Φτώχεια μέσα στην αφθονία

Ζώντας σε  μια εποχή υπαρκτής αφθονίας, αφού η αναπτυγμένη τεχνολογία έχει δημιουργήσει τα μέσα για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών όλων των ανθρώπων, δεν έχουν σταματήσει οι ευχές και συμβουλές για υπομονή και ανοχή των δεινών, της σκληρότητας, του παραλογισμού και της αδικίας του καπιταλιστικού συστήματος,  γιατί δήθεν η αποτελεσματική λειτουργία του συνεπάγεται όλα αυτά, αλλά επίσης κι ένα τεράστιο δυναμικό παραγωγής που είναι προσιτό σ’ όποιον έχει τις ικανότητες. Κι εξάλλου μέσα σ’  αυτό το σύστημα πάντα δίνονται ευκαιρίες για ανακούφιση από τα δεινά και βοήθεια για εξασφάλιση της επιβίωσης.

Αυτή η αντίληψη αντανακλάται και στα εορταστικά μηνύματα των πολιτικών μας εκπροσώπων αυτές τις μέρες. Το κυβερνητικό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, μεταξύ άλλων χαρακτηρίζει τιτάνιο το έργο   της κοινωνικής και οικονομικής ανασυγκρότησης, θέτοντας στο επίκεντρο τις αγωνίες και τις ανάγκες των εργαζομένων και βεβαιώνει ότι έγιναν ορατά τα πρώτα θετικά αποτελέσματα μεταξύ των άλλων στην προστασία των αδυνάτων και στην ανασυγκρότηση του δημοσίου τομέα και ιδίως του κοινωνικού κράτους. Ο πρωθυπουργός διαβεβαιώνει πως για τους συμπολίτες που δεν μπορούν να γιορτάσουν όπως οι υπόλοιποι πρωτίστως «γι αυτούς δίνουμε τη μάχη για να βγει η χώρα από τον ασφυκτικό κλοιό των μνημονίων και της επιτροπείας», ενώ ο πρόεδρος της Δημοκρατίας  εύχεται ευαισθητοποίηση των εταίρων ώστε να αλλάξει η εφαρμοζόμενη και εν πολλοίς αδιέξοδη συγκεκριμένη πολιτική λιτότητας». Και σε εφαρμογή όλων αυτών των ευχών και υποσχέσεων για ανακούφιση των ασθενεστέρων ο υπουργός  Σπίρτζης έχει  δώσει  εντολή να παραμείνουν ανοιχτοί σταθμοί του Μετρό για τη φιλοξενία των αστέγων που θα θελήσουν να προστατευτούν από το δριμύ ψύχος, ενώ η Περιφέρεια Αττικής θα συνδράμει προσφέροντας διάφορα είδη πρώτης ανάγκης (σλίπινγκ μπανγκ, γάντια, παπούτσια, ξηρούς καρπούς κ.ά.)

Όλα αυτά τα μηνύματα που ...αποκαλύπτουν τα τρωτά και ανάλγητα του συστήματος που οι ίδιοι υπηρετούν, δεν κάνουν τίποτε άλλο όμως, ακόμα κι όταν στρέφουν την κριτική εναντίον του, παρά να το επαινούν. Κάθε κατηγορία είναι ένας έμμεσος τρόπος επαίνου του συστήματος, παραχωρώντας μάλιστα στον εαυτό τους το προνόμιο να το κρίνουν χωρίς όμως η κριτική τους να πηγαίνει μακριά. Την τυλίγουν με λιβανωτούς,  μόνο και μόνο για να βγουν αρωματισμένοι οι ίδιοι και ο καπιταλισμός, που και βέβαια μπορεί να διατηρηθεί  αρκεί να απαλειφθούν όλα τα κακά του. Κι έτσι να συνηθίζουμε να δεχόμαστε τα πράγματα σα μια τάξη φαινομένων που ρυθμίζεται από νόμους, αφού μια φορά και για πάντα πήραν τη θέση τους στη ζωή. Η φτώχεια θεραπεύεται με κουπόνια, η εξαθλίωση με τα λίγα τετραγωνικά στρωσιδιών στο υπόγειο μετρό.

Μόνο που αυτή η φτώχεια και δυστυχία μέσα σ’ ένα κόσμο λανθάνουσας αφθονίας για να εξαλειφθεί  πρέπει να συνειδητοποιήσουμε  τι συμβαίνει στην κοινωνία, σ’  αυτό το μωσαϊκό με τα πολυτελή σπίτια και τα παγκάκια που χρησιμοποιούνται για υπνωτήρια, με τις επιχειρήσεις και την ανεργία, τους νόμους και τις καταστάσεις έκτακτης ανάγκης κλπ., να μην βλέπουμε τις ταξικές συγκρούσεις σαν μηχανορραφίες επικίνδυνων υπονομευτών εθνικών συμφερόντων.

Το ουσιαστικό είναι να ξεκινήσουμε από την κοινωνική πραγματικότητα, την απλή υλική παραγωγή της ζωής και όχι από αφηρημένες κατηγορίες, αυτοδιαλυόμενες ιδέες. Αυτή την φτώχεια που βιώνουμε δεν αρκεί να ρίξουμε την αιτία της στο σύστημα γενικώς και αορίστως, ούτε να διακηρύξουμε απλώς πως η βελτίωση του συστήματος είναι η απάντηση, αλλά να κατανοήσουμε τι ακριβώς είναι  η αιτία αυτού το οικονομικού αδιεξόδου εν μέσω τέτοιας αφθονίας, να συνειδητοποιήσουμε πως αυτές οι αντιφάσεις μέσα στον καπιταλισμό είναι έμφυτες και δεν θεραπεύονται. Δεν αρκεί καθόλου μια γενική καταδίκη του συστήματος, ούτε οι προσωπικές ή κοινωνικές κακίες ή σκληρότητες είναι οι αιτίες για τη φτώχεια και την εξαθλίωση, γιατί σε μια τέτοια περίπτωση η απάντηση θα ήταν ένα κήρυγμα για την ευσπλαχνία του θεού ή τη θεία χάρη που φωτίζει τους ανθρώπους –και τότε ο Σώρρας και κάθε Σώρρας βρίσκει πεδίο απεριόριστο να μοιράσει ελπίδες και να παραπλανήσει με μια αδιανόητη απλοϊκή απατεωνιά  που γίνεται πιστευτή.

Πρέπει επιτέλους να αναρωτηθούμε για τις λειτουργίες των νόμων της καπιταλιστικής αγοράς που αντί να απελευθερώνουν παρεμποδίζουν τις απεριόριστες δυνατότητες που έχουμε στη διάθεσή μας. Η βασική αρχή της καπιταλιστικής οικονομίας, όλοι οι άνθρωποι να γυρεύουν το μέγιστο χρηματικό κέρδος και τη μέγιστη δυνατή ελευθερία δράσης για να επιτύχουν το σκοπό τους, είναι που απειλεί τους εργάτες με εξόντωση τη στιγμή που εμφανίζεται απεριόριστος πλούτος. Κι έτσι τα αιτήματα και οι διεκδικήσεις της εργατικής τάξης φαίνονται για τους καπιταλιστές σαν απειλή, ενώ οι μισθολογικές απαιτήσεις και οι απεργίες κίνδυνος για την οικονομία.

Καμιά ανθρωπιστική δράση που αναλαμβάνει μια σειρά από  βελτιωτικές μεταρρυθμίσεις για να ικανοποιηθούν στοιχειώδεις απαιτήσεις της ζωής, αμβλύνοντας τις χειρότερες συνέπειες δεν θα σταματήσει το κακό σε τεράστια κλίμακα, ενώ το δυναμικό της καπιταλιστικής παραγωγής παρά την απελπιστική ανθρώπινη ανάγκη δεν θα χρησιμοποιείται ολόκληρο. Ο καπιταλισμός δεν αντιπροσωπεύει την τελική κι απόλυτη δομή οργάνωσης της παραγωγής, κι  όλα όσα φαίνονται  αδύνατα μέσα στα όρια των κανόνων του μπορούν να γίνουν δυνατά αν αλλαχτούν οι κανόνες. Η προσπάθεια που έγινε στην ΕΣΣΔ το αποδεικνύει και η κατάρρευσή της δεν είναι αποτυχία αλλά ανατροπή.  

Είναι καιρός πια να συνειδητοποιήσουμε ότι η φτώχεια μέσα στην αφθονία δεν είναι πρόβλημα άλυτο, ότι είναι το οικονομικό σύστημα, το καπιταλιστικό, στο οποίο οι  εργάτες αποτελούν εμπόρευμα και όπου κινητήρια δύναμη είναι  το κέρδος  που την προκαλεί, για να σταματήσουμε να αρκούμαστε σε υποσχέσεις και φιλανθρωπίες.