Προσδοκώντας «ανάσταση» της διαστημοσυσκευής Φιλέ

Προσδοκώντας «ανάσταση» της διαστημοσυσκευής Φιλέ

Τα ρεύματα των εκλυόμενων αερίων και σκόνης από την επιφάνεια του κομήτη, που είναι πια πολλαπλά και έντονα καθώς πλησιάζει στο περιήλιο, μεγαλώνουν την κόμη και την ουρά του

Σε φάση τακτικού ελέγχου για ενδεχόμενο σήμα ζωής από τη διαστημοσυσκευή Φιλέ, που προσεδαφίστηκε στις 13 Νοέμβρη 2014 στον κομήτη Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο μπήκε εδώ και μια βδομάδα το μητρικό σκάφος της αποστολής «Ροζέτα», που συνάντησε και ακολουθεί τον κομήτη στην πορεία του από τον περασμένο Αύγουστο. Η διαστημοσυσκευή Φιλέ, λόγω πολλαπλών προβλημάτων στη φάση καθόδου, έκανε ανώμαλη προσεδάφιση, μετά από τουλάχιστον τρεις αναπηδήσεις, για να καταλήξει τελικά με ανορθόδοξη κλίση σε σημείο για το οποίο οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα απολύτως βέβαιοι.
Εξαιτίας της ανώμαλης προσεδάφισης, η Φιλέ βρέθηκε σε περιοχή όπου φωτίζεται μόνο ένα μέρος της για λίγες ώρες κάθε μέρα. Γι' αυτό μετά από την όπως - όπως πραγματοποίηση του προγράμματος παρατηρήσεων που επρόκειτο να κάνει, έπεσε σε χειμερία νάρκη, καθώς η μπαταρία της άδειασε και η προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία δεν ήταν επαρκής για να την ξαναγεμίσει. Με βάση τον προγραμματισμό της, η Φιλέ όλο αυτό το διάστημα θα προσπαθούσε τη λιγοστή ενέργεια που θα προσλάμβανε να τη χρησιμοποιήσει για να θερμαίνεται, ώστε να μην παγώσει τελείως. Τώρα που ο κομήτης πλησίασε αρκετά στον Ηλιο και η θερμοκρασία του άρχισε να ανεβαίνει, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι η Φιλέ θα κατάφερε να «επιζήσει» και θα μπορέσει να επικοινωνήσει.

Ζήτημα θερμοκρασίας και Ενέργειας

Οψη της περιοχής «Χάπι» (αρχαίο αιγυπτιακό όνομα) στο «λαιμό» του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό της, αν η θερμοκρασία της ανέβει πάνω από τους -45^oC και η ισχύς που της δίνουν τα φωτοβολταϊκά της κύτταρα ξεπεράσει τα 5,5 βατ, τότε αυτόματα θα ενεργοποιήσει τις τηλεπικοινωνίες της για να ακούσει το κάλεσμα της «Ροζέτας». Αλλά ακόμα και αν το ακούσει, για να μπορέσει να απαντήσει σ' αυτό, χρειάζεται η ενεργειακή της δυνατότητα να ξεπεράσει τα 19 βατ. Μόνο τότε θα είναι εφικτή η αμφίδρομη επικοινωνία μητρικού σκάφους και ακάτου.
Η μεγαλύτερη πιθανότητα επικοινωνίας είναι σε κάποιο από τα 11 περάσματα που θα κάνει η «Ροζέτα» πάνω από την περιοχή που πιθανολογείται ότι βρίσκεται η Φιλέ, περάσματα που θα γίνουν κατά τη διάρκεια της ημέρας σε αυτή την πλευρά του κομήτη, ώστε να πέφτει η μέγιστη ηλιακή ενέργεια στην άτυχη διαστημοσυσκευή. Ακόμη κι αν η μπαταρία της έχει καταστραφεί από το κρύο και η ενέργεια δεν φτάνει για να απαντήσει η Φιλέ, ο επαναπρογραμματισμός που της έγινε πριν τη διακοπή της επαφής τον περασμένο Νοέμβρη, προβλέπεται ότι θα τη φέρει σε λειτουργική κατάσταση ακόμη και χωρίς μπαταρία. Αν τελικά καταφέρει να επικοινωνήσει, οι επιστήμονες θα εκτιμήσουν τα δεδομένα που θα στείλει για την ...υγεία της και θα καταστρώσουν κατάλληλο πρόγραμμα αξιοποίησης των δέκα επιστημονικών οργάνων που φέρει.

Η διαστημοσυσκευή Φιλέ θεωρείται ότι πρέπει να βρίσκεται στην περιοχή του μικρού λοβού που σημειώνεται με την κόκκινη έλλειψη

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η Φιλέ φωτίζεται μόλις 1,3 ώρα κατά τη διάρκεια του ημερονυκτίου του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο, που διαρκεί 12,4 ώρες. Αν η μπαταρία τελικά λειτουργεί, τότε τα πειράματα θα μπορούν να γίνονται και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ο κομήτης αναμένεται να φτάσει στο περιήλιο τον ερχόμενο Αύγουστο και καθώς πλησιάζει σ' αυτό, θα δέχεται όλο και περισσότερη ενέργεια, αυξάνοντας τις προσδοκίες «ανάστασης» της Φιλέ.

Παγάκια στο λαιμό του κομήτη

Κατά τ' άλλα η «Ροζέτα» συνεχίζει την αποστολή της στέλνοντας φωτογραφίες που αποτυπώνουν λεπτομέρειες της επιφάνειας του κομήτη, αλλά και τη σταδιακή αύξηση της έκλυσης αερίων και σκόνης. Σε πρόσφατη συνάντηση των ερευνητών και της επιστημονικής ομάδας της αποστολής «Ροζέτα», διαπιστώθηκε ότι η δραστηριότητα του κομήτη είναι λιγότερο έντονη απ' ό,τι αναμενόταν σε αυτή την απόσταση από τον Ηλιο. Αυτό σημαίνει ότι αν το γνώριζαν από πριν θα μπορούσαν να είχαν προγραμματίσει μερικές ακόμη κοντινές πτήσεις γύρω από τον κομήτη, πράγμα που τώρα είναι πολύ δύσκολο να γίνει. Αλλωστε, ενδέχεται η μικρότερη δραστηριότητα που καταγράφηκε να σχετίζεται με την επιλογή που έγινε για λόγους ασφάλειας η «Ροζέτα» να «πετά» πάνω από τις λιγότερο ενεργές περιοχές.

Μια ακόμα από τις καταπληκτικές φωτογραφίες του κομήτη που έστειλε η «Ροζέτα»

Επειδή η βαρύτητα ενός κομήτη είναι πολύ μικρή, η ποσότητα αερίων και σκόνης που εκλύει γίνεται κρίσιμη όταν η τριβή με τα εξαρτήματα του σκάφους φτάσει να δώσει αντίθετη συνισταμένη δύναμη, ίση ή μεγαλύτερη από τη δύναμη της βαρυτικής έλξης. Το σκάφος θα μπορούσε να χαθεί στο Διάστημα, ή να πρέπει να καταναλώσει πολύ καύσιμο για να ξανάρθει κοντά στον κομήτη. Ετσι ήδη από το Φλεβάρη οι σχεδιαστές της αποστολής απέρριψαν κάθε δυνατότητα πραγματοποίησης επιπλέον κυκλικών τροχιών στηριγμένων μόνο στη μικρή βαρυτική έλξη του Τσουριούμοφ - Γκερασιμένκο.
Με σύνθεση και ειδική επεξεργασία φωτογραφιών του κομήτη σε διάφορα μήκη κύματος, οι επιστήμονες αποτύπωσαν τη συγκριτικά πιο γαλαζωπή απόχρωση του «λαιμού» του. Απ' αυτή την περιοχή μεταξύ των δύο λοβών γίνονται οι μεγαλύτερες εκλύσεις αερίων και σκόνης. Το γαλαζωπό χρώμα, όπως έχει διαπιστωθεί και σε άλλους κομήτες φαίνεται να σχετίζεται με τη μεγαλύτερη έκθεση πάγου νερού στην επιφάνεια αυτών των περιοχών. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι σε κάποια φάση της περιπλάνησής του στο ηλιακό σύστημα, ο 67P/C-G δέχτηκε ισχυρές βαρυτικές δυνάμεις από κάποιο πλανήτη ή δορυφόρο, που είχαν ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση των λοβών, δίνοντάς του το σχήμα που έχει σήμερα. Η απομάκρυνση αυτή ενδέχεται να αποκάλυψε φρέσκα στρώματα πλούσια σε πάγο, ακριβώς στην περιοχή του «λαιμού» του, που μάκρυνε (ή δημιουργήθηκε) ως αποτέλεσμα του βαρυτικού επεισοδίου.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: http://blogs.esa.int/rosetta/