Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΟ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
Νομίζω πως η ανάγνωση του κάτω από το φως των σημερινών εξελίξεων στην Ουκρανία είναι παραπάνω από χρήσιμη.
(Η μορφοποίηση του κειμένου έγινε από το Fadomduck2)
...Τα τελευταία χρόνια είμαστε μάρτυρες μιας νέας όξυνσης που σχετίζεται με την αλλαγή του παγκόσμιου συσχετισμού δύναμης, την εμφάνιση στο προσκήνιο και άλλων ισχυρών οικονομικών δυνάμεων, όπως της Ρωσίας, η αστική τάξη της οποίας διεκδικεί μια τέτοια θέση στις παγκόσμιες εξελίξεις, που να αντιστοιχεί στην αυξανόμενη οικονομική και στρατιωτική ισχύ της.
Η διαπάλη αυτή, που εξελίσσεται σε πολλά πεδία, είναι ιδιαίτερα έντονη στα ζητήματα που αφορούν το διεθνές δίκαιο, τους διεθνείς οργανισμούς, όπου η Ρωσία ανοιχτά καταγγέλλει τις ΗΠΑ για τη χειραγώγηση του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών. Οχι τυχαία, αφού ο έλεγχός τους μπορεί να κρίνει σημαντικότατα ζητήματα, όπως π.χ. ο επικείμενος καθορισμός των συνόρων στην Αρκτική, δηλαδή το μοίρασμα του τεράστιου ενεργειακού και φυσικού πλούτου της και του ελέγχου των νέων δρόμων επικοινωνίας.
Α. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Και όμως, πριν μερικά χρόνια το καπιταλιστικό καθεστώς της Ρωσίας, εξαιτίας των συνεχών υποχωρήσεών του προς τις ΗΠΑ, παρά το πυρηνικό οπλοστάσιο που είχε «κληρονομήσει» από την ΕΣΣΔ, είχε χαρακτηριστεί από το Ρώσο φιλόσοφο Αλ. Ζινόβιεφ ως «λαγός με κέρατα». Πώς έγινε και αυτή η φανερή υποχωρητικότητα έδωσε τη θέση της σε μια πιο σθεναρή υποστήριξη των συμφερόντων της αστικής τάξης της;
Στα 1916 ο Λένιν έγραφε: «Πριν από μισό αιώνα η Γερμανία ήταν ένα αξιοθρήνητο μηδενικό, αν συγκρίνουμε την καπιταλιστική της δύναμη με τη δύναμη της τότε Αγγλίας. Το ίδιο και η Ιαπωνία σε σύγκριση με τη Ρωσία. Είναι λοιπόν "νοητό" να προϋποθέτει κανείς ότι ύστερα από καμιά δεκαριά χρόνια θα έμενε αμετάβλητος ο συσχετισμός των δυνάμεων ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές Δυνάμεις; Είναι εντελώς αδιανόητο»2.
Το απόσπασμα αυτό μας δείχνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη σκέψη που είχε συλλάβει ο Λένιν, ότι δηλαδή «η δύναμη δεν αλλάζει ομοιόμορφα στις χώρες που συμμετέχουν στο μοίρασμα, γιατί στις συνθήκες του καπιταλισμού δεν μπορεί να υπάρχει ισόμετρη ανάπτυξη των χωριστών επιχειρήσεων, τραστ, κλάδων βιομηχανίας και χωρών»3.
Η λενινιστική αυτή σκέψη απαντάει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο ερώτημα πώς γίνεται η Ρωσία, που την περίοδο 1991-1999, δηλαδή επί Γιέλτσιν, αμέσως μετά την παλινόρθωση του καπιταλισμού, έκανε τη μια μετά την άλλη τις υποχωρήσεις προς ΗΠΑ, ΕΕ και ΝΑΤΟ, τώρα να «βγάζει γλώσσα» -επί Πούτιν- και να διεκδικεί ένα νέο ρόλο τόσο στις υποθέσεις της περιοχής της όσο και παγκόσμια.
***
Η ουσία αυτής της στροφής δε βρίσκεται, όπως απλοϊκά κάποιοι παρουσιάζουν, στις προσωπικές ικανότητες του Β. Πούτιν και στην προϋπηρεσία του στην ΚΑ-ΓΚΕ-ΜΠΕ, αλλά στις βαθύτερες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες στην καπιταλιστική Ρωσία, στην προσπάθεια της αστικής τάξης, αφού ενσωματώθηκε στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική «πυραμίδα», να αναρριχηθεί σε αυτή σε μια θέση ανάλογη προς την αυξανόμενη οικονομική και στρατιωτική ισχύ της.
Η όξυνση της αντιπαράθεσης σε αρκετά μέτωπα επιβεβαιώνεται και από το γεγονός, σύμφωνα με το οποίο το 2007 και για πρώτη φορά μετά το 1991 ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Ρ. Γκέιτς, μιλώντας στο αμερικανικό Κογκρέσο,κατέταξε τη Ρωσία μεταξύ των χωρών, με τις οποίες οι ΗΠΑ μπορούν να έρθουν σε πολεμική σύρραξη. Οι ΗΠΑ έκαναν γνωστές τις προθέσεις τους και προωθούν την αντιπυραυλική ασπίδα τους στην Ευρώπη (στο έδαφος της Τσεχίας και της Πολωνίας)4, με πρόσχημα το Ιράν, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση της Ρωσίας, που από τη μια αποσύρθηκε από τη Συνθήκη για τα Συμβατικά όπλα (CFE) με το πρόσχημα ότι δεν έχει επικυρωθεί από κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και από την άλλη αναπτύσσει νέα όπλα, τόσο μεσαίου βεληνεκούς, όσο και διηπειρωτικών πυραύλων5. Παράλληλα τάχτηκε και υπέρ της κατάργησης της διμερούς συμφωνίας (με τις ΗΠΑ) για την καταστροφή πυραύλων μέσου βεληνεκούς, με το επιχείρημα ότι σήμερα τέτοιους πυραύλους διαθέτουν και μια σειρά άλλες χώρες.
Επίσης η Ρωσία ζήτησε από τις ΗΠΑ να «μην κρύψουν κάτω από το μαξιλάρι τους» τους διηπειρωτικούς πυραύλους, που θα πρέπει να καταστρέψουν, όπως και η Ρωσία, μέχρι το 2012, με βάση τη συμφωνία μείωσης των πυρηνικών κεφαλών στα επίπεδα των 1.700 - 2.200. Μάλιστα σε πρόσφατες δηλώσεις τους Ρώσοι στρατιωτικοί κατήγγειλαν τις ΗΠΑ πως έχουν περιπέσει σε σοβαρές παραβιάσεις στο ζήτημα, αφού δεν έχουν καταστρέψει τις πυρηνικές κεφαλές, αλλά τις απέσυραν και τις αποθήκευσαν.
