Εξελίξεις μπλεγμένες στο κουβάρι των αντιθέσεων

Εξελίξεις μπλεγμένες στο κουβάρι των αντιθέσεων

Η κλιμάκωση των τουρκικών προκλήσεων και η νέα «ώθηση» στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό είναι όψεις των σφοδρών ενδοϊμπεριαλιστικών διεργασιών

Από τον πρώτο γύρο των επαφών Αναστασιάδη - Ακιντζί στην Ελβετία, όπου στις 9 Γενάρη θα δοθεί η συνέχεια

Τη βδομάδα που πέρασε οι εξελίξεις σε Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό ήταν πυκνές, χαρακτηριστικές του πόσο δυναμώνουν αλλά και διαπλέκονται οι ανταγωνισμοί ισχυρών ιμπεριαλιστικών κέντρων στην ευρύτερη «γειτονιά» μας. Το ΚΚΕ στις αρχές της βδομάδας έκανε ολοκληρωμένη παρέμβαση συνδέοντας πλευρές που αποτελούν κομμάτια του ίδιου παζλ και με δήλωση του ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος, Δημήτρη Κουτσούμπα, σημείωνε: «Οι επικίνδυνοι σχεδιασμοί των ΝΑΤΟ - ΗΠΑ - ΕΕ στην περιοχή, οι ανταγωνισμοί με άλλα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη, όπως η Ρωσία και η Κίνα, η επαναχάραξη των συνόρων, οι επιδιώξεις περιφερειακών δυνάμεων, όπως η Τουρκία, για αναβάθμιση της θέσης τους, ανοίγουν τους "ασκούς του Αιόλου"».
Απηύθυνε κάλεσμα ώστε «να δυναμώσει η πάλη ενάντια σε αυτούς τους σχεδιασμούς και την εμπλοκή της Ελλάδας, ενάντια στο σύστημα που γεννά κρίσεις, πολέμους, φτώχεια, προσφυγιά: Για να μη χύνει ο λαός το αίμα του για τα συμφέροντα και τους ανταγωνισμούς των ιμπεριαλιστών!».
Τα γεγονότα δεν πρέπει να ξεκόβονται από τη «γενική εικόνα» στην οποία εντάσσονται, δηλαδή τους σχεδιασμούς για την εξασφάλιση ενεργειακών κόμβων στην Ανατολική Μεσόγειο, τις κόντρες για τον έλεγχο ενεργειακών αγορών, αλλά και τη συνεχιζόμενη στρατιωτική αναμέτρηση στη Μέση Ανατολή, όπου μάλιστα τον τελευταίο καιρό οι αρκετές στρατιωτικές νίκες συριακών και ρωσικών δυνάμεων γεννούν προβληματισμό σε ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ.

Εντείνονται οι τουρκικές προκλήσεις...

Στις αρχές της βδομάδας ο αρχηγός της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης, του CHP (σ.σ. το μεγαλύτερο κόμμα της κεμαλικής αντιπολίτευσης), Κεμάλ Κιλιντσάρογλου, επέκρινε την κυβέρνηση του ΑΚΡ για υποχωρητικότητα, αναρωτώμενος: «Θα πάρετε πίσω τα 18 νησιά ή όχι;... Είναι αυτά τα νησιά δικά μας; "Είναι", λένε. Θα πρέπει να σηκωθεί η σημαία μας εκεί; "Ναι", απαντούν. Αλλά υπάρχει ακόμα εκεί η ελληνική σημαία, γιατί δεν παρεμβαίνετε;...».
Τη σκυτάλη πήρε ο ΥΠΕΞ της χώρας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, που υποστήριξε ότι «τα Ιμια είναι τουρκικό έδαφος. Κατά τις περιόδους των κυβερνήσεων του ΑΚΡ, δεν έγινε καμία αλλαγή στο νομικό ή ενεργό καθεστώς των νησιών του Αιγαίου».
Είχε προηγηθεί ο Πρόεδρος της χώρας, Ρ. Τ. Ερντογάν, που κατηγόρησε Λευκωσία και Αθήνα για υπερβολικές προσδοκίες στο Κυπριακό, αναφέροντας: «Μας λένε "εσείς δώστε την Κύπρο σε μας και μην ανακατεύεστε σε τίποτα"... Για σταθείτε. Εκεί υπάρχει τόσο αίμα ηρώων μας... Και πάνε και παρακάτω. Χωρίς να ντρέπονται και χωρίς να βαριούνται έρχονται στις συνόδους της ΕΕ με τη σημαία που συμμετέχει ολόκληρο το Νησί. Καταρχήν τέτοια σημαία δεν μπορείτε να έχετε. Εδώ υπάρχει μια Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου. Εσύ είσαι διοίκηση Νοτίου Κύπρου...».
Η τουρκική επιθετικότητα αποτυπώθηκε όμως και στη ΝΟΤΑΜ που εξέδωσε η Τουρκία την Πέμπτη απαιτώντας να εξαιρεθεί η περιοχή νότια της Κάσου από τη διεξαγωγή αεροναυτικών ασκήσεων των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Ενώ προχτές, Παρασκευή, η τουρκική κυβέρνηση «δέσμευσε» και το Καστελόριζο για ναυτική άσκηση, ενημερώνοντας ότι όσα πλοία θέλουν να προσεγγίσουν το νησί, θα πρέπει να ενημερώνουν τις τουρκικές αρχές.
Ολες αυτές οι προκλήσεις ξεμπροστιάζουν τους ισχυρισμούς και των αστικών ελληνικών κυβερνήσεων ότι η συνεργασία Ελλάδας - Τουρκίας στο πλαίσιο και του ΝΑΤΟ είναι παράγοντας «ειρήνης και ασφάλειας στην περιοχή», που δήθεν μπορεί να ανακόψει την επιθετικότητα της Αγκυρας. Η αλήθεια είναι ότι στο έδαφος των ενδοϊμπεριαλιστικών συμμαχιών θεριεύουν όλοι οι φονικοί για τους λαούς σχεδιασμοί, με κάθε πλευρά να προτάσσει τα συμφέροντα των μονοπωλίων που εκπροσωπεί και να επιλέγει τακτική ανάλογα με τις προτεραιότητες που έχει, ή και την πίεση που της δημιουργούν πιθανές ανακατατάξεις.
Ενδεικτική είναι η απάντηση του αναπληρωτή εκπροσώπου του αμερικανικού ΥΠΕΞ, Μαρκ Τόνερ, σε ερώτηση για τις τουρκικές προκλήσεις, που ουσιαστικά άλειψε βούτυρο στο ψωμί της Αγκυρας, τονίζοντας ότι «οι ΗΠΑ στηρίζουν σθεναρά τα κυριαρχικά δικαιώματα και της Τουρκίας και της Ελλάδας», παραπέμποντας στους «διπλωματικούς διαύλους που Τουρκία και Ελλάδα έχουν καθιερώσει εδώ και καιρό για τη διατήρηση των καλών σχέσεων».

...αλλά και οι συνομιλίες για το Κυπριακό

Με αυτά τα δεδομένα, μεγαλώνουν κι άλλο οι πιέσεις για νέες υποχωρήσεις και στο Κυπριακό, για το οποίο τα ξημερώματα της Παρασκευής ανακοινώθηκε νέος γύρος επαφών: Στις 9 Γενάρη ξεκινά νέα συνάντηση Αναστασιάδη - Ακιντζί (αυτή τη φορά στη Γενεύη) από το σημείο που σταμάτησε ο προηγούμενος γύρος στην Ελβετία, με στόχο να υπάρξει νέα πρόοδος «σε όλα τα εκκρεμούντα θέματα» και μάλιστα «με διασταυρούμενη διαπραγμάτευση». Στις 11 Γενάρη, συμφωνήθηκε ότι θα παρουσιαστούν χάρτες για το Εδαφικό και από τις 12 Γενάρη θα ξεκινήσει «Διάσκεψη για την Ασφάλεια», η οποία «θα συγκληθεί με την πρόσθετη συμμετοχή των εγγυητριών δυνάμεων», ενώ και «άλλα εμπλεκόμενα μέρη θα προσκληθούν όπως κριθεί απαραίτητο» (βλ. σχετική ανακοίνωση του ΟΗΕ).
Από τη «μη κατάληξη» του τελευταίου γύρου συναντήσεων στο Μοντ Πελεράν, στις 20 - 21 Νοέμβρη, είχε μεσολαβήσει πυρετός διαβουλεύσεων, όπου ξεχώρισε πάλι το «ενδιαφέρον» των ΗΠΑ για άμεση συνέχιση των συνομιλιών, με δημοσιεύματα να συνδέουν αυτό το ενδιαφέρον με το συσχετισμό δύναμης όπως διαμορφώνεται ευρύτερα στη Μέση Ανατολή (όπου π.χ. η Ρωσία αναζητά πρωτοβουλίες και πιο στέρεα «πατήματα»).
Το βράδυ της Παρασκευής, ο Πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης χαρακτήρισε τις προγραμματισμένες συναντήσεις «σημαντική εξέλιξη», που «αίρει τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν στο Μοντ Πελεράν, χωρίς να παγιώνει το αδιέξοδο με απρόβλεπτες συνέπειες» και διασώζει «τη δυναμική που υπήρχε». Αναφέρθηκε ακόμα και στους «σοβαρούς κινδύνους που θα προέκυπταν από ένα παρατεταμένο αδιέξοδο ή και τερματισμό της όλης διαδικασίας» και επανέλαβε ότι θα γίνει «εντατική και ουσιαστική συζήτηση επί όλων των εκκρεμούντων θεμάτων με αλληλένδετο τρόπο».
Να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι το έδαφος για το σκληρό παζάρεμα το είχε στρώσει από το Φλεβάρη του 2014 η Κοινή Ανακοίνωση Αναστασιάδη - Ερογλου, που διευκρίνιζε πως στις «δομημένες διαπραγματεύσεις» που «θα επαναρχίσουν» «όλα τα άλυτα βασικά θέματα θα είναι στο τραπέζι και θα συζητηθούν αλληλένδετα», «οι διαπραγματεύσεις βασίζονται στην αρχή πως τίποτε δεν έχει συμφωνηθεί μέχρι να συμφωνηθούν όλα». Ενώ καθαρά οριζόταν: «Οι συνιστώσες πολιτείες θα ασκούν πλήρως και οριστικά όλες τις εξουσίες τους, χωρίς επεμβάσεις από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση».

Σε ετοιμότητα πολλοί όμιλοι

Από την άλλη πλευρά, χαρακτηριστικές των προεκτάσεων που έχουν οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο ήταν οι δηλώσεις που έκανε μεσοβδόμαδα ο γενικός διευθυντής του επιχειρηματικού κολοσσού «Ζορλού» (σ.σ. δραστηριοποιείται και στην Ενέργεια), Φουάτ Σελεπσί. Μιλώντας στο πρακτορείο «Αναντολού» υποστήριξε ότι μέσα σε τρία χρόνια μπορεί να έχει ολοκληρωθεί η προεργασία για την προώθηση του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στις διεθνείς αγορές μέσω Τουρκίας, και συνέχισε:
«Τα αναμενόμενα βήματα έγιναν με την εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ, αλλά το αέριο της Μεσογείου δεν είναι μόνο το ισραηλινό. Πρέπει να κάνουμε συγκεκριμένα βήματα και να το παρουσιάσουμε στις διεθνείς ενεργειακές αγορές». Υποστήριξε ότι η διαδρομή που είναι προτιμότερη για τη μεταφορά του ισραηλινού αερίου περνά μέσα από την ΑΟΖ της «ελληνικής Κύπρου» και ανέφερε ότι δεν αποκλείεται να επανασχεδιαστούν οι διαδρομές ώστε να αποφευχθούν καθυστερήσεις. Είναι αδύνατο να προχωρήσει το υπάρχον σχέδιο χωρίς επίλυση των προβλημάτων «ανάμεσα στην ελληνική και την τουρκική διοίκηση στην Κύπρο», πρόσθεσε, υποστηρίζοντας ότι στόχος της Τουρκίας για την Κύπρο είναι η επίτευξη μιας ενιαίας διοίκησης μέσω μιας ομοσπονδιακής δομής, με σκοπό να επιτραπεί και στις δύο κοινότητες να έχουν αμοιβαίο όφελος από τους φυσικούς πόρους του νησιού. Συμπλήρωσε ότι ακόμα και αν οι Ελληνοκύπριοι αποφασίσουν να μεταφέρουν με πλοία το αέριο μονομερώς, οι Τουρκοκύπριοι έχουν μερίδιο κι εκείνοι στο αέριο.
Τέλος, ενδεικτική των διεργασιών και στα επιχειρηματικά επιτελεία είναι η αναφορά που έκανε πάλι ο Μ. Ακιντζί στο ηλεκτρικό καλώδιο που σχεδιάζεται να εγκατασταθεί από το Ισραήλ στη - όπως είπε - «Νότια Κύπρο» και από εκεί στην Ευρώπη, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για «πολύ ακριβή επιλογή» και αντί αυτού θα μπορούσε να προτιμηθεί η «φτηνή οδός» Ισραήλ - (επανενωμένης) Κύπρου - Τουρκίας. «Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα νέο ομόσπονδο συνεταιρισμό», τόνισε, ενώ αναφέρθηκε και στον «ενεργειακό διάδρομο» που μπορεί να δημιουργηθεί για τη μεταφορά του ισραηλινού και του κυπριακού φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας.

