ΕΥΡΩΖΩΝΗ Κακά μαντάτα με τη στασιμότητα της οικονομίας...

ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Κακά μαντάτα με τη στασιμότητα της οικονομίας...

...και οι λαοί πιο βαθιά σε συμπληγάδες

Από την τελευταία συνεδρίαση του Γιούρογκρουπ, στις 6/11/2014. Συνεδριάζουν εν μέσω ανταγωνισμών αλλά η στασιμότητα της οικονομίας της Ευρωζώνης δε λέει να ξεπεραστεί

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΕ

Από τις αρχές του Νοέμβρη όλες οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ και του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία, εκτός από την Ιαπωνία, τρίτη σε μέγεθος καπιταλιστική οικονομία, που οδηγείται σε στασιμότητα με κίνδυνο ύφεσης - αυτό εκτιμά και η κυβέρνηση της Ιαπωνίας γι' αυτό οδηγείται σε εκλογές - λένε ότι και η καπιταλιστική οικονομία της Ευρωζώνης μπορεί να οδηγηθεί σε ύφεση (τώρα μιλούν για στασιμότητα).

Στασιμότητα εκτιμούν οι διεθνείς οργανισμοί

Οι εκτιμήσεις αυτές επανήλθαν με την έκθεση του ΟΟΣΑ για την παγκόσμια οικονομία που είδε το φως της δημοσιότητας στις 25/11/2014. Ετσι, ο ΟΟΣΑ κάνει προβλέψεις προς το χειρότερο για την ανάπτυξη της οικονομίας της Ευρωζώνης σε 0,8% του ΑΕΠ το 2014 (από 1,2% που εκτιμούσε το Μάη), σε 1,2% το 2015 (από 1,7%) και σε 1,7% το 2016. Βεβαίως, την ίδια με την τωρινή εκτίμηση έδωσε και με την έκθεσή του στις 6 Νοέμβρη 2014.
Τότε, μάλιστα, ο πρόεδρός του, Α. Γκουρία, έκανε έκκληση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ανταποκριθεί στη δέσμευσή της να πράξει ό,τι είναι απαραίτητο για την αναζωογόνηση της οικονομίας της Ευρωζώνης, προχωρώντας σε αγορές ομολόγων και άλλων στοιχείων ενεργητικού για τη μεγιστοποίηση της παρεχόμενης ρευστότητας, διαφορετικά οι επιδόσεις των 18 κρατών - μελών της Ευρωζώνης θα είναι πολύ πιο ασθενείς ακόμη από τις αναθεωρημένες, χαμηλότερες προβλέψεις του ΟΟΣΑ για τη διετία 2014-15 συγκριτικά μ' αυτές του Μάη. Είπε επίσης ότι υπάρχουν καπιταλιστικές οικονομίες στην περιφέρεια της Ευρωζώνης που ανακάμπτουν αργά αργά, αλλά η εξασθένηση των οικονομιών στη Γερμανία, στη Γαλλία και την Ιταλία έχει αντισταθμίσει αυτή την ανάκαμψη.
Το ΔΝΤ επίσης προέβλεπε τον Οκτώβρη ότι ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρωζώνη θα φθάσει το 0,8% το 2014 και το 1,3% το 2015.
Βεβαίως, την ίδια εκτίμηση κάνει και η Κομισιόν. «Οι φθινοπωρινές οικονομικές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ισχνή οικονομική ανάπτυξη για το υπόλοιπο του έτους τόσο στην ΕΕ συνολικά όσο και στην Ευρωζώνη. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται να ανέλθει στο 1,3% στην ΕΕ και στο 0,8% στην Ευρωζώνη για ολόκληρο το 2014. Η οικονομική ανάκαμψη, που άρχισε το δεύτερο τρίμηνο του 2013, παραμένει ασταθής και η οικονομική δυναμική σε πολλά κράτη - μέλη εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής» (Δελτίο Τύπου της Κομισιόν, 4 Νοέμβρη 2014).
Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι «είναι απίθανο να σηματοδοτηθεί η απαρχή της ανάκαμψης στην Ευρωζώνη». Μιλά για ανάγκη χαλάρωσης της σκληρής λιτότητας στην περιφέρεια της Ευρωζώνης για να μην επιβαρυνθεί περαιτέρω η οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, ενώ καλεί τις χώρες του πυρήνα σε περισσότερες επενδύσεις.
Σχετικά με την πολιτική διαχείρισης την οποία προβάλλει ως αναγκαία ο ΟΟΣΑ για την αντιμετώπιση της στασιμότητας, την παρεμπόδιση στην επιστροφή στην ύφεση και το τράβηγμα προς τα μπρος στην καπιταλιστική ανάκαμψη, έχει τη σημασία της η εκτίμηση του «Εκόνομιστ»: «Η Ευρωζώνη αντιμετωπίζει πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα απ' όσο προδίδουν οι αριθμοί. Η Ιταλία βρίσκεται σε ύφεση τα τελευταία δύο χρόνια. Η γαλλική οικονομία είναι στάσιμη εδώ και μήνες. Τώρα που η Γερμανία αντιμετωπίζει προβλήματα, έχει αυξηθεί πολύ η πιθανότητα εμφάνισης αποπληθωρισμού (σ.σ. σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν τον Οκτώβρη από το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας, ο ρυθμός ανάκαμψης του ΑΕΠ αναμένεται για το 2014 σε 1,2% - από 1,8% σύμφωνα με προηγούμενη εκτίμηση - και για το 2015 σε 1,3% - από 2%, σύμφωνα με προηγούμενη εκτίμηση. Οι παραγγελίες στις γερμανικές επιχειρήσεις μειώθηκαν, η εγχώρια ζήτηση υποχώρησε 2% ενώ η βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας μειώθηκε 4% τον Αύγουστο, η μεγαλύτερη από το Γενάρη του 2009. Το 2014, έως τώρα, υπάρχει πτώση της βιομηχανικής παραγωγής στη Γερμανία 2,8%). Παρά την επιδείνωση της κατάστασης οι Γερμανοί πολιτικοί εξακολουθούν πεισματικά να είναι αντίθετοι στην υιοθέτηση των μέτρων τόνωσης που χρειάζεται η Ευρωζώνη. Ακόμη και καθώς πέφτει η ίδια τους η οικονομία, είναι αποφασισμένοι να πετύχουν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Θέλουν η Γαλλία να μειώσει το έλλειμμά της και ενδιαφέρονται ελάχιστα για ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα επενδύσεων. Η γερμανική αντίθεση αποτελεί και τον λόγο που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχωράει τόσο αργά με το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, που έχει στόχο να ενισχύσει τον πληθωρισμό» («Καθημερινή» 25/11/2014). Και αυτή η εικόνα δείχνει οξύτατους ανταγωνισμούς εντός Ευρωζώνης.
Να θυμίσουμε εδώ ότι Γαλλία και Ιταλία κατέθεσαν κρατικούς προϋπολογισμούς σύμφωνα με τους οποίους αναβάλλουν τη μείωση των ελλειμμάτων τους με βάση το Σύμφωνο Σταθερότητας έως το 2017. Ο ΟΟΣΑ συμφωνεί μ' αυτό λέγοντας ότι εφαρμόζουν την ενδεικνυόμενη πολιτική για να ενισχύσουν την ανάπτυξη.

Αντιπαράθεση δύο αστικών μειγμάτων

Στις μέχρι τώρα εκτιμήσεις των διεθνών καπιταλιστικών οργανισμών που ασχολούνται με την οικονομία παρατηρούμε ότι εκτυλίσσεται μια αντιπαράθεση γύρω από την πολιτική διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομίας ώστε να δυναμώσει, να ανακάμψει από την κρίση και να αποκτήσει μεγάλους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Για την Ευρωζώνη αυτό δεν είναι καινούργιο. Είναι η αντιπαράθεση γύρω από την αυστηρή δημοσιονομική πολιτική για την αντιμετώπιση των μεγάλων ελλειμμάτων και των μεγάλων κρατικών χρεών με την πολιτική χαλάρωσης ώστε να δυναμώσει η ζήτηση και να γίνουν επενδύσεις. Τώρα τελευταία αυτή η πολιτική εκφράζεται από τη Γερμανία με την επιμονή για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς (μάλιστα, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Β. Σόιμπλε, προτείνει η Κομισιόν να βάζει βέτο, άρα να μην εγκρίνει μη ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, τέτοιους έχουν καταθέσει Γαλλία, Ιταλία), με την άρνησή της για μεγαλύτερη ρευστότητα στην αγορά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Από την άλλη Γαλλία - Ιταλία αναζητούν χαλάρωση θέτοντας ως πρώτη προτεραιότητα την εξεύρεση κρατικών κεφαλαίων για δημόσιες επενδύσεις και ενίσχυση των ιδιωτικών καπιταλιστικών επενδύσεων. Για παράδειγμα, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών αναζητά 80 δισ. ευρώ για επενδύσεις, η Γερμανία θα δώσει 10 δισ. ευρώ σε τρία χρόνια, όταν έκθεση του οικονομικού ινστιτούτου DIW της Γερμανίας αναφέρει ότι πρέπει να κλείσει η τεράστια τρύπα των επενδύσεων, η οποία υπολογίζεται ανάμεσα στα 50 και τα 80 δισ. ευρώ, ζητώντας επενδύσεις από το κράτος.
Αυτή η αντιπαράθεση είναι στην Ελλάδα γνωστή, αφού αποτελεί την κόντρα ανάμεσα στην κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η αλληλοδιαπλοκή

Τι πρέπει να επισημάνουμε; Οτι πρόκειται για διαπάλη ανάμεσα σε δύο αστικές συνταγές για το ποια είναι πιο αποτελεσματική για την ανάκαμψη της καπιταλιστικής οικονομίας της Ευρωζώνης από την κρίση. Αυτό κάνει ο ΟΟΣΑ, και το ΔΝΤ, κόντρα στη Γερμανία.
Γιατί τέτοιο ενδιαφέρον; Το δίνει παραστατικά με δυο αράδες η έκθεση του ΟΟΣΑ: «Προειδοποιεί πως τα προβλήματα της ζώνης του ενιαίου νομίσματος είναι τεράστια απειλή για την παγκόσμια οικονομία... στην ήδη ζοφερή εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας». Γιατί όμως επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας; Επειδή η καπιταλιστική διεθνοποίηση είναι τόσο βαθιά που η διαπλοκή και αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών οικονομιών διαφορετικών κρατών επηρεάζουν σήμερα πολλαπλά η μία την άλλη. Αρα η στασιμότητα στην Ευρωζώνη επηρεάζει αρνητικά άλλες καπιταλιστικές οικονομίες. Αυτό εξηγεί και τις τεράστιες κόντρες για το μείγμα διαχείρισης, π.χ., ΗΠΑ - Γερμανίας ή και εντός Ευρωζώνης. Που βεβαίως εκφράζει τους οξύτατους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς για το ποιου κράτους τα μονοπώλια θα βγουν ισχυρότερα από την κρίση, ενώ εκφράζει και ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς ακόμη και εντός των ίδιων των κρατών λόγω διαφορετικών συμφερόντων των διαφορετικών τμημάτων του κεφαλαίου και των σχέσεών τους με διαφορετικούς έξωθεν των κρατών συμμάχους.
Υπάρχει ένα ακόμη ζήτημα. Η Ιαπωνία προώθησε «νεοκεϋνσιανή» πολιτική αλλά ξαναπέφτει σε στασιμότητα με κίνδυνο ύφεσης. Επομένως δεν εξασφαλίζει σίγουρα την καπιταλιστική ανάκαμψη το μείγμα πολιτικής διαχείρισης. Βεβαίως, τα δύο αστικά μείγματα δεν χωρίζονται μεταξύ τους με «σινικά τείχη» αλλά αλληλοδιαπλέκονται. Για παράδειγμα, δημοσιονομικά μέτρα, μαζί βεβαίως με αναδιαρθρώσεις, πήραν και η ιαπωνική κυβέρνηση αλλά και αυτές των Γαλλίας, Ιταλίας, εστιασμένα, με διαφορετικές αναλογίες βεβαίως, και στις περικοπές από τον κρατικό προϋπολογισμό χρημάτων που κάλυπταν κάποιες λαϊκές ανάγκες, αλλά και με φορολογικά μέτρα.
Θα πει κάποιος: «Οι ΗΠΑ ακολούθησαν επεκτατική πολιτική και η οικονομία τους πέρασε σε ανάκαμψη». Αλλά οι ρυθμοί της δε δίνουν σιγουριά δυναμικής. Ο ΟΟΣΑ εκτιμά ανάπτυξη 2,2% το 2014 και κοντά στο 3% το 2015. Για να γίνει κατανοητό θα το δώσουμε με ένα παράδειγμα από το παρελθόν: Στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» (5.1.2001) αναφερόταν για την οικονομία των ΗΠΑ: «Το γεγονός ότι το τρίτο τρίμηνο του 2000 έδινε ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 2,4%, ενώ το 1999 είχε κλείσει με ένα ασιατικό (προ της κρίσης εννοείται) 8,3%, έκανε πολλούς οικονομολόγους να μειώσουν αισθητά τις προβλέψεις τους για το 2001 της αμερικάνικης οικονομίας. Η National Association of Business Economic μιλάει για 3,4%. Η Blue Chip Economic Indicators αναφέρει 3,1%, ο Stepfen Roach της Morgan Stanley Dean Witter στοιχηματίζει σε 2,5%». Αλλο λοιπόν 8,3% και άλλο 3%. Ηταν τότε με την κρίση της λεγόμενης «νέας οικονομίας» (ψηφιακή τεχνολογία - πληροφορική), την κρίση του χάλυβα, τη μεγάλη βουτιά του δείκτη του χρηματιστηρίου Νάζντακ. Εδώ η Κίνα αναπτύσσεται με ρυθμούς 7,3% αν και με επιβράδυνση.
Ταυτόχρονα και στις ΗΠΑ η φτώχεια και η εξαθλίωση συνεχίζουν να υπάρχουν και τώρα, όπως και στις συνθήκες κρίσης, ενώ η ανεργία αντιμετωπίζεται με επέκταση της ευελιξίας στην εργασία.

Γυρίστε την πλάτη σε κάθε αστικό μείγμα

Απ' όλα τα παραπάνω, για τους λαούς, βγαίνει το συμπέρασμα ότι ούτε η επεκτατική ούτε η περιοριστική πολιτική διαχείρησης αποτελούν τη δική τους ελπίδα, αλλά εκφράζουν δύο διαφορετικές αστικές, άρα αντιλαϊκές, πολιτικές διαχείρισης.
Η καπιταλιστική οικονομία δεν μπορεί να ξεπερνά οριστικά τις οικονομικές κρίσεις, με καμιά πολιτική διαχείρισης, ενώ υπάρχουν χρονικές περίοδοι που παρά τα διάφορα μείγματα διαχείρισης υπάρχει μακροχρόνια στασιμότητα. Είκοσι χρόνια η οικονομία της Ιαπωνίας ήταν μεταξύ ύφεσης και στασιμότητας. Το αποτέλεσμα είναι να βαθαίνουν τα αντιλαϊκά μέτρα μονιμοποιώντας τις συμπληγάδες που τσακίζουν τους εργαζόμενους.
Διέξοδος από την κρίση σε όφελος της εργατικής τάξης, των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων, μόνο με την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου και την εργατική - λαϊκή εξουσία για την κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής μπορεί να υπάρξει. Ετσι μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για μια κοινωνία χωρίς καπιταλιστική εκμετάλευση, μια νέα σοσιαλιστική κοινωνία απαλαγμένη από κρίσεις, που κριτήριο της ανάπτυξης θα είναι η ικανοποίηση των σύγχρονων εργατικών - λαϊκών αναγκών.