Περί Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Παράλληλα  με τη γενική συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών πραγματοποιήθηκε στη  Νέα Υόρκη η πρώτη Σύνοδος Κορυφής για τους πρόσφυγες και μετανάστες σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα κάνει έκκληση ν’ ανοίξουν την καρδιά τους στους πρόσφυγες οι ηγέτες, συγχρόνως   χαρακτηρίζει απαράδεκτη την κατάσταση στη Συρία και αποδίδει ευθύνες στη διεθνή κοινότητα για έλλειψη ενότητας στην αντιμετώπιση αυτής της σύγκρουσης. Και ηγέτες από 50 χώρες  δεσμεύτηκαν για διπλασιασμό του αριθμού προσφύγων που δέχονται, για ανθρωπιστική βοήθεια στους πρόσφυγες, για εξασφάλιση εργασίας και για εκπαίδευση στα παιδιά τους.

Το ενδιαφέρον τους λοιπόν για τους πρόσφυγες οι ηγέτες της Δύσης με προεξάρχοντα τον πρόεδρο των ΗΠΑ θέλουν να αποτυπώσουν σε συνελεύσεις, όπου περίσσεψαν τα λόγια και οι ευχές για αναγνώριση και σεβασμό των δικαιωμάτων των προσφύγων και για δεσμεύσεις για παροχή βοήθειας στις χώρες που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό τους, από τους ίδιους που συμμετέχουν στον πόλεμο στη Συρία, γιγάντωσαν το Ισλαμικό κράτος προκάλεσαν τις συγκρούσεις στις χώρες της Αφρικής.

Σκέφτεται κανείς ότι η υπέρτατη και πιο ύπουλη άσκηση εξουσίας είναι αυτή που εμποδίζει τους ανθρώπους από το να δυσανασχετούν και να αντιδρούν με το να διαμορφώνει τις αντιλήψεις, τις γνώσεις και τις προτιμήσεις τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να δέχονται το ρόλο τους στην υφιστάμενη τάξη πραγμάτων, είτε διότι  δεν βλέπουν ή δεν φαντάζονται κάποια εναλλακτική  σε αυτήν κατάσταση, είτε γιατί την αντιλαμβάνονται ως φυσική και  αμετάβλητη και  την αξιολογούν ως την καλύτερη δυνατή  υπάρχουσα. Είναι γι’ αυτό που  ο ανθρωπισμός και τα ανθρώπινα δικαιώματα επανέρχονται σε όλες τις διακηρύξεις των ηγετών ως επίκεντρο και σκοπός της πολιτικής που ασκείται, καλλιεργώντας την αυταπάτη  ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα προσδιορίζουν ένα πεδίο ανώτερων ηθικών αξιών που μπορούν μέσα στον καπιταλισμό να δικαιωθούν. Κι αν σε κανένα δεν επιτρέπεται να αμφισβητήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα ή να τα αποσυνδέσει από τον ανθρωπισμό είναι γιατί η αναγνώρισή τους έχει ως θεμέλιο την ηθική -πέρα από οικονομικά και πολιτικά συστήματα- γεννώντας ηθικές αξιώσεις σ’ ένα διεθνές πεδίο, αφήνοντας τη δικαίωσή τους στην κυρίαρχη εξουσία.

Τα δικαιώματα προβάλλονται ως πανανθρώπινη αξία που διαπερνά πολιτισμούς, ιδεολογίες, πολιτικά και κοινωνικά συστήματα αφορά σ’ όλους τους ανθρώπους χωρίς ιστορικούς ή άλλους προσδιορισμούς.  Κι έτσι ο ανιστορικός οικουμενισμός αυτών των δικαιωμάτων δεν κάνει άλλο από να συγκαλύπτει την άσκηση της εξουσίας στο πλαίσιο της ταξικής και  καταπιεστικής κοινωνίας. Γι’  αυτό και δεν είναι αντιφατικό την  ίδια στιγμή που διακηρύττεται ότι αποτελούν τις πιο σημαντικές πολιτικές διεκδικήσεις να εντυπωσιάζει το πλήθος των παραβιάσεων τους απανταχού στον κόσμο.

Κι επειδή η πρακτική εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων αιωρείται σε ένα διεθνές επίπεδο εξαρτώντας τη δικαίωσή τους από την καλή θέληση της κυρίαρχης εξουσίας μπορεί ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Β. Σόιμπλε να θεωρεί «εξοργιστικό να καταλογίζεται στον Βαυαρό πρωθυπουργό ότι ειδικά αυτός είναι κατά της ανθρώπινης μεταχείρισης των προσφύγων» φέρνοντας ως απόδειξη ότι στη Βαυαρία έχουν γίνει λιγότερες ακροδεξιές επιθέσεις σε πρόσφυγες από ό,τι σε άλλα κρατίδια.

Η επίκληση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί ένα διαρκές επιχείρημα και κριτική όχι μόνο για τη στάση των κρατών απέναντι στους πολίτες τους αλλά ιδιαίτερα στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων. Αυτά προωθούνται για  να χρησιμοποιηθούν κατά το δοκούν και πολλές φορές προσχηματικά ως όπλο αντίστασης σε συγκεκριμένες κρατικές εξουσίες αποτελώντας ισχυρό θεμέλιο εναλλακτικής κοινωνικής οργάνωσης  που  συμπορεύεται με τον καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης της παραγωγής είτε ως δικαιολογία για προώθηση συμφερόντων.

Κι έτσι η επίκληση της προστασίας των δικαιωμάτων  μπορεί να δικαιολογήσει επεμβάσεις  κρατών σε άλλη κράτη  με πρόσχημα την παραβίαση  των  δικαιωμάτων των πολιτών τους. Οι ΗΠΑ, στην περίπτωση της Λιβύης το 2011 απαιτώντας την τήρηση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, δήλωνε ο πρόεδρός τους «θα δράσουν ως μέλος ενός συνασπισμού, με κύριο στόχο την ασφάλεια των πολιτών" δικαιολογώντας την ανάληψη δράσης στρατιωτικών επιχειρήσεων από το ΝΑΤΟ. Πέντε χρόνια μετά χιλιάδες πρόσφυγες απ’  αυτή τη διαλυμένη χώρα  πνίγονται στη Μεσόγειο στην προσπάθειά τους να περάσουν στην Ευρώπη, η οποία  παζαρεύει τη ζωή τους επικαλούμενη τ’ ανθρώπινα δικαιώματα.  

Με επίκεντρο την προστασία των δικαιωμάτων παρήχθησαν συνθήκες, συμβάσεις, διακηρύξεις κλπ  που μοιάζει να καλύπτουν όλα τα κράτη και όλα τα ανθρώπινα πρόσωπα. Μέσα από τέτοιες διακηρύξεις θέλει να δίνεται η εντύπωση ότι υπάρχει μια συμφωνία, ένα  νέο διεθνές πρότυπο που στηρίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα απαλλαγμένο από φρικαλεότητες του β’ παγκοσμίου πολέμου, ένα νέο διεθνές κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ κρατών που δεσμεύονται να σεβαστούν τα δικαιώματα των πολιτών τους στο εσωτερικό και αναγνωρίζουν παράλληλα  δικαιοδοσία σε διεθνείς οργανισμούς. Μόνο που είναι τα ισχυρά κράτη που ρυθμίζουν τις αποφάσεις σ΄ όλους αυτούς τους διεθνείς οργανισμούς, και βεβαίως κυρίως το εξής ένα, οι ΗΠΑ. Είναι αυτή η χώρα που πρωτοστατεί σε δηλώσεις για την οικουμενική ισχύ των δικαιωμάτων και δικαιολογεί απόλυτα επεμβάσεις στο εσωτερικό κρατών για την προστασία τους, χρησιμοποιώντας την προστασία των δικαιωμάτων ως πρόσχημα για επεμβάσεις.

Η εξουσία της άρχουσας τάξης θεμελιώνεται στις οικονομικές σχέσεις της καπιταλιστικής παραγωγής, αλλά διεισδύει και ελέγχει  τόσο τα συστήματα  ιδεών και αντιλήψεων και αξιών όσο και τις πολλές και ποικίλες πρακτικές που συνθέτουν την καθημερινή ζωή μας, ώστε να συναινούμε στις ανάγκες του καπιταλισμού. Και τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν σημαντικό παιδευτικό ρόλο ανάμεσα στους μη κατασταλτικούς μηχανισμούς που συντελούν στην εξασφάλιση της συναίνεσής μας. Διατηρώντας λοιπόν το κύρος τους στις διεθνείς σχέσεις,  νομιμοποιούν τις επεμβάσεις μεταξύ των κρατών, διότι εκεί λειτουργούν ως πρόσχημα και ιδεολογία που συγκαλύπτει την επιβολή του ισχυρότερου, με τη συναίνεσή μας.