Αναζητήσεις για την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης στο φόντο του χρέους

Αναζητήσεις για την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης στο φόντο του χρέους

Οι υπουργοί Οικονομικών Γαλλίας Μ. Σαπέν και Γερμανίας Β. Σόιμπλε

Eurokinissi

Η βιομηχανική παραγωγή στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με έκθεση της ΕΕ, αυξήθηκε τον Ιούλη κατά 0,6% συγκριτικά με τον Ιούνη, ενώ σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2014, η παραγωγή αυξήθηκε κατά 1,9%. Σύμφωνα με την έκθεση η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 0,5% στη Γερμανία, 0,6% στην Ισπανία και 1,1% στην Ιταλία. Αντιθέτως, η γαλλική παραγωγή έπεσε κατά 0,8%, μετά από πτώση 0,2% τον Ιούνη. Σύμφωνα με τη Eurostat, το ΑΕΠ των κρατών της Ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 0,4% στο δεύτερο τρίμηνο του 2015, σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο. Σε ετήσια βάση το ΑΕΠ της Ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 1,5%.
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, εφιστά «προσοχή στους κινδύνους που υπάρχουν από την επιβράδυνση των λεγόμενων αναδυόμενων οικονομιών», σύμφωνα με το «Bloomberg». Ο ίδιος άλλωστε έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η ποσοτική χαλάρωση από την ΕΚΤ, μέσω της μορφής δανεισμού με ομόλογα, δεν αρκεί για να συμβάλει στην καπιταλιστική ανάκαμψη, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις από τα κράτη - μέλη.
Αλλά και ο επίτροπος της ΕΕ για την Ψηφιακή Οικονομία, Γκίντερ Ετινγκερ, είπε ότι «δεν υπάρχει και κανένας λόγος για χαλάρωση. Ανησυχώ ότι κάποιοι πιστεύουν πως αφήσαμε πίσω μας την κρίση και πως μπροστά μας βρίσκεται μια περίοδος οικονομικής ανάπτυξης. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο! Πολλές χώρες στην Ευρώπη προχώρησαν σε επιτυχημένες μεταρρυθμίσεις. Η Ιρλανδία ήταν μια επιτυχία. Επίσης η Ισπανία και η Πορτογαλία βρίσκονται στον σωστό δρόμο. Ομως παρατηρώ και μια κούραση από τις μεταρρυθμίσεις. Ο καιρός που εξαγόρασε ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, για τους Ευρωπαίους με τη γενναιόδωρη νομισματική του πολιτική, χρησιμοποιήθηκε πολύ λίγο» (ηλεκτρονικό «Βήμα», 14/9/2015).
Ουσιαστικά, ο Γερμανός επίτροπος αναφέρεται σε Γαλλία, Ιταλία, τη δεύτερη και την τρίτη καπιταλιστική οικονομία της Ευρωζώνης. Που οξύνουν τους ανταγωνισμούς τους με τη Γερμανία και στο πλαίσιο της προσπάθειας διαμόρφωσης στρατηγικής για την οικονομική διακυβέρνηση. Και δημιουργούν ανάλογες συμμαχίες με κράτη - μέλη σε Ευρωζώνη και ΕΕ.

Η νέα παρέμβαση Σόιμπλε

Σ' αυτό το πλαίσιο ο Β. Σόιμπλε έκανε παρέμβαση τόσο για το ζήτημα της οικονομικής διακυβέρνησης, όσο και για το ζήτημα χρεοκοπίας ενός κράτους - μέλους της Ευρωζώνης, εντός της Ευρωζώνης. Σύμφωνα με ρεπορτάζ αστικών ΜΜΕ τη βδομάδα που πέρασε, ο Β. Σόιμπλε, σε έγγραφο που μοίρασε ο ίδιος στην πρόσφατη άτυπη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο Λουξεμβούργο (Γιούρογκρουπ), το οποίο διέρρευσε στις εφημερίδες «Financial Times» και «Handelsblatt», ζήτησε να υιοθετηθούν κάποιοι κανόνες βάσει των οποίων θα επιτρέπεται η χρεοκοπία μιας χώρας εντός της νομισματικής ένωσης (ΟΝΕ).
Η Ευρωζώνη δεν διαθέτει διαδικασίες για αντιμετώπιση των κρατών που έχουν μεγάλα χρέη και δεν έχουν πλέον πρόσβαση στις αγορές, γράφει. Γι' αυτόν τον λόγο η αναδιάρθρωση των χρεών των κρατών είναι νομικά και πρακτικά δύσκολη. Αυτό προκαλεί οικονομικές και κοινωνικές δυσκολίες, οι οποίες μπορούν να οξύνουν την κρίση.
Πώς θέλει η γερμανική κυβέρνηση να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, σύμφωνα με το έγγραφο Σόιμπλε; Προτείνει διαδικασία αναδιάρθρωσης των χρεών μιας χώρας ως εξής: Στα κρατικά ομόλογα των χωρών της Ευρωζώνης θα πρέπει να περιλαμβάνεται ένας όρος, που θα αναγκάζει όλους τους ομολογιούχους να συμμετέχουν σε ένα πιθανό «κούρεμα» του χρέους. Αμέσως μόλις το κράτος αυτό πάρει βοήθεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) θα πρέπει να «παρατείνονται αυτόματα» οι λήξεις των ομολόγων του. Επίσης, θα πρέπει να γίνεται ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους του από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η χρεοκοπία μιας τράπεζας, λέει ο Σόιμπλε, μπορεί να ωθήσει μια χώρα στην οικονομική κρίση, αλλά και αντίστροφα η πολιτική που ακολουθεί μια χώρα μπορεί να προκαλέσει αναταραχή στις αγορές. Και προτείνει, τα κρατικά ομόλογα να μη θεωρούνται επενδύσεις που δεν ενέχουν κίνδυνο. Μέχρι στιγμής οι τράπεζες δεν διαθέτουν δίχτυ ασφαλείας για την περίπτωση που καταρρεύσουν τα κρατικά ομόλογα.
Λέει λοιπόν ότι πρέπει να περιοριστούν τα δικαιώματα των επενδυτών σε κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης, ώστε να σηκώσουν αυτοί το βάρος της αναδιάρθρωσης χρέους υπερχρεωμένων κρατών, δηλαδή να «κουρεύονται» αυτά τα ομόλογα των επενδυτών, ζήτημα που χρειάζεται επίσης πλαίσιο ώστε να μπορούν οι κυβερνήσεις να επιβάλλουν ζημιές στους πιστωτές τραπεζών που καταρρέουν. Προτείνει, επίσης, να περιοριστεί η χρήση των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων για τον υπολογισμό των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα της κεφαλαιακής βάσης τους. Αυτό θα δυσκολέψει τη δανειοδότηση κρατών μέσω ομολόγων αφού μπορεί και να «κουρευτούν». Δυσκολεύει δηλαδή την εξεύρεση κεφαλαίων για κρατικές, αλλά και ιδιωτικές επενδύσεις σε κράτη που το έχουν ανάγκη. Η Γερμανία όμως έχει πλεονάσματα και δε δυσκολεύεται για την ώρα.

Ανταγωνισμοί με αφορμή τη διακυβέρνηση

«Είναι απαράδεκτο, λέει το έγγραφο, να ξεκινήσει τώρα συζήτηση για την αμοιβαιότητα των τραπεζικών κινδύνων μεταξύ κρατών - μελών μέσα από ένα κοινό σύστημα εγγύησης των καταθέσεων».
Πού απαντά μ' αυτό; Στα σχέδια της Κομισιόν, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και της Γαλλίας για μεγαλύτερη οικονομική ενοποίηση ιδιαίτερα στο χρηματοπιστωτικό τομέα, όπως π.χ. για τη δημιουργία ενός κοινού συστήματος εγγύησης των καταθέσεων. Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας επιμένει ότι πρώτα είναι απαραίτητη η επιβολή μεγαλύτερης πειθαρχίας στις αγορές χρέους. Και το δικαιολογεί με το ότι δεν πρέπει τα βάρη μιας αναδιάρθρωσης χρέους ενός κράτους - μέλους να τα πληρώνουν οι φορολογούμενοι, αλλά οι έχοντες κρατικά ομόλογα του κράτους που χρεοκοπεί.
Η υπόθεση της οικονομικής διακυβέρνησης αποκαλύπτει τις διαφορετικές προσεγγίσεις Γαλλίας - Γερμανίας, που έχουν σχέση με την υπεράσπιση των συμφερόντων του κεφαλαίου κάθε κράτους, με δεδομένο επίσης ότι η καπιταλιστική οικονομία κάθε κράτους δε βρίσκεται στο ίδιο σημείο του κύκλου της οικονομικής κρίσης. Και βεβαίως στην προκειμένη περίπτωση το ζήτημα της διαχείρισης του χρέους, ως μέρος της διαχείρισης της οικονομικής κρίσης, και της ευρωστίας του τραπεζικού συστήματος, είναι πεδίο οξύτατων ανταγωνισμών.
Η εμπειρία τους από τη διαχείριση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης κυρίως στην Ελλάδα, λόγω του μεγάλου, ως ποσοστού του ΑΕΠ, κρατικού χρέους, τους ωθεί, λόγω νομισματικής ενοποίησης και κοινού νομίσματος, να βρουν τρόπους να ελαχιστοποιήσουν ή να εξαλείψουν την επίδραση της οικονομικής κρίσης και της διαχείρισής της στις άλλες οικονομίες της Ευρωζώνης. Σ' αυτό πάει να απαντήσει η Γερμανία με το έγγραφο Σόιμπλε. Το ζήτημα έχει ανοίξει από το 2010, αλλά τώρα πάνε να μορφοποιήσουν αυτό που ονομάζουν «οικονομική διακυβέρνηση». Λέει λοιπόν η Γερμανία: Να χρεοκοπήσει ένα κράτος εντός Ευρωζώνης. Δε μας πειράζει, αρκεί τα άλλα να μην πάθουν ζημιά, ή πιο σωστά η Γερμανία και οι σύμμαχοί της να μην πάθουν ζημιά.

Ευρωζώνη δύο ταχυτήτων;

Ο Β. Σόιμπλε έκανε και άλλη παρέμβαση. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine» τόνισε: «Κάθε χώρα σήμερα πρέπει να αποδείξει ότι είναι σε θέση να διαχειριστεί τη διαδικασία προσαρμογής, η οποία είναι απαραίτητη ώστε να σταθεί στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία». Εξήγησε και την πρότασή του για τη δημιουργία μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων, σημειώνοντας ότι όλες οι χώρες «δεν μπορούν ή δεν θέλουν να επιτύχουν τα ίδια βήματα ενσωμάτωσης την ίδια στιγμή. Στόχος μας δεν ήταν ποτέ να διχάσουμε την Ευρώπη, αλλά επιθυμούσαμε μια Ευρώπη με μια σχετική ευελιξία».
Αρα, με δεδομένη τη συζήτηση για την οικονομική διακυβέρνηση, ουσιαστικά ανοίγει το ζήτημα θεσμοθέτησης της Ευρωζώνης και της ΕΕ των δύο ταχυτήτων. Αλλά και αυτό είναι ένας παράγοντας που τροφοδοτεί οξύτατους ανταγωνισμούς αλλά και διαφορετικές συμμαχίες εντός Ευρωζώνης και ΕΕ.
Η προσέγγιση της Γαλλίας είναι διαφορετική, αντίθετη με αυτή της Γερμανίας, αφού η ίδια και η Ιταλία έχουν τεράστιο κρατικό χρέος, οι οικονομίες τους δεν ξεπέρασαν οριστικά την κρίση, όπως και η Γερμανία βεβαίως, ενώ δυσκολεύει τις κυβερνήσεις τους να δώσουν κρατική χρηματοδότηση για καπιταλιστικές επενδύσεις, κρατικές και ιδιωτικές, για έξοδο από την κρίση. Οι δείκτες του Συμφώνου Σταθερότητας, μέχρι 3% έλλειμμα, 60% του ΑΕΠ κρατικό χρέος, κάνουν ακόμη πιο ασφυκτική την κατάσταση.
Ετσι, προτείνουν την «αμοιβαιότητα των τραπεζικών κινδύνων μεταξύ κρατών - μελών μέσα από ένα κοινό σύστημα εγγύησης των καταθέσεων», αφού οι τράπεζες της Γαλλίας έχουν επικίνδυνα ομόλογα λόγω διαχείρισης κρατικών χρεών.
Ετσι βεβαίως δεν κινδυνεύει το τραπεζικό σύστημα ενός κράτους - μέλους της Ευρωζώνης να καταστραφεί λόγω οικονομικής κρίσης, όπως επίσης η απαξίωση μέρους της αξίας των ομολόγων θα γίνει υπόθεση της Ευρωζώνης. Αυτό δεν το θέλει η Γερμανία. Εδώ υπάρχουν οξύτατοι ανταγωνισμοί για το ποιανού κράτους το κεφάλαιο θα πληρώσει λιγότερο ή περισσότερο τη διαχείριση της κρίσης, ποιο θα βγει περισσότερο ή λιγότερο χαμένο ή κερδισμένο.
Η υπόθεση επίσης της Ευρωζώνης δύο ταχυτήτων δεν είναι καινούργια. Το Νοέμβρη του 2010 δημοσιεύματα των αστικών ΜΜΕ ανέφεραν πρόταση της Γερμανίας για «δύο Ευρωζώνες», μία «ισχυρή του βορρά» με ισχυρό ευρώ και μία «αδύναμη του νότου» με υποτιμημένο σ' αυτήν το ευρώ κατά 70%. Και τότε επίσης οι λόγοι ήταν οι ίδιοι. Οι κίνδυνοι χρεοκοπίας κρατών - μελών της Ευρωζώνης του «Νότου» με πρώτη απ' όλες την Ελλάδα. Μόνο που τότε οι γερμανικές τράπεζες κινδύνευαν.
Ετσι, την ώρα που η γερμανική κυβέρνηση έκανε αυτή την πρόταση, ο επικεφαλής της Deutshce Bank, Γιόζεφ Ακερμαν, δήλωνε ότι αυτή η πρόταση βάζει σε κίνδυνο και το γερμανικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο - μαζί με τις βρετανικές τράπεζες - είναι «φορτωμένο» με περισσότερα από 240 δισ. ευρώ ιρλανδικά ομόλογα. Οπως έλεγε, «γερμανικές, γαλλικές, βρετανικές και ολλανδικές τράπεζες κουβαλάνε στα χαρτοφυλάκιά τους "τόνους" κρατικά ομόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Τι θα γίνει με όλα αυτά τα "χαρτιά" αν η πολιτική της κας Μέρκελ σπρώξει τις χώρες αυτές σε χρεοστάσιο;». Στην πορεία βεβαίως οι γερμανικές τράπεζες ξεφορτώθηκαν τέτοια ομόλογα.

Συμπέρασμα

Ολα τα παραπάνω δείχνουν ότι στην Ευρωζώνη και την ΕΕ δεν υπάρχει ισοτιμία, αλλά ανισομετρία και καπιταλιστικοί ανταγωνισμοί. Οι μορφές διαχείρισης της κρίσης και η ανίχνευση της οικονομικής διακυβέρνησης εγκυμονούν συνεχή αντεργατικά - αντιλαϊκά μέτρα. Οτι μπορεί κράτη που βρίσκονται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας να παραμένουν στην Ευρωζώνη, αλλά οι λαοί τους θα επωμίζονται όλα τα δεινά, ακόμη πιο βάρβαρα απ' αυτά που έχουμε γνωρίσει έως τώρα, της χρεοκοπίας για να λιγοστεύουν οι συνέπειες στο κεφάλαιο και να ενισχύεται για να ξαναανακάμψει. Και αυτό ανεξάρτητα από τη μορφή της οικονομικής διακυβέρνησης. Να γιατί λέμε ότι ο λαός μας πρέπει να παλέψει για την αποδέσμευση από την ΕΕ, χτυπώντας στο εσωτερικό της χώρας τον αντίπαλό του, το κεφάλαιο και την εξουσία του, μέχρι να τους ανατρέψει. Βάζοντας στόχο της πάλης την εργατική, λαϊκή εξουσία, που θα αποδεσμεύσει την Ελλάδα από την ΕΕ, θα κοινωνικοποιήσει τα μονοπώλια, για να υπηρετεί η οικονομία τις λαϊκές ανάγκες, πρέπει να εντάσσει τους σημερινούς αγώνες σ' αυτήν την προοπτική αμφισβητώντας τον καπιταλιστικό δρόμο. Και η ολόπλευρη ισχυροποίηση του ΚΚΕ, άρα και με την ψήφο, είναι πρωταρχικός παράγοντας σ' αυτήν την κατεύθυνση.

Λ.