Γερμανο-τουρκική συνεργασία για ποια «σταθερότητα»;

Γερμανο-τουρκική συνεργασία για ποια «σταθερότητα»;

Χαρακτηριστικό του ρευστού σκηνικού που συνθέτουν οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, είναι το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Γερμανίας - Τουρκίας που έγινε στις 22 Γενάρη. Η καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, υποδέχτηκε τον Τούρκο πρωθυπουργό, Αχμέτ Νταβούτογλου, και μαζί το μισό υπουργικό του συμβούλιό του, σε μια περίοδο που η Γερμανία αναζητά ολοφάνερα τρόπους «στερέωσης» και της δικής της παρουσίας, σε μια γειτονιά που εξελίσσεται σε πεδίο αναμέτρησης ορισμένων από των ισχυρότερων ιμπεριαλιστικών κέντρων του κόσμου. Επίσης, η συνάντηση έγινε σε μια περίοδο που η αστική τάξη της Τουρκίας αναζητά τρόπους να διαδραματίσει ακόμη ενεργότερο ρόλο, εξασφαλίζοντας τουλάχιστον ή και αναβαθμίζοντας τη θέση της σε ανακατατάξεις που ίσως λειτουργήσουν απειλητικά για τα δικά της συμφέροντα και ενώ παραμένουν «αγκάθια» στις σχέσεις με (μέχρι σήμερα) στενούς της «εταίρους», π.χ. όσον αφορά την αντιμετώπιση των κουρδικών οργανώσεων PYD και YPG που η ίδια θεωρεί «τρομοκρατικές», ενώ άλλοι, όπως οι ΗΠΑ αλλά και η Ρωσία, εκτιμούν ιδιαίτερα αλλά και ενισχύουν με όπλα κ.τ.λ.

***

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, στο Κοινό Ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση Μέρκελ - Νταβούτογλου, θίγονται ζητήματα και γίνονται αναφορές που αποκτούν ειδικό βάρος, ακόμα και ως προς τη φρασεολογία που τα «διπλωματικά σαλόνια» των δυο πλευρών επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν στην παρούσα χρονική περίοδο. Στο κείμενο αποτυπώνεται, λοιπόν, μεταξύ άλλων:
-- Η επιλογή των δύο πλευρών να ιεραρχήσουν τη σύσφιξη της συνεργασίας τους σε όλα τα πεδία και μάλιστα ως συμβολή στη «σταθερότητα» της πολύπαθους Μέσης Ανατολής. Αναφέρεται συγκεκριμένα: «Η αλληλεπίδραση μεταξύ των κυβερνήσεων των δύο χωρών είναι ουσιώδης και ισχυρή... Σε μια περίοδο που η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζει πρωτόγνωρες προκλήσεις, η τουρκο-γερμανική εταιρική σχέση είναι περισσότερο ουσιαστική από ποτέ ως προς τη συμβολή της στη διατήρηση και προώθηση της ειρήνης και σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή». Επιπλέον, οι δυο πλευρές «έδωσαν έμφαση στην περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας τους» σε «όλο το φάσμα των διμερών σχέσεων και των πολυμερών φόρουμ». Ρητά σημειώνεται «η επείγουσα ανάγκη για περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας στο θεμιτό αγώνα κατά της τρομοκρατίας σε όλες τις μορφές και εκδηλώσεις της» και διευκρινίζεται ότι «η ενεργός συνεργασία των δύο χωρών στο συνασπισμό κατά του "Ισλαμικού Κράτους"» - ουσιαστικά η συμμετοχή τους στις στρατιωτικές προετοιμασίες διεύρυνσης του πολέμου στη Συρία - «αποτελεί δοκιμή γι' αυτές τις κοινές προσπάθειες» (κατά της τρομοκρατίας).
-- Εντοπίζουν από κοινού ως πιο ευνοϊκές τις σημερινές συνθήκες για την αναθέρμανση των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, επιβεβαιώνοντας ότι ένα ευρύ και πολυθεματικό «παζάρεμα» έχει ξεκινήσει και θα ενταθεί ανάμεσα σε Βρυξέλλες και Αγκυρα, αλληλεπιδρώντας ασφαλώς με εξελίξεις σε κρίσιμα μέτωπα, όπως η «ενεργειακή ασφάλεια» της Ευρώπης, το Κυπριακό, γενικά οι ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι δυο ηγέτες «επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για την πλήρη και ταχεία εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης ΕΕ - Τουρκίας, όπως εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ - Τουρκίας στις 29 Νοέμβρη 2015. Καλωσόρισαν τη νέα ορμή στη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ και το άνοιγμα ενός νέου κεφαλαίου... η ενταξιακή διαδικασία πρέπει να ενεργοποιηθεί ξανά» τονίζεται. Γίνεται ειδική μνεία στον «Ανώτατο Ενεργειακό Διάλογο», τον «Ανώτατο Οικονομικό Διάλογο» και την «έναρξη προπαρασκευαστικών βημάτων για την αναβάθμιση της (σ.σ. διμερούς) Τελωνειακής Ενωσης...».
-- Στο όνομα της αντιμετώπισης των μεταναστευτικών ροών, οι δυο πλευρές επαναφέρουν ουσιαστικά το ζήτημα πρόσθετων μέτρων που απαιτεί η αποτελεσματική φύλαξη των «εξωτερικών συνόρων» της ΕΕ (που αφορά και τα σύνορα Ελλάδας - Τουρκίας), συζήτηση στο πλαίσιο της οποίας τόσο το Βερολίνο όσο και οι Βρυξέλλες έχουν θέσει ζήτημα «συνδιαχείρισης» του Αιγαίου, ουσιαστικά «φύλαξης» των ελληνικών συνόρων σε συνεργασία και με την Τουρκία, που τα αμφισβητεί και παραβιάζει ανοιχτά. Σε αυτές τις συνθήκες, Γερμανία και Τουρκία επιλέγουν να διακηρύξουν ότι «συμφώνησαν να εντείνουν περαιτέρω τις κοινές τους προσπάθειες για την πάταξη των δουλεμπόρων και των εγκληματικών τους δικτύων και δραστηριοτήτων... Οι δυο πλευρές συμφώνησαν ακόμα ότι η ουσιαστικά αυξημένη συνεργασία μεταξύ της συνοριοφυλακής της ΕΕ, Frontex, και των τουρκικών αρχών λειτουργεί προς το συμφέρον και των δύο χωρών».
Θυμίζουμε ότι θέμα διαχείρισης του Αιγαίου θέτει το Βερολίνο πιο ανοικτά τουλάχιστον από τον περασμένο Οκτώβρη, όταν ο εκπρόσωπος της Μέρκελ, Στέφεν Ζάιμπερτ, σχολίαζε ότι στο Αιγαίο θα πρέπει να επικρατεί μια «εύρυθμη κατάσταση» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και πρόσθετε όλο νόημα: «Βασιζόμαστε στην τουρκική διάθεση για συνεργασία, αλλά και θέλουμε να στηρίξουμε την Ελλάδα στο καθήκον της ως κράτους - μέλους να προστατεύσει τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ». Ηταν η ίδια περίοδος που ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, υποστήριζε ότι η κατάσταση στο Αιγαίο «είναι θέμα ευρωπαϊκό, δεν είναι θέμα ελληνοτουρκικών σχέσεων».

***

Τα παραπάνω βεβαιώνουν αν μη τι άλλο τη «νέα δυναμική» στις σχέσεις των δύο χωρών, όπως επισήμαινε πριν μερικές μέρες σε συνέντευξή του ο Γερμανός πρέσβης στην Αγκυρα, Μάρτιν Ερντμαν (χωρίς να εξαλείφονται υπαρκτές αντιθέσεις μεταξύ τους, όπως και διαφορετικές προσεγγίσεις π.χ. στο θέμα των Κούρδων, με τη Γερμανία να συνεχίζει να εξοπλίζει Κούρδους στο Βόρειο Ιράκ, αλλά και στη Βόρεια Συρία σύμφωνα με ορισμένους). Βεβαιώνουν τις προοπτικές νέων συμμαχιών που γεννά η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, χωρίς φυσικά να ακυρώνονται υπαρκτές αντιθέσεις και χωρίς οι όποιοι πιθανοί συμβιβασμοί να μπορούν ποτέ να ισοπεδώσουν τα διαφορετικά συμφέροντα που κάθε πλευρά καλείται να προστατέψει. Βεβαιώνουν τέλος - και αυτό είναι που έχει σημασία για τους λαούς - ότι τα ιμπεριαλιστικά επιτελεία έχουν και μπορούν να βρουν πολλές εναλλακτικές προκειμένου να εφαρμοστούν τα αντιλαϊκά τους σχέδια, αναπροσαρμόζοντας προτεραιότητες αλλά - γιατί όχι - και συμμαχίες, γεννώντας όμως πάντα το ίδιο θανάσιμες απειλές για τους λαούς.