Υπόθεση Μαξ Μέρτεν (8)
Τελειώνοντας το αφιέρωμά μας στην πολύκροτη υπόθεση Μέρτεν, ας
προσθέσουμε μερικές πινελλιές στα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν σ' αυτήν.
Μετά την επίσκεψη Γκέρτσου-Κονιόρδου στην Γερμανία, κανείς δεν ξανάκουσε κάτι για τον Μέρτεν. Ο φάκελλός του, παρ' ότι σχημάτιζε όγκο δεκάδων τόμων, έμεινε στα συρτάρια της γερμανικής δικαιοσύνης ώσπου μπήκε στο αρχείο λόγω παραγραφής. Ο εγκληματίας ναζί αποσύρθηκε από τα φώτα τής δημοσιότητας και, χάρη στο "δώρο" που του έκαναν οι δυο έλληνες επιχειρηματίες, έζησε ήρεμα τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του, ώσπου πέθανε το 1971, σε ηλικία 60 ετών (και όχι "πλήρης ημερών", όπως αναφέρουν πολλοί δικτυακοί ιστοτόποι).
Για τον Μακρή, τα αρχεία τής CIA μάς δίνουν μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες, όπως π.χ. ότι ο πολύς Τάκος ήταν γυναικάς. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι ψεύδεται όταν λέει πως, ενώ μπαινόβγαινε στην γερμανική διοίκηση, γνώρισε την -πολύ όμορφη- Δοξούλα μετά τον πόλεμο. Εξ άλλου, ήταν γνωστή η σχέση που διατηρούσε με μια γηραιά -πλην πολύ πλούσια- κυρία, η οποία κάλυπτε τα χρέη του από τον τζόγο.
Επίσης, ο Μακρής ήταν γνωστό χαρτόμουτρο και τζογάριζε μεγάλα ποσά. Στην
Θεσσαλονίκη, ήταν επιφανές μέλος της χαρτοπαικτικής λέσχης τού
Πατρακάκου,ο οποίος
μετέφερε την έδρα τής λέσχης του στην Αθήνα όταν ο Μακρής έγινε
υπουργός, γεγονός που ενισχύει την φήμη ότι ο Μακρής ήταν και συνεταίρος
στην λέσχη. Λέγεται ότι το βράδυ τής παραμονής τής πρωτοχρονιάς τού
1960 ήταν καλεσμένος σε χαρτοπαιξία στο σπίτι τού εκδότη τής Ναυτεμπορικής Πάνου Αθανασιάδη (αδελφού τού Τζώρτζη τής Βραδυνής), όπου έχασε το αστρονομικό για την εποχή ποσό των 120.000 δραχμών.
Είπαμε στα προηγούμενα ότι κατά την διάρκεια της κατοχής ο Μακρής αναλάμβανε την υπεράσπιση των πατριωτών που έστελναν οι γερμανοί στο στρατοδικείο. Το 1944, όμως, ανέλαβε την υπεράσπιση και των βουλγαρομακεδόνων εγκληματιών τής παραστρατιωτικής τρομοκρατικής οργάνωσης "Οχράνα". Προκειμένου να "εξυπηρετήσει" τους πελάτες του, ο Μακρής φέρεται ότι είχε "λαδώσει" τον εισαγγελέα Θεσσαλονίκης ώστε να εξαφανιστούν αποδείξεις, να αλλοιωθούν καταθέσεις ή, έστω, να επιβληθούν μικρές ποινές (αργότερα, ο εισαγγελέας αποπέμφθηκε για ανηθικότητα).
Παρά τα κουσούρια που είχε ο Μακρής, ο "εθνάρχης" τον είχε για δεξί του χέρι. Κι ενώ οι αναφορές των πολιτειακών πρακτόρων σημειώνουν ότι "ως υπουργός είναι τελείως αναποτελεσματικός, χωρίς πρόγραμμα και με ελάχιστα θετικά επιτεύγματα", ο Καραμανλής του αναθέτει να φτιάξει τον νέο εκλογικό νόμο, με τον οποίο έγιναν οι εκλογές τού 1958. Ο Μακρής απέδειξε ότι ήταν πράγματι ανίκανος: ενώ στόχος του ήταν η αποδυνάμωση της ΕΔΑ, χάρη στον δικό του νόμο οι Φιλελεύθεροι (Βενιζέλος-Παπανδρέου) έβγαλαν μόλις 36 βουλευτές και η ΕΔΑ 79!