***
Η παραπάνω διαμάχη έχει σαφώς να κάνει με την προσπάθεια των ΗΠΑ να αποκτήσουν τη δυνατότητα του πρώτου ολοκληρωτικού πλήγματος σε βάρος των αντιπάλων τους, χωρίς να υποστούν συνέπειες.
Στο επίκεντρο της πολιτικής του Κρεμλίνου είναι η προσπάθεια συγκρότησης περιφερειακών ενώσεων, στις οποίες η Ρωσία παίζει το σημαντικό ρόλο της «ατμομηχανής». Πρόκειται για οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές ενώσεις που δημιουργεί με τις χώρες που προήλθαν από την ΕΣΣΔ, καθώς και με την Κίνα.
Ετσι αυτή τη στιγμή, πέρα από την ένωση Ρωσίας - Λευκορωσίας, υπάρχει η «Οργάνωση του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας» (Ρωσία, Λευκορωσία, Αρμενία, Καζαχστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν), η «Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης» (Κίνα, Ρωσία, Καζαχστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν), ο «Ευρασιατικός Οικονομικός Χώρος» (ΕΟΧ) και η «Ευρασιατική Οικονομική Κοινότητα» (Ρωσία, Ουκρανία, Καζαχστάν, Λευκορωσία).
Οι ΗΠΑ δεν έχουν μείνει με σταυρωμένα χέρια στην αντιπαράθεση και στο επίπεδο αυτό, δημιουργώντας την GUAM(Γεωργία, Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν, Μολδαβία), διευρύνοντάς την και με άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, πάντα στο όνομα της διαφύλαξης της «δημοκρατίας», αλλά με απροκάλυπτη την πρόθεση της «περικύκλωσης» της Ρωσίας. Ετσι προώθησαν τη διακρατική περιφερειακή ένωση με τον τίτλο «Κοινότητα δημοκρατικής επιλογής», στην οποία, εκτός από τις χώρες της GUAM, προσχώρησαν επίσης οι Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία, Ρουμανία, Σλοβενία και ΠΓΔΜ, με στόχο δήθεν την προώθηση της «δημοκρατίας» από τη Βαλτική έως τη Μαύρη Θάλασσα. Μια τέτοια ένωση, που αντιλαμβάνεται τη «δημοκρατία» όπως την ορίζει το αμερικανικό Πεντάγωνο, χωρίς αμφιβολία συνιστά «αντιρωσική συμμαχία».
2. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ
Η καπιταλιστική ισχυροποίηση σε εθνοκρατικό επίπεδο προϋποθέτει τα μονοπώλια να εξασφαλίζουν από τη μια πρώτες ύλες και καύσιμα και από την άλλη νέες αγορές για την επένδυση των κεφαλαίων τους και τη διάθεση των προϊόντων τους. Το πρώτο σκέλος του ανταγωνισμού που αφορά την ενέργεια και ανοίγει συνεχώς παλιά και νέα «μέτωπα» (όπως π.χ. είναι το καθεστώς της Κασπίας ή οι ενεργειακές συμφωνίες με τη Γερμανία, την Ινδία, οι δρόμοι πετρελαίου και φυσικού αερίου στα Βαλκάνια) αποτελεί αντικείμενο ξεχωριστής μελέτης.
***
Είναι φανερό πως το ζήτημα των αγορών είναι εξίσου σημαντικό για τα μονοπωλιακά μεγαθήρια. Ετσι βλέπουμε τις ΗΠΑ να διατηρούν ακόμη σε βάρος της Ρωσίας ορισμένες νομοθετικές ρυθμίσεις, που είχαν εφαρμοστεί για να εμποδίσουν την απόκτηση από την ΕΣΣΔ νέων τεχνολογιών. Ταυτόχρονα παραμένει και η εκκρεμότητα της ένταξης της Ρωσίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), αφού κάθε φορά ΗΠΑ και ΕΕ προβάλλουν και νέες αξιώσεις από τη Ρωσία. Ισχυρά τμήματα του ρωσικού κεφαλαίου εκτιμούν πως η ένταξη της Ρωσίας στον ΠΟΕ θα δυναμώσει το ρόλο τους στην παγκόσμια οικονομία, παρά τις δυσμενείς συνέπειες που θα υπάρξουν σε άλλους τομείς.
Κι εδώ είναι χαρακτηριστική η περσινή δήλωση του Βλ. Πούτιν στο Μόναχο, σύμφωνα με την οποία στη Ρωσία οι ξένες εταιρίες κατείχαν στο στρατηγικό τομέα της ενέργειας ένα ποσοστό 26%. «Προσπαθήστε να μου αναφέρετε ανάλογα παραδείγματα διευρυμένης συμμετοχής του ρωσικού κεφαλαίου σε κλάδους - κλειδιά στα δυτικά κράτη. Δεν υπάρχουν...», σημείωσε τότε ο Ρώσος Πρόεδρος, για να πείσει σχετικά με την ανάγκη διευκόλυνσης της διείσδυσης του ρωσικού κεφαλαίου σε άλλες καπιταλιστικές χώρες. Πρόσθεσε ότι «η Ρωσία είναι ήδη τμήμα της παγκόσμιας οικονομίας. Και είναι απλώς βλακεία να γίνονται από κάποιους διακρίσεις απέναντι σ’ αυτό το τμήμα και να το φοβούνται, να μην το αφήνουν κάπου να μπει. Είμαστε ήδη τμήμα εξ ορισμού».
Οπως φαίνεται και από αυτές τις δηλώσεις, το ρωσικό κεφάλαιο δυσανασχετεί με το γεγονός πως ενώ στη Ρωσία αφήνεται, ως ένα βαθμό, να εισέλθει το ξένο κεφάλαιο, κάτι αντίστοιχο δε γίνεται, τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό, με τη διείσδυση του ρωσικού κεφαλαίου σε σημαντικές αγορές άλλων καπιταλιστικών χωρών. Σε συνέντευξή του σε δυτικά ΜΜΕ ο Β. Πούτιν, επέκρινε την παρεμπόδιση του ρωσικού κεφαλαίου να διεισδύσει στο αεροναυπηγικό ευρωπαϊκό μονοπώλιο EADC: «Οι εταιρίες μας έρχονται σε σας με βάση τους όρους της αγοράς, δεν έρχονται να σας πάρουν κάτι, αλλά να επενδύσουν, θα έπρεπε να χαίρεστε».
***
Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι σχέσεις της Ρωσίας με την ΕΕ, που προβληματίζουν σοβαρά τις ΗΠΑ. Ο φόβος τους είναι η τυχόν μεγαλύτερη προσέγγιση της Ρωσικής Ομοσπονδίας με κράτη-μέλη της ΕΕ9. Και αυτό σαφώς αφορά τον ενεργειακό τομέα, αλλά και ευρύτερα τη συνεργασία (οικονομική, πολιτική) της Ρωσίας με την ΕΕ και κυρίως με το λεγόμενο «γαλλο-γερμανικό άξονα», που μαζί και με την ρωσο-σινική συνεργασία μπορεί να προκαλέσει αναταράξεις και ανακατατάξεις στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα.
