Μια συζήτηση από τα παλιά...

Μια συζήτηση από τα παλιά...

«Περιοριστικά» ή «επεκτατικά» μέτρα διαχείρισης της οικονομίας και σε ποια αναλογία, στη φάση της αναιμικής ανάκαμψης που βρίσκεται σήμερα; Εθνική αναδίπλωση και απομονωτισμός, όπως διακηρύττουν δυνάμεις όπως ο Τραμπ, η Λεπέν, ο Φάρατζ και άλλοι, ή παγκοσμιοποίηση με «δίκαιη ανάπτυξη» και ανθρώπινο πρόσωπο, όπως λένε ο Ομπάμα και η Μέρκελ; Αναμόρφωση, ακόμα και διάλυση της ΕΕ και της Ευρωζώνης, ή εμβάθυνση της ενοποίησης και προς ποια κατεύθυνση;
Αυτά και άλλα ερωτήματα φαίνεται πως πυκνώνουν το τελευταίο διάστημα, με αφορμή και την επίσκεψη Ομπάμα στην Ευρώπη. Η συζήτηση βέβαια δεν είναι καινούρια. Σε ό,τι αφορά την ΕΕ - Ευρωζώνη, επαναλαμβανόταν σε όλη τη διάρκεια της καπιταλιστικής κρίσης, με κυμαινόμενη ένταση, ανάλογα με τα σκαμπανεβάσματα της οικονομίας στα κράτη - μέλη και παγκόσμια. Αλλά και ανάλογα με τη δυναμική και τη διάρκεια των πολιτικών συμβιβασμών που επιτυγχάνονταν κάθε φορά.
Η διαφαινόμενη επαναφορά του προβληματισμού για τη συνοχή της ΕΕ - Ευρωζώνης, με μεγαλύτερη ένταση απ' ό,τι το τελευταίο τουλάχιστον διάστημα, προδίδει όξυνση των ανταγωνισμών. Αιτία γι' αυτό είναι οι δυσκολίες που έχει η οικονομία να ανακάμψει με σταθερούς και υψηλότερους ρυθμούς, η αβεβαιότητα στις οικονομικές προβλέψεις και βέβαια οι πολιτικές εξελίξεις στα κράτη - μέλη, όπου επιδρά έντονα η παρατεταμένη καπιταλιστική κρίση και οι κίνδυνοι να μετατραπεί σε νέα ύφεση η σημερινή αναιμική ανάκαμψη.

***

Τι μορφές παίρνει αυτή η αντιπαράθεση, σε ό,τι αφορά τους μεγάλους κυρίως «παίχτες», δηλαδή τις ισχυρότερες οικονομίες της ΕΕ - Ευρωζώνης; Ας δούμε ορισμένα παραδείγματα, απ' όσα γράφτηκαν στον Τύπο:

• Η Κομισιόν προτείνει «ένα σχέδιο "θετικής" δημοσιονομικής πολιτικής» και, φωτογραφίζοντας επί της ουσίας τη Γερμανία και την Ολλανδία, ζητάει να κατευθύνουν μέρος του πλεονάσματός τους σε δημόσιες επενδύσεις για να αναθερμανθεί η οικονομία. Στην πραγματικότητα, η Κομισιόν ζητάει από τη Γερμανία να παίξει ρόλο «ατμομηχανής» της καπιταλιστικής ανάκαμψης στην Ευρωζώνη, χαλαρώνοντας πρώτη αυτή τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες.
• Ο Πιέρ Μοσκοβισί, Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων, δηλώνει ότι «η Επιτροπή θέλει να ξεφύγει από το να είναι απλά ένας μηχανισμός "συγκέντρωσης στατιστικών" και να αρχίσει να λειτουργεί ως το "υπουργείο Οικονομικών της Ευρωζώνης"». Επί της ουσίας, ζητάει εμβάθυνση της οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης, στην κατεύθυνση του διαμοιρασμού των βαρών που σηκώνουν οι πιο αδύναμες οικονομικά χώρες.
• Ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μ. Ρέντσι, «επανέλαβε το αίτημά του για τερματισμό της λογικής της λιτότητας, ενώ στάθηκε στην ανάγκη "να δουλέψουμε όλοι μαζί για μια Ευρώπη διαφορετική"». Αυτονόητα, δηλώσεις όπως αυτή αντανακλούν τις δυσκολίες της ιταλικής οικονομίας, που βρίσκεται σε επικίνδυνη στασιμότητα, με μεγάλο δημόσιο χρέος.
• Ο Γάλλος πρωθυπουργός Μ. Βαλς «έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για κατάρρευση της Ευρώπης αν δεν αλλάξει αυτή η πολιτική» και ζήτησε «επανενεργοποίηση του γαλλογερμανικού άξονα». Σημειώνουμε ότι στη διάρκεια της κρίσης υποχώρησε η θέση της Γαλλίας σε σχέση με τη Γερμανία.
• «"Επιτακτική ανάγκη" χαρακτήρισε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ (και) διατύπωσε την εκτίμηση ότι «οι Αμερικανοί δεν είναι έτοιμοι να υπερασπιστούν την Ευρώπη"». Ο πρόεδρος της Κομισιόν επαναφέρει μια άλλη διάσταση της πολιτικής εμβάθυνσης της Ευρωζώνης, με τη δημιουργία κοινής στρατιωτικής δομής, όπως είναι ο Ευρωστρατός, με σχετικά αυτοτελή δράση απέναντι στο ΝΑΤΟ.
• «"Τείχος" αντιρρήσεων υψώνει η Γερμανία στην εισήγηση της Κομισιόν για χαλάρωση της λιτότητας στην Ευρωζώνη και για δημοσιονομική τονωτική "ένεση" 50 δισ. ευρώ για το 2017, υποστηρίζοντας ότι τέτοιοι σχεδιασμοί υπονομεύουν το Σύμφωνο Σταθερότητας κι ότι προέχει η απομείωση του δημοσίου χρέους στην περιοχή». Η Γερμανία υπερασπίζεται την αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία, ως θεμέλιο της ανάκαμψης.
• «Ορισμένοι επενδυτές ετοιμάζουν τη στρατηγική τους για το πώς θα πορευθούν σε μια Ευρωζώνη ή ακόμη και σε μια ΕΕ υπό διάλυση και πώς θα αντιμετωπίσουν την αναταραχή που θα επέλθει (...) σήμερα οι αγορές ανησυχούν πως η διάλυση της Ευρωζώνης θα έχει τις ρίζες της σε κάποια από τις μεγάλες χώρες - μέλη της». Το μέλλον της ΕΕ και της Ευρωζώνης παραμένει αβέβαιο και ανοιχτό...

***

Μέσα απ' αυτό το πρίσμα πρέπει να δούμε και τις εξελίξεις των συζητήσεων για το ελληνικό κρατικό χρέος, ως μέρος μιας ευρύτερης διαμάχης στο εσωτερικό της Ευρωζώνης για το πού πρέπει να πάνε τα πράγματα, ώστε να υπηρετηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο δύο από τους στρατηγικούς στόχους του κεφαλαίου: Η οικονομική ανάκαμψη και η ενσωμάτωση της λαϊκής δυσαρέσκειας.
Το «φτωχό» περιεχόμενο, εξάλλου, των προτάσεων της Κομισιόν για «χαλάρωση της πολιτικής λιτότητας», δείχνει ότι δεν υπάρχει αμιγώς επεκτατικό ή περιοριστικό «μείγμα» διαχείρισης. Πολύ περισσότερο, δείχνει ότι η άσκηση μιας πιο επεκτατικής πολιτικής έχει πολύ περιορισμένα όρια και αφορά σχεδόν αποκλειστικά την απελευθέρωση κονδυλίων για την κρατική ενίσχυση του κεφαλαίου, χωρίς την οποία δεν γίνονται επενδύσεις. Σε κάθε περίπτωση, μόνιμη επωδός όλων είναι ότι οι αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις πρέπει να προχωρήσουν κανονικά και να επιταχυνθούν, που σημαίνει θυσίες δίχως τέλος για το λαό, είτε με κρίση, είτε με ανάκαμψη της οικονομίας και ανεξάρτητα από την αναλογία στο μείγμα της αστικής διαχείρισης...