Ο ρόλος της ελληνικής κυβέρνησης

Ολα λοιπόν προμηνύουν πυρετώδεις διεργασίες, σε όλα τα επίπεδα.
Τις επόμενες μέρες έχει προγραμματιστεί σειρά επαφών σε Αθήνα, Βρυξέλλες, Αγκυρα, Λευκωσία, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να βρεθεί στην Κύπρο και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Τζον Κέρι. Ενώ πιθανή παραμένει και μια συνάντηση Τσίπρα - Ερντογάν.
Βεβαίως, ιδιαίτερα κρίσιμα είναι τα ερωτήματα που γεννιούνται σε σχέση με το κεφάλαιο της Ασφάλειας. Η ίδια η σύνθεση της «Διάσκεψης για την Ασφάλεια» (όπου εκτός από Ελλάδα - Τουρκία - Βρετανία, «άλλα εμπλεκόμενα μέρη θα προσκληθούν όπως κριθεί απαραίτητο») προμηνύει λυσσαλέα παζάρια.
Αλλωστε, εδώ και καιρό στο τραπέζι πέφτουν προτάσεις ακόμα και για την απευθείας εμπλοκή του ΝΑΤΟ, ως «αντίβαρο» στην αποχώρηση ελληνικών και τουρκικών στρατευμάτων. `Η για τη συγκρότηση πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης που θα επιβλέπει την εφαρμογή της λύσης.
Το μόνο σίγουρο είναι η ετοιμότητα της ελληνικής κυβέρνησης να πρωτοστατήσει στα επικίνδυνα αυτά παζάρια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το λαό μας. Για παράδειγμα, ο δραστήριος υπουργός Εξωτερικών, Ν. Κοτζιάς, επαναλαμβάνει τη σημασία της κατάργησης του συστήματος εγγυήσεων (όπως είναι σήμερα) αλλά δε λέει κουβέντα για τις βρετανικές βάσεις ούτε για τα διάφορα σενάρια που έχουν πέσει στο τραπέζι σχετικά με ένα «νέο σύστημα ασφάλειας» του Νησιού που θα βρίσκεται υπό ΝΑΤΟική ομπρέλα.
Ενδεικτικές είναι οι δηλώσεις που έκανε ο ειδικός σύμβουλος του γγ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Εσπαν Μπαρθ Αϊντε, σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ, προχτές, στην Αθήνα, αναφερόμενος στις «εναλλακτικές» για τις οποίες συμβάλλει και η Αθήνα να βρεθούν, μιλώντας π.χ. για ένα «πακέτο φιλίας» Ελλάδας - Τουρκίας - ενωμένης Κύπρου που συζητιέται με τη συμβολή και του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών. Μεταξύ άλλων ξεχώρισε τη σημασία που έχει να καθοριστούν μια «μεταβατική περίοδος» και ένα «χρονοδιάγραμμα» που χρειάζεται να υπάρξουν για την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων.