηνο του 2015».
Το παραπάνω απόσπασμα από ρεπορτάζ της «Καθημερινής» είναι ενδεικτικό για την κατάσταση της μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο, αυτής των ΗΠΑ, για την οποία οι διεθνείς οργανισμοί εκτιμούσαν ότι πέρασε από την κρίση στην ανάκαμψη και τώρα αναθεωρούν προς τα κάτω τις προβλέψεις για τους ρυθμούς ανάπτυξης.

Η κρίση και τα μπρος - πίσω στην ανάπτυξη

Στο ίδιο ρεπορτάζ αναφέρεται ότι: «Το ΔΝΤ προειδοποίησε επενδυτές αλλά και τους Αμερικανούς κεντρικούς τραπεζίτες ότι οι αγορές μπορεί να έχουν πάρει πολύ αψήφιστα ενδεχόμενη αναταραχή που μπορεί να προκληθεί από τη μελλοντική αύξηση των επιτοκίων, κάνοντας λόγο για "σημαντικές μεταβολές στις κινήσεις κεφαλαίων και στις αξίες κατά τους επόμενους μήνες"».
Σε προηγούμενη έκθεσή του το ΔΝΤ, προβλέποντας μεγάλους ρυθμούς καπιταλιστικής ανάπτυξης, προέτρεπε τη Fed να αρχίσει να αναιρεί σταδιακά τα μέτρα χαλάρωσης, όπως το τύπωμα χρήματος, την αγορά ομολόγων και τα χαμηλά επιτόκια. Κάτι που θα ωθούσε σε μεταφορά χρηματικού κεφαλαίου από τράπεζες άλλων καπιταλιστικών κρατών στις ΗΠΑ, αφού θα μεγάλωναν τα κέρδη τους ακριβώς λόγω αύξησης των επιτοκίων. Με στόχο την αύξηση των κεφαλαίων προς αξιοποίηση, ενώ θα ενισχυόταν και το δολάριο. Τώρα η Fed εκτιμάται ότι θα καθυστερήσει ν' αυξήσει τα επιτόκια. Αρα, θα καθυστερήσουν όλα αυτά τα θετικά για την οικονομία των ΗΠΑ.
Και η Fed επιβεβαιώνει το ΔΝΤ αφού «αναθεώρησε επί τα χείρω την πρόβλεψη για την ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας το 2014 από το 2,9% του ΑΕΠ στο 2,1% - 2,3%. Τα επιτόκια δανεισμού θα παραμείνουν κοντά στο 0% για "σημαντικό διάστημα", ενώ ο μέσος όρος των προβλέψεων των 16 αξιωματούχων που ψηφίζουν για τα επιτόκια είναι ότι αυτά θα διαμορφωθούν ελαφρώς υψηλότερα στο 1% στο τέλος του 2015 και στο 2,5% στα τέλη του 2016. Οι απειλές για την οικονομία και την αγορά εργασίας περιγράφονται στην ανακοίνωση της Fed ως "σχεδόν ισορροπημένες"» («Καθημερινή», 19/6/2014).
Το ΔΝΤ εφιστά την προσοχή στις «αναταραχές». Γιατί μια ενδεχόμενη αύξηση του επιτοκίου της Fed θα οδηγήσει σε τράβηγμα κεφαλαίων από τράπεζες άλλων καπιταλιστικών κρατών, αυτό θα επιδράσει αρνητικά σ' αυτές τις οικονομίες, και μάλιστα σε οικονομίες που είναι στο δρόμο εξόδου από την κρίση στην ανάκαμψη. Με δεδομένη όμως την τεράστια διεθνοποίηση, την αλληλοδιαπλοκή και αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών οικονομιών ιδιαίτερα ισχυρών κρατών, μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις στις ίδιες τις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, μπορεί να φύγουν κεφάλαια από μια αναδυόμενη οικονομία (π.χ. Ινδία ή Βραζιλία) για τις ΗΠΑ, αλλά ταυτόχρονα τράπεζες των ΗΠΑ να έχουν δανείσει τις οικονομίες αυτών των κρατών και η φυγή κεφαλαίων να εμποδίσει την αποπληρωμή των δανείων. `Η να έχει επίδραση στη μείωση των εξαγωγών των ΗΠΑ σ' αυτά τα κράτη, άρα να φέρει επιβράδυνση στην ανάπτυξη των ΗΠΑ.
Ταυτόχρονα, το κάλεσμα του ΔΝΤ στην αμερικανική κυβέρνηση για αύξηση του «ομοσπονδιακού κατώτατου μισθού» εκτιμούν ότι θα συμβάλει σε αύξηση της ζήτησης, άρα ενίσχυση ενός παράγοντα που επιδρά στην ανάπτυξη της καπιταλιστικής οικονομίας. Από τους έως τώρα ρυθμούς ανάπτυξης στις ΗΠΑ ούτε η ανεργία μειώνεται, ούτε οι μισθοί αυξάνονται. Φαίνεται ότι η ανάκαμψη στις ΗΠΑ δεν έχει φτάσει στο σημείο που μπορεί να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας ή να δίνει περιθώρια κάποιας αύξησης μισθών. Αλλά και με μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης δε θα απορροφηθούν όλοι οι άνεργοι.

Ο καπιταλισμός και η διέξοδος για τους εργαζόμενους

Θα ρωτήσει κάποιος, τι σημαίνουν όλ' αυτά; Δείχνουν πώς λειτουργεί ο καπιταλισμός. Και αποκαλύπτουν ότι οι αντιφάσεις του είναι αξεπέραστες. Ταυτόχρονα δείχνουν ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη δεν αντιμετωπίζει προβλήματα όπως η ανεργία και οι χαμηλοί μισθοί.
Η καπιταλιστική ανάπτυξη ωθεί σε επενδύσεις για άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας, επειδή η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας είναι βασικός παράγοντας της ανταγωνιστικότητας και της αυξανόμενης αναπαραγωγής των κερδών. Ετσι, οι καπιταλιστές επενδύουν σε μέσα παραγωγής που αυξάνουν την παραγωγή εμπορευμάτων στη μονάδα του χρόνου, δουλεύοντας με το ίδιο ή λιγότερο εργατικό δυναμικό, αντί να μειώνουν το χρόνο εργασίας. Ταυτόχρονα η άνοδος της παραγωγικότητας αυξάνει την εκμετάλλευση των εργαζομένων (πολλαπλάσια κέρδη σε σχέση με τους μισθούς).
Διέξοδος για το λαό, τους εργαζόμενους από την κρίση στο πλαίσιο του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης δεν μπορεί να υπάρξει. Οι απώλειες θα είναι πολύ μεγάλες, η όποια «αποκατάσταση» πολύ πίσω από τις σύγχρονες εργατικές - λαϊκές ανάγκες. Μονόδρομος για τους εργαζόμενους είναι η διεκδικητική πάλη της εργατικής τάξης και των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων, για λύσεις στα προβλήματά τους, που μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο αν συνδέεται οργανικά με την πάλη για ανατροπή του καπιταλισμού, δηλαδή της εξουσίας του κεφαλαίου, για την εργατική, λαϊκή εξουσία και οικονομία, δηλαδή το σοσιαλισμό.