...Τα τελευταία χρόνια είμαστε μάρτυρες μιας νέας όξυνσης που σχετίζεται με την αλλαγή του παγκόσμιου συσχετισμού δύναμης, την εμφάνιση στο προσκήνιο και άλλων ισχυρών οικονομικών δυνάμεων, όπως της Ρωσίας, η αστική τάξη της οποίας διεκδικεί μια τέτοια θέση στις παγκόσμιες εξελίξεις, που να αντιστοιχεί στην αυξανόμενη οικονομική και στρατιωτική ισχύ της.
Η διαπάλη αυτή, που εξελίσσεται σε πολλά πεδία, είναι ιδιαίτερα έντονη στα ζητήματα που αφορούν το διεθνές δίκαιο, τους διεθνείς οργανισμούς, όπου η Ρωσία ανοιχτά καταγγέλλει τις ΗΠΑ για τη χειραγώγηση του ΟΗΕ και άλλων διεθνών οργανισμών. Οχι τυχαία, αφού ο έλεγχός τους μπορεί να κρίνει σημαντικότατα ζητήματα, όπως π.χ. ο επικείμενος καθορισμός των συνόρων στην Αρκτική, δηλαδή το μοίρασμα του τεράστιου ενεργειακού και φυσικού πλούτου της και του ελέγχου των νέων δρόμων επικοινωνίας.
Α. ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Και όμως, πριν μερικά χρόνια το καπιταλιστικό καθεστώς της Ρωσίας, εξαιτίας των συνεχών υποχωρήσεών του προς τις ΗΠΑ, παρά το πυρηνικό οπλοστάσιο που είχε «κληρονομήσει» από την ΕΣΣΔ, είχε χαρακτηριστεί από το Ρώσο φιλόσοφο Αλ. Ζινόβιεφ ως «λαγός με κέρατα». Πώς έγινε και αυτή η φανερή υποχωρητικότητα έδωσε τη θέση της σε μια πιο σθεναρή υποστήριξη των συμφερόντων της αστικής τάξης της;
Στα 1916 ο Λένιν έγραφε: «Πριν από μισό αιώνα η Γερμανία ήταν ένα αξιοθρήνητο μηδενικό, αν συγκρίνουμε την καπιταλιστική της δύναμη με τη δύναμη της τότε Αγγλίας. Το ίδιο και η Ιαπωνία σε σύγκριση με τη Ρωσία. Είναι λοιπόν "νοητό" να προϋποθέτει κανείς ότι ύστερα από καμιά δεκαριά χρόνια θα έμενε αμετάβλητος ο συσχετισμός των δυνάμεων ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές Δυνάμεις; Είναι εντελώς αδιανόητο»2.
Το απόσπασμα αυτό μας δείχνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τη σκέψη που είχε συλλάβει ο Λένιν, ότι δηλαδή «η δύναμη δεν αλλάζει ομοιόμορφα στις χώρες που συμμετέχουν στο μοίρασμα, γιατί στις συνθήκες του καπιταλισμού δεν μπορεί να υπάρχει ισόμετρη ανάπτυξη των χωριστών επιχειρήσεων, τραστ, κλάδων βιομηχανίας και χωρών»3.
Η λενινιστική αυτή σκέψη απαντάει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο ερώτημα πώς γίνεται η Ρωσία, που την περίοδο 1991-1999, δηλαδή επί Γιέλτσιν, αμέσως μετά την παλινόρθωση του καπιταλισμού, έκανε τη μια μετά την άλλη τις υποχωρήσεις προς ΗΠΑ, ΕΕ και ΝΑΤΟ, τώρα να «βγάζει γλώσσα» -επί Πούτιν- και να διεκδικεί ένα νέο ρόλο τόσο στις υποθέσεις της περιοχής της όσο και παγκόσμια.
***
Η ουσία αυτής της στροφής δε βρίσκεται, όπως απλοϊκά κάποιοι παρουσιάζουν, στις προσωπικές ικανότητες του Β. Πούτιν και στην προϋπηρεσία του στην ΚΑ-ΓΚΕ-ΜΠΕ, αλλά στις βαθύτερες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές διεργασίες στην καπιταλιστική Ρωσία, στην προσπάθεια της αστικής τάξης, αφού ενσωματώθηκε στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική «πυραμίδα», να αναρριχηθεί σε αυτή σε μια θέση ανάλογη προς την αυξανόμενη οικονομική και στρατιωτική ισχύ της.
Η όξυνση της αντιπαράθεσης σε αρκετά μέτωπα επιβεβαιώνεται και από το γεγονός, σύμφωνα με το οποίο το 2007 και για πρώτη φορά μετά το 1991 ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Ρ. Γκέιτς, μιλώντας στο αμερικανικό Κογκρέσο,κατέταξε τη Ρωσία μεταξύ των χωρών, με τις οποίες οι ΗΠΑ μπορούν να έρθουν σε πολεμική σύρραξη. Οι ΗΠΑ έκαναν γνωστές τις προθέσεις τους και προωθούν την αντιπυραυλική ασπίδα τους στην Ευρώπη (στο έδαφος της Τσεχίας και της Πολωνίας)4, με πρόσχημα το Ιράν, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση της Ρωσίας, που από τη μια αποσύρθηκε από τη Συνθήκη για τα Συμβατικά όπλα (CFE) με το πρόσχημα ότι δεν έχει επικυρωθεί από κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και από την άλλη αναπτύσσει νέα όπλα, τόσο μεσαίου βεληνεκούς, όσο και διηπειρωτικών πυραύλων5. Παράλληλα τάχτηκε και υπέρ της κατάργησης της διμερούς συμφωνίας (με τις ΗΠΑ) για την καταστροφή πυραύλων μέσου βεληνεκούς, με το επιχείρημα ότι σήμερα τέτοιους πυραύλους διαθέτουν και μια σειρά άλλες χώρες.
Επίσης η Ρωσία ζήτησε από τις ΗΠΑ να «μην κρύψουν κάτω από το μαξιλάρι τους» τους διηπειρωτικούς πυραύλους, που θα πρέπει να καταστρέψουν, όπως και η Ρωσία, μέχρι το 2012, με βάση τη συμφωνία μείωσης των πυρηνικών κεφαλών στα επίπεδα των 1.700 - 2.200. Μάλιστα σε πρόσφατες δηλώσεις τους Ρώσοι στρατιωτικοί κατήγγειλαν τις ΗΠΑ πως έχουν περιπέσει σε σοβαρές παραβιάσεις στο ζήτημα, αφού δεν έχουν καταστρέψει τις πυρηνικές κεφαλές, αλλά τις απέσυραν και τις αποθήκευσαν.
***
Η παραπάνω διαμάχη έχει σαφώς να κάνει με την προσπάθεια των ΗΠΑ να αποκτήσουν τη δυνατότητα του πρώτου ολοκληρωτικού πλήγματος σε βάρος των αντιπάλων τους, χωρίς να υποστούν συνέπειες.
Στο επίκεντρο της πολιτικής του Κρεμλίνου είναι η προσπάθεια συγκρότησης περιφερειακών ενώσεων, στις οποίες η Ρωσία παίζει το σημαντικό ρόλο της «ατμομηχανής». Πρόκειται για οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές ενώσεις που δημιουργεί με τις χώρες που προήλθαν από την ΕΣΣΔ, καθώς και με την Κίνα.
Ετσι αυτή τη στιγμή, πέρα από την ένωση Ρωσίας - Λευκορωσίας, υπάρχει η «Οργάνωση του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας» (Ρωσία, Λευκορωσία, Αρμενία, Καζαχστάν, Κιργιζία, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν), η «Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης» (Κίνα, Ρωσία, Καζαχστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν), ο «Ευρασιατικός Οικονομικός Χώρος» (ΕΟΧ) και η «Ευρασιατική Οικονομική Κοινότητα» (Ρωσία, Ουκρανία, Καζαχστάν, Λευκορωσία).
Οι ΗΠΑ δεν έχουν μείνει με σταυρωμένα χέρια στην αντιπαράθεση και στο επίπεδο αυτό, δημιουργώντας την GUAM(Γεωργία, Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν, Μολδαβία), διευρύνοντάς την και με άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, πάντα στο όνομα της διαφύλαξης της «δημοκρατίας», αλλά με απροκάλυπτη την πρόθεση της «περικύκλωσης» της Ρωσίας. Ετσι προώθησαν τη διακρατική περιφερειακή ένωση με τον τίτλο «Κοινότητα δημοκρατικής επιλογής», στην οποία, εκτός από τις χώρες της GUAM, προσχώρησαν επίσης οι Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία, Ρουμανία, Σλοβενία και ΠΓΔΜ, με στόχο δήθεν την προώθηση της «δημοκρατίας» από τη Βαλτική έως τη Μαύρη Θάλασσα. Μια τέτοια ένωση, που αντιλαμβάνεται τη «δημοκρατία» όπως την ορίζει το αμερικανικό Πεντάγωνο, χωρίς αμφιβολία συνιστά «αντιρωσική συμμαχία».
2. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ
Η καπιταλιστική ισχυροποίηση σε εθνοκρατικό επίπεδο προϋποθέτει τα μονοπώλια να εξασφαλίζουν από τη μια πρώτες ύλες και καύσιμα και από την άλλη νέες αγορές για την επένδυση των κεφαλαίων τους και τη διάθεση των προϊόντων τους. Το πρώτο σκέλος του ανταγωνισμού που αφορά την ενέργεια και ανοίγει συνεχώς παλιά και νέα «μέτωπα» (όπως π.χ. είναι το καθεστώς της Κασπίας ή οι ενεργειακές συμφωνίες με τη Γερμανία, την Ινδία, οι δρόμοι πετρελαίου και φυσικού αερίου στα Βαλκάνια) αποτελεί αντικείμενο ξεχωριστής μελέτης.
***
Είναι φανερό πως το ζήτημα των αγορών είναι εξίσου σημαντικό για τα μονοπωλιακά μεγαθήρια. Ετσι βλέπουμε τις ΗΠΑ να διατηρούν ακόμη σε βάρος της Ρωσίας ορισμένες νομοθετικές ρυθμίσεις, που είχαν εφαρμοστεί για να εμποδίσουν την απόκτηση από την ΕΣΣΔ νέων τεχνολογιών. Ταυτόχρονα παραμένει και η εκκρεμότητα της ένταξης της Ρωσίας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), αφού κάθε φορά ΗΠΑ και ΕΕ προβάλλουν και νέες αξιώσεις από τη Ρωσία. Ισχυρά τμήματα του ρωσικού κεφαλαίου εκτιμούν πως η ένταξη της Ρωσίας στον ΠΟΕ θα δυναμώσει το ρόλο τους στην παγκόσμια οικονομία, παρά τις δυσμενείς συνέπειες που θα υπάρξουν σε άλλους τομείς.
Κι εδώ είναι χαρακτηριστική η περσινή δήλωση του Βλ. Πούτιν στο Μόναχο, σύμφωνα με την οποία στη Ρωσία οι ξένες εταιρίες κατείχαν στο στρατηγικό τομέα της ενέργειας ένα ποσοστό 26%. «Προσπαθήστε να μου αναφέρετε ανάλογα παραδείγματα διευρυμένης συμμετοχής του ρωσικού κεφαλαίου σε κλάδους - κλειδιά στα δυτικά κράτη. Δεν υπάρχουν...», σημείωσε τότε ο Ρώσος Πρόεδρος, για να πείσει σχετικά με την ανάγκη διευκόλυνσης της διείσδυσης του ρωσικού κεφαλαίου σε άλλες καπιταλιστικές χώρες. Πρόσθεσε ότι «η Ρωσία είναι ήδη τμήμα της παγκόσμιας οικονομίας. Και είναι απλώς βλακεία να γίνονται από κάποιους διακρίσεις απέναντι σ’ αυτό το τμήμα και να το φοβούνται, να μην το αφήνουν κάπου να μπει. Είμαστε ήδη τμήμα εξ ορισμού».
Οπως φαίνεται και από αυτές τις δηλώσεις, το ρωσικό κεφάλαιο δυσανασχετεί με το γεγονός πως ενώ στη Ρωσία αφήνεται, ως ένα βαθμό, να εισέλθει το ξένο κεφάλαιο, κάτι αντίστοιχο δε γίνεται, τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό, με τη διείσδυση του ρωσικού κεφαλαίου σε σημαντικές αγορές άλλων καπιταλιστικών χωρών. Σε συνέντευξή του σε δυτικά ΜΜΕ ο Β. Πούτιν, επέκρινε την παρεμπόδιση του ρωσικού κεφαλαίου να διεισδύσει στο αεροναυπηγικό ευρωπαϊκό μονοπώλιο EADC: «Οι εταιρίες μας έρχονται σε σας με βάση τους όρους της αγοράς, δεν έρχονται να σας πάρουν κάτι, αλλά να επενδύσουν, θα έπρεπε να χαίρεστε».
***
Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι σχέσεις της Ρωσίας με την ΕΕ, που προβληματίζουν σοβαρά τις ΗΠΑ. Ο φόβος τους είναι η τυχόν μεγαλύτερη προσέγγιση της Ρωσικής Ομοσπονδίας με κράτη-μέλη της ΕΕ9. Και αυτό σαφώς αφορά τον ενεργειακό τομέα, αλλά και ευρύτερα τη συνεργασία (οικονομική, πολιτική) της Ρωσίας με την ΕΕ και κυρίως με το λεγόμενο «γαλλο-γερμανικό άξονα», που μαζί και με την ρωσο-σινική συνεργασία μπορεί να προκαλέσει αναταράξεις και ανακατατάξεις στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα.
3. ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ «ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ»
Οι αντιλήψεις τόσο των «κόκκινων πουτινιστών» όσο και του ΚΚΡΟ σχετικά με το ρόλο και τη θέση της Ρωσίας, παρά τις διαφορετικές γραμμές που χαράζουν απέναντι στην υφιστάμενη προεδρία-διακυβέρνηση και ανεξάρτητα από την αντικειμενικότητά τους ως προς το βαθμό εξάρτησης της Ρωσίας, έχουν έναν «κοινό παρανομαστή»: Αυτονομούν το ζήτημα της «εξάρτησης» από την πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και αυτή η -κατά τη γνώμη μας- λαθεμένη μεθοδολογία δεν είναι πρωτοφανής στο κομμουνιστικό κίνημα.
Το πλέγμα των οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών εξαρτήσεων ενός καπιταλιστικού κράτους μέσα στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν αντιμετωπίστηκε πάντοτε αντικειμενικά, ως έκφραση της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης. Ετσι, στη στρατηγική ΚΚ, ιστορικά και του ΚΚΕ, περιλήφθηκε το αντιιμπεριαλιστικό - αντιμονοπωλιακό στάδιο επαναστατικής εξουσίας ανάμεσα στην αστική και τη σοσιαλιστική, είτε και αντιμονοπωλιακής - αντιιμπεριαλιστικής διακυβέρνησης στο έδαφος του καπιταλισμού. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμη και το ΚΚ Βρετανίας, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρούσε πως η Μ. Βρετανία, μια ισχυρή ιμπεριαλιστική δύναμη που όμως είχε χάσει την πρωτοκαθεδρία από τις ΗΠΑ, «βρισκόταν σε εξάρτηση από αυτές, ως η 51η Πολιτεία των ΗΠΑ»31.
Αρκετά ΚΚ ταλανίζονται ακόμη από αυτή τη λαθεμένη προσέγγιση «μητρόπολης - περιφέρειας», όπως το Ιαπωνικό ΚΚ, που δε θεωρεί την Ιαπωνία ιμπεριαλιστική δύναμη, λόγω της απώλειας της στρατιωτικής της δύναμης. Πέρα όμως από αυτές τις φανερά λαθεμένες θέσεις, η προσέγγιση αυτή επιδρά ιδιαίτερα στη στρατηγική ΚΚ σε χώρες με σημαντική υστέρηση στην ανάπτυξη του καπιταλισμού.
Η αντίληψη αυτή παραβλέπει πως οι σχέσεις μεταξύ κρατών στα πλαίσια του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού είναι πιο σύνθετες, ότι υπάρχει διαπλοκή των κεφαλαίων, ότι δημιουργούνται «άξονες» και «αντιάξονες» ακόμα και μέσα στις ιμπεριαλιστικές οργανώσεις, ότι το ταξικό συμφέρον της κάθε αστικής τάξης την οδηγεί σε συμβιβασμό και υποχωρήσεις, χωρίς να παραιτείται από την επιδίωξη καλύτερης θέσης, μεγαλύτερου μεριδίου της «λείας», κάτι που οδηγεί στην όξυνση των ανταγωνισμών και σε πολέμους, αλλά την ίδια ώρα είναι επίσης ισχυρή και η διακρατική ταξική συμμαχία ενάντια στους λαούς, στην εργατική τάξη.
***
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι η θέση αυτή αντιστρέφει τη σχέση αιτίας - αποτελέσματος. Ετσι χρεώνει στην «εξάρτηση» την καθυστέρηση στην καπιταλιστική ανάπτυξη, ενώ στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Η καθυστέρηση στην καπιταλιστική ανάπτυξη είναι που οδηγεί αντικειμενικά στην ισχυρότερη και περισσότερο ανισόμετρη σχέση οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής εξάρτησης.
Οι αντιλήψεις τόσο των «κόκκινων πουτινιστών» όσο και του ΚΚΡΟ σχετικά με το ρόλο και τη θέση της Ρωσίας, παρά τις διαφορετικές γραμμές που χαράζουν απέναντι στην υφιστάμενη προεδρία-διακυβέρνηση και ανεξάρτητα από την αντικειμενικότητά τους ως προς το βαθμό εξάρτησης της Ρωσίας, έχουν έναν «κοινό παρανομαστή»: Αυτονομούν το ζήτημα της «εξάρτησης» από την πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και αυτή η -κατά τη γνώμη μας- λαθεμένη μεθοδολογία δεν είναι πρωτοφανής στο κομμουνιστικό κίνημα.
Το πλέγμα των οικονομικών, πολιτικών και στρατιωτικών εξαρτήσεων ενός καπιταλιστικού κράτους μέσα στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν αντιμετωπίστηκε πάντοτε αντικειμενικά, ως έκφραση της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης. Ετσι, στη στρατηγική ΚΚ, ιστορικά και του ΚΚΕ, περιλήφθηκε το αντιιμπεριαλιστικό - αντιμονοπωλιακό στάδιο επαναστατικής εξουσίας ανάμεσα στην αστική και τη σοσιαλιστική, είτε και αντιμονοπωλιακής - αντιιμπεριαλιστικής διακυβέρνησης στο έδαφος του καπιταλισμού. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμη και το ΚΚ Βρετανίας, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θεωρούσε πως η Μ. Βρετανία, μια ισχυρή ιμπεριαλιστική δύναμη που όμως είχε χάσει την πρωτοκαθεδρία από τις ΗΠΑ, «βρισκόταν σε εξάρτηση από αυτές, ως η 51η Πολιτεία των ΗΠΑ»31.
Αρκετά ΚΚ ταλανίζονται ακόμη από αυτή τη λαθεμένη προσέγγιση «μητρόπολης - περιφέρειας», όπως το Ιαπωνικό ΚΚ, που δε θεωρεί την Ιαπωνία ιμπεριαλιστική δύναμη, λόγω της απώλειας της στρατιωτικής της δύναμης. Πέρα όμως από αυτές τις φανερά λαθεμένες θέσεις, η προσέγγιση αυτή επιδρά ιδιαίτερα στη στρατηγική ΚΚ σε χώρες με σημαντική υστέρηση στην ανάπτυξη του καπιταλισμού.
Η αντίληψη αυτή παραβλέπει πως οι σχέσεις μεταξύ κρατών στα πλαίσια του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού είναι πιο σύνθετες, ότι υπάρχει διαπλοκή των κεφαλαίων, ότι δημιουργούνται «άξονες» και «αντιάξονες» ακόμα και μέσα στις ιμπεριαλιστικές οργανώσεις, ότι το ταξικό συμφέρον της κάθε αστικής τάξης την οδηγεί σε συμβιβασμό και υποχωρήσεις, χωρίς να παραιτείται από την επιδίωξη καλύτερης θέσης, μεγαλύτερου μεριδίου της «λείας», κάτι που οδηγεί στην όξυνση των ανταγωνισμών και σε πολέμους, αλλά την ίδια ώρα είναι επίσης ισχυρή και η διακρατική ταξική συμμαχία ενάντια στους λαούς, στην εργατική τάξη.
***
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι η θέση αυτή αντιστρέφει τη σχέση αιτίας - αποτελέσματος. Ετσι χρεώνει στην «εξάρτηση» την καθυστέρηση στην καπιταλιστική ανάπτυξη, ενώ στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Η καθυστέρηση στην καπιταλιστική ανάπτυξη είναι που οδηγεί αντικειμενικά στην ισχυρότερη και περισσότερο ανισόμετρη σχέση οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής εξάρτησης.
5. Η ΔΙΑΠΑΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ «ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ» ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ
Ποια όμως επιχειρήματα χρησιμοποιούνται σήμερα από όσους ισχυρίζονται πως η Ρωσία είναι μια «εξαρτημένη» χώρα, επειδή «δεν έχει διαμορφωθεί ο ρωσικός ιμπεριαλισμός»;
Τα βασικά επιχειρήματα αυτής της πλευράς παρουσιάζονται πιο συγκροτημένα στο άρθρο του «κόκκινου πουτινιστή» Ντ. Γιάκουσεφ, με τον τίτλο «Η Ρωσική Ομοσπονδία στο σύστημα του ιμπεριαλισμού»45 είναι: Το ρωσικό χρηματιστικό κεφάλαιο δεν έχει ακόμη σχηματιστεί, δηλαδή δεν υπάρχει η κυριαρχία του πάνω στη βιομηχανία. Η «δομή» της παραγωγής δεν αντιστοιχεί σε «δομή» της παραγωγής μιας ιμπεριαλιστικής χώρας, αλλά μιας αποικίας που εξάγει βασικά πρώτες ύλες και ως εκ τούτου η Ρωσία είναι σήμερα μια «ενεργειακή αγελάδα» για τη Δύση. Η Ρωσία δεν εξάγει κεφάλαια, αλλά διαφυγή κερδών. Σε αυτά τα επιχειρήματα θεμελιώνεται η στήριξη του «εθνικού κεφαλαίου» και του κράτους, ενάντια στο κομπραδόρικο κεφάλαιο και τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Πολεμική στις παραπάνω θέσεις αναπτύχθηκε από τα άρθρα «Ο σύγχρονος ρωσικός ιμπεριαλισμός»46 και «Τα λάθη του κ. Γιάκουσεφ και των άλλων κόκκινων πουτινιστών»47. Σε αυτά περιλαμβάνονται στοιχεία για τη συγκρότηση του χρηματιστικού κεφαλαίου στη Ρωσία, μέσω των λεγόμενων «χρηματιστικών-βιομηχανικών ομάδων», που μονοπωλούν ολόκληρους κλάδους της ρωσικής οικονομίας, για την εξαγωγή ρωσικού κεφαλαίου σε άλλα κράτη, που προήλθαν από την ΕΣΣΔ. Μάλιστα λίγες ημέρες πριν τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, ο τότε Α΄ Αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης και σήμερα Πρόεδρος της Ρωσίας, Ντ. Μεντβέντιεφ, μιλώντας στο συνέδριο των Ρώσων βιομηχάνων και επιχειρηματιών, τους κάλεσε να προχωρήσουν σε μαζική εξαγορά επιχειρήσεων στο εξωτερικό. «Κάτι τέτοιο κάνει τώρα η Κίνα. Κι εμείς μπορούμε να το κάνουμε», είπε ο Μεντβέντιεφ και υποσχέθηκε τη συνδρομή του ρωσικού κράτους στα ανάλογα επενδυτικά σχέδια των Ρώσων καπιταλιστών στο εξωτερικό.Υποστήριξε ότι «Η πολιτική της ενεργού, επιθετικής υποστήριξης από τη μεριά του κράτους είναι μια ολοφάνερη παγκόσμια πρακτική» και υποσχέθηκε επεξεργασμένη από το κράτος στήριξη στα οικονομικά σχέδια του ρωσικού κεφαλαίου.48
Οσον αφορά τη «δομή» της παραγωγής, η ανισομετρία εκφράζεται όχι μόνο στη σύγκριση διαφορετικών κρατικά δομημένων καπιταλιστικών οικονομιών, αλλά και εσωτερικά, μεταξύ διαφορετικών κλάδων. Διόλου τυχαία ο Βλ. Πούτιν, αναφερόμενος στους στόχους της επόμενης ρωσικής κυβέρνησης, υποστήριξε την ανάγκη αλλαγής της «παραγωγικής δομής», ώστε να κατασκευάζονται και εξάγονται περισσότερα βιομηχανικά προϊόντα, υψηλής τεχνολογίας. Ο δε Μεντβέντιεφ σημείωσε πως στα σχέδια της ρωσικής κυβέρνησης είναι η υποστήριξη στην εξαγωγή ρωσικής τεχνολογίας στο εξωτερικό, όπως και η στήριξη στην εφαρμογή νέων τεχνολογιών στη χώρα.
Ποια όμως επιχειρήματα χρησιμοποιούνται σήμερα από όσους ισχυρίζονται πως η Ρωσία είναι μια «εξαρτημένη» χώρα, επειδή «δεν έχει διαμορφωθεί ο ρωσικός ιμπεριαλισμός»;
Τα βασικά επιχειρήματα αυτής της πλευράς παρουσιάζονται πιο συγκροτημένα στο άρθρο του «κόκκινου πουτινιστή» Ντ. Γιάκουσεφ, με τον τίτλο «Η Ρωσική Ομοσπονδία στο σύστημα του ιμπεριαλισμού»45 είναι: Το ρωσικό χρηματιστικό κεφάλαιο δεν έχει ακόμη σχηματιστεί, δηλαδή δεν υπάρχει η κυριαρχία του πάνω στη βιομηχανία. Η «δομή» της παραγωγής δεν αντιστοιχεί σε «δομή» της παραγωγής μιας ιμπεριαλιστικής χώρας, αλλά μιας αποικίας που εξάγει βασικά πρώτες ύλες και ως εκ τούτου η Ρωσία είναι σήμερα μια «ενεργειακή αγελάδα» για τη Δύση. Η Ρωσία δεν εξάγει κεφάλαια, αλλά διαφυγή κερδών. Σε αυτά τα επιχειρήματα θεμελιώνεται η στήριξη του «εθνικού κεφαλαίου» και του κράτους, ενάντια στο κομπραδόρικο κεφάλαιο και τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Πολεμική στις παραπάνω θέσεις αναπτύχθηκε από τα άρθρα «Ο σύγχρονος ρωσικός ιμπεριαλισμός»46 και «Τα λάθη του κ. Γιάκουσεφ και των άλλων κόκκινων πουτινιστών»47. Σε αυτά περιλαμβάνονται στοιχεία για τη συγκρότηση του χρηματιστικού κεφαλαίου στη Ρωσία, μέσω των λεγόμενων «χρηματιστικών-βιομηχανικών ομάδων», που μονοπωλούν ολόκληρους κλάδους της ρωσικής οικονομίας, για την εξαγωγή ρωσικού κεφαλαίου σε άλλα κράτη, που προήλθαν από την ΕΣΣΔ. Μάλιστα λίγες ημέρες πριν τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, ο τότε Α΄ Αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης και σήμερα Πρόεδρος της Ρωσίας, Ντ. Μεντβέντιεφ, μιλώντας στο συνέδριο των Ρώσων βιομηχάνων και επιχειρηματιών, τους κάλεσε να προχωρήσουν σε μαζική εξαγορά επιχειρήσεων στο εξωτερικό. «Κάτι τέτοιο κάνει τώρα η Κίνα. Κι εμείς μπορούμε να το κάνουμε», είπε ο Μεντβέντιεφ και υποσχέθηκε τη συνδρομή του ρωσικού κράτους στα ανάλογα επενδυτικά σχέδια των Ρώσων καπιταλιστών στο εξωτερικό.Υποστήριξε ότι «Η πολιτική της ενεργού, επιθετικής υποστήριξης από τη μεριά του κράτους είναι μια ολοφάνερη παγκόσμια πρακτική» και υποσχέθηκε επεξεργασμένη από το κράτος στήριξη στα οικονομικά σχέδια του ρωσικού κεφαλαίου.48
Οσον αφορά τη «δομή» της παραγωγής, η ανισομετρία εκφράζεται όχι μόνο στη σύγκριση διαφορετικών κρατικά δομημένων καπιταλιστικών οικονομιών, αλλά και εσωτερικά, μεταξύ διαφορετικών κλάδων. Διόλου τυχαία ο Βλ. Πούτιν, αναφερόμενος στους στόχους της επόμενης ρωσικής κυβέρνησης, υποστήριξε την ανάγκη αλλαγής της «παραγωγικής δομής», ώστε να κατασκευάζονται και εξάγονται περισσότερα βιομηχανικά προϊόντα, υψηλής τεχνολογίας. Ο δε Μεντβέντιεφ σημείωσε πως στα σχέδια της ρωσικής κυβέρνησης είναι η υποστήριξη στην εξαγωγή ρωσικής τεχνολογίας στο εξωτερικό, όπως και η στήριξη στην εφαρμογή νέων τεχνολογιών στη χώρα.
Εχοντας σήμερα σημαντικούς τομείς με υψηλή τεχνολογία (αεροναυπηγική,
πολεμική βιομηχανία κ.ά.), όπως και τεχνογνωσία, υψηλά μορφωμένη κι
εξειδικευμένη εργατική δύναμη, ο στόχος αυτός δε μοιάζει άπιαστος για το
ρωσικό κεφάλαιο.
6. ΓΙΑ ΤΟ ΛΕΓΟΜΕΝΟ «ΠΟΛΥ-ΠΟΛΙΣΜΟ»
Η τάση απώλειας της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στο διεθνές ιμπεριαλιστικό κίνημα χαιρετίζεται από τμήμα αστικών δυνάμεων και ΜΜΕ καθώς και από τους διάφορους οπορτουνιστές49 ως «πολυ-πολισμός», που θα επαναφέρει μια «θετική ισορροπία» για τους λαούς, μετά την απώλεια του «αντίπαλου δέους», της ΕΣΣΔ.
Οι απόψεις αυτές από τη μια παραβλέπουν το διαφορετικό κοινωνικοταξικό περιεχόμενο που είχε η ΕΣΣΔ (σε σχέση με τις σημερινές ανερχόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις) και από την άλλη παραβλέπουν τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα των νέων ή ανερχόμενων ιμπεριαλιστικών κέντρων. Ετσι αποπροσανατολίζουν το εργατικό κίνημα, το καθιστούν έρμαιο σε μια νέα όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Και πάλι αξίζει να θυμηθούμε το Λένιν:«Στις συνθήκες του καπιταλισμού δεν είναι νοητή άλλη βάση για το μοίρασμα των σφαιρών επιρροής, συμφερόντων, αποικιών κ.ά. εκτός από τη βάση που υπολογίζει τη δύναμη των χωρών που συμμετέχουν στο μοίρασμα, τη γενική οικονομική, τη χρηματιστική, τη στρατιωτική κλπ. δύναμη […] οι ειρηνικές συμμαχίες προετοιμάζουν τους πολέμους, καθορίζοντας η μια την άλλη, γεννώντας τη διαδοχή των μορφών της ειρηνικής και μη ειρηνικής πάλης πάνω στο ίδιο έδαφος των ιμπεριαλιστικών σχέσεων της παγκόσμιας οικονομίας και της παγκόσμιας πολιτικής»50.
Να γιατί οι εργαζόμενοι πρέπει να μην τρέφουν ιδεαλιστικές, «ειρηνικές» αυταπάτες για τις προθέσεις των ιμπεριαλιστών, που καλλιεργούνται ακόμη και από διάφορες «αριστερές», οπορτουνιστικές δυνάμεις. Κι εδώ είναι πολύ επίκαιρη η επισήμανση του ηγέτη της Οκτωβριανής Επανάστασης πως «ο αγώνας ενάντια στον ιμπεριαλισμό είναι κούφια και ψεύτικη φρασεολογία, αν δεν συνδέεται αδιάρρηκτα με τον αγώνα ενάντια στον οπορτουνισμό»51.
Βεβαίως, το λαϊκό κίνημα της κάθε χώρας δεν πρέπει ούτε να αδιαφορεί για τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, αλλά ούτε και να παίρνει τη θέση υπέρ του ενός ιμπεριαλιστικού κέντρου εναντίον ενός άλλου. Πρέπει να τις αξιοποιεί, αφού έτσι κι αλλιώς έχουν αντικειμενικό χαρακτήρα, να διαμορφώνει προϋποθέσεις για το αδυνάτισμα του αντίπαλου, για την τελική νίκη. Το κύριο όμως δεν είναι η «πολυ-πολική» διαμάχη των ιμπεριαλιστών, αλλά η ανάπτυξη της ταξικής πάλης, η μαζική στράτευση στο εργατικό και αντιιμπεριαλιστικό κίνημα των λαών. Η ελπίδα για την εργατική τάξη είναι ο συνεπής αντιιμπεριαλιστικός αγώνας με προοπτική την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Παραπομπές:
Η τάση απώλειας της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στο διεθνές ιμπεριαλιστικό κίνημα χαιρετίζεται από τμήμα αστικών δυνάμεων και ΜΜΕ καθώς και από τους διάφορους οπορτουνιστές49 ως «πολυ-πολισμός», που θα επαναφέρει μια «θετική ισορροπία» για τους λαούς, μετά την απώλεια του «αντίπαλου δέους», της ΕΣΣΔ.
Οι απόψεις αυτές από τη μια παραβλέπουν το διαφορετικό κοινωνικοταξικό περιεχόμενο που είχε η ΕΣΣΔ (σε σχέση με τις σημερινές ανερχόμενες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις) και από την άλλη παραβλέπουν τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα των νέων ή ανερχόμενων ιμπεριαλιστικών κέντρων. Ετσι αποπροσανατολίζουν το εργατικό κίνημα, το καθιστούν έρμαιο σε μια νέα όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Και πάλι αξίζει να θυμηθούμε το Λένιν:«Στις συνθήκες του καπιταλισμού δεν είναι νοητή άλλη βάση για το μοίρασμα των σφαιρών επιρροής, συμφερόντων, αποικιών κ.ά. εκτός από τη βάση που υπολογίζει τη δύναμη των χωρών που συμμετέχουν στο μοίρασμα, τη γενική οικονομική, τη χρηματιστική, τη στρατιωτική κλπ. δύναμη […] οι ειρηνικές συμμαχίες προετοιμάζουν τους πολέμους, καθορίζοντας η μια την άλλη, γεννώντας τη διαδοχή των μορφών της ειρηνικής και μη ειρηνικής πάλης πάνω στο ίδιο έδαφος των ιμπεριαλιστικών σχέσεων της παγκόσμιας οικονομίας και της παγκόσμιας πολιτικής»50.
Να γιατί οι εργαζόμενοι πρέπει να μην τρέφουν ιδεαλιστικές, «ειρηνικές» αυταπάτες για τις προθέσεις των ιμπεριαλιστών, που καλλιεργούνται ακόμη και από διάφορες «αριστερές», οπορτουνιστικές δυνάμεις. Κι εδώ είναι πολύ επίκαιρη η επισήμανση του ηγέτη της Οκτωβριανής Επανάστασης πως «ο αγώνας ενάντια στον ιμπεριαλισμό είναι κούφια και ψεύτικη φρασεολογία, αν δεν συνδέεται αδιάρρηκτα με τον αγώνα ενάντια στον οπορτουνισμό»51.
Βεβαίως, το λαϊκό κίνημα της κάθε χώρας δεν πρέπει ούτε να αδιαφορεί για τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, αλλά ούτε και να παίρνει τη θέση υπέρ του ενός ιμπεριαλιστικού κέντρου εναντίον ενός άλλου. Πρέπει να τις αξιοποιεί, αφού έτσι κι αλλιώς έχουν αντικειμενικό χαρακτήρα, να διαμορφώνει προϋποθέσεις για το αδυνάτισμα του αντίπαλου, για την τελική νίκη. Το κύριο όμως δεν είναι η «πολυ-πολική» διαμάχη των ιμπεριαλιστών, αλλά η ανάπτυξη της ταξικής πάλης, η μαζική στράτευση στο εργατικό και αντιιμπεριαλιστικό κίνημα των λαών. Η ελπίδα για την εργατική τάξη είναι ο συνεπής αντιιμπεριαλιστικός αγώνας με προοπτική την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Παραπομπές:
2. Β. Ι. Λένιν: «Απαντα», τ. 27, «Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού», σελ 424.
3. Ο.π.
4. Οι ΗΠΑ όχι μόνον αποφάσισαν να εγκαταστήσουν σε Πολωνία και Τσεχία ραντάρ για το σύστημα αντιπυραυλικής τους άμυνας, αλλά και μετέφεραν στις αρχές του 2007 στη Βερίγγειο Θάλασσα (κοντά στη ρωσική χερσόνησο της Καμτσάτκας) το σύγχρονο και μεγαλύτερο πλωτό τους ραντάρ (αξίας 815 εκατομμυρίων δολαρίων) και μάλιστα με το πρόσχημα της απειλής τους από την «τρομοκρατία» ή το Ιράν και τη ΛΔ της Κορέας. Κάτι στο οποίο ο υπουργός Αμυνας της Ρωσίας Σ. Ιβανόφ απάντησε ειρωνικά με τη φράση «δεν είμαστε έτοιμοι να αγοράσουμε μια τέτοια ερμηνεία».
5. Οπως των κινητών πυραυλικών συστημάτων TOPOLM, των νέων πυραυλικών συστημάτων Bulava, (που εκτοξεύονται από πυρηνικά υποβρύχια και μπορούν να μεταφέρουν μέχρι και 10 πυρηνικές κεφαλές, με το βεληνεκές τους να φτάνει τα 8.000 χλμ.), της κατασκευής νέων ραντάρ, αλλά και της ανανέωσης του εξοπλισμού διαφόρων σωμάτων των Ενόπλων δυνάμεών της.
9. Ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. «Για τις εξελίξεις στα Βαλκάνια, το ζήτημα της ΠΓΔΜ και το θέμα του Κοσσυφοπεδίου», Τρίτη 2 Οκτωβρίου 2007.
31. Κ. Πατέρα: «Σημειώσεις για την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Η περίπτωση της Βρετανίας», ΚΟΜΕΠ, τ. 1/2008, σελ. 106.
45. Ντ. Γιάκουσεφ: «Η Ρωσική Ομοσπονδία στο σύστημα του ιμπεριαλισμού», ιστοσελίδα: www.left.ru/2004/10/yakushev109.html
46. Α. Μπάτοφ, Σ. Μάρκοφ, Α. Μάγκοφ, Β. Ορλόφ: «Ο σύγχρονος ρωσικός ιμπεριαλισμός», στην ιστοσελίδα της νεολαίας του ΚΕΚΡ-ΚΚΡ (Επαναστατική κομμουνιστική ένωση νεολαίας μπολσεβίκων) στην ιστοσελίδα: rksmb.ru/get.php?1485.
47. Β. Νοβάκ: «Τα λάθη του κ. Γιάκουσεφ και των άλλων κόκκινων πουτινιστών», στην ιστοσελίδα: www.rkrp-rpk.ru/index.php?action=articles&func=one&id=108.
48. Εφημερίδα «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ», 3 Φεβρουαρίου 2008.
49. Το Φεβρουάριο του 2007, μιλώντας στο Μόναχο ο Βλ. Πούτιν, μεταξύ των άλλων, αναφέρθηκε στη ραγδαία οικονομική άνοδο των χωρών του BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) για να προσθέσει πως «δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε πως το οικονομικό δυναμικό των νέων κέντρων παγκόσμιας ανάπτυξης αναπόφευκτα θα μετατραπεί σε πολιτική επιρροή και θα ενισχύσει την πολυ-πολικότητα». Οι εκπρόσωποι του Αριστερού Κόμματος της Γερμανίας, χαιρέτισαν αυτές τις δηλώσεις Πούτιν.
50. Β. Ι. Λένιν: Απαντα, τ. 27, «Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού», σελ. 424-425.
51. Ο.π., σελ. 431.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου