Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΡΟΖΑ , ΜΙΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΡΙΑ ΔΑΣΚΑΛΑ

Από herko

Γράφει η Ελένη Κακναβάτου //

Η Ρόζα Ιμβριώτη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1898. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας κι αργότερα μετεκπαιδεύτηκε στο Βερολίνο και το Παρίσι. Από το 1920-1930 υπηρέτησε ως φιλόλογος σε διάφορα Γυμνάσια. Το 1924, κατηγορήθηκε για τον τρόπο που δίδασκε το μάθημα της Ιστορίας στο Μαράσλειο Διδασκαλείο , με βάση την υλιστική θεωρία, κι αυτό έγινε αφορμή να ξεσπάσουν τα  «Μαρασλειακά», που είχαν στόχο και τον αγώνα του Εκπαιδευτικού Ομίλου για την καθιέρωση της Δημοτικής γλώσσας , στον οποίο εντάχθηκε η Ρόζα, κάνοντας μια προσωπική πολιτική επιλογή,  και εκεί συνεργάστηκε με τον μεγάλο δάσκαλο Δ. Γληνό. Για  τη δράση και τις απόψεις της πλήρωσε με την απόλυσή της αλλά στη συνέχεια επανήλθε την εκπαίδευση. Το 1934 έγινε η πρώτη γυναίκα γυμνασιάρχης και το 1936 ίδρυσε το Πρότυπο Ειδικό σχολείο Αθηνών στην Καισαριανή,  όπου συνεργάστηκε με διαπρεπείς δασκάλους και ψυχολόγους. Στα χρόνια που δίδαξε στα σχολειά και στο Ειδικό σχολείο η Ρόζα απέδειξε έμπρακτα τη θέση της για μια ανθρωπιστική παιδεία που έχει ανάγκη το σύνολο του λαού. Στο βιβλίο της «Ανθρωπιστική Παιδεία- Γενική και πολυτεχνική μόρφωση» γράφει ότι « ο γνήσιος ανθρωπισμός ξαναδίνει στον άνθρωπο εκείνο που του ανήκει, την ανθρωπιά του, τα δικαιώματά του και την αξιοπρέπεια της προσωπικότητάς του».
Από τον αγώνα του λαού μας ενάντια στο φασισμό και από τη μεγαλειώδη πάλη  του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και των γυναικών της Αντίστασης δε θα μπορούσε να λείψει μια τέτοια φλογερή αγωνίστρια. Το 1943 συμμετείχε στο ΚΣ της ΕΠΟΝ και το 1944 πηγαίνει στην Ελεύθερη Ελλάδα. Διευθύνει το Φροντιστήριο της Τύρνας και συμμετέχει στην εκπόνηση του προγράμματος της εκπαίδευσης της Κυβέρνησης του Βουνού ( ΠΕΕΑ) μαζί με τον Κ. Σωτηρίου και το Μ. Παπαμαύρο. Συγχρόνως δημιουργεί ένα αναγνωστικό για μικρούς μαθητές, «Τα Αετόπουλα». Μετά την κατοχή δραστηριοποιείται στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Γυναικών (ΠΟΓ)  και η προσφορά της για την ισοτιμία των γυναικών είναι πολύ μεγάλη. Στο βιβλίο «Παιδεία και κοινωνία» γράφει μεταξύ άλλων: «Γυναίκα και άντρας πλάι πλάι στην εργασία, αγωνίζονται κι οι δύο για το ψωμί[…] έχουν τα ίδια προβλήματα, τους ίδιους αγώνες, την ίδια κοινωνική συνείδηση, τις ίδιες ελπίδες… Να προχωρήσουμε σε γενική πολιτική δράση».

Η Ρόζα ήταν παντρεμένη με τον μεγάλο παιδαγωγό και φιλόσοφο, Γιάννη Ιμβριώτη, ο οποίος απολύθηκε από τη θέση του καθηγητή του Πανεπιστημίου και εξορίστηκε, όπως κι αργότερα στην περίοδο της δικτατορίας του 1967.

Η Ρόζα Ιμβριώτη συμμετείχε στην ΕΔΑ την δεκαετία του 1960, αντιτάχθηκε στη «μεταρρύθμιση»  Γ. Παπανδρέου του 1964  κι έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1968. Τέλος δούλεψε το 1975  για την ίδρυση και οργάνωση του ΚΜΕ ( Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών).
Για τη δράση και για τα «πιστεύω» της η Ρόζα εξορίστηκε από το 1948 έως το 1951  στο Τρίκερι μαζί με άλλες γυναίκες κομμουνίστριες και αγωνίστριες και στη Μακρόνησο, παρά την κλονισμένη υγεία της.
Πέθανε το 1977 αφήνοντας πολύτιμο παιδαγωγικό, επιστημονικό, συγγραφικό αλλά κυρίως έργο αγώνα και θυσίας στους κατοπινούς προοδευτικούς και κομμουνιστές δασκάλους, στις νεότερες γενιές. Δούλεψε αταλάντευτα για μια παιδεία για όλο το λαό, για μια παιδεία πραγματικά ανθρωπιστική σε ένα σοσιαλιστικό κράτος.  Βασανίστηκε και διώχθηκε, όπως κι άλλοι δάσκαλοι της εποχής της,  κι αντιμετωπίζοντας με σθένος και καρτερία τους βασανιστές, απέδειξε ότι ο άνθρωπος μπορεί να νικήσει τα σκοτάδια και να φέρει το φως, με τη στάση του, με τον αγώνα του στη ζωή και με τις θυσίες του.
Κλείνοντας αυτή τη μικρή αναφορά στο έργο και τη ζωή της Ρόζας θα παραθέσουμε ένα απόσπασμα από το κείμενο αφήγησης της Ν. Αποστολοπούλου από το βιβλίο ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ Β΄ ΤΟΜΟΣ, που δείχνει την προσωπικότητα αυτής της εξέχουσας μορφής του γυναικείου, κομμουνιστικού κινήματος της χώρας μας.  Της κόκκινης Ρόζας, της κόκκινης δασκάλας.
Το Δεκέμβρη του 1949 η Ρόζα Ιμβριώτη αρπάχτηκε από το Τρίκερι και σιδηροδέσμια οδηγήθηκε στο Στρατηγείο Κεντρικής Ελλάδας ( ΣΚΕ) Λάρισας με άλλες 10 συνεξόριστές της. Μα εκείνη ατσαλωμένη με «την κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης», όχι μόνο νίκησε τον ταξικό εχθρό , μα άφησε και στους νέους που λάτρευε μια αθάνατη υποθήκη: Πώς νικιέται η βία και η σύγχυση!
Η αφήγηση από την ίδια τη Ρόζα συνεχίζεται πιο κάτω
[..] « Σε στέλνω στη Μακρόνησο, μα ο φάκελος  είναι σαφής, δε θα πεθάνεις από φυσικό θάνατο». Ο Μαγκριώτης κάνει κάποια ελαφρά νεύματα. Ο Στρατηγός σταματάει απότομα. «Θέλετε καφέ;»
 Καθώς με είχε επηρεάσει το μήνυμα που για μένα ήταν λύτρωση, απάντησα: « Πολύ θα τον ήθελα. Αφού είμαι μελλοθάνατη» τον πίνω. Σηκώνεται έπειτα με πλησιάζει και μου δίνει το χέρι.
«Τύχη αγαθή» λέει ειρωνικά.
«Σας εύχομαι ομοίως, Στρατηγέ», απαντώ.
Φωτεινή μέρα. Με  πλημυρίζει το αίσθημα της αυτοπεποίθησης, της εσωτερικής σιγουριάς καθώς περπατάω στους δρόμους της Λάρισας. Με γυρίζουν στο στρατόπεδο με τα πόδια. Όλα μου φαίνονται χαρούμενα τώρα που βγήκα από την κόλαση οριστικά. Οι γυναίκες καθώς περνούν δίπλα μου με όμορφα φορέματα στηριγμένες στο μπράτσο του καλού τους, είναι μια χτυπητή αντίθεση με όσα έβλεπα μήνες τώρα στο ΣΚΕ. Κυλούσαν δίπλα μου θαυμάσια αυτοκίνητα με άψογα ντυμένες κυρίες και φρεσκοξυρισμένους αξιωματικούς. Τα ζαχαροπλαστεία ήταν γεμάτα κόσμο ανύποπτο από το δράμα που παιζόταν. Γελούσαν και μιλούσαν ελεύθερα τούτοι οι άνθρωποι. Ένας νέος πρόσφερε λουλούδια στην αγαπημένη του. Γέμισε  χαρά η ψυχή μου. Αγόρασα μια εφημερίδα, πρώτη φορά από τότε που είμαι εξόριστη, και φρούτα. Ο συνοδός, ένα παιδί 25 χρονών, φαινόταν απορημένος.
«Το ξέρετε που πάτε στη Μακρόνησο;»
Πώς δεν το ‘ξερα. Και τούτο με γέμιζε ευτυχία. Θα γυρνούσα πια στο περιβάλλον μου, στους δικούς μου. Πόσο το’ νιωσα βαθιά τούτο «στους δικούς μου». Αυτή τη στιγμή με ένωνε με αυτόν τον κόσμο ένας βαθύτερος δεσμός, η ηθική συνείδηση. Είμαστε οι άνθρωποι που μείναμε ελεύθεροι και πιστοί  στη δική μας πεποίθηση, ακόμα κι όταν ολόκληρος ο κόσμος στάθηκε εναντίον μας. Μπορεί να μην είχα σπίτι, να μην είχα πια φίλους, να μην είχα πια πού να πατήσω το πόδι μου, χωρίς να φέρω τον κατατρεγμό. Μπορεί να μην έχω θέση ανάμεσα σε τούτους τους ανθρώπους που πάνε κι έρχονται γύρω μου ελεύθερα, που μιλάνε και γελάνε και πράττουνε κατά πώς τους αρέσει- έτσι νομίζουνε… Όμως, εκεί στη Μακρόνησο είναι το σπιτικό μου. Είναι οι δικοί μου. Εκεί δε νιώθεις μόνη, ολότελα μόνη, έστω και την ώρα του μαρτυρίου. Κάποιος άλλος θα είναι κοντά σου, θα βασανίζεται μπορεί κι εκείνος, όμως θα πεις μια κουβέντα την ώρα της ανάπαυλας, θα νιώσεις τη ζέστη και τη συμπόνια, η κοινή συνείδηση σου παραστέκει και σε λυτρώνει. [..]
Αύριο, μεθαύριο φεύγω για τη Μακρόνησο.[…] Ξαναγυρίζω στα νερά μου, πάω πίσω στις αδερφές μου.

Αυτή ήταν η κόκκινη Ρόζα! Έτσι αντιμετώπισε τη Μακρόνησο και τα βασανιστήρια, όπως και χιλιάδες άλλοι, άνδρες και γυναίκες, πολιτικοί και στρατιωτικοί κρατούμενοι, κι έτσι μπόρεσαν και νίκησαν το θάνατο και τον αντίπαλο.
Η κοινή συνείδηση, η κοινή συνείδηση και το χρέος απέναντι στον άνθρωπο!

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ, Ιστορικός Τόπος, τ. 2, (Συλλογική εργασία), 2003, Αθήνα: Σύγχρονη εποχή
Ρόζα Ιμβριώτη, Ανθρωπιστική Παιδεία, Γενική και Πολυτεχνική μόρφωση, 1955, Αθήνα.
Θέματα Παιδείας, τ. 28, σελ. 73  και 43-44 σ. 97
Ρόζα Ιμβριώτη- Γιάννης Ιμβριώτης, Προσφορά στην Παιδεία και τον Αγώνα, άρθρο εφ.  Ριζοσπάστης 7/12/2003
Ηρ. Κακαβάνη, Μαρασλειακά, εφ. Ριζοσπάστης 20/3/2007
Τασία Κοντογιάννη, Για το ρόλο του κομμουνιστή  εκπαιδευτικού, άρθρο ΚΟΜΕΠ 4-5, 2006