Δεν είναι περίεργο που όλα τούτα συνέτειναν στο να εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη ο Μακρής, μόλις καταλάγιασε ο μπουχός τής υπόθεσης Μέρτεν, παρά την ανεξήγητα υπερβολική εύνοια του Καραμανλή (λόγω αυτής της εύνοιας, πολλοί διέβλεπαν στον Μακρή τον διάδοχο του Καραμανλή). Λίγο αργότερα, κατά τον ίδιο τρόπο εξαφανίστηκε και ο στρατηγός Θεμελής, για τον οποίο αποκαλύφθηκε ότι στην διάρκεια της κατοχής ήταν μέλος τής ΠΑΟ (Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωσις) (*).
Η Δοξούλα Λεοντίδου φαίνεται ότι, εκτός από όμορφη, ήταν και ολίγον "πεταχτούλα". Η CIA την χαρακτηρίζει ως "πρώην γραμματέα και ερωμένη τού Μέρτεν", στοιχείο που ανέτρεψε τον αρχικό ισχυρισμό της ότι μπορεί να δούλευε στην γερμανική διοίκηση αλλά είχε συνομιλήσει με τον Μέρτεν μόνο δυο φορές. Σύμφωνα με την ίδια, ο Μακρής είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με την σύζυγο του Καραμανλή, την Αμαλία, χωρίς να προσθέτει περισσότερες λεπτομέρειες. Παραδέχτηκε ότι το λεύκωμα υπήρχε (αντικρούοντας τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι ο Μέρτεν δεν έχει κανένα λεύκωμα και απλώς μπλοφάρει) και το είχε δώσει ως ενθύμιο η ίδια στον γερμανό όταν εκείνος έφευγε από την Ελλάδα. Η ιδιαίτερη σχέση τού ζεύγους Μακρή με τον Μέρτεν πιστοποιείται και από το γεγονός ότι το 1957, το βράδυ πριν την σύλληψή του, ο ναζί εγκληματίας ήταν καλεσμένος στο σπίτι τους για... κοκτέηλ.
Πριν τελειώσουμε, αξίζει τον κόπο να προσθέσουμε μια ακόμη πληροφορία. Στα τέλη του 1961 (και όχι το 1962, όπως αναγράφεται σε πολλούς ιστοτόπους), καθώς το σκάνδαλο έχει πλέον κοπάσει, παραιτείται από την θέση του ο πρέσβυς μας στην Γερμανία Θωμάς Υψηλάντης. Την επόμενη χρονιά, ο Υψηλάντης -λέγεται ότι- αποκάλυψε "μερικές δραματικές πτυχές από την ελληνογερμανική διακυβερνητική επιχείρηση για την απόσπαση των πολύτιμων πειστηρίων από τα χέρια του Μάξ Μέρτεν". Η εντός εισαγωγικών φράση κυκλοφορεί ευρέως στο διαδίκτυο αλλά πουθενά δεν αναφέρεται η παραμικρή λεπτομέρεια γι' αυτές τις αποκαλύψεις. Επειδή αυτό μου φαίνεται εξαιρετικά περίεργο, θα διατηρήσω τις αμφιβολίες μου για το αν και κατά πόσο ο Υψηλάντης έκανε πράγματι τέτοιες συνταρακτικές αποκαλύψεις, μέχρι να δω με τα μάτια μου πειστήρια περί του αντιθέτου.
Παρένθεση. Ο παραιτηθείς πρέσβυς εκλέχτηκε βουλευτής με την Ένωση Κέντρου το 1963, επανεξελέγη το 1964 και πέθανε ως εν ενεργεία βουλευτής το 1966, κηδευόμενος δημοσία δαπάνη. Βάσει λογικής, τίποτε από αυτά δεν θα συνέβαινε εκείνη την εποχή σε κάποιον που θα έκανε τέτοιου είδους εκρηκτικές αποκαλύψεις. Κλείνει η παρένθεση.
Ας προσθέσουμε και μια λεπτομέρεια, ενδεικτική των ηθών της εποχής. Δυο μέρες πριν κυκλοφορήσει επίσημα το τεύχος Σπήγκελ με το άρθρο "Ο θείος της ο Κωνσταντίνος", κάποιος φροντίζει να ταχυδρομηθούν μερικά αντίτυπα στις εφημερίδες. Η κυβέρνηση αντιδρά αστραπιαία: μιας και δεν μπορεί να απαγορεύσει την κυκλοφορία τού περιοδικού, φροντίζει και αγοράζει όλα τα τεύχη που φτάνουν στην Ελλάδα.
Και τώρα το επιδόρπιο. Παραδόξως, στο ιστορικό αρχείο του υπουργείου εξωτερικών οι φάκελοι της υπόθεσης Μέρτεν δεν έχουν ταξινομηθεί ενώ η αλληλογραφία με τον πρέσβη στην Βόννη (για τις αποκαλύψεις του οποίου μιλήσαμε πιο πάνω) έχουν καταστραφεί. Ακόμη πιο παραδόξως, μια από τις πρώτες μεταδικτατορικές ενέργειες του Καραμανλή ήταν να ζητήσει από τον υπουργό δικαιοσύνης Κωνσταντίνο Στεφανάκη (**) να καταστρέψει τους φακέλλους και το αρχείο τού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου. Πράγματι, ο Στεφανάκης φρόντισε να ικανοποιήσει την απαίτηση του "εθνάρχη" και όλο εκείνο το πολύτιμο ιστορικό υλικό πολτοποιήθηκε.
Κάπου εδώ ολοκληρώνουμε. Τα βασικά στοιχεία τής ιστορίας που διηγηθήκαμε, μπορείτε να τα βρείτε σε βιβλία αναφοράς, όπως:
- Βασίλης Ραφαηλίδης, "Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους (1936-1974)", εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 1993.
- Γιάννης Κάτρης, "Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα (1960-1974)", εκδόσεις Παπαζήση, αναθεωρημένη έκδοση 1974 (στην πρώτη του έκδοση,το βιβλίο κάλυπτε την περίοδο 1960-1970).
- Σπύρος Λιναρδάτος, "Από τον εμφύλιο στην χούντα", εκδόσεις Παπαζήση, 1977. Πεντάτομο έργο, το οποίο έχει γνωρίσει επανειλημμένες επανεκδόσεις. Εδώ χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία τού τρίτου τόμου (περίοδος 1955-1961).
- Δημοσθένης Κούκουνας, "Τα ένοχα μυστικά της κατοχής", εκδόσεις Historia, 2015. Δίτομο έργο, το οποίο κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες. Εδώ αντλήθηκαν στοιχεία από τον πρώτο τόμο.
Τα έγγραφα της CIA, στα οποία αναφερθήκαμε, βρίσκονται στην ιστοσελίδα τής υπηρεσίας, διαθέσιμα σε όποιον εγγραφεί, τα ζητήσει και δικαιολογήσει το γιατί τα ζητάει. Όμως, είναι προσβάσιμα στον καθένα, αρκεί να πληκτρολογήσει στην γραμμή διεύθυνσης http://www.foia.cia.gov/sites/default/files/document_conversions/1705143/MERTEN, MAX_XXXX.pdf, αντικαθιστώντας το ΧΧΧΧ με αριθμούς από το 0001 μέχρι το 0083. Χρειάζεται πολλή υπομονή, μιας και πολλά απ' αυτά τα έγγραφα δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον (η υπηρεσία αρχειοθετεί ακόμη και τα διαβιβαστικά). Αν και τα διάβασα όλα, εδώ παραθέτω μόνο εκείνα που -κυρίως- χρησιμοποίησα:
- 0007: Συνοπτική παρουσίαση της υπόθεσης Μέρτεν. Το έγγραφο τιτλοφορείται The Merten Case.
- 0008: Περί της περίφημης φωτογραφίας με την Λάντσια.
- 0009: Περί Μακρή.
- 0010: Περί Θεμελή.
- 0011 και 0012: Περί του δημοσιεύματος του Σπήγκελ και των αντιδράσεων της αντιπολίτευσης.
- 0040: Εδώ περιέχεται μια δευτερεύουσα πληροφορία, ενδεικτική της προσπάθειας συγκάλυψης του σκανδάλου, την οποία δεν παρέθεσα στα κείμενα. Ο εισαγγελέας Τσαντίλας ζήτησε από τον ισοβίτη Σπύρο Ρακανάτη (εβραϊκής καταγωγής, καταδικασμένος για συνεργασία με την Γκεστάπο) να διαψεύσει τους ισχυρισμούς τού Μέρτεν με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Ο Ρακανάτης αρνήθηκε.
- 0041: Περί των μηνύσεων Μπακλατζή και της επίσκεψης Γκέρτσου-Κονιόρδου στον Μέρτεν.
- 0048: Ο βίος και η πολιτεία του Κωνσταντίνου Γκέρτσου και των αδελφών του.
- 0064: Οι δυτικογερμανικές αρχές βάζουν την υπόθεση Μέρτεν στο αρχείο (3/4/1961)
- 0081: Το μόνο γραμμένο στα ελληνικά έγγραφο. Είναι αυτό από το οποίο άρχισε ο πρόσφατος ντόρος. Δεν ξέρω πόσο παράξενο φαίνεται στον αναγνώστη ότι στο εκτενές μας αφιέρωμα δεν αναφερθήκαμε καθόλου σ' αυτό. Τούτο οφείλεται στο ότι δεν θεωρώ τους αναγνώστες μου ηλίθιους. Εκτιμώ ότι, αφ' ης στιγμής έχουν ήδη υπ' όψη τους αυτό το έγγραφο, δεν έπρεπε να κάνω τίποτε περισσότερο από να τους δώσω τα στοιχεία που απαιτούνται για να το αξιολογήσουν σωστά. Μη ξεχνάμε ότι σε κάποια τηλεοπτική συζήτηση αμφισβητήθηκε ακόμη και η ύπαρξη του Ιωάννη Μοσχόπουλου.
Ελπίζω πως τα κατάφερα. Για τυχόν λάθη, παραλείψεις ή εσφαλμένα συμπεράσματα, παρακαλώ να φανείτε επιεικείς.
----------------------------
(*) Η ΠΑΟ ήταν μια δήθεν αντιστασιακή οργάνωση, η οποία στην πραγματικότητα συνεργαζόταν με τους γερμανούς και εξοπλιζόταν απ' αυτούς για να χτυπάει τους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Είχε έδρα την Θεσσαλονίκη και σήμα της την ελληνική σημαία με την σβάστικα (οι "αγκυλωτοσταυρίτες" ήσαν γνωστοί στην χώρα πριν από τα μέσα τής δεκαετίας του 1930). Από τις τάξεις της πέρασε και ο γνωστός παραστρατιωτικός εγκληματίας Αντόν Τσαούς, πριν ανεξαρτητοποιηθεί φτιάχνοντας την δική του "αντιστασιακή" οργάνωση. Μετά τον πόλεμο, τα υπολείμματα της ΠΑΟ πολέμησαν κατά του Δημοκρατικού Στρατού. Τα μέλη της αμείφθηκαν από το κράτος για τις εθνικόφρονες υπηρεσίες τους, διοριζόμενα ως χωροφύλακες.
Α! Για να γελάσουμε λίγο, ας σημειώσουμε ότι στο περί Θεμελή έγγραφο της CIA, ο πράκτορας μπέρδεψε τις "ομάδες" και αναφέρει την ΠΑΟ ως... ΠΑΟΚ! Φαίνεται ότι σκέφτηκε πως ΠΑΟ και Θεσσαλονίκη δεν ταιριάζουν.
(**) Ο Κωνσταντίνος Στεφανάκης (ξάδερφος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και μακρινός συγγενής των Βενιζέλων) ήταν υπουργός δικαιοσύνης και στην κυβέρνηση αποστασίας τού Στέφανου Στεφανόπουλου το 1965, εκλεγμένος βουλευτής με την Ένωση Κέντρου. Στο διαδίκτυο αναπαράγεται η εσφαλμένη πληροφορία ότι ήταν υπουργός δικαιοσύνης τής ΕΡΕ το 1963 και ότι βοηθούσε τον Καραμανλή στην υπόθεση Μέρτεν. Ο γυιος του Γεώργιος είναι επιφανής δικηγόρος Αθηνών, νομικός σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ και συνήγορος της οικογένειας Παπακωνσταντίνου στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ.
Μετά την επίσκεψη Γκέρτσου-Κονιόρδου στην Γερμανία, κανείς δεν ξανάκουσε κάτι για τον Μέρτεν. Ο φάκελλός του, παρ' ότι σχημάτιζε όγκο δεκάδων τόμων, έμεινε στα συρτάρια της γερμανικής δικαιοσύνης ώσπου μπήκε στο αρχείο λόγω παραγραφής. Ο εγκληματίας ναζί αποσύρθηκε από τα φώτα τής δημοσιότητας και, χάρη στο "δώρο" που του έκαναν οι δυο έλληνες επιχειρηματίες, έζησε ήρεμα τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του, ώσπου πέθανε το 1971, σε ηλικία 60 ετών (και όχι "πλήρης ημερών", όπως αναφέρουν πολλοί δικτυακοί ιστοτόποι).
Για τον Μακρή, τα αρχεία τής CIA μάς δίνουν μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες, όπως π.χ. ότι ο πολύς Τάκος ήταν γυναικάς. Αυτό ενισχύει την άποψη ότι ψεύδεται όταν λέει πως, ενώ μπαινόβγαινε στην γερμανική διοίκηση, γνώρισε την -πολύ όμορφη- Δοξούλα μετά τον πόλεμο. Εξ άλλου, ήταν γνωστή η σχέση που διατηρούσε με μια γηραιά -πλην πολύ πλούσια- κυρία, η οποία κάλυπτε τα χρέη του από τον τζόγο.
 |
| Παρασκευή 2/12/1960. Ο Καραμανλής, ενώ αφήνει ελεύθερους εγκλημα- τίες πολέμου, παράλληλα πνίγει την απεργία των οικοδόμων στο αίμα. Τα κενά στην εφημερίδα οφείλονται σε "κόψιμο" της λογοκρισίας. |
Είπαμε στα προηγούμενα ότι κατά την διάρκεια της κατοχής ο Μακρής αναλάμβανε την υπεράσπιση των πατριωτών που έστελναν οι γερμανοί στο στρατοδικείο. Το 1944, όμως, ανέλαβε την υπεράσπιση και των βουλγαρομακεδόνων εγκληματιών τής παραστρατιωτικής τρομοκρατικής οργάνωσης "Οχράνα". Προκειμένου να "εξυπηρετήσει" τους πελάτες του, ο Μακρής φέρεται ότι είχε "λαδώσει" τον εισαγγελέα Θεσσαλονίκης ώστε να εξαφανιστούν αποδείξεις, να αλλοιωθούν καταθέσεις ή, έστω, να επιβληθούν μικρές ποινές (αργότερα, ο εισαγγελέας αποπέμφθηκε για ανηθικότητα).
Παρά τα κουσούρια που είχε ο Μακρής, ο "εθνάρχης" τον είχε για δεξί του χέρι. Κι ενώ οι αναφορές των πολιτειακών πρακτόρων σημειώνουν ότι "ως υπουργός είναι τελείως αναποτελεσματικός, χωρίς πρόγραμμα και με ελάχιστα θετικά επιτεύγματα", ο Καραμανλής του αναθέτει να φτιάξει τον νέο εκλογικό νόμο, με τον οποίο έγιναν οι εκλογές τού 1958. Ο Μακρής απέδειξε ότι ήταν πράγματι ανίκανος: ενώ στόχος του ήταν η αποδυνάμωση της ΕΔΑ, χάρη στον δικό του νόμο οι Φιλελεύθεροι (Βενιζέλος-Παπανδρέου) έβγαλαν μόλις 36 βουλευτές και η ΕΔΑ 79!
Δεν είναι περίεργο που όλα τούτα συνέτειναν στο να εξαφανιστεί από τον πολιτικό χάρτη ο Μακρής, μόλις καταλάγιασε ο μπουχός τής υπόθεσης Μέρτεν, παρά την ανεξήγητα υπερβολική εύνοια του Καραμανλή (λόγω αυτής της εύνοιας, πολλοί διέβλεπαν στον Μακρή τον διάδοχο του Καραμανλή). Λίγο αργότερα, κατά τον ίδιο τρόπο εξαφανίστηκε και ο στρατηγός Θεμελής, για τον οποίο αποκαλύφθηκε ότι στην διάρκεια της κατοχής ήταν μέλος τής ΠΑΟ (Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωσις) (*).
Η Δοξούλα Λεοντίδου φαίνεται ότι, εκτός από όμορφη, ήταν και ολίγον "πεταχτούλα". Η CIA την χαρακτηρίζει ως "πρώην γραμματέα και ερωμένη τού Μέρτεν", στοιχείο που ανέτρεψε τον αρχικό ισχυρισμό της ότι μπορεί να δούλευε στην γερμανική διοίκηση αλλά είχε συνομιλήσει με τον Μέρτεν μόνο δυο φορές. Σύμφωνα με την ίδια, ο Μακρής είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με την σύζυγο του Καραμανλή, την Αμαλία, χωρίς να προσθέτει περισσότερες λεπτομέρειες. Παραδέχτηκε ότι το λεύκωμα υπήρχε (αντικρούοντας τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς ότι ο Μέρτεν δεν έχει κανένα λεύκωμα και απλώς μπλοφάρει) και το είχε δώσει ως ενθύμιο η ίδια στον γερμανό όταν εκείνος έφευγε από την Ελλάδα. Η ιδιαίτερη σχέση τού ζεύγους Μακρή με τον Μέρτεν πιστοποιείται και από το γεγονός ότι το 1957, το βράδυ πριν την σύλληψή του, ο ναζί εγκληματίας ήταν καλεσμένος στο σπίτι τους για... κοκτέηλ.
Πριν τελειώσουμε, αξίζει τον κόπο να προσθέσουμε μια ακόμη πληροφορία. Στα τέλη του 1961 (και όχι το 1962, όπως αναγράφεται σε πολλούς ιστοτόπους), καθώς το σκάνδαλο έχει πλέον κοπάσει, παραιτείται από την θέση του ο πρέσβυς μας στην Γερμανία Θωμάς Υψηλάντης. Την επόμενη χρονιά, ο Υψηλάντης -λέγεται ότι- αποκάλυψε "μερικές δραματικές πτυχές από την ελληνογερμανική διακυβερνητική επιχείρηση για την απόσπαση των πολύτιμων πειστηρίων από τα χέρια του Μάξ Μέρτεν". Η εντός εισαγωγικών φράση κυκλοφορεί ευρέως στο διαδίκτυο αλλά πουθενά δεν αναφέρεται η παραμικρή λεπτομέρεια γι' αυτές τις αποκαλύψεις. Επειδή αυτό μου φαίνεται εξαιρετικά περίεργο, θα διατηρήσω τις αμφιβολίες μου για το αν και κατά πόσο ο Υψηλάντης έκανε πράγματι τέτοιες συνταρακτικές αποκαλύψεις, μέχρι να δω με τα μάτια μου πειστήρια περί του αντιθέτου.
Παρένθεση. Ο παραιτηθείς πρέσβυς εκλέχτηκε βουλευτής με την Ένωση Κέντρου το 1963, επανεξελέγη το 1964 και πέθανε ως εν ενεργεία βουλευτής το 1966, κηδευόμενος δημοσία δαπάνη. Βάσει λογικής, τίποτε από αυτά δεν θα συνέβαινε εκείνη την εποχή σε κάποιον που θα έκανε τέτοιου είδους εκρηκτικές αποκαλύψεις. Κλείνει η παρένθεση.
Ας προσθέσουμε και μια λεπτομέρεια, ενδεικτική των ηθών της εποχής. Δυο μέρες πριν κυκλοφορήσει επίσημα το τεύχος Σπήγκελ με το άρθρο "Ο θείος της ο Κωνσταντίνος", κάποιος φροντίζει να ταχυδρομηθούν μερικά αντίτυπα στις εφημερίδες. Η κυβέρνηση αντιδρά αστραπιαία: μιας και δεν μπορεί να απαγορεύσει την κυκλοφορία τού περιοδικού, φροντίζει και αγοράζει όλα τα τεύχη που φτάνουν στην Ελλάδα.
Και τώρα το επιδόρπιο. Παραδόξως, στο ιστορικό αρχείο του υπουργείου εξωτερικών οι φάκελοι της υπόθεσης Μέρτεν δεν έχουν ταξινομηθεί ενώ η αλληλογραφία με τον πρέσβη στην Βόννη (για τις αποκαλύψεις του οποίου μιλήσαμε πιο πάνω) έχουν καταστραφεί. Ακόμη πιο παραδόξως, μια από τις πρώτες μεταδικτατορικές ενέργειες του Καραμανλή ήταν να ζητήσει από τον υπουργό δικαιοσύνης Κωνσταντίνο Στεφανάκη (**) να καταστρέψει τους φακέλλους και το αρχείο τού Γραφείου Εγκληματιών Πολέμου. Πράγματι, ο Στεφανάκης φρόντισε να ικανοποιήσει την απαίτηση του "εθνάρχη" και όλο εκείνο το πολύτιμο ιστορικό υλικό πολτοποιήθηκε.
Κάπου εδώ ολοκληρώνουμε. Τα βασικά στοιχεία τής ιστορίας που διηγηθήκαμε, μπορείτε να τα βρείτε σε βιβλία αναφοράς, όπως:
- Βασίλης Ραφαηλίδης, "Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους (1936-1974)", εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 1993.
- Γιάννης Κάτρης, "Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα (1960-1974)", εκδόσεις Παπαζήση, αναθεωρημένη έκδοση 1974 (στην πρώτη του έκδοση,το βιβλίο κάλυπτε την περίοδο 1960-1970).
- Σπύρος Λιναρδάτος, "Από τον εμφύλιο στην χούντα", εκδόσεις Παπαζήση, 1977. Πεντάτομο έργο, το οποίο έχει γνωρίσει επανειλημμένες επανεκδόσεις. Εδώ χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία τού τρίτου τόμου (περίοδος 1955-1961).
- Δημοσθένης Κούκουνας, "Τα ένοχα μυστικά της κατοχής", εκδόσεις Historia, 2015. Δίτομο έργο, το οποίο κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες. Εδώ αντλήθηκαν στοιχεία από τον πρώτο τόμο.
Τα έγγραφα της CIA, στα οποία αναφερθήκαμε, βρίσκονται στην ιστοσελίδα τής υπηρεσίας, διαθέσιμα σε όποιον εγγραφεί, τα ζητήσει και δικαιολογήσει το γιατί τα ζητάει. Όμως, είναι προσβάσιμα στον καθένα, αρκεί να πληκτρολογήσει στην γραμμή διεύθυνσης http://www.foia.cia.gov/sites/default/files/document_conversions/1705143/MERTEN, MAX_XXXX.pdf, αντικαθιστώντας το ΧΧΧΧ με αριθμούς από το 0001 μέχρι το 0083. Χρειάζεται πολλή υπομονή, μιας και πολλά απ' αυτά τα έγγραφα δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον (η υπηρεσία αρχειοθετεί ακόμη και τα διαβιβαστικά). Αν και τα διάβασα όλα, εδώ παραθέτω μόνο εκείνα που -κυρίως- χρησιμοποίησα:
 |
| CIA: "O Μακρής είναι γνωστός τζογαδόρος και γυναικάς..." |
- 0008: Περί της περίφημης φωτογραφίας με την Λάντσια.
- 0009: Περί Μακρή.
- 0010: Περί Θεμελή.
- 0011 και 0012: Περί του δημοσιεύματος του Σπήγκελ και των αντιδράσεων της αντιπολίτευσης.
- 0040: Εδώ περιέχεται μια δευτερεύουσα πληροφορία, ενδεικτική της προσπάθειας συγκάλυψης του σκανδάλου, την οποία δεν παρέθεσα στα κείμενα. Ο εισαγγελέας Τσαντίλας ζήτησε από τον ισοβίτη Σπύρο Ρακανάτη (εβραϊκής καταγωγής, καταδικασμένος για συνεργασία με την Γκεστάπο) να διαψεύσει τους ισχυρισμούς τού Μέρτεν με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Ο Ρακανάτης αρνήθηκε.
- 0041: Περί των μηνύσεων Μπακλατζή και της επίσκεψης Γκέρτσου-Κονιόρδου στον Μέρτεν.
- 0048: Ο βίος και η πολιτεία του Κωνσταντίνου Γκέρτσου και των αδελφών του.
- 0064: Οι δυτικογερμανικές αρχές βάζουν την υπόθεση Μέρτεν στο αρχείο (3/4/1961)
- 0081: Το μόνο γραμμένο στα ελληνικά έγγραφο. Είναι αυτό από το οποίο άρχισε ο πρόσφατος ντόρος. Δεν ξέρω πόσο παράξενο φαίνεται στον αναγνώστη ότι στο εκτενές μας αφιέρωμα δεν αναφερθήκαμε καθόλου σ' αυτό. Τούτο οφείλεται στο ότι δεν θεωρώ τους αναγνώστες μου ηλίθιους. Εκτιμώ ότι, αφ' ης στιγμής έχουν ήδη υπ' όψη τους αυτό το έγγραφο, δεν έπρεπε να κάνω τίποτε περισσότερο από να τους δώσω τα στοιχεία που απαιτούνται για να το αξιολογήσουν σωστά. Μη ξεχνάμε ότι σε κάποια τηλεοπτική συζήτηση αμφισβητήθηκε ακόμη και η ύπαρξη του Ιωάννη Μοσχόπουλου.
Ελπίζω πως τα κατάφερα. Για τυχόν λάθη, παραλείψεις ή εσφαλμένα συμπεράσματα, παρακαλώ να φανείτε επιεικείς.
----------------------------
(*) Η ΠΑΟ ήταν μια δήθεν αντιστασιακή οργάνωση, η οποία στην πραγματικότητα συνεργαζόταν με τους γερμανούς και εξοπλιζόταν απ' αυτούς για να χτυπάει τους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Είχε έδρα την Θεσσαλονίκη και σήμα της την ελληνική σημαία με την σβάστικα (οι "αγκυλωτοσταυρίτες" ήσαν γνωστοί στην χώρα πριν από τα μέσα τής δεκαετίας του 1930). Από τις τάξεις της πέρασε και ο γνωστός παραστρατιωτικός εγκληματίας Αντόν Τσαούς, πριν ανεξαρτητοποιηθεί φτιάχνοντας την δική του "αντιστασιακή" οργάνωση. Μετά τον πόλεμο, τα υπολείμματα της ΠΑΟ πολέμησαν κατά του Δημοκρατικού Στρατού. Τα μέλη της αμείφθηκαν από το κράτος για τις εθνικόφρονες υπηρεσίες τους, διοριζόμενα ως χωροφύλακες.
Α! Για να γελάσουμε λίγο, ας σημειώσουμε ότι στο περί Θεμελή έγγραφο της CIA, ο πράκτορας μπέρδεψε τις "ομάδες" και αναφέρει την ΠΑΟ ως... ΠΑΟΚ! Φαίνεται ότι σκέφτηκε πως ΠΑΟ και Θεσσαλονίκη δεν ταιριάζουν.
(**) Ο Κωνσταντίνος Στεφανάκης (ξάδερφος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και μακρινός συγγενής των Βενιζέλων) ήταν υπουργός δικαιοσύνης και στην κυβέρνηση αποστασίας τού Στέφανου Στεφανόπουλου το 1965, εκλεγμένος βουλευτής με την Ένωση Κέντρου. Στο διαδίκτυο αναπαράγεται η εσφαλμένη πληροφορία ότι ήταν υπουργός δικαιοσύνης τής ΕΡΕ το 1963 και ότι βοηθούσε τον Καραμανλή στην υπόθεση Μέρτεν. Ο γυιος του Γεώργιος είναι επιφανής δικηγόρος Αθηνών, νομικός σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ και συνήγορος της οικογένειας Παπακωνσταντίνου